Սիմինդյան Հակոբի արտառոց քծնանքը
Լրագրողների հետ զրույցում անդրադառնալով ՔՊ-ի չորրորդ վարչության խայտառակ ընտրություններին՝ Սիմինդյան Հակոբը տեղի ունեցած վերահաշվարկը համարել էր ՔՊ-ի ներսում իբր առկա կատարյալ ժողովրդավարության արտացոլում՝ սեփական պնդումը համեմելով բավական էկզոտիկ համեմատությամբ: «Մեր կուսակցությունը առանձնանում է նրանով, որ ընտրություններով է ձևավորում իր ղեկավար կազմին… հիշեցնեմ՝ անգամ ԱՄՆ-ում Ջորջ Բուշի ընտրությունների ժամանակ խնդիր եղավ, գնացին, վերահաշվարկ արեցին, Բուշը ընտրվեց նախագահ»,-հայտարարել է Հակոբը:
Փաստորեն՝ Սիմնիդյան Հակոբի համար ՔՊ-ական Հայաստանը մի ողջ Ամերիկա է, Նիկոլն էլ՝ Ջորջ Բուշ: Իսկ հետաքրքիր է՝ Դավոյան Արփին այդ դեպքում ո՞վ է, գուցե Մոնիկա Լևինսկի՞ն…
ՔՊ-ականներն ակնհայտորեն խառնվել են իրար՝ փորձելով տարբեր հնարքներով մեղմել ներկուսակցական սկանդալը, որի պատճառով, ի դեպ, ըստ մամուլում տեղ գտած տեղեկությունների, կարող է պատժվել նաև Պապիկյան Սուրիկը և ոչ միայն: Որպեսզի պատժվողների շարքին ինքն էլ չդասվի, Սիմինդյան Հակոբը, ըստ երևույթին, որոշել է Նիկոլին մի այլ կարգի մտնել՝ նրա գլխավորած քաղաքական ուժը դասելով զարգացած ժողովրդավարությամբ պետությունների քաղաքական ուժերի շարքին:
Իսկ իրականությունն այն է, որ առանց Նիկոլի ՔՊ-ում «ճանճը չի տզզում», և ըստ որոշ տեղեկությունների՝ տեղի ունեցած կեղծարարության մասին նախօրոք Նիկոլը տեղյակ է եղել, ուղղակի մատը մատին չի խփել. նպատակ ունի՝ պարզեցնելու ներկուսակցական ջրերն ու վերադասավորումներ կատարել՝ հավատարիմ մնալով ինքնապահպանման յուր բնադզին:
Լրագրողների հետ զրույցում անդրադառնալով ՔՊ-ի չորրորդ վարչության խայտառակ ընտրություններին՝ Սիմինդյան Հակոբը տեղի ունեցած վերահաշվարկը համարել էր ՔՊ-ի ներսում իբր առկա կատարյալ ժողովրդավարության արտացոլում՝ սեփական պնդումը համեմելով բավական էկզոտիկ համեմատությամբ: «Մեր կուսակցությունը առանձնանում է նրանով, որ ընտրություններով է ձևավորում իր ղեկավար կազմին… հիշեցնեմ՝ անգամ ԱՄՆ-ում Ջորջ Բուշի ընտրությունների ժամանակ խնդիր եղավ, գնացին, վերահաշվարկ արեցին, Բուշը ընտրվեց նախագահ»,-հայտարարել է Հակոբը:
Փաստորեն՝ Սիմնիդյան Հակոբի համար ՔՊ-ական Հայաստանը մի ողջ Ամերիկա է, Նիկոլն էլ՝ Ջորջ Բուշ: Իսկ հետաքրքիր է՝ Դավոյան Արփին այդ դեպքում ո՞վ է, գուցե Մոնիկա Լևինսկի՞ն…
ՔՊ-ականներն ակնհայտորեն խառնվել են իրար՝ փորձելով տարբեր հնարքներով մեղմել ներկուսակցական սկանդալը, որի պատճառով, ի դեպ, ըստ մամուլում տեղ գտած տեղեկությունների, կարող է պատժվել նաև Պապիկյան Սուրիկը և ոչ միայն: Որպեսզի պատժվողների շարքին ինքն էլ չդասվի, Սիմինդյան Հակոբը, ըստ երևույթին, որոշել է Նիկոլին մի այլ կարգի մտնել՝ նրա գլխավորած քաղաքական ուժը դասելով զարգացած ժողովրդավարությամբ պետությունների քաղաքական ուժերի շարքին:
Իսկ իրականությունն այն է, որ առանց Նիկոլի ՔՊ-ում «ճանճը չի տզզում», և ըստ որոշ տեղեկությունների՝ տեղի ունեցած կեղծարարության մասին նախօրոք Նիկոլը տեղյակ է եղել, ուղղակի մատը մատին չի խփել. նպատակ ունի՝ պարզեցնելու ներկուսակցական ջրերն ու վերադասավորումներ կատարել՝ հավատարիմ մնալով ինքնապահպանման յուր բնադզին:
Մելքոնյան Գագոն կուրացել է
Հարցին՝ ինչո՞ւ տեսանելի չէ այն տնտեսական բումը, որի մասին Նիկոլը խոսում էր ԱԺ-ում, վերջինիս գրպանային գեներալ Գագոն պատասխանել է.«Գիտեք՝ մինչև հեղափոխությունը ամբողջ երկիրը խոսում էր աղքատության մասին, հիմա ես է՛լ չեմ լսում, որ աղքատություն կա. սաղս հավասար ապրում ենք: Էն ժամանակ ամեն օր փողոցներում մուրացկանների էի տեսնում, հիմա սաղ Երեանում մի երկու տեղ գտնեք, թե չէ: Էնպես որ՝ մեր իշխանության օրոք անգամ մուրացկանների քանակն է քչացել: Հա, թանկությունները շատ են, բայց դե ամբողջ աշխարհում թանկություն է, հիմա մեր կառավարությունը ի՞նչ անի, որ սենց ա: Էս էլ կանցնի, բոլորս էլ հավասար ապրում ենք»:
Մելքոնյան Գագոն կուրացել է, փաստորեն, նրա աչքերն այնպես են փառակալել ու կորցրել տեսնելու ունակությունը, որ մարդը կորցրել է իրականության զգացումը: Իսկ գուցե բեղե՞րն են հաստացել, որոնց տակից չեն երևում Հայաստանի աղքատ հասարակությունն ու այդ հասարակությանը խեղդող այն սոցիալական խնդիրները, որոնց ո՛չ հատակն է երևում, ո՛չ էլ՝ լուծման ուղիները:
Ի՞նչն է կուրացրել Գագոյին: Գագոյին կուրացրել են փողն ու դրա աղբյուր դարձած Նիկոլին մտնելու նրա անհագ ցանկությունը: Տեսնես որտե՞ղ է տեսել սոցիալական հավասարություն ինքնաշեն գեներալը, Բաղրամյան-Սայաթ-Նովա ճանապարհի՞ն, թե՞ Նիկոլի դաչաներ տանող զարտուղի ճամփեքին:
Գագոյի պնդումն այնքան անհեթեթ է, որ կարիք չկա անգամ այն հերքել ասենք տնտեսագիտական ինչ-որ հիմնավորումներով, քանի որ ցանկացած մեկը, ով Գագոյի նման կույր չէ կամ զգայարանները բթացրած, կփաստի, որ նման գնաճի ու աշխատավարձերի պայմաններում լայն զանգավածների համար կյանքը բնավ չի լավանում,այլ ընդհակառակը: Այս երկրում միայն գագոների աշխատավարձերն են ամսեամիս բարձրանում, որ Նիկոլն իրեն ավելի ապահով զգա սեփական նստավայրում:
Թո՛ղ լափեն, բալքա մի օր կշտանան…
Հարցին՝ ինչո՞ւ տեսանելի չէ այն տնտեսական բումը, որի մասին Նիկոլը խոսում էր ԱԺ-ում, վերջինիս գրպանային գեներալ Գագոն պատասխանել է.«Գիտեք՝ մինչև հեղափոխությունը ամբողջ երկիրը խոսում էր աղքատության մասին, հիմա ես է՛լ չեմ լսում, որ աղքատություն կա. սաղս հավասար ապրում ենք: Էն ժամանակ ամեն օր փողոցներում մուրացկանների էի տեսնում, հիմա սաղ Երեանում մի երկու տեղ գտնեք, թե չէ: Էնպես որ՝ մեր իշխանության օրոք անգամ մուրացկանների քանակն է քչացել: Հա, թանկությունները շատ են, բայց դե ամբողջ աշխարհում թանկություն է, հիմա մեր կառավարությունը ի՞նչ անի, որ սենց ա: Էս էլ կանցնի, բոլորս էլ հավասար ապրում ենք»:
Մելքոնյան Գագոն կուրացել է, փաստորեն, նրա աչքերն այնպես են փառակալել ու կորցրել տեսնելու ունակությունը, որ մարդը կորցրել է իրականության զգացումը: Իսկ գուցե բեղե՞րն են հաստացել, որոնց տակից չեն երևում Հայաստանի աղքատ հասարակությունն ու այդ հասարակությանը խեղդող այն սոցիալական խնդիրները, որոնց ո՛չ հատակն է երևում, ո՛չ էլ՝ լուծման ուղիները:
Ի՞նչն է կուրացրել Գագոյին: Գագոյին կուրացրել են փողն ու դրա աղբյուր դարձած Նիկոլին մտնելու նրա անհագ ցանկությունը: Տեսնես որտե՞ղ է տեսել սոցիալական հավասարություն ինքնաշեն գեներալը, Բաղրամյան-Սայաթ-Նովա ճանապարհի՞ն, թե՞ Նիկոլի դաչաներ տանող զարտուղի ճամփեքին:
Գագոյի պնդումն այնքան անհեթեթ է, որ կարիք չկա անգամ այն հերքել ասենք տնտեսագիտական ինչ-որ հիմնավորումներով, քանի որ ցանկացած մեկը, ով Գագոյի նման կույր չէ կամ զգայարանները բթացրած, կփաստի, որ նման գնաճի ու աշխատավարձերի պայմաններում լայն զանգավածների համար կյանքը բնավ չի լավանում,այլ ընդհակառակը: Այս երկրում միայն գագոների աշխատավարձերն են ամսեամիս բարձրանում, որ Նիկոլն իրեն ավելի ապահով զգա սեփական նստավայրում:
Թո՛ղ լափեն, բալքա մի օր կշտանան…
Նիկոլի «սրբագրիչը»
Մեկնաբանելով Նիկոլի «Արցախը Հայաստան է, և վերջ»-ը՝ Խաչատրյան Վիգենը փորձել է բոլորին ստիպել Նիկոլի այսօրինակ արկածախնդությանը նայել բոլորովին այլ տեսանկյունից: Ըստ Վիգենի՝ Նիկոլի այդ արտահայտությունը կրել է բացառապես ներքաղաքական ենթատեքստ՝ ուղղված լինելով նախկին իշխանություններին, որոնք իբր սեպ էին խրում ու հիմա էլ են սեպ խրում Երևանի ու Ստեփանակերտի միջև: «Նիկոլ Փաշինյանն էլ շատ չի խորանում էդ հարցում»,-լրագրողի հետ զրույցում ծիծաղելով ասել է Վիգենը՝ հայտարարելով՝ նրանք, ովքեր փորձում են Արցախն այժմ էլ հանել Հայաստանի դեմ, շառլատանությամբ են զբաղվում:
Հարց՝ երբ Ալիևը մատին փաթաթան էր սարքում սեփական հայտարարություններում չխորացող Նիկոլի խոսքերը՝ Արցախի վրա հարձակվելու իրավունք ձեռք բերելու, ինչո՞ւ վիգենները չէին համենում բեղավորին բացատրել, որ չարժե լուրջ ընդունել Նիկոլի խոսքերը, ինչո՞ւ չէին բացահայտում Նիկոլի տարօրինակ առանձնահատկությունները կամ Հայաստանի ներքաղաքական կյանքին բնորոշ սպեցիֆիկ կողմերը: Ճիշտ է՝ գուցե այդ ամենի արդյունքում Իլհամը չփոխեր իր որոշումը, բայց գոնե ՔՊ-ականները սեփական խղճի կամ հանրության առաջ ինչ-որ իմաստով այսօր գուցե մաքուր լինեին: Չնայած խիղճը՝ ո՞ւր, սրանք՝ ո՞ւր…
Երկրորդ՝ ուշադրութան է արժանի նաև Վիգենի այն պնդումը, թե իբր նախկին իշխանոթյունները կամ ներկայիս ընդդիմությունը Արցախը Հայաստանի դեմ է հանում:
Իրականությունն այն է, որ Արցախը Հայաստանի դեմ է հանում ոչ թե ընդդիմությունը, այլ հենց իշխանությունը՝ արցախցուն հանձնելով Իլհամի ողորմածությանը: Հիմա եթե Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմությունը փորձում է կասեցնել կործանարար ընթացքն ու չթողնել մեր հայրենիքի մի մասը Ադրբեջանի հոշոտմանը, հեռացնո՞ւմ է Ստեփանակերտը Երևանից, եթե հեռացնում է, ապա ո՞ր Երևանից, Նիկոլի՞: Եթե Նիկոլի Երևանից, ապա ընդդիմությունը խիստ հայրենանվեր գործ է անում՝ հաշվի առնելով Նիկոլից արցախցիների համար բխող վտանգը. Արցախի համար թիվ մեկ վանգը նախ Նիկոլից է գալիս ու հետո միայն՝ Իլհամից:
Մեկնաբանելով Նիկոլի «Արցախը Հայաստան է, և վերջ»-ը՝ Խաչատրյան Վիգենը փորձել է բոլորին ստիպել Նիկոլի այսօրինակ արկածախնդությանը նայել բոլորովին այլ տեսանկյունից: Ըստ Վիգենի՝ Նիկոլի այդ արտահայտությունը կրել է բացառապես ներքաղաքական ենթատեքստ՝ ուղղված լինելով նախկին իշխանություններին, որոնք իբր սեպ էին խրում ու հիմա էլ են սեպ խրում Երևանի ու Ստեփանակերտի միջև: «Նիկոլ Փաշինյանն էլ շատ չի խորանում էդ հարցում»,-լրագրողի հետ զրույցում ծիծաղելով ասել է Վիգենը՝ հայտարարելով՝ նրանք, ովքեր փորձում են Արցախն այժմ էլ հանել Հայաստանի դեմ, շառլատանությամբ են զբաղվում:
Հարց՝ երբ Ալիևը մատին փաթաթան էր սարքում սեփական հայտարարություններում չխորացող Նիկոլի խոսքերը՝ Արցախի վրա հարձակվելու իրավունք ձեռք բերելու, ինչո՞ւ վիգենները չէին համենում բեղավորին բացատրել, որ չարժե լուրջ ընդունել Նիկոլի խոսքերը, ինչո՞ւ չէին բացահայտում Նիկոլի տարօրինակ առանձնահատկությունները կամ Հայաստանի ներքաղաքական կյանքին բնորոշ սպեցիֆիկ կողմերը: Ճիշտ է՝ գուցե այդ ամենի արդյունքում Իլհամը չփոխեր իր որոշումը, բայց գոնե ՔՊ-ականները սեփական խղճի կամ հանրության առաջ ինչ-որ իմաստով այսօր գուցե մաքուր լինեին: Չնայած խիղճը՝ ո՞ւր, սրանք՝ ո՞ւր…
Երկրորդ՝ ուշադրութան է արժանի նաև Վիգենի այն պնդումը, թե իբր նախկին իշխանոթյունները կամ ներկայիս ընդդիմությունը Արցախը Հայաստանի դեմ է հանում:
Իրականությունն այն է, որ Արցախը Հայաստանի դեմ է հանում ոչ թե ընդդիմությունը, այլ հենց իշխանությունը՝ արցախցուն հանձնելով Իլհամի ողորմածությանը: Հիմա եթե Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմությունը փորձում է կասեցնել կործանարար ընթացքն ու չթողնել մեր հայրենիքի մի մասը Ադրբեջանի հոշոտմանը, հեռացնո՞ւմ է Ստեփանակերտը Երևանից, եթե հեռացնում է, ապա ո՞ր Երևանից, Նիկոլի՞: Եթե Նիկոլի Երևանից, ապա ընդդիմությունը խիստ հայրենանվեր գործ է անում՝ հաշվի առնելով Նիկոլից արցախցիների համար բխող վտանգը. Արցախի համար թիվ մեկ վանգը նախ Նիկոլից է գալիս ու հետո միայն՝ Իլհամից:
Երևանը կռմբակոծվի՞
Ինչպես հայտնել է Երևանի քաղաքապետարանը, քաղաքի բազմաբնակարան շենքերի շքամուտքերում փորձնական կփակցվեն բնակչության կցագրման վերաբերյալ տեղեկատվական թերթիկներ. քաղաքապետարանի մոտ ցանկություն է առաջացել բնակչությանն իրազեկել պատսպարման վայրերի գտնվելու մասին:
Գլխավոր հարցը, որ առաջանում է՝ քաղաքապետարանի այսօրինակ նախաձեռնության հետ կապված, հետևյալն է՝ գործ ունենք նախապատերազմական նախապատրաստության հե՞տ, թե՞ ինչ-որ PR ակցիայի, որի գաղափարական հայրը կարող է ասենք Ավինյան Տիգրանը լինել:
Խնդիրն այն է, որ այս հարցին ճշմարիտ պատասպան գտնելը չափազանց դժվար է՝ հաշվի առնելով մի կողմից՝ տարածաշրջանում ստեղծված պայթյունավտանգ իրավիճակը՝ չնայած խաղաղության մասին անընդհատ կրկնվող հայտարարություններին, մյուս կողմից՝ նույն Ավինյան Տիկոյի փիառվելու անհագ ցանկությունը՝ կապված քաղաքապետ ընտվելու վերաբերյալ նրա ունեցած ծրագրերի հետ:
Այս իմաստով վերոհիշյալ տարբերակների հավանականությունը պետք է 50/50 գնահատել թերևս ու գուցե նաև խորքային հետևություններ անել երկրին ու քաղաքին սպասվող ապագայի մասին. եթե պատերազմ է, ու սա իսկապես նախապատրաստություն է սպասվելիք առհավիրքին, ապա վա՜յ մեզ, իսկ եթե գործ ունենք Ավինյան Տիկոյի կապրիզների հետ, ապա կրկնակի վա՜յ:
Ինչպես հայտնել է Երևանի քաղաքապետարանը, քաղաքի բազմաբնակարան շենքերի շքամուտքերում փորձնական կփակցվեն բնակչության կցագրման վերաբերյալ տեղեկատվական թերթիկներ. քաղաքապետարանի մոտ ցանկություն է առաջացել բնակչությանն իրազեկել պատսպարման վայրերի գտնվելու մասին:
Գլխավոր հարցը, որ առաջանում է՝ քաղաքապետարանի այսօրինակ նախաձեռնության հետ կապված, հետևյալն է՝ գործ ունենք նախապատերազմական նախապատրաստության հե՞տ, թե՞ ինչ-որ PR ակցիայի, որի գաղափարական հայրը կարող է ասենք Ավինյան Տիգրանը լինել:
Խնդիրն այն է, որ այս հարցին ճշմարիտ պատասպան գտնելը չափազանց դժվար է՝ հաշվի առնելով մի կողմից՝ տարածաշրջանում ստեղծված պայթյունավտանգ իրավիճակը՝ չնայած խաղաղության մասին անընդհատ կրկնվող հայտարարություններին, մյուս կողմից՝ նույն Ավինյան Տիկոյի փիառվելու անհագ ցանկությունը՝ կապված քաղաքապետ ընտվելու վերաբերյալ նրա ունեցած ծրագրերի հետ:
Այս իմաստով վերոհիշյալ տարբերակների հավանականությունը պետք է 50/50 գնահատել թերևս ու գուցե նաև խորքային հետևություններ անել երկրին ու քաղաքին սպասվող ապագայի մասին. եթե պատերազմ է, ու սա իսկապես նախապատրաստություն է սպասվելիք առհավիրքին, ապա վա՜յ մեզ, իսկ եթե գործ ունենք Ավինյան Տիկոյի կապրիզների հետ, ապա կրկնակի վա՜յ:
«Գաղափարական» Գռզոն
«Մենք, որպես ընտանիք, գույքը մեզ համար էդքան կարևոր չի՝ նյութականը: Մեզ կարևոր ա, որ երկրում էն գործիքները, որոնք որ հնարավոր է օգնեն՝ Հայաստանի Հանրապետությունը զարգանա, Հայաստանի Հանրապետությունն օրենքի երկիր լինի, էդ բարեփոխումներն են կարևոր մեզ համար»,-հայտարարել էր մուլտիմիլիարդատեր Սուքիասյան Խաչոն լրագրողների հետ ունեցած ճեպազրույցում՝ իրենից գաղափարական մեկը շինելով:
Ցանկացած մեղսունակ մեկի համար Գռզոյի այսօրինակ հայտարարությունները ոչ միայն ծիծաղ, այլև խորը նողկանք են առաջ բերում՝ նկատի ունենալով այն իրակիան նկարագիրը, որ գռզոներն ունեն այս երկրում: 90-ականների համազգային թալանի գլխավոր մասնակիցներից մեկը, որը սովետական Հայաստանի ունեցվածքի կողոպուտի հաշվին բոշայից փաշա դարձավ՝ ներքուստ, իհարկե, մնալով նախկին մանրը, այսօր իրեն փորձում է համաշխարհային կլասի ցեղական կապտալիստ ներկայացնել՝ խաղադրույք կատաևելով մարդկանց կարճ հիշողության կամ չիմացության վրա՝ չհասկանալով,որ դժվար թե Հայաստանում գտնվի ադեկվատ մեկը, ով Գռզոյին լավ չի ճանաչում:
Եթե նյութականը Գռզոյի համար էական չէ, ապա ինչո՞ւ է անթաքույց թուրքական պետության գովազդով կամ թուրքերի հանդեպ եղբայրական սիրո մասին լոլոներ քարոզելով զբաղվում, գաղափարական համոզմուքններից ելնելո՞վ է դա անում,թե՞ ավելի շատ փող աշխատելու ու կեղեքելու մոլուցքով: Եթե, այնուամենայնիվ, առաջինի հիմքով, ապա շատ ավելի վատ, իսկ եթե՝ երկրորդի, ապա թող ինքն իրենից «փիլիսոփա» չսարքի:
Գռզոն խորապես թքած ունի բարեփոխումների էլ, դրանց իրագործողների վրա էլ. Գռզոյի համար բարեփոխում կարող է համարվել միայն այն, ինչն իր շահերց է բխում, ինչն իրեն ավելի ազդեցիկ ու հարուստ է դարձնում, իսկ մնացածը քնարական զեղումներ են, մտավարժանքներ:
Եթե իսկապես Գռզոն նյութականով ապրող, փողը կուռք դարձրած, քաքակեր մեկը չէ, ինչպես պնդում է, ապա դա ինչ-որ կերպ փաստելու մի շատ հեշտ ձև կա: պատերազմից հետո թե՛Հայաստանում, թե՛ Արցախում հսկայական թիվ են կազմում անտուն, ծայրահեղ աղքատության գիրկն ընկած ընտանիքները: Օրինակ՝ ի՞նչն է խանգարում նյութականն առհամարհած ունեցող Գռզոյին իր անհատակ կարողությունից մաս հատկացնել այդ ընտանքիների խնդիրնեի լուծմանը կամ ասենք հոգալ պատերազմի կամավորականների առողջության վերականգնման ծախսերը. բազմաթիվ են այն քաջորդիները, որոնք այսօր առհամարհված են Նիկոլի կողմից հենց միայն այն պատճառով, որ պատերզմին կամավորագրվել են հայրենսերին վայել վարք դրսևորել:
Ո՞նց անի էսքան բանը խեղճ մարդը, ընտանիքին մի կերպ յոլլա տանի՞, թե՞ Նիկոլի արկածախնդրության հետևանքները շտկի…
«Մենք, որպես ընտանիք, գույքը մեզ համար էդքան կարևոր չի՝ նյութականը: Մեզ կարևոր ա, որ երկրում էն գործիքները, որոնք որ հնարավոր է օգնեն՝ Հայաստանի Հանրապետությունը զարգանա, Հայաստանի Հանրապետությունն օրենքի երկիր լինի, էդ բարեփոխումներն են կարևոր մեզ համար»,-հայտարարել էր մուլտիմիլիարդատեր Սուքիասյան Խաչոն լրագրողների հետ ունեցած ճեպազրույցում՝ իրենից գաղափարական մեկը շինելով:
Ցանկացած մեղսունակ մեկի համար Գռզոյի այսօրինակ հայտարարությունները ոչ միայն ծիծաղ, այլև խորը նողկանք են առաջ բերում՝ նկատի ունենալով այն իրակիան նկարագիրը, որ գռզոներն ունեն այս երկրում: 90-ականների համազգային թալանի գլխավոր մասնակիցներից մեկը, որը սովետական Հայաստանի ունեցվածքի կողոպուտի հաշվին բոշայից փաշա դարձավ՝ ներքուստ, իհարկե, մնալով նախկին մանրը, այսօր իրեն փորձում է համաշխարհային կլասի ցեղական կապտալիստ ներկայացնել՝ խաղադրույք կատաևելով մարդկանց կարճ հիշողության կամ չիմացության վրա՝ չհասկանալով,որ դժվար թե Հայաստանում գտնվի ադեկվատ մեկը, ով Գռզոյին լավ չի ճանաչում:
Եթե նյութականը Գռզոյի համար էական չէ, ապա ինչո՞ւ է անթաքույց թուրքական պետության գովազդով կամ թուրքերի հանդեպ եղբայրական սիրո մասին լոլոներ քարոզելով զբաղվում, գաղափարական համոզմուքններից ելնելո՞վ է դա անում,թե՞ ավելի շատ փող աշխատելու ու կեղեքելու մոլուցքով: Եթե, այնուամենայնիվ, առաջինի հիմքով, ապա շատ ավելի վատ, իսկ եթե՝ երկրորդի, ապա թող ինքն իրենից «փիլիսոփա» չսարքի:
Գռզոն խորապես թքած ունի բարեփոխումների էլ, դրանց իրագործողների վրա էլ. Գռզոյի համար բարեփոխում կարող է համարվել միայն այն, ինչն իր շահերց է բխում, ինչն իրեն ավելի ազդեցիկ ու հարուստ է դարձնում, իսկ մնացածը քնարական զեղումներ են, մտավարժանքներ:
Եթե իսկապես Գռզոն նյութականով ապրող, փողը կուռք դարձրած, քաքակեր մեկը չէ, ինչպես պնդում է, ապա դա ինչ-որ կերպ փաստելու մի շատ հեշտ ձև կա: պատերազմից հետո թե՛Հայաստանում, թե՛ Արցախում հսկայական թիվ են կազմում անտուն, ծայրահեղ աղքատության գիրկն ընկած ընտանիքները: Օրինակ՝ ի՞նչն է խանգարում նյութականն առհամարհած ունեցող Գռզոյին իր անհատակ կարողությունից մաս հատկացնել այդ ընտանքիների խնդիրնեի լուծմանը կամ ասենք հոգալ պատերազմի կամավորականների առողջության վերականգնման ծախսերը. բազմաթիվ են այն քաջորդիները, որոնք այսօր առհամարհված են Նիկոլի կողմից հենց միայն այն պատճառով, որ պատերզմին կամավորագրվել են հայրենսերին վայել վարք դրսևորել:
Ո՞նց անի էսքան բանը խեղճ մարդը, ընտանիքին մի կերպ յոլլա տանի՞, թե՞ Նիկոլի արկածախնդրության հետևանքները շտկի…
Աննամուս Գագոն
Մելքոնյան Գագոն, արձագանքելով նկատառմանը՝ նախկին իշխանությունները մարտունակ բանակ ժառանգեցին, մինչդեռ այս իշխանությունը չկարողացավ այն զարգացնել, ասել է. «Մարտունակ բանակ ասելով՝ առաջին հերթին պետք է հասկանալ, որ զինվորները հոգեպես պատրաստ են պատերազմի, այդ ոգին մեր զինվորների մեջ միշտ եղել է: Բայց մենք զինվորներին ի՞նչ սպառազինություն ենք տվել, պետք է խոսենք, թե ինչո՞ւ սպառազինություն չգնեցինք, ինչու չգնեցինք այն սպառազինությունը, որը մեզ պետք էր: Մենակ զինվորով հաղթանակ էինք տանելո՞ւ: Համապատասխան սպառազինություն պետք է լինի, որ մենք կարողանանք ինչ-որ խնդիրներ լուծել»:
Գագոն իր մեջ ուժ չի գտնում՝ տղմարդավարի խոստովանելու իրենց իշխանության ճակատագրական բացթողումնեն ու,ըստ էության, պետական դավաճանությունը:
Հարց է առաջանում՝ Գագոն իր մուննաթն ո՞ւմ է ուղղում, եթե հանրահայտ փաստ է, որ Նիկոլը, գալով իշխանության, անմիջապես դեն է նետել այն ցուցակը, որը հստակորեն սահմանում էր այն զենքերի ու զինատեսակների, ռազմամթերքի՝ նախկին իշխանությունների կողմից կազմված ցանկը, որոնք պետք է գնվեին՝ բարձրացնելու բանակի մարտունակությունը: Օինակ՝ հայտնի է, որ այդ ցուցակով հեղափոխությունց առաջ հայկական պետությունը նախատեսում էր գնել անօդաչու սարքեր՝ հավասարակշռելու ադրբեջանական բանակի հնարավորությունները: Անիմաստ «սամալյոտ» գնելու տեղը մարդիկ, հստակ հաշվարկներից ելնելով, կազմել էին գնումների ցանկը, ո՞վ էր ստիպել «գեներալ» տերմինը վարկաբեկող բեղավոր Գագոյի շեֆին այն չեղարկել: Հաստատ Էրդողանն ու Ալիևը, որոնց փողերով այսօր ՔՊ-ականները դարձել են հացի տեր:
Մյուս կողմից՝ եթե հայկական բանակը չուներ սպառազինություն, ինչպե՞ս կամ ի՞նչ հիմքով էր Իլհամը հայտարարում, որ հայկական բանակը իրենց է թողել 5 մլրդ դոլարի զենք՝ հետն էլ մուննաթ գալով, թե այդ ո՞վ է հայերին այդքան զինել: Գագոյի բեղերի վաճառքից առաջացած փողերո՞վ էին գնվել այդ զենքերը, թե՞ Նիկոլն էր հրապարակներից գրպանը դրած դրանք հանձնել Պաշտպանության նախարարութանը…
Գագոն մի կոպեկի նամուս չունի. եթե նամուս ունենար այսքան մեծ ստեր ու «կռուտիտներ» չէր հորինի ու վերջապես կխոստովաներ, որ եթե Նիկոլին նախկինները նույնիսկ խորհրդային հռչակավոր «Царь-бомба»-ն էլ ժառանգեին, միևնույն է՝ այն Իլհամի դեմ չէր ուղղելու. բա Աննան 5 մլրդ դոլարն իզո՞ւր էր վերցրել:
Մելքոնյան Գագոն, արձագանքելով նկատառմանը՝ նախկին իշխանությունները մարտունակ բանակ ժառանգեցին, մինչդեռ այս իշխանությունը չկարողացավ այն զարգացնել, ասել է. «Մարտունակ բանակ ասելով՝ առաջին հերթին պետք է հասկանալ, որ զինվորները հոգեպես պատրաստ են պատերազմի, այդ ոգին մեր զինվորների մեջ միշտ եղել է: Բայց մենք զինվորներին ի՞նչ սպառազինություն ենք տվել, պետք է խոսենք, թե ինչո՞ւ սպառազինություն չգնեցինք, ինչու չգնեցինք այն սպառազինությունը, որը մեզ պետք էր: Մենակ զինվորով հաղթանակ էինք տանելո՞ւ: Համապատասխան սպառազինություն պետք է լինի, որ մենք կարողանանք ինչ-որ խնդիրներ լուծել»:
Գագոն իր մեջ ուժ չի գտնում՝ տղմարդավարի խոստովանելու իրենց իշխանության ճակատագրական բացթողումնեն ու,ըստ էության, պետական դավաճանությունը:
Հարց է առաջանում՝ Գագոն իր մուննաթն ո՞ւմ է ուղղում, եթե հանրահայտ փաստ է, որ Նիկոլը, գալով իշխանության, անմիջապես դեն է նետել այն ցուցակը, որը հստակորեն սահմանում էր այն զենքերի ու զինատեսակների, ռազմամթերքի՝ նախկին իշխանությունների կողմից կազմված ցանկը, որոնք պետք է գնվեին՝ բարձրացնելու բանակի մարտունակությունը: Օինակ՝ հայտնի է, որ այդ ցուցակով հեղափոխությունց առաջ հայկական պետությունը նախատեսում էր գնել անօդաչու սարքեր՝ հավասարակշռելու ադրբեջանական բանակի հնարավորությունները: Անիմաստ «սամալյոտ» գնելու տեղը մարդիկ, հստակ հաշվարկներից ելնելով, կազմել էին գնումների ցանկը, ո՞վ էր ստիպել «գեներալ» տերմինը վարկաբեկող բեղավոր Գագոյի շեֆին այն չեղարկել: Հաստատ Էրդողանն ու Ալիևը, որոնց փողերով այսօր ՔՊ-ականները դարձել են հացի տեր:
Մյուս կողմից՝ եթե հայկական բանակը չուներ սպառազինություն, ինչպե՞ս կամ ի՞նչ հիմքով էր Իլհամը հայտարարում, որ հայկական բանակը իրենց է թողել 5 մլրդ դոլարի զենք՝ հետն էլ մուննաթ գալով, թե այդ ո՞վ է հայերին այդքան զինել: Գագոյի բեղերի վաճառքից առաջացած փողերո՞վ էին գնվել այդ զենքերը, թե՞ Նիկոլն էր հրապարակներից գրպանը դրած դրանք հանձնել Պաշտպանության նախարարութանը…
Գագոն մի կոպեկի նամուս չունի. եթե նամուս ունենար այսքան մեծ ստեր ու «կռուտիտներ» չէր հորինի ու վերջապես կխոստովաներ, որ եթե Նիկոլին նախկինները նույնիսկ խորհրդային հռչակավոր «Царь-бомба»-ն էլ ժառանգեին, միևնույն է՝ այն Իլհամի դեմ չէր ուղղելու. բա Աննան 5 մլրդ դոլարն իզո՞ւր էր վերցրել:
Նիկոլը սարսափած է
Արաբատ Միրզոևի (ծածկանունը՝ «Օմեգա») մամուլի քարտուղարը, մեկնաբանելով իշխանությունների՝ ԱԺ դարպասները նորից զոդելուն և պարիսպների երկայնքով փշալար անցկացնելուն ուղղված գործողությունները (ըստ լրատվամիջոցների՝ ԱԺ պարիսպների երկայնքով փշալար են անցկացնում, և պատի երկարությամբ նաև հոսանքալարեր են անցնում, ուստի չի բացառվում, որ հոսանք միացվի փշալարերին), ասել է, որ աշխատանքները պետք է իրականացվեին շատ ավելի վաղ, բայց որոշակի պատճառներով դրանք հետաձգվել էին՝ միաժամանակ հերքելով տեղեկությունները, ըստ որոնց՝ կարող է հոսանք միացվել փշալարերին:
Փաստորեն՝ Միրզոյան Արարատի աշխատողը փաստացի խոստովանել է, որ ԱԺ շենքը փշալարակալվում է՝վերածվելով յուրատեսակ Բաստիլի:
Այս խոստովանությունն ուշագրավ է մի քանի պատճառներով. նախ՝ ԱԺ շենքն անառիկ ամրոցի է վերածում մի ուժ, որը, ինչպես հայտնի է, իր իշխանության առաջին շրջանում ԱԺ այգին դարձրել էր սովորական մի զբոսավայր՝ բացելով ոչ միայն ԱԺ-ի, այլև Բաղրամյան 26-ի դռները՝ դրանով ցանկանալով իբր շահեկանորեն տարբերվել նախկին իշխանություններից, ընդգծել սեփական դեմոկրատ էությունը՝ հակառակ «բռնակալ» նախկինների:
Երկրորդ՝ իշխանությունների այսօրինակ բարբարոսությունը ակնհայտորեն վկայում է Նիկոլի սարսափի մասին, ինչն անմիջապես հարց է առաջ բերում, թե ո՞րն է ժողվարչապետի վախի իրական պատճառը, եթե նա սեփական ժողովրդի հետ իր հարաբերությունները կառուցում է շիտակության սկզբունքով, ինչի մասին, ի դեպ, անընդհատ հայտարարություններ է հնչեցնում ԱԺ բարձր ամբիոնից ու հավաստիացնում, որ դավեր չի նյութում ժողովրդի հետևում:
Երրորդ՝ գուցե վախենում է ոչ միայն իր, այլև սեփական թիմակիցների՞ համար, որոնց մասին նա սովոաբար հոգ է տանում՝ օրինականության շղարշ հաղորդելու սեփական ապօրինություններին ու բռնապետությանը:
Հարցերի պատասխանը կարող է թաքնված լինել ապագայի հնարավոր զարգացումներում, որոնց մասին Նիկոլը տեղյակ է վաղօրոք. բացառված չէ, որ տխրահռչակ խաղաղության պայմանագրի կնքմանն է նման կերպ պատրաստվում՝շատ լավ իմանալով լայն զանգվածների անխուսափելի բողոքի մասին: Երևի Նիկոլի շպիոնները շեֆին զեկուցել են, որ կարող է ԱԺ շենքի գրավման փորձեր էլ լինեն, ուստի որոշել է հենց այսօրվանից պատշաճորեն «զինել» սեփական թիմակիցներին:
Ի գիտություն զինվողների՝ նրանց ոչինչ ու ոչ ոք չի փրկելու այն պահին, երբ ստիպված լինեն բախվել ժողովրդի ցասմանն ու վրեժին:
Արաբատ Միրզոևի (ծածկանունը՝ «Օմեգա») մամուլի քարտուղարը, մեկնաբանելով իշխանությունների՝ ԱԺ դարպասները նորից զոդելուն և պարիսպների երկայնքով փշալար անցկացնելուն ուղղված գործողությունները (ըստ լրատվամիջոցների՝ ԱԺ պարիսպների երկայնքով փշալար են անցկացնում, և պատի երկարությամբ նաև հոսանքալարեր են անցնում, ուստի չի բացառվում, որ հոսանք միացվի փշալարերին), ասել է, որ աշխատանքները պետք է իրականացվեին շատ ավելի վաղ, բայց որոշակի պատճառներով դրանք հետաձգվել էին՝ միաժամանակ հերքելով տեղեկությունները, ըստ որոնց՝ կարող է հոսանք միացվել փշալարերին:
Փաստորեն՝ Միրզոյան Արարատի աշխատողը փաստացի խոստովանել է, որ ԱԺ շենքը փշալարակալվում է՝վերածվելով յուրատեսակ Բաստիլի:
Այս խոստովանությունն ուշագրավ է մի քանի պատճառներով. նախ՝ ԱԺ շենքն անառիկ ամրոցի է վերածում մի ուժ, որը, ինչպես հայտնի է, իր իշխանության առաջին շրջանում ԱԺ այգին դարձրել էր սովորական մի զբոսավայր՝ բացելով ոչ միայն ԱԺ-ի, այլև Բաղրամյան 26-ի դռները՝ դրանով ցանկանալով իբր շահեկանորեն տարբերվել նախկին իշխանություններից, ընդգծել սեփական դեմոկրատ էությունը՝ հակառակ «բռնակալ» նախկինների:
Երկրորդ՝ իշխանությունների այսօրինակ բարբարոսությունը ակնհայտորեն վկայում է Նիկոլի սարսափի մասին, ինչն անմիջապես հարց է առաջ բերում, թե ո՞րն է ժողվարչապետի վախի իրական պատճառը, եթե նա սեփական ժողովրդի հետ իր հարաբերությունները կառուցում է շիտակության սկզբունքով, ինչի մասին, ի դեպ, անընդհատ հայտարարություններ է հնչեցնում ԱԺ բարձր ամբիոնից ու հավաստիացնում, որ դավեր չի նյութում ժողովրդի հետևում:
Երրորդ՝ գուցե վախենում է ոչ միայն իր, այլև սեփական թիմակիցների՞ համար, որոնց մասին նա սովոաբար հոգ է տանում՝ օրինականության շղարշ հաղորդելու սեփական ապօրինություններին ու բռնապետությանը:
Հարցերի պատասխանը կարող է թաքնված լինել ապագայի հնարավոր զարգացումներում, որոնց մասին Նիկոլը տեղյակ է վաղօրոք. բացառված չէ, որ տխրահռչակ խաղաղության պայմանագրի կնքմանն է նման կերպ պատրաստվում՝շատ լավ իմանալով լայն զանգվածների անխուսափելի բողոքի մասին: Երևի Նիկոլի շպիոնները շեֆին զեկուցել են, որ կարող է ԱԺ շենքի գրավման փորձեր էլ լինեն, ուստի որոշել է հենց այսօրվանից պատշաճորեն «զինել» սեփական թիմակիցներին:
Ի գիտություն զինվողների՝ նրանց ոչինչ ու ոչ ոք չի փրկելու այն պահին, երբ ստիպված լինեն բախվել ժողովրդի ցասմանն ու վրեժին:
Ադրբեջանի կամավորականը
Խաչատրյան Վիգենը, հերթական անգամ փորձելով նսեմցնել Արցախի դերը՝ հայոց պետականության կենսունակության երաշխավորման հարցում, հայտարարել է, որ ոմանց ցանկությունը՝ Արցախի հիմնահարցը դարձնելու Հայաստանի պետության ճակատագիրը որոշող պայման, կյանքի չի կոչվելու, որովհետև Հայաստանի պետության հարատևումն է երաշխավորում Արցախի գոյությունը, այլ ոչ թե հակառակը:
Առաջին անգամ չէ, որ Վիգենը նման անհեթեթ մտքեր է արտաբերում՝ փորձելով մոլորեցնել հանրությանը: Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե Վիգենի համոզմունքն այնքան ահեթեթ է, որ չարժի նույնիսկ դրան անդրադառնալ, բայց խնդիրն այն է, որ հենց այս կեղծ թեզի «ռասկրուտկայի» միոջոցով է, որ հայ հանրության շրջանում կամ առնվազը դրա մի զգալի շերտի մոտ մինչև վերջ չհասկացված է մնում Արցախի կենսական նշանակության հարցը՝ հենց Հայաստանի Հանրապետության գոյության խնդրում: Սրա հետևանքով մարդկանց մոտ նույնիսկ առաջ է գալիս որոշակի հակասություն կամ հակակրանք՝ ուղղված Արցախին կամ արցախցուն՝ վերաճելով արցախաֆոբիայի՝ երևույթ, որն այս իշխանությունների կողմից մեծապես խրախուսվում է:
Արցախի հիմնախնդրի վերաբերյալ վիգենխաչատրյանական մեկնաբանությունը գուցե կարող էր ունենալ կյանքի ինչ-որ իրավունք, եթե Հայաստանի ախոյանը թուրք-ադրբեջանական տանդեմը չլիներ, և Երևանն այս խնդրի շուրջ վեճի բռնված լիներ ասենք եվրոպական որևիցե զարգացած երկրի հետ: Մի պարագաում, երբ Բաքուն ու Անկարան չեն թաքցնում իրենց իրական նկրտումները, Արցախը դառնում է Հայաստանի միակ պատվարը.Արցախը կուլ տալուց ու մարսելուց հետո գալու է Զանգեզուրի հերթը, իսկ դրանից հետո՝ մնացյալ հատվածը,ուստի բոլոր նրանք,ովքեր թերագնահատում են Արցախի դերն ու նշանակությունը,կամա-ակամ սպասակում են թուրանական անիծյալ պրոյեկտի շահերը:
Վիգենի դեպքում դա տեղի է ունենում կամավորության սկզբունքով՝ Ադրբեջանին անձնվիրաբար ծառայելու մղումից դրդված:
Խաչատրյան Վիգենը, հերթական անգամ փորձելով նսեմցնել Արցախի դերը՝ հայոց պետականության կենսունակության երաշխավորման հարցում, հայտարարել է, որ ոմանց ցանկությունը՝ Արցախի հիմնահարցը դարձնելու Հայաստանի պետության ճակատագիրը որոշող պայման, կյանքի չի կոչվելու, որովհետև Հայաստանի պետության հարատևումն է երաշխավորում Արցախի գոյությունը, այլ ոչ թե հակառակը:
Առաջին անգամ չէ, որ Վիգենը նման անհեթեթ մտքեր է արտաբերում՝ փորձելով մոլորեցնել հանրությանը: Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե Վիգենի համոզմունքն այնքան ահեթեթ է, որ չարժի նույնիսկ դրան անդրադառնալ, բայց խնդիրն այն է, որ հենց այս կեղծ թեզի «ռասկրուտկայի» միոջոցով է, որ հայ հանրության շրջանում կամ առնվազը դրա մի զգալի շերտի մոտ մինչև վերջ չհասկացված է մնում Արցախի կենսական նշանակության հարցը՝ հենց Հայաստանի Հանրապետության գոյության խնդրում: Սրա հետևանքով մարդկանց մոտ նույնիսկ առաջ է գալիս որոշակի հակասություն կամ հակակրանք՝ ուղղված Արցախին կամ արցախցուն՝ վերաճելով արցախաֆոբիայի՝ երևույթ, որն այս իշխանությունների կողմից մեծապես խրախուսվում է:
Արցախի հիմնախնդրի վերաբերյալ վիգենխաչատրյանական մեկնաբանությունը գուցե կարող էր ունենալ կյանքի ինչ-որ իրավունք, եթե Հայաստանի ախոյանը թուրք-ադրբեջանական տանդեմը չլիներ, և Երևանն այս խնդրի շուրջ վեճի բռնված լիներ ասենք եվրոպական որևիցե զարգացած երկրի հետ: Մի պարագաում, երբ Բաքուն ու Անկարան չեն թաքցնում իրենց իրական նկրտումները, Արցախը դառնում է Հայաստանի միակ պատվարը.Արցախը կուլ տալուց ու մարսելուց հետո գալու է Զանգեզուրի հերթը, իսկ դրանից հետո՝ մնացյալ հատվածը,ուստի բոլոր նրանք,ովքեր թերագնահատում են Արցախի դերն ու նշանակությունը,կամա-ակամ սպասակում են թուրանական անիծյալ պրոյեկտի շահերը:
Վիգենի դեպքում դա տեղի է ունենում կամավորության սկզբունքով՝ Ադրբեջանին անձնվիրաբար ծառայելու մղումից դրդված:
Պուտինի ուղերձը՝ Ալիևին՝ Երևանից
Կառավարության նիստում Նիկոլը խոսել է ԼՂ-ում տեղակայված ռուս խաղաղապահների ապագայի վերաբերյալ իր տեսլականի մասին՝ հայտարարելով, որ խաղաղապահները ԼՂ-ում տեղակայված են անժամկետ, քանի դեռ հասցեագրված չեն ԼՂ հայության իրավունքների և անվտանգության հետ կապված բոլոր հարցերը և փարատված չեն ողջ ԼՂ հայության անվտանգային մտահոգությունները. առանց ԼՂ հայության անվտանգության և իրավունքների ապահովման միջազգաային հստակ երաշխքիների խաղաղապահների դուրսբերման խոսույթ զարգացնելը ոչ միայն եռակողմ հայտարարությունների խախտում է, այլև ԼՂ հայության ցեղասպանության նախապատրաստություն:
Նիկոլը, իհարկե, ինքն իրենից չէ, որ նման հայտարարությամբ է հանդես եկել՝ հատկապես նկատի ունենալով այն ճշմարտությունը, որ ո՛չ ինքը, ո՛չ էլ իր թիմը առանձնապես չեն երազում Ռուսաստանին Անդրկովկասում հավերժական հիմքունքներով թողնելու մասին: Սա, անկասկած, Ռուսաստանի հետ համաձայնեցված քայլ է, որն արձագանքն է և՛ Ալիևի վերջին հայտարրարությունների, և՛ Սոչիի հանդիպման անորոշ արդյունքների. ռուսները Նիկոլի բերանով ուղերձ են հղում Բաքվին ու հասկացնում, որ խաղաղապահների՝ Արցախում մնալը կախված է ոչ թե Իլհամի բարի կամքից, այլ՝ արցախահայության անտվանգային կենսական պահանջմուքններից, և այս իմաստով վերջում Ռուսաստանը հակված է լինելու լսել ոչ թե Իլհամին, այլ արցախահայերին,որոնք, բնականաբար, երբեք դեմ չեն լինի այնտեղ ռուսների մնալուն:
Թե ինչպես կընկալվի հայ-ռուսական ուղերձը Բաքվում, իհարկե, դժվար չէ կռահել: Բայց հարցը նույնիսկ դա չէ, այլ՝ այն, թե ինչպես կարձագանքի Արևմուտքը Նիկոլի ցանկություններին, որոնք, փաստորեն, բխում են հատկապես ռուսական շահերից. եթե ներկայիս ստատուս-քվոն պահպանվում է, դրա հետ մեկտեղ էլ ռուսական զորքերն են մնում Արցախում, ապա Ադնրկովկասից Մոսկվայի հեռանալու վերաբերյալ արևմտյան ծրագրերը, փաստրոեն, տապալվելու են՝ հեռանկար, որի պատճառով նույն Արևմուտքը կարող է այլևս սկսկել Նիկոլի իշխանության վերագնահատման պրոցես. նրանց ինչի՞ն է պետք մի Նիկոլ, որը սպասարկում է ոչ թե իրենց, այլ իրենց ախոյանինի Ռուսաստանի շահերը:
Ելքը կարող էր լինել ռուսական խաղաղապահներին իրական այլընտրանքի ստեղծումը, բայց դժվար է երևակայել, թե այդ ինչ պետք է առաջարկի Արևմուտքը՝ գետնի վրա երաշխավորելու արցախահայության շահերն այն դեպքում, երբ Կովկասում ռազմական ներկայություն եվրոպացիները կարծես հակված չեն ունենալ:
Մյուս կողմից՝ բոլորովն բացառված չէ, որ որոշակի կոնյուկտուրայի պարագայում Ռուսաստանն ինքը որոշի դուրս գալ Արցախից՝ հանուն ավելի գլոբալ շահերի, և այդ դեպքում այլևս ո՛չ Նիկոլի լացը, ո՛չ էլ արցախահայության անվտանգային խնդիրներն այլևս առաջնային չեն դիտարկվելու: Հարց՝ Նիկոլն ունի՞ պլան, թե ինչ է անելու Հայաստանը,եթե դա տեղի ունենա:
Կառավարության նիստում Նիկոլը խոսել է ԼՂ-ում տեղակայված ռուս խաղաղապահների ապագայի վերաբերյալ իր տեսլականի մասին՝ հայտարարելով, որ խաղաղապահները ԼՂ-ում տեղակայված են անժամկետ, քանի դեռ հասցեագրված չեն ԼՂ հայության իրավունքների և անվտանգության հետ կապված բոլոր հարցերը և փարատված չեն ողջ ԼՂ հայության անվտանգային մտահոգությունները. առանց ԼՂ հայության անվտանգության և իրավունքների ապահովման միջազգաային հստակ երաշխքիների խաղաղապահների դուրսբերման խոսույթ զարգացնելը ոչ միայն եռակողմ հայտարարությունների խախտում է, այլև ԼՂ հայության ցեղասպանության նախապատրաստություն:
Նիկոլը, իհարկե, ինքն իրենից չէ, որ նման հայտարարությամբ է հանդես եկել՝ հատկապես նկատի ունենալով այն ճշմարտությունը, որ ո՛չ ինքը, ո՛չ էլ իր թիմը առանձնապես չեն երազում Ռուսաստանին Անդրկովկասում հավերժական հիմքունքներով թողնելու մասին: Սա, անկասկած, Ռուսաստանի հետ համաձայնեցված քայլ է, որն արձագանքն է և՛ Ալիևի վերջին հայտարրարությունների, և՛ Սոչիի հանդիպման անորոշ արդյունքների. ռուսները Նիկոլի բերանով ուղերձ են հղում Բաքվին ու հասկացնում, որ խաղաղապահների՝ Արցախում մնալը կախված է ոչ թե Իլհամի բարի կամքից, այլ՝ արցախահայության անտվանգային կենսական պահանջմուքններից, և այս իմաստով վերջում Ռուսաստանը հակված է լինելու լսել ոչ թե Իլհամին, այլ արցախահայերին,որոնք, բնականաբար, երբեք դեմ չեն լինի այնտեղ ռուսների մնալուն:
Թե ինչպես կընկալվի հայ-ռուսական ուղերձը Բաքվում, իհարկե, դժվար չէ կռահել: Բայց հարցը նույնիսկ դա չէ, այլ՝ այն, թե ինչպես կարձագանքի Արևմուտքը Նիկոլի ցանկություններին, որոնք, փաստորեն, բխում են հատկապես ռուսական շահերից. եթե ներկայիս ստատուս-քվոն պահպանվում է, դրա հետ մեկտեղ էլ ռուսական զորքերն են մնում Արցախում, ապա Ադնրկովկասից Մոսկվայի հեռանալու վերաբերյալ արևմտյան ծրագրերը, փաստրոեն, տապալվելու են՝ հեռանկար, որի պատճառով նույն Արևմուտքը կարող է այլևս սկսկել Նիկոլի իշխանության վերագնահատման պրոցես. նրանց ինչի՞ն է պետք մի Նիկոլ, որը սպասարկում է ոչ թե իրենց, այլ իրենց ախոյանինի Ռուսաստանի շահերը:
Ելքը կարող էր լինել ռուսական խաղաղապահներին իրական այլընտրանքի ստեղծումը, բայց դժվար է երևակայել, թե այդ ինչ պետք է առաջարկի Արևմուտքը՝ գետնի վրա երաշխավորելու արցախահայության շահերն այն դեպքում, երբ Կովկասում ռազմական ներկայություն եվրոպացիները կարծես հակված չեն ունենալ:
Մյուս կողմից՝ բոլորովն բացառված չէ, որ որոշակի կոնյուկտուրայի պարագայում Ռուսաստանն ինքը որոշի դուրս գալ Արցախից՝ հանուն ավելի գլոբալ շահերի, և այդ դեպքում այլևս ո՛չ Նիկոլի լացը, ո՛չ էլ արցախահայության անվտանգային խնդիրներն այլևս առաջնային չեն դիտարկվելու: Հարց՝ Նիկոլն ունի՞ պլան, թե ինչ է անելու Հայաստանը,եթե դա տեղի ունենա:
Նիկոլի անիմաստ լացը
Կառավարության նիստում Նիկոլը տրտնջացել է, որ Ադրբեջանը շարունակում է ամենօրյա ռեժիմով խախտել հրադադարը, նախապատրաստում է արցախահայության ցեղասպանություն, ոչ մի քայլ չի արել՝ գործնականում ապացուցելու իր այն պնդումների ճշմարտացիությունը, ըստ որոնց՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայերն իրենց քաղաքացիներն են և իրենց իրավունքներն ու անվտանգությունը երաշխավորված են և այլն:
Նիկոլը, իհարկե, ֆիքսել է իրականությունը, բայց տվյալ պարագայում հարցեր են ծագում՝ ոչ միայն ուղղված թշնամուն, որը երբեք էլ չի թաքցնում իր իրական մտայնությունները, այլ՝ Հայաստանի իշխանությանը: Թիվ մեկ հարցը հետևյալն է՝ որքանո՞վ է Նիկոլն իրեն ստեղծված իրավիճակի, Ադրբեջանի լկտի պահվածի համար պատասպանատու համարում: Հարցը բնավ հռետորական չէ և պահանջում է շատ կոնկրետ պատասխան: Խնդիրն այն է, որ Ադրբեջանին կարելի կլինի զսպել միայն այն ժամանակ, երբ Հայաստանն իրեն ադեկվատ կերպով դրսևորի թշնամու հետ իր շփումներում՝ ուժին հակադրելով ուժ, սպառնալիքին՝ անհողդողդ ու կարծր պատասխան, հայհոյանքին ու ծաղրին՝ հայրական չափալախ: Ալիևը, իհարկե, իրեն պահում է տխմար լակոտի պես, ու այստեղ երկրորդ կարծիք լինել չի կարող, բայց եթե այդպես է, ապա իշխանությունները,որ սիրում են մեծ-մեծ բրդել, պետք է որ այս ընթացքում սովորած լինեին այն լեզուն, որով խոսելով՝ ինչպես հարկն է կպորտատեղադրեին Իլհամին: Այնինչ այդ ամենի փոխարեն թրքահպատակ ՔՊ-ականները շարունակում են հորթի կեցվածքով անհասկանալի խաղաղության մասին բարբաջել, իսկ «տիկին» Աննան էլ՝ առաջ մղել իր՝ «Կանայք հանուն խաղաղության» կոչվող հայադավ օրակարգը, որով սիրում է պարծենալ եվրոպաներում:
Բաքվում այս ամենը, իհարկե, տեսնում ու հրճվում են՝ շատ լավ հասկանալով, որ իրենց դիմաց ոչ թե տղամարդ է կանգնած, այլ՝ մի փսլնքոտ ծաղրածու, ուստի բնական է, որ Նիկոլի կոկորդիլոսի արցունքները երբեք իրենց նպատակին չեն ծառայելու. ուժին ուժ է պետք հակադրել, այլ ոչ թե լակոտություն:
Նիկոլը 5 մլրդ-ի «աչոտ» ունի տալու, չմոռանանք…
Կառավարության նիստում Նիկոլը տրտնջացել է, որ Ադրբեջանը շարունակում է ամենօրյա ռեժիմով խախտել հրադադարը, նախապատրաստում է արցախահայության ցեղասպանություն, ոչ մի քայլ չի արել՝ գործնականում ապացուցելու իր այն պնդումների ճշմարտացիությունը, ըստ որոնց՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայերն իրենց քաղաքացիներն են և իրենց իրավունքներն ու անվտանգությունը երաշխավորված են և այլն:
Նիկոլը, իհարկե, ֆիքսել է իրականությունը, բայց տվյալ պարագայում հարցեր են ծագում՝ ոչ միայն ուղղված թշնամուն, որը երբեք էլ չի թաքցնում իր իրական մտայնությունները, այլ՝ Հայաստանի իշխանությանը: Թիվ մեկ հարցը հետևյալն է՝ որքանո՞վ է Նիկոլն իրեն ստեղծված իրավիճակի, Ադրբեջանի լկտի պահվածի համար պատասպանատու համարում: Հարցը բնավ հռետորական չէ և պահանջում է շատ կոնկրետ պատասխան: Խնդիրն այն է, որ Ադրբեջանին կարելի կլինի զսպել միայն այն ժամանակ, երբ Հայաստանն իրեն ադեկվատ կերպով դրսևորի թշնամու հետ իր շփումներում՝ ուժին հակադրելով ուժ, սպառնալիքին՝ անհողդողդ ու կարծր պատասխան, հայհոյանքին ու ծաղրին՝ հայրական չափալախ: Ալիևը, իհարկե, իրեն պահում է տխմար լակոտի պես, ու այստեղ երկրորդ կարծիք լինել չի կարող, բայց եթե այդպես է, ապա իշխանությունները,որ սիրում են մեծ-մեծ բրդել, պետք է որ այս ընթացքում սովորած լինեին այն լեզուն, որով խոսելով՝ ինչպես հարկն է կպորտատեղադրեին Իլհամին: Այնինչ այդ ամենի փոխարեն թրքահպատակ ՔՊ-ականները շարունակում են հորթի կեցվածքով անհասկանալի խաղաղության մասին բարբաջել, իսկ «տիկին» Աննան էլ՝ առաջ մղել իր՝ «Կանայք հանուն խաղաղության» կոչվող հայադավ օրակարգը, որով սիրում է պարծենալ եվրոպաներում:
Բաքվում այս ամենը, իհարկե, տեսնում ու հրճվում են՝ շատ լավ հասկանալով, որ իրենց դիմաց ոչ թե տղամարդ է կանգնած, այլ՝ մի փսլնքոտ ծաղրածու, ուստի բնական է, որ Նիկոլի կոկորդիլոսի արցունքները երբեք իրենց նպատակին չեն ծառայելու. ուժին ուժ է պետք հակադրել, այլ ոչ թե լակոտություն:
Նիկոլը 5 մլրդ-ի «աչոտ» ունի տալու, չմոռանանք…
ՔՊ-ականները չեն մարսել ընդդիմության հանրահավաքը
ՔՊ-ական Հակոբյան Հասմիկն է իրենից «փիլիսոփա» սարքել՝ հանդես գալով ընդդիմության՝ ի աջակցություն արցախահայերի կազմակերպած հանրահավաք-ցույցի տխմարագույն մեկնաբանությամբ:
Հասոն, մասնավորապես, հարց է հնչեցրել, թե բա՝ արդյոք նշանակո՞ւմ է, որ ովքեր չէին եկել ընդդիության ցույցին, կողմ են Արցախի՝ Ադրբեջանի կազմում մնալուն՝ նկատի ունենալով այն, որ ընդդիմությունը հայտարարում էր, որ հավաքվել են այն հայերը, այն քաղաքացիները, որոնք դեմ են Արցախի ՝ Ադրբեջանի կազմում լինելուն: «Սա ի աջակցություն արցախցո՞ւ էր, թե՞ ի վնաս արցախցու էր»,-տարակուսել է տարօրինակ տրամաբանության տեր ՔՊ-ականը՝ կարծիք հայտնելով, թե իբր Հայաստանից աշխարհին ազդակ է հղվում այն մասին, որ ընդամենը 5000-6000 մարդ է Հայաստանում դեմ Արցախի ադրբեջանականցմանը:
Հասմիկի գլխում ուղեղի տեղը, փաստորեն, թեփ է լցված, ու սա չի հասկանում կամ չի ուզում խոստովանել այն կարևոր նշանակությունը, որ ընդդիմության հանրահավաքն ուներ իր խորքում: Հասոն երկու խնդիր է փորձել լուծել իր ապակողմնորոշիչ տեսակետով. մեկն ընդդիմությանը նսեմացնելն է՝ հանրահավաքին ներկա իբր քիչ մասնակիցների հիմքով, երկրորդ խնդիրը՝ ընդդիմությանը որպես արցախցիների արդար գործը ձախողող նեկայացնելը՝ միաժամանակ արդարացնելով իշխանությունների խիստ սառը վերաբեմունքը՝ Արցախում կայացած ցույցի նկատմամբ. իբր իսկական արցախասերներն իրենք են, այլ ոչ թե ընդդիմությունը:
Արցախում տեղի ունեցած ցույցը փաստի առաջ է կանգնեցրել ոչ միայն Բաքվին, այլև նախևառաջ ՔՊ-ականներին, որոնք, փաստորեն, ավելի մեծ ծանրության տակ են մտել, քան ի սկզբանե ենթադրում էին՝ համապատասխան խոստումներ շռայլելով իրենց թուրք կուրատորներին: Հիմա թուրքերը սրանցից «սպռոս են անելու» ու չստանալով հիմնավոր պատասխան՝ փաստի առաջ են կանգնեցնելու՝ նույնիսկ մահվան հեռանկարով՝ գուցե բառիս ոչ միայն քաղաքական իմաստով:
Հանրահավաք պետք է աներ ոչ թե ընդդիմությունը, այլ իշխանությունը, որը, սակայն, նախընտրեց գլուխը մտցնել մի տեղ ու լուռ մնալ՝ հայտնի թռչնին նմանվելով:
ՔՊ-ական Հակոբյան Հասմիկն է իրենից «փիլիսոփա» սարքել՝ հանդես գալով ընդդիմության՝ ի աջակցություն արցախահայերի կազմակերպած հանրահավաք-ցույցի տխմարագույն մեկնաբանությամբ:
Հասոն, մասնավորապես, հարց է հնչեցրել, թե բա՝ արդյոք նշանակո՞ւմ է, որ ովքեր չէին եկել ընդդիության ցույցին, կողմ են Արցախի՝ Ադրբեջանի կազմում մնալուն՝ նկատի ունենալով այն, որ ընդդիմությունը հայտարարում էր, որ հավաքվել են այն հայերը, այն քաղաքացիները, որոնք դեմ են Արցախի ՝ Ադրբեջանի կազմում լինելուն: «Սա ի աջակցություն արցախցո՞ւ էր, թե՞ ի վնաս արցախցու էր»,-տարակուսել է տարօրինակ տրամաբանության տեր ՔՊ-ականը՝ կարծիք հայտնելով, թե իբր Հայաստանից աշխարհին ազդակ է հղվում այն մասին, որ ընդամենը 5000-6000 մարդ է Հայաստանում դեմ Արցախի ադրբեջանականցմանը:
Հասմիկի գլխում ուղեղի տեղը, փաստորեն, թեփ է լցված, ու սա չի հասկանում կամ չի ուզում խոստովանել այն կարևոր նշանակությունը, որ ընդդիմության հանրահավաքն ուներ իր խորքում: Հասոն երկու խնդիր է փորձել լուծել իր ապակողմնորոշիչ տեսակետով. մեկն ընդդիմությանը նսեմացնելն է՝ հանրահավաքին ներկա իբր քիչ մասնակիցների հիմքով, երկրորդ խնդիրը՝ ընդդիմությանը որպես արցախցիների արդար գործը ձախողող նեկայացնելը՝ միաժամանակ արդարացնելով իշխանությունների խիստ սառը վերաբեմունքը՝ Արցախում կայացած ցույցի նկատմամբ. իբր իսկական արցախասերներն իրենք են, այլ ոչ թե ընդդիմությունը:
Արցախում տեղի ունեցած ցույցը փաստի առաջ է կանգնեցրել ոչ միայն Բաքվին, այլև նախևառաջ ՔՊ-ականներին, որոնք, փաստորեն, ավելի մեծ ծանրության տակ են մտել, քան ի սկզբանե ենթադրում էին՝ համապատասխան խոստումներ շռայլելով իրենց թուրք կուրատորներին: Հիմա թուրքերը սրանցից «սպռոս են անելու» ու չստանալով հիմնավոր պատասխան՝ փաստի առաջ են կանգնեցնելու՝ նույնիսկ մահվան հեռանկարով՝ գուցե բառիս ոչ միայն քաղաքական իմաստով:
Հանրահավաք պետք է աներ ոչ թե ընդդիմությունը, այլ իշխանությունը, որը, սակայն, նախընտրեց գլուխը մտցնել մի տեղ ու լուռ մնալ՝ հայտնի թռչնին նմանվելով:
Բայղուշ «Իժոն»
«Ազատության» հետ զրույցում Սյամոն «մարգարեացել է», թե բա՝ երեք տարուց ռուս խաղաղապահները գնալու են Արցախից՝ հայության շահեը զոհաբերելով ավելի մեծ՝ տնտեսական շահերին, որոնք ռուսական պետությունը հետապնդում է թուրքերի հետ հարաբերություններ կառուցելիս: «Դրա համար ես ասում եմ, որ մերոնք խելքի գան և փորձեն այլ լուծումներ գտնեն»,-հայտարարել է Արցախի գոյության նախապայմանը ուժեղ բանակն ու տնտեսությունը համարող Սյամոն՝ որպես ռուսների անխուսափելի հեռացման վկայություն համարելով այն, որ Սոչիում Ռուսաստանին չհաջողվեց Ադրբեջանից զիջումներ կորզել ու Ղարավաղի խնդրի գոյությունն արձանագրել՝ հակառակ իր հետապնդած նպատակների:
Սյամոն, իհարկե, անզուգական բայղուշ է, ու դրա ապացույցը նրա վերոհիշյալ կանխատեսումն է, որը, սակայն, ոչնչով հինավորված չէ. նախ՝ մինչև ռուս խաղաղապահների ժամկետի ավարտը դեռ առնվազը 2-3 տարի կա, ապա՝ ոչ ոք չգիտի, թե այդ ժամանակ աշխարհում ինչպիսի գեոպոլիտիկ կոնյուկտուրա կստեղծվի, ուժերի ինչպիսի բալանս կառաջանա, որտեղ կլինի նույն Իլհամը, որտեղ՝ Նիկոլը, որ ջհանդամը՝ Սյամոն: Ասյօր նույնիսկ միջազգային հարաբերությունների պրոֆեսորներն են մեծապես դժվարանում ասել՝ ինչ է լինելու աշարհի հետ մի քանի ամիս հետո, ո՞ւր մնաց Սյամոն, որ բացի ջուր պղտորելուց ուրիշ ոչնչով չի զբաղվում:
Մյուս կողմից՝ ուշագրավ է Սյամոյի առաջարկած ելքը՝ այլ լուծումներ գտնելու կամ ասենք Արցախում հզոր բանակ ունենալու մասով: հետաքրքիր է՝ ո՞վ է կառուցելու այդ հզոր բանակն ու տնտեսությոնը, Նիկո՞լը, թե՞ ինքը:Սյամոն, իհարկե, բացառիկ եսասեր է, ու ակհյատ է, որ նա ինքն իրեն է փորձում ծածուկ գովազդել՝ ակնարկելով, թե իբր ընդունակ է՝ անելու դա, եթե ոմանք իրեն «պռախոդ» տան ու դնեն գծի վրա:
Ո՛չ Սյամոյի «մարգարեությունն» է մի բան, ոչ էլ՝ նրա մատնանշած ելքը. երկուսն էլ մուտիտներ են՝ իժի թույնով ցված:
«Ազատության» հետ զրույցում Սյամոն «մարգարեացել է», թե բա՝ երեք տարուց ռուս խաղաղապահները գնալու են Արցախից՝ հայության շահեը զոհաբերելով ավելի մեծ՝ տնտեսական շահերին, որոնք ռուսական պետությունը հետապնդում է թուրքերի հետ հարաբերություններ կառուցելիս: «Դրա համար ես ասում եմ, որ մերոնք խելքի գան և փորձեն այլ լուծումներ գտնեն»,-հայտարարել է Արցախի գոյության նախապայմանը ուժեղ բանակն ու տնտեսությունը համարող Սյամոն՝ որպես ռուսների անխուսափելի հեռացման վկայություն համարելով այն, որ Սոչիում Ռուսաստանին չհաջողվեց Ադրբեջանից զիջումներ կորզել ու Ղարավաղի խնդրի գոյությունն արձանագրել՝ հակառակ իր հետապնդած նպատակների:
Սյամոն, իհարկե, անզուգական բայղուշ է, ու դրա ապացույցը նրա վերոհիշյալ կանխատեսումն է, որը, սակայն, ոչնչով հինավորված չէ. նախ՝ մինչև ռուս խաղաղապահների ժամկետի ավարտը դեռ առնվազը 2-3 տարի կա, ապա՝ ոչ ոք չգիտի, թե այդ ժամանակ աշխարհում ինչպիսի գեոպոլիտիկ կոնյուկտուրա կստեղծվի, ուժերի ինչպիսի բալանս կառաջանա, որտեղ կլինի նույն Իլհամը, որտեղ՝ Նիկոլը, որ ջհանդամը՝ Սյամոն: Ասյօր նույնիսկ միջազգային հարաբերությունների պրոֆեսորներն են մեծապես դժվարանում ասել՝ ինչ է լինելու աշարհի հետ մի քանի ամիս հետո, ո՞ւր մնաց Սյամոն, որ բացի ջուր պղտորելուց ուրիշ ոչնչով չի զբաղվում:
Մյուս կողմից՝ ուշագրավ է Սյամոյի առաջարկած ելքը՝ այլ լուծումներ գտնելու կամ ասենք Արցախում հզոր բանակ ունենալու մասով: հետաքրքիր է՝ ո՞վ է կառուցելու այդ հզոր բանակն ու տնտեսությոնը, Նիկո՞լը, թե՞ ինքը:Սյամոն, իհարկե, բացառիկ եսասեր է, ու ակհյատ է, որ նա ինքն իրեն է փորձում ծածուկ գովազդել՝ ակնարկելով, թե իբր ընդունակ է՝ անելու դա, եթե ոմանք իրեն «պռախոդ» տան ու դնեն գծի վրա:
Ո՛չ Սյամոյի «մարգարեությունն» է մի բան, ոչ էլ՝ նրա մատնանշած ելքը. երկուսն էլ մուտիտներ են՝ իժի թույնով ցված:
Ճիճուն ու փողը
Պապոյան Գևորը շարունակում է պարբերաբար գունազարդել նիկոալական իրականությունը՝ Հայաստանը փորձելով ներկայացնել՝ բիզնեսի համար դրախտ: «Ընդհնարապես, փողը և մարդը գնում է էնտեղ, որտեղ իր համար քիչ թե շատ ապահով ու անվտանգ վայր է»,-հայտարարել է Պապոյան Գևորը՝ բացառելով Հայաստանում տնտեսական աշխուժությունն այն դեպքում, եթե Հայասանում պահպանվեր 2017-ի իրավիճակը. ոչ ոք Հայասանում ներդրումներ չէր անելու:
Գևորի բացահայտումը փողի ու մարդկանց մասին, իհարկե, այնքան էլ նորություն չէ. ոչ միայն փողն ու մարդիկ, այլև ցանկացած բիոլոգիական էակ, ելնելով ինքնապահպանման բնազդից, գնում է այնտեղ, որտեղ առավելագույնս հարմարավետ է իր համար. այս առումով ասենք ճիճվի ու Պապոյան Գևորի միջև տարբերություն իսկապես չկա:
Տվյալ պարագայում այլ հարց է առաջանում՝ ի՞նչ կա հիմա, որ չկար 2017-ին, եթե նկատի ենք առնում 2017-ի ու ներկայիս Հայաստանի անվտանգային միջավայրն ու հեռանկարները, տնտեսության վիճակն ու տենդենցները:
Պապոյան Գևորի խոսքերը միմյանց հետ ներքին հակասության մեջ են ակնհայտորեն. միակ գործոնը, որի շնորհիվ այսօր Հայաստանը քիչ թե շատ «թփրտում է», ուկրաինական պատերազմն է, որը, եթե ավարտվի, մեզ շատ դաժան ապագա է սպասվում. տնտեսության հերն անիծվելու է, իսկ Գևորի լեզուն մտնելու է մի տեղ: Համեմատած Ուկրաինայի հետ՝ գուցե Հայաստանի վիճակը որոշակիորեն բարվոք է, քանզի Իլհամը դեռ զորքերը Երևան չի մտցրել, բայց միտումներն այնպիսին են, և դրա մասին խոսում է Նիոլը նաև, որ վաղը կամ մյուս օրը Երևանը կարող է իսկապես ընկնել: Հիմա ո՞ր մի լուրջ գոծարարարը կբերի իր փողերն այստեղ, եթե Հայաստանի գոյության հարցը օդում կախված է մնացել:
2017-ին նման խնդիրներ ոչ միայն չկային, այլև երկրի տնտեսությունն իսկապես սկսել էր շնչել ու շնչել այնպես, որ նույնիսկ հեղափոխությունից հետո մի տևական ժամանակ այդ առաջընթացի իներցիայի ուժով էր, որ Նիկոլն իրեն լավ էր զգացել՝ հանրության զգոնությունը բթացնելով, ինքն իրեն փիառելով, այլոց դափնիներն իրեն վերագրելով:
Ափսոս՝ ժամանակը չի լինի հետ տալ…
Պապոյան Գևորը շարունակում է պարբերաբար գունազարդել նիկոալական իրականությունը՝ Հայաստանը փորձելով ներկայացնել՝ բիզնեսի համար դրախտ: «Ընդհնարապես, փողը և մարդը գնում է էնտեղ, որտեղ իր համար քիչ թե շատ ապահով ու անվտանգ վայր է»,-հայտարարել է Պապոյան Գևորը՝ բացառելով Հայաստանում տնտեսական աշխուժությունն այն դեպքում, եթե Հայասանում պահպանվեր 2017-ի իրավիճակը. ոչ ոք Հայասանում ներդրումներ չէր անելու:
Գևորի բացահայտումը փողի ու մարդկանց մասին, իհարկե, այնքան էլ նորություն չէ. ոչ միայն փողն ու մարդիկ, այլև ցանկացած բիոլոգիական էակ, ելնելով ինքնապահպանման բնազդից, գնում է այնտեղ, որտեղ առավելագույնս հարմարավետ է իր համար. այս առումով ասենք ճիճվի ու Պապոյան Գևորի միջև տարբերություն իսկապես չկա:
Տվյալ պարագայում այլ հարց է առաջանում՝ ի՞նչ կա հիմա, որ չկար 2017-ին, եթե նկատի ենք առնում 2017-ի ու ներկայիս Հայաստանի անվտանգային միջավայրն ու հեռանկարները, տնտեսության վիճակն ու տենդենցները:
Պապոյան Գևորի խոսքերը միմյանց հետ ներքին հակասության մեջ են ակնհայտորեն. միակ գործոնը, որի շնորհիվ այսօր Հայաստանը քիչ թե շատ «թփրտում է», ուկրաինական պատերազմն է, որը, եթե ավարտվի, մեզ շատ դաժան ապագա է սպասվում. տնտեսության հերն անիծվելու է, իսկ Գևորի լեզուն մտնելու է մի տեղ: Համեմատած Ուկրաինայի հետ՝ գուցե Հայաստանի վիճակը որոշակիորեն բարվոք է, քանզի Իլհամը դեռ զորքերը Երևան չի մտցրել, բայց միտումներն այնպիսին են, և դրա մասին խոսում է Նիոլը նաև, որ վաղը կամ մյուս օրը Երևանը կարող է իսկապես ընկնել: Հիմա ո՞ր մի լուրջ գոծարարարը կբերի իր փողերն այստեղ, եթե Հայաստանի գոյության հարցը օդում կախված է մնացել:
2017-ին նման խնդիրներ ոչ միայն չկային, այլև երկրի տնտեսությունն իսկապես սկսել էր շնչել ու շնչել այնպես, որ նույնիսկ հեղափոխությունից հետո մի տևական ժամանակ այդ առաջընթացի իներցիայի ուժով էր, որ Նիկոլն իրեն լավ էր զգացել՝ հանրության զգոնությունը բթացնելով, ինքն իրեն փիառելով, այլոց դափնիներն իրեն վերագրելով:
Ափսոս՝ ժամանակը չի լինի հետ տալ…
Մանր ծերուկը
Լրագրողի նկատառմանը, որ ընդդիմության կոշտ կեցվածքը պայմանավորված է ցանկությամբ՝ ստիպելու իշխանություններին ավելի պատասխանատու կերպով վերաբերվել իրենց գործին ու հետպատերազմական ժամանակներում խորհրդարանում «թիթեռ չնկարել»՝ տևական քննարկման առարկա դարձնելով ասենք օդի աղտոտվածությանն առնչվող ու նմանատիպ այլ հարցեր, ՔՊ-ական Ասլանյան Հակոբը փորձել է ինչ-որ կերպ «կռուտիտ լինել»՝ փիլիսոփայելով.«Կյանքը մանրուք չէ, բայց մանրուքներից է բաղկացած, և եթե մենք մանրուքները չենք ընդունում, չենք կարող հասկանալ իրական կյանքը: Պետության մեջ ոչ մի հարց մանրուք չէ»:
Տեսնես փիլիսոփայական ո՞ր դպրոցի համակիր է իրեն համարում կամ այդ ո՞ր պետության խորհրդարանի իշխանական պատգամավոր է հանդիսանում Ասլնանյան Հակոբը…
Գուցե Հակոբի փիլիսոփայությունը այլ պետութան կամ այլ պայմանների դեպքում միանգամայն տեղին դիտարկվեր՝ համոզիչ դարձնելով նրա «կռուտիտը», սակայն երբ հաշվի ես առնում, թե ինչ իրավիճակում գտնվող պետության կարևորագույն քաղաքական մարմնի կարևոր անդամ է սույն ՔՊ-ականը, անմիջապես հասկանում ես, որ գործ ունես շարքային շուլերի հետ:
Եթե ՔՊ-ն թասիբ, տարրական արժանապատվություն ունենար, ապա 2020-ի տխրահռչակ իրադարձություններից անմիջապես հետո պետք է քաղաքական խարակիրի կազմակերպեր խորհրդարանում ու գլուխը կախ, ազգի ոտքերն ընկնելով՝ թողեր ու հեռանար, այլ ոչ թե զբաղվեր Նիկոլի աթոռը պահելով: Մինչդեռ այնքան պադոշ դուրս եկան, որ երկիրը փուռը տալուց, Արցախը կործանելուց հետո անգամ սկսեցին կապիկություն անել՝ կյանքի մանրուքների հետևից ընկնելով:
Ինչի՞դ է օդը, ա՛յ տխմար, եթե այն ներծծված է անմեղ զոհերի, հայ քաջորդիների հարազատների՝ քեզ ու քո նմաններին ուղղված անեծքներով, եթե քո ու քո շեֆի հայրենադավության պատճառով ողջ Հայաստանի տարածքը կարող է վաղը դառնալ մի նոր «Եռաբլուր»:
Լրագրողի նկատառմանը, որ ընդդիմության կոշտ կեցվածքը պայմանավորված է ցանկությամբ՝ ստիպելու իշխանություններին ավելի պատասխանատու կերպով վերաբերվել իրենց գործին ու հետպատերազմական ժամանակներում խորհրդարանում «թիթեռ չնկարել»՝ տևական քննարկման առարկա դարձնելով ասենք օդի աղտոտվածությանն առնչվող ու նմանատիպ այլ հարցեր, ՔՊ-ական Ասլանյան Հակոբը փորձել է ինչ-որ կերպ «կռուտիտ լինել»՝ փիլիսոփայելով.«Կյանքը մանրուք չէ, բայց մանրուքներից է բաղկացած, և եթե մենք մանրուքները չենք ընդունում, չենք կարող հասկանալ իրական կյանքը: Պետության մեջ ոչ մի հարց մանրուք չէ»:
Տեսնես փիլիսոփայական ո՞ր դպրոցի համակիր է իրեն համարում կամ այդ ո՞ր պետության խորհրդարանի իշխանական պատգամավոր է հանդիսանում Ասլնանյան Հակոբը…
Գուցե Հակոբի փիլիսոփայությունը այլ պետութան կամ այլ պայմանների դեպքում միանգամայն տեղին դիտարկվեր՝ համոզիչ դարձնելով նրա «կռուտիտը», սակայն երբ հաշվի ես առնում, թե ինչ իրավիճակում գտնվող պետության կարևորագույն քաղաքական մարմնի կարևոր անդամ է սույն ՔՊ-ականը, անմիջապես հասկանում ես, որ գործ ունես շարքային շուլերի հետ:
Եթե ՔՊ-ն թասիբ, տարրական արժանապատվություն ունենար, ապա 2020-ի տխրահռչակ իրադարձություններից անմիջապես հետո պետք է քաղաքական խարակիրի կազմակերպեր խորհրդարանում ու գլուխը կախ, ազգի ոտքերն ընկնելով՝ թողեր ու հեռանար, այլ ոչ թե զբաղվեր Նիկոլի աթոռը պահելով: Մինչդեռ այնքան պադոշ դուրս եկան, որ երկիրը փուռը տալուց, Արցախը կործանելուց հետո անգամ սկսեցին կապիկություն անել՝ կյանքի մանրուքների հետևից ընկնելով:
Ինչի՞դ է օդը, ա՛յ տխմար, եթե այն ներծծված է անմեղ զոհերի, հայ քաջորդիների հարազատների՝ քեզ ու քո նմաններին ուղղված անեծքներով, եթե քո ու քո շեֆի հայրենադավության պատճառով ողջ Հայաստանի տարածքը կարող է վաղը դառնալ մի նոր «Եռաբլուր»:
«Թանկարժեք» Աննան
Պարզվում է՝ Աննան շքեղ, թանկարժեք աքսեսուարների, արդուզարդի մեծ սիրահար է ու սեփական մարմինը կամ դրա առանձին անդամը զարդարելու համար միջոցներ չի խնայում:
Մասնավորապես՝ լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել այն փաստը, որ օրերս Իսլանդիայում «Գենդերային հավասարության պաշտպանություն և առողջություն՝ բոլորի համար» խորագրով քննարկմանն իր մասնակցությունը բերած «շիկ» Աննան քննարկմանը ներկայացել է «Roger Dubuis» ֆիրմայի 18 կարատանոց ոսկուց ժամացույցով, որի արժեքը կազմում է մոտ 32000 դոլար:
Աննան իսկապես փողը չի հաշվում, նա դադարել է դա անել այն օրվանից, երբ ամուսնյակը դարձավ վարչապետ: Ճիշտ է՝ մինչև այդ էլ վատ չէին ապրում (Նիկոլը ոնց կարողանում, ում կարողանում՝ քերում էր), բայց դե հիմա լրիվ այլ է. Աննան համաշխարհային էլիտաներին է փորձում ընտեգրվել ու որպեսզի կարողանա բուրգի վերին հատվածում հանգրվանածների հետ ոտք գցել, իրենից արհեստականորեն Լեդի Դի է սարքում՝ թեկուզ Ղռերից:
Աննան չի հասկանում, որ ղռերի կատուն երբեք «պառոդիստի» չի դառնում… Երբ քո երկիրն աղքատության ու նվաստացման խորհրդանիշ է դարձել, իսկ դու փորձում ես օտարների աչքին Վիկտորիա թագուհի երևալ, քեզ ոչ թե հարգելու են կամ ընդունեն՝ յուրային, այլ հետևիցդ ծաղրելու են, թքեն երեսիդ: Ճիշտ է՝ գուցե Աննան այն աստիճանի է հասել,որ 32000 դոլարն իր համար առանձնապս փող չէ, իսկ այդ գնի ժամացույցն էլ ընդամենը մի միջինից ցածր կարգի խաղալիք է, քանզի ոչ թե ասենք մի 15 մլն դոլարանաոց «Patek Philippe» է կրել, այլ՝ ընդամենն ինչ-որ ոսկյա «ժամիկ», բայց դա ոչ մի կերպ չի թեթևացնելու Աննայի սոցիալական պատասխանատվության աստիճանը՝ անկախ այն բանից, թե օբյեկտիվորեն «լեդի» Աննայի սոցիալական պատասխանատվությունն ինչ աստիճանի է հասնում:
Պարզվում է՝ Աննան շքեղ, թանկարժեք աքսեսուարների, արդուզարդի մեծ սիրահար է ու սեփական մարմինը կամ դրա առանձին անդամը զարդարելու համար միջոցներ չի խնայում:
Մասնավորապես՝ լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել այն փաստը, որ օրերս Իսլանդիայում «Գենդերային հավասարության պաշտպանություն և առողջություն՝ բոլորի համար» խորագրով քննարկմանն իր մասնակցությունը բերած «շիկ» Աննան քննարկմանը ներկայացել է «Roger Dubuis» ֆիրմայի 18 կարատանոց ոսկուց ժամացույցով, որի արժեքը կազմում է մոտ 32000 դոլար:
Աննան իսկապես փողը չի հաշվում, նա դադարել է դա անել այն օրվանից, երբ ամուսնյակը դարձավ վարչապետ: Ճիշտ է՝ մինչև այդ էլ վատ չէին ապրում (Նիկոլը ոնց կարողանում, ում կարողանում՝ քերում էր), բայց դե հիմա լրիվ այլ է. Աննան համաշխարհային էլիտաներին է փորձում ընտեգրվել ու որպեսզի կարողանա բուրգի վերին հատվածում հանգրվանածների հետ ոտք գցել, իրենից արհեստականորեն Լեդի Դի է սարքում՝ թեկուզ Ղռերից:
Աննան չի հասկանում, որ ղռերի կատուն երբեք «պառոդիստի» չի դառնում… Երբ քո երկիրն աղքատության ու նվաստացման խորհրդանիշ է դարձել, իսկ դու փորձում ես օտարների աչքին Վիկտորիա թագուհի երևալ, քեզ ոչ թե հարգելու են կամ ընդունեն՝ յուրային, այլ հետևիցդ ծաղրելու են, թքեն երեսիդ: Ճիշտ է՝ գուցե Աննան այն աստիճանի է հասել,որ 32000 դոլարն իր համար առանձնապս փող չէ, իսկ այդ գնի ժամացույցն էլ ընդամենը մի միջինից ցածր կարգի խաղալիք է, քանզի ոչ թե ասենք մի 15 մլն դոլարանաոց «Patek Philippe» է կրել, այլ՝ ընդամենն ինչ-որ ոսկյա «ժամիկ», բայց դա ոչ մի կերպ չի թեթևացնելու Աննայի սոցիալական պատասխանատվության աստիճանը՝ անկախ այն բանից, թե օբյեկտիվորեն «լեդի» Աննայի սոցիալական պատասխանատվությունն ինչ աստիճանի է հասնում:
Մեհրիբանի սելֆիի ձողը
Երբ Հայաստանը արբանյակ էր տիեզերք ուղարկում, իսկ իշխանություններն էլ դրանից լավ PR մատերիալ էին սարքում՝ վստահեցնելով,որ այն բանեցվելու է նաև հստակ ռազմական-հետախուզական նպատակներով, մասնագետները միաբերան պնդում էին, որ իշխանությունների ոգևորությունն իրականում անտեղին է, ու մեծ հույսեր կապել արբանյակի հետ պետք չէ:
ԲՏԱ փոխնախարար Պողոսյան Ավետն է լրագորողների հետ զրույցում անդրադարձել թեմային ու պատասխանելով լագրողներից մեկի այն հարցին, թե որքանո՞վ է օգնել արբանյակը հայկական կողմին՝ փաստարկված կերպով պատռելու վերջին սահմանային մեծ բախման իրական հեղինակի կեղծ դիմակը, հաջողվե՞լ է, արդյոք, հետախուզական տվյալներ ձեռք բերել դրա օգնությամբ՝ ասել է.«Ես չգիտեմ՝ ով է հայտարարել, որ մենք հետախուզական նպատակով ենք օգտագործելու արբանյակը. մեր տիեզերական գործունեությունը բացառապես խաղաղ բնույթ է կրում…»:
Եթե Պողոսյան Ավետը չգիտի, թե ովքեր են մեծ-մեծ բրդել, հուշենք, որ հանրությանը մոլորության մեջ են գցել և՛ Նիկոլը, և՛ «տագդիգագան» Արծրունը, և՛ ուրիշներ: Պողոսյան Ավետի լավն ուղղակի այն է,որ նա, փաստորեն, ի տարբերություն վերոհիշյալների, միանգամայան անկեղծ է գտնվել ու մարդկանց զուր տեղը չի հուսադրել, հեքիաթներ չի պատմել, կիսատ-պռատ գործառույթներով օժված «սպուտնիկի» տնազը որպես ատոմային ռումբ չի մատուցել:
Մյուս կողմից՝ այստեղ նկատելի է Ավետի վախվորածությունը. արբանյակը բացառապես խաղաղ նպատակներով օգտագործելու վերաբերյալ նրա հայտարարության մեջ նկատվում է ՔՊ-ի հստակ ազդեցությունը: Մի պետության ղեկավարություն, որի կյանքի իմաստն ու քաղցր երազն Իլհամի հետ ադաշություն անելն է, ինչպե՞ս կարող է իրեն թույլ տալ արբանյակի հնարավորություններն ուղղել Ադրբեջանի դեմ: Ավելի շուտ այն կուղղեն Հայաստանի, քան թուրքերի դեմ, և դրանում ոչ ոք թող չկասկածի:
Հարց՝ բա է՛լ ո՞ւմ տանձին ա էդ արբանյակը, եթե Հայաստանի համար չպիտի խնդիր լուծի… Մեհրիբանի սելֆիի ձողի պես մի բան է երևի:
Երբ Հայաստանը արբանյակ էր տիեզերք ուղարկում, իսկ իշխանություններն էլ դրանից լավ PR մատերիալ էին սարքում՝ վստահեցնելով,որ այն բանեցվելու է նաև հստակ ռազմական-հետախուզական նպատակներով, մասնագետները միաբերան պնդում էին, որ իշխանությունների ոգևորությունն իրականում անտեղին է, ու մեծ հույսեր կապել արբանյակի հետ պետք չէ:
ԲՏԱ փոխնախարար Պողոսյան Ավետն է լրագորողների հետ զրույցում անդրադարձել թեմային ու պատասխանելով լագրողներից մեկի այն հարցին, թե որքանո՞վ է օգնել արբանյակը հայկական կողմին՝ փաստարկված կերպով պատռելու վերջին սահմանային մեծ բախման իրական հեղինակի կեղծ դիմակը, հաջողվե՞լ է, արդյոք, հետախուզական տվյալներ ձեռք բերել դրա օգնությամբ՝ ասել է.«Ես չգիտեմ՝ ով է հայտարարել, որ մենք հետախուզական նպատակով ենք օգտագործելու արբանյակը. մեր տիեզերական գործունեությունը բացառապես խաղաղ բնույթ է կրում…»:
Եթե Պողոսյան Ավետը չգիտի, թե ովքեր են մեծ-մեծ բրդել, հուշենք, որ հանրությանը մոլորության մեջ են գցել և՛ Նիկոլը, և՛ «տագդիգագան» Արծրունը, և՛ ուրիշներ: Պողոսյան Ավետի լավն ուղղակի այն է,որ նա, փաստորեն, ի տարբերություն վերոհիշյալների, միանգամայան անկեղծ է գտնվել ու մարդկանց զուր տեղը չի հուսադրել, հեքիաթներ չի պատմել, կիսատ-պռատ գործառույթներով օժված «սպուտնիկի» տնազը որպես ատոմային ռումբ չի մատուցել:
Մյուս կողմից՝ այստեղ նկատելի է Ավետի վախվորածությունը. արբանյակը բացառապես խաղաղ նպատակներով օգտագործելու վերաբերյալ նրա հայտարարության մեջ նկատվում է ՔՊ-ի հստակ ազդեցությունը: Մի պետության ղեկավարություն, որի կյանքի իմաստն ու քաղցր երազն Իլհամի հետ ադաշություն անելն է, ինչպե՞ս կարող է իրեն թույլ տալ արբանյակի հնարավորություններն ուղղել Ադրբեջանի դեմ: Ավելի շուտ այն կուղղեն Հայաստանի, քան թուրքերի դեմ, և դրանում ոչ ոք թող չկասկածի:
Հարց՝ բա է՛լ ո՞ւմ տանձին ա էդ արբանյակը, եթե Հայաստանի համար չպիտի խնդիր լուծի… Մեհրիբանի սելֆիի ձողի պես մի բան է երևի:
Նիկոլականները խուճապի մեջ են
Պարզվում է՝ ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանի նոր ֆիլմը՝ «Իշխանություն 2»-ը, մեծ իրարանցում է առաջացրել ոչ միայն հանդիսատեսի, կինոմանների մոտ, այլև՝ հատկապես իշխանությունների ու նրանց համակիրների: Բանը հասել է նրան, որ նիկոլականները ֆիլմի պաստառն են սպառանցել այրել, սոցիալական ցանցերում զբաղված են ֆիլմի վարկաբեկմամբ, երազում են ֆիլմի ցուցադրման արգելք սահմանելու մասին, ջանում են հնարավորինս արդյունավետ հակաքարոզչություն իրականցնել՝ ֆիլմի հեղինակներին ներկայացնելով՝ ազգի թշնամիներ և այլն: Կարճ ասած՝ ընկել են լուրջ ցնցումների մեջ ու չգիտեն՝ է՛լ ինչ անեն, որ «Իշխանություն 2»-ը ձախողեն:
Բնական հարց է առաջանում՝ ինչո՞վ է պայմանավորված իշխանությունների այսօրինակ տագնապն ու կենդանական վախը: Խնդիրն այն է, որ ֆիլմը բացահայտում է ՔՊ-ականների ներքին խոհանոցն ու ի ցույց դնում իշխանությունների իրական էությունը՝ ի դեմս Նիկոլի ներաշխարհի ու անբարո նկրտումների: Ցուցադրել նմանբովանդակ ֆիլմ՝ դրանով ժողովրդական լայն զանգվածների համար բացահայտելով իշխանությունների իրական դեմքն այն էլ մի փուլում, երբ առանց այն էլ նույն այդ իշխանությունների ժողովրդական վարկանիշը հասնում է պատմական մինիմումին, խիստ վտանգավոր է դիտարկվում: Հեղափոխական էյֆորիայի տոտալ չգոյության, հայրենիքի կորստի, մեծաթիվ զոհերի ու նրանց հարազատների հալածման, սոցիալական վատ վիճակի ֆոնին իշխանությունների բարոյական կերպարն ի ցույց դնող ցանկացած երևույթ խիստ ցավագին է ընդունվում Հայաստանը ծնկի բերած ուժի ու դրա մանկլավիկների կողմից՝ զրոյացնելով իշխանական «փիառշիկների» ջանքերն ու խաբեբայությունները:
Պարզվում է՝ ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանի նոր ֆիլմը՝ «Իշխանություն 2»-ը, մեծ իրարանցում է առաջացրել ոչ միայն հանդիսատեսի, կինոմանների մոտ, այլև՝ հատկապես իշխանությունների ու նրանց համակիրների: Բանը հասել է նրան, որ նիկոլականները ֆիլմի պաստառն են սպառանցել այրել, սոցիալական ցանցերում զբաղված են ֆիլմի վարկաբեկմամբ, երազում են ֆիլմի ցուցադրման արգելք սահմանելու մասին, ջանում են հնարավորինս արդյունավետ հակաքարոզչություն իրականցնել՝ ֆիլմի հեղինակներին ներկայացնելով՝ ազգի թշնամիներ և այլն: Կարճ ասած՝ ընկել են լուրջ ցնցումների մեջ ու չգիտեն՝ է՛լ ինչ անեն, որ «Իշխանություն 2»-ը ձախողեն:
Բնական հարց է առաջանում՝ ինչո՞վ է պայմանավորված իշխանությունների այսօրինակ տագնապն ու կենդանական վախը: Խնդիրն այն է, որ ֆիլմը բացահայտում է ՔՊ-ականների ներքին խոհանոցն ու ի ցույց դնում իշխանությունների իրական էությունը՝ ի դեմս Նիկոլի ներաշխարհի ու անբարո նկրտումների: Ցուցադրել նմանբովանդակ ֆիլմ՝ դրանով ժողովրդական լայն զանգվածների համար բացահայտելով իշխանությունների իրական դեմքն այն էլ մի փուլում, երբ առանց այն էլ նույն այդ իշխանությունների ժողովրդական վարկանիշը հասնում է պատմական մինիմումին, խիստ վտանգավոր է դիտարկվում: Հեղափոխական էյֆորիայի տոտալ չգոյության, հայրենիքի կորստի, մեծաթիվ զոհերի ու նրանց հարազատների հալածման, սոցիալական վատ վիճակի ֆոնին իշխանությունների բարոյական կերպարն ի ցույց դնող ցանկացած երևույթ խիստ ցավագին է ընդունվում Հայաստանը ծնկի բերած ուժի ու դրա մանկլավիկների կողմից՝ զրոյացնելով իշխանական «փիառշիկների» ջանքերն ու խաբեբայությունները:
Պայթյուն է հասունանում
Դատելով ամենայնից՝ տարածաշրջանում լուրջ պայթյուն է հասունանում, որի կիզակետում կարող են հայտնվել Հայաստանն ու Իրանը միաժամանակ:
Բացի այն, որ զգալի կոշտացել է Երևանի ու Բաքվի հռետորաբանությունը (Նիկոլի հայտարարություններին ու թվիթերյան գրառմանն Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն է կոշտ պատասխանել)՝ ուղեկցվող թշնամական երկրի կողմից հրահրվող սահմանային լարվածությամբ (ՀՀ ՊՆ-ն տեղեկացրել է, որ թշնամական ստորաբաժանումները նոյեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը սահմանի արևելյան հատվածում կիրառել են նաև ականանետեր), Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպանն է կանչվել Իրանի ԱԳՆ, ինչին ի պատասխան փոխադարձության սկզբունքով Ադրբեջանում Իրանի դեսպանին են կանչել ԱԳՆ՝ դժգոհություն ու մտահոգություն հայտնելով «հակաադրբեջանական քարոզչության», «զրպարտչական արշավի» և «Իրանի բարձրաստիճան քաղաքական և ռազմական գործիչների սպառնալից հռետորաբանության» վերաբերյալ: Միաժամանակ հայտնի է, որ նախօրեին «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին կրկին բարբաջող Ալիևն էր թյուրքալեզու ժողովուրդների 9-րդ գագաթնաժաղովի աշխատանքների ժամանակ, ըստ էության, պահանջներ ներկայացրել Իրանին՝ կապված թյուրքալեզու ժողովուրդների աշխարհագրական սփռվածության հետ, ինչը բավական ջերմ արձագանքներ է ստացել հատկապես իսրայելական մամուլում:
Միևնույն ժամանակ ԱՄՆ պետդեպարտամենտի խոսնակ Նեդ Փրայսը հերթական ճեպազրույցի ժամանակ անդրադարձել է Իրանի և Ադրբեջանի միջև տեղի ունեցող գործընթացներին ու հայտարարել, որ Ադրբեջան-Իրան հակամարտությունում Վաշինգտոնը սատարում է Բաքվին. Իրանը սպառնալիք է տարածաշրջանի համար, ուստի ԱՄՆ-ը կանգնելու է Բաքվի կողքին:
Թե՛ ռուսական, թե՛ ամերիկյան կողմերի տարածած վերջին հայտարարությունների տրամաբանությունից բխում է, որ ուկրաինական պատերազմը կարող է շուտ չավարտվել. Բայդենը հայտարարել է, որ պատերազմը կավարտվի այն ժաանակ,երբ ՌԴ-ն զորքերը դուրս բերի Ուկրաինայի ողջ տարածքից, իսկ ռուսներն էլ ասել են՝ քանի դեռ ռուսական բանակի առջև դրված խնդիրն ամբողջությամբ լուծված չէ, պատերազմը կանգ չի առնի՝ չնայած Մոսկվան բաց է Ուկրաինայի հետ բանակցությունների համար:Սա նշանակում է, որ Արևմուտքը խնդիր ունի՝ ստիպելու ռուսներին շարժվել իր կանոններով,իսկ որպես հարկադրանքի գործիք կարող է ծառայել Իրանի հետ բազմաշերտ հարաբերություններ սերտացնող Մոսկվայի դեմ երկրորդ ճակատի բացումը (Պատրուշևի վերջին այցը՝ Իրան հուշում է՝ հատկապես որ հարցերում են հատվում երկու երկրների կենսական շահերը տվյալ փուլում):
Կա հստակ ինֆոմացիա այն մասին, որ մինչև դեկտեմբեր Անդրկովկասում մեծ պատերազմի բռնկման շանսերը շատ բարձր են: Ոմանք նույնիսկ կոչ են անում պատրաստվել 44-օրա պատերազմից է՛լ ավելի հուժկու նոր պատերազմին, որն ընբդգրկելու է ոչ միայն Արցախն ու Սյունքը, այլև Նախիջևանը: Կարճ ասած իրադարձությունները սկսել են զարգանալ կայծակնային արագությամբ, ու կարծես բոլոր հիմքերը կան՝ պնդելու,որ նոր պայթյունը միանգաայն իրական կարող է լինել:
Ստացվում է՝ Նիկոլը մի բան գիտեր, երբ իր վերջին ելույթում խոսում էր հնարավոր նոր ցեղասպանության վտանգի մասին՝ հայրենասեր ձևանալով, մինչդեռ փաստն այն է, որ այսօր՝ մեծ պատերզմի նախաշեմին, Հայաստանը բացարձակապես պատրաստ չէ կենաց-մահու կռվին. հետպատերազմյան 2 տարին Նիկոլն ամբողջությամբ մսխեց՝ խաղաղություն քարոզելով:
Դատելով ամենայնից՝ տարածաշրջանում լուրջ պայթյուն է հասունանում, որի կիզակետում կարող են հայտնվել Հայաստանն ու Իրանը միաժամանակ:
Բացի այն, որ զգալի կոշտացել է Երևանի ու Բաքվի հռետորաբանությունը (Նիկոլի հայտարարություններին ու թվիթերյան գրառմանն Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն է կոշտ պատասխանել)՝ ուղեկցվող թշնամական երկրի կողմից հրահրվող սահմանային լարվածությամբ (ՀՀ ՊՆ-ն տեղեկացրել է, որ թշնամական ստորաբաժանումները նոյեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը սահմանի արևելյան հատվածում կիրառել են նաև ականանետեր), Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպանն է կանչվել Իրանի ԱԳՆ, ինչին ի պատասխան փոխադարձության սկզբունքով Ադրբեջանում Իրանի դեսպանին են կանչել ԱԳՆ՝ դժգոհություն ու մտահոգություն հայտնելով «հակաադրբեջանական քարոզչության», «զրպարտչական արշավի» և «Իրանի բարձրաստիճան քաղաքական և ռազմական գործիչների սպառնալից հռետորաբանության» վերաբերյալ: Միաժամանակ հայտնի է, որ նախօրեին «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին կրկին բարբաջող Ալիևն էր թյուրքալեզու ժողովուրդների 9-րդ գագաթնաժաղովի աշխատանքների ժամանակ, ըստ էության, պահանջներ ներկայացրել Իրանին՝ կապված թյուրքալեզու ժողովուրդների աշխարհագրական սփռվածության հետ, ինչը բավական ջերմ արձագանքներ է ստացել հատկապես իսրայելական մամուլում:
Միևնույն ժամանակ ԱՄՆ պետդեպարտամենտի խոսնակ Նեդ Փրայսը հերթական ճեպազրույցի ժամանակ անդրադարձել է Իրանի և Ադրբեջանի միջև տեղի ունեցող գործընթացներին ու հայտարարել, որ Ադրբեջան-Իրան հակամարտությունում Վաշինգտոնը սատարում է Բաքվին. Իրանը սպառնալիք է տարածաշրջանի համար, ուստի ԱՄՆ-ը կանգնելու է Բաքվի կողքին:
Թե՛ ռուսական, թե՛ ամերիկյան կողմերի տարածած վերջին հայտարարությունների տրամաբանությունից բխում է, որ ուկրաինական պատերազմը կարող է շուտ չավարտվել. Բայդենը հայտարարել է, որ պատերազմը կավարտվի այն ժաանակ,երբ ՌԴ-ն զորքերը դուրս բերի Ուկրաինայի ողջ տարածքից, իսկ ռուսներն էլ ասել են՝ քանի դեռ ռուսական բանակի առջև դրված խնդիրն ամբողջությամբ լուծված չէ, պատերազմը կանգ չի առնի՝ չնայած Մոսկվան բաց է Ուկրաինայի հետ բանակցությունների համար:Սա նշանակում է, որ Արևմուտքը խնդիր ունի՝ ստիպելու ռուսներին շարժվել իր կանոններով,իսկ որպես հարկադրանքի գործիք կարող է ծառայել Իրանի հետ բազմաշերտ հարաբերություններ սերտացնող Մոսկվայի դեմ երկրորդ ճակատի բացումը (Պատրուշևի վերջին այցը՝ Իրան հուշում է՝ հատկապես որ հարցերում են հատվում երկու երկրների կենսական շահերը տվյալ փուլում):
Կա հստակ ինֆոմացիա այն մասին, որ մինչև դեկտեմբեր Անդրկովկասում մեծ պատերազմի բռնկման շանսերը շատ բարձր են: Ոմանք նույնիսկ կոչ են անում պատրաստվել 44-օրա պատերազմից է՛լ ավելի հուժկու նոր պատերազմին, որն ընբդգրկելու է ոչ միայն Արցախն ու Սյունքը, այլև Նախիջևանը: Կարճ ասած իրադարձությունները սկսել են զարգանալ կայծակնային արագությամբ, ու կարծես բոլոր հիմքերը կան՝ պնդելու,որ նոր պայթյունը միանգաայն իրական կարող է լինել:
Ստացվում է՝ Նիկոլը մի բան գիտեր, երբ իր վերջին ելույթում խոսում էր հնարավոր նոր ցեղասպանության վտանգի մասին՝ հայրենասեր ձևանալով, մինչդեռ փաստն այն է, որ այսօր՝ մեծ պատերզմի նախաշեմին, Հայաստանը բացարձակապես պատրաստ չէ կենաց-մահու կռվին. հետպատերազմյան 2 տարին Նիկոլն ամբողջությամբ մսխեց՝ խաղաղություն քարոզելով:
Թուրքը
Նիկոլի երեկվա ասուլիսը, որ հերթականներից էր, կրկին անգամ դարձավ համազգային խայտառակություն՝ ևս մեկ ավելորդ անգամ ապացուցելով այս իշխանությունների թրքական էությունը. միայն թուրքը կարող է հայաստաի գլխավոր հեռուստաալիքով ադրբեջանական նարատիվներ ջատագովել:
Մասնավորապես՝ լրագրողի հարցին՝ ՀՀ իշխանության դիրքորոշումն է, որ Արցախը Հայաստան է և վե՞րջ, թե՞ Հայաստանը վաղուց ընդունել է, որ Արցախը Ադրբեջանի կազմում է, թուրք Նիկոլը (դա նրա իրական ինքնությունն է) Արցախն աներկբայորեն ճանաչել է՝ Ադրբեջանի մաս՝միաժամանակ սեփական տեսակետն արդարացնելու նպատակով որպես իր ճշմարտացիության ապացույց վկայակոչելով աշխարհին ու, ըստ էության, նախկին իշխանություններին. թե՛ աշխարհը, թե՛ նախկինների Հայաստանն աներկբայորեն ընդունել են Ղարաբաղի՝ Ադրբեջանի տարածք լինելը:
Իհարկե, հիմա անիմաստ է հատ առ հատ փաստարկված կերպով ապացուցել Նիկոլի դատարկաբանությունների այդպիսին լինելը, քանի որ մեկ անգամ չէ, որ միանգամայն կոմպետենտ մարդիկ, մասնագետները կետ առ կետ մերկացրել են Նիկոլի իլհամահոճո քարոզչությունը՝ բացահայտելով նրա ազդեցության գործակալ լինելը, ուղղակի հարց է առաջանում՝ եթե ժողվարչապետը փաստացի Իլհամի փիառշիկն է Հայաստանում, ապա ինչո՞ւ էր Կառավարութան վերջին նիստում «Զորրո» խաղում, իրեն Տերմինատորի տեղը դնում, մի նոր Հալք ձևանում: Պատճառը միանգամայն բացատրելի է. պասերով խաղ է տանում Իլհամի հետ, որ ոչ ոք ոչինչ չկասկածի ապագա դավադրությունների մասին՝ ձեռքի հետ էլ թերևս ձևանալով՝ ռուսական շահերի սպասարկու, որ Պուտինը հերը չանիծի:
Հենց նման պասերով էլ կործանեց Արցախը՝ այժմ արդեն անցնելով Հայաստանին:
Նիկոլի երեկվա ասուլիսը, որ հերթականներից էր, կրկին անգամ դարձավ համազգային խայտառակություն՝ ևս մեկ ավելորդ անգամ ապացուցելով այս իշխանությունների թրքական էությունը. միայն թուրքը կարող է հայաստաի գլխավոր հեռուստաալիքով ադրբեջանական նարատիվներ ջատագովել:
Մասնավորապես՝ լրագրողի հարցին՝ ՀՀ իշխանության դիրքորոշումն է, որ Արցախը Հայաստան է և վե՞րջ, թե՞ Հայաստանը վաղուց ընդունել է, որ Արցախը Ադրբեջանի կազմում է, թուրք Նիկոլը (դա նրա իրական ինքնությունն է) Արցախն աներկբայորեն ճանաչել է՝ Ադրբեջանի մաս՝միաժամանակ սեփական տեսակետն արդարացնելու նպատակով որպես իր ճշմարտացիության ապացույց վկայակոչելով աշխարհին ու, ըստ էության, նախկին իշխանություններին. թե՛ աշխարհը, թե՛ նախկինների Հայաստանն աներկբայորեն ընդունել են Ղարաբաղի՝ Ադրբեջանի տարածք լինելը:
Իհարկե, հիմա անիմաստ է հատ առ հատ փաստարկված կերպով ապացուցել Նիկոլի դատարկաբանությունների այդպիսին լինելը, քանի որ մեկ անգամ չէ, որ միանգամայն կոմպետենտ մարդիկ, մասնագետները կետ առ կետ մերկացրել են Նիկոլի իլհամահոճո քարոզչությունը՝ բացահայտելով նրա ազդեցության գործակալ լինելը, ուղղակի հարց է առաջանում՝ եթե ժողվարչապետը փաստացի Իլհամի փիառշիկն է Հայաստանում, ապա ինչո՞ւ էր Կառավարութան վերջին նիստում «Զորրո» խաղում, իրեն Տերմինատորի տեղը դնում, մի նոր Հալք ձևանում: Պատճառը միանգամայն բացատրելի է. պասերով խաղ է տանում Իլհամի հետ, որ ոչ ոք ոչինչ չկասկածի ապագա դավադրությունների մասին՝ ձեռքի հետ էլ թերևս ձևանալով՝ ռուսական շահերի սպասարկու, որ Պուտինը հերը չանիծի:
Հենց նման պասերով էլ կործանեց Արցախը՝ այժմ արդեն անցնելով Հայաստանին:
Նիկոլի՝ հեռուն գնացող ծրագրերը
Հիշո՞ւմ եք Խաչատրյան Վիգենի մեկնությունը՝ կապված Նիկոլի հայտնի՝ «Արցախը Հայաստան է, և վե՛րջ» հայտարարության հետ: Հիշեցնենք, որ ընդամենը մի քանի օր առաջ փորձելով սրբագրել Նիկոլի հայտարարությունը՝ Վիգենը այն սեփական փիլիսոփայության տեսանկյունից էր մեկնաբանել՝ վստահեցնելով, որ Նիկոլի այդ արտահայտությունը կրել է բացառապես ներքաղաքական ենթատեքստ՝ ուղղված լինելով նախկին իշխանություններին: «Նիկոլ Փաշինյանն էլ շատ չի խորանում էդ հարցում»,-վստահեցրել էր կնճռոտված դեմքով լպրծունը:
Եվ ահա ի հեճուկս Վիգենի Նիկոլն է իր վերջին ասուլիսում բացահայտել, թե ով կամ ինչն էր իր «լեզվից քաշել»՝ ադրբեջանական դիվանագիտության «ջրաղացին ջուր լցնելու»: «Ինչու՞ եմ ես այդպես ասել, ասել եմ՝ ելնելով նրանից, որ ՀՀ-ն ընդունել է Անկախության հռչակագիր, որտեղ գրած է դա, այլ բան, որ հետագայում պարզվել է, որ 2020 թվականին բոլորը դրա մասին մոռացել են, և Անկախության հռչակագրի վրա հիմնված հայտարարությունը բոլոր նախկին իշխանությունների քննադատությանն են արժանանում…»,-մասնավորապես՝ հայտարարել է Նիկոլը՝ եզրակացնելով, որ երկիրը նոր տեսության անհրաժեշտություն ունի:
Փաստորեն՝ Նիկոլը, հակառակ Վիգենի «կռուտիտ»-քծնանքի, շատ էլ լավ «խորացել է»՝ միաժամանակ բացահայտելով, որ այդպես է հայտարարել՝ տպավորված լինելով Անկախության հռչակագրից, ու խորքային առումով ներքաղաքական ենթատեքստ այդ հայտարարությունը չի կրել:
Մյուս կողմից՝ լրջագույն հարցեր են առաջ գալիս՝ ուղղված Նիկոլին՝ կապված թե՛ նախկին իշխանություններին ուղղված անհիմն քննադատության, թե՛ նոր տեսության անհրաժեշտության մասին նրա հայտնած մտքերի հետ:
Նախ՝ հարց է առաջանում՝ եթե նախկին իշխանությունները ոտնահարում էին Անկախության հռչակագրում տեղ գտած դրույթը, ապա ինչպե՞ս ստացվեց, որ նրանց փոխարեն այժմ Նիկոլն է Արցախը զոռով Ադրբեջանի տարածք սարքում: Նախկին իշխանությունների պայքարի ողջ իմաստն ու նպատակը Անկախության հռչակագրի մատնանշված դրութը գործնականում կյանքի կոչելն էր, որի համար էլ տասնամյակներ ի վեր պայքարել էր հայ դիվանագիտությունը, որի ուենցած ձեռքբերումները մի հարվածով ի չիք սարքեց Վիգենի հովանավորը:
Մյուս կողմից՝ խիստ չարագույժ է հնչում Նիկոլի այն տեսակետը, թե իբր երկիրը նոր տեսության անհրաժեշտություն ունի. վա՜յ այն երկրին, որի տեսությունը պետք է մշակի Նիկոլը: Սա հիմա էլ ակնհայտորեն նպատակադրվել է Հայաստանում օրենքի ուժ տալ իր դավաճանությանը և բոլոր պետական ու պաշտոնական փաստաթղթերից ջնջել Արցախի վերաբերյալ բոլոր տեսակի հիշատակումները՝ Հայաստանը դարձնելով ագրեսոր, հիմք տալով՝ Հայաստանը գցելու միջազգային դատարանների դռներն ու Ադրբեջանին անհատակ միլիարդներ վճարելու, իսկ անկարողության դեպքում փակվել «բնամթերքով»՝ ասենք Զանգեզուրով:
Հեռուն է մտածում Նիկոլը, շատ հեռուն…
Հիշո՞ւմ եք Խաչատրյան Վիգենի մեկնությունը՝ կապված Նիկոլի հայտնի՝ «Արցախը Հայաստան է, և վե՛րջ» հայտարարության հետ: Հիշեցնենք, որ ընդամենը մի քանի օր առաջ փորձելով սրբագրել Նիկոլի հայտարարությունը՝ Վիգենը այն սեփական փիլիսոփայության տեսանկյունից էր մեկնաբանել՝ վստահեցնելով, որ Նիկոլի այդ արտահայտությունը կրել է բացառապես ներքաղաքական ենթատեքստ՝ ուղղված լինելով նախկին իշխանություններին: «Նիկոլ Փաշինյանն էլ շատ չի խորանում էդ հարցում»,-վստահեցրել էր կնճռոտված դեմքով լպրծունը:
Եվ ահա ի հեճուկս Վիգենի Նիկոլն է իր վերջին ասուլիսում բացահայտել, թե ով կամ ինչն էր իր «լեզվից քաշել»՝ ադրբեջանական դիվանագիտության «ջրաղացին ջուր լցնելու»: «Ինչու՞ եմ ես այդպես ասել, ասել եմ՝ ելնելով նրանից, որ ՀՀ-ն ընդունել է Անկախության հռչակագիր, որտեղ գրած է դա, այլ բան, որ հետագայում պարզվել է, որ 2020 թվականին բոլորը դրա մասին մոռացել են, և Անկախության հռչակագրի վրա հիմնված հայտարարությունը բոլոր նախկին իշխանությունների քննադատությանն են արժանանում…»,-մասնավորապես՝ հայտարարել է Նիկոլը՝ եզրակացնելով, որ երկիրը նոր տեսության անհրաժեշտություն ունի:
Փաստորեն՝ Նիկոլը, հակառակ Վիգենի «կռուտիտ»-քծնանքի, շատ էլ լավ «խորացել է»՝ միաժամանակ բացահայտելով, որ այդպես է հայտարարել՝ տպավորված լինելով Անկախության հռչակագրից, ու խորքային առումով ներքաղաքական ենթատեքստ այդ հայտարարությունը չի կրել:
Մյուս կողմից՝ լրջագույն հարցեր են առաջ գալիս՝ ուղղված Նիկոլին՝ կապված թե՛ նախկին իշխանություններին ուղղված անհիմն քննադատության, թե՛ նոր տեսության անհրաժեշտության մասին նրա հայտնած մտքերի հետ:
Նախ՝ հարց է առաջանում՝ եթե նախկին իշխանությունները ոտնահարում էին Անկախության հռչակագրում տեղ գտած դրույթը, ապա ինչպե՞ս ստացվեց, որ նրանց փոխարեն այժմ Նիկոլն է Արցախը զոռով Ադրբեջանի տարածք սարքում: Նախկին իշխանությունների պայքարի ողջ իմաստն ու նպատակը Անկախության հռչակագրի մատնանշված դրութը գործնականում կյանքի կոչելն էր, որի համար էլ տասնամյակներ ի վեր պայքարել էր հայ դիվանագիտությունը, որի ուենցած ձեռքբերումները մի հարվածով ի չիք սարքեց Վիգենի հովանավորը:
Մյուս կողմից՝ խիստ չարագույժ է հնչում Նիկոլի այն տեսակետը, թե իբր երկիրը նոր տեսության անհրաժեշտություն ունի. վա՜յ այն երկրին, որի տեսությունը պետք է մշակի Նիկոլը: Սա հիմա էլ ակնհայտորեն նպատակադրվել է Հայաստանում օրենքի ուժ տալ իր դավաճանությանը և բոլոր պետական ու պաշտոնական փաստաթղթերից ջնջել Արցախի վերաբերյալ բոլոր տեսակի հիշատակումները՝ Հայաստանը դարձնելով ագրեսոր, հիմք տալով՝ Հայաստանը գցելու միջազգային դատարանների դռներն ու Ադրբեջանին անհատակ միլիարդներ վճարելու, իսկ անկարողության դեպքում փակվել «բնամթերքով»՝ ասենք Զանգեզուրով:
Հեռուն է մտածում Նիկոլը, շատ հեռուն…