راستی‌آزمایی ادعای سعید خطیب‌زاده: «در اروپا زندگی کرده‌ام، کاری که با پناهجویان می‌کنند شرم‌آور است».

✍🏼 نیلوفر غلامی، همکار ارشد در موسسه ترویج جامعه باز

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفت: «من سال‌ها در کشورهای اروپایی به جهت ماموریتی که داشتم، زندگی کردم. اگر آواره‌ای وارد یکی از کشورهای مدعی حقوق بشر شود می‌بیند کاری که با مهاجرین، آوارگان و پناهجویان می‌کنند بسیار شرم‌آور است».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش نیز گفت: «آنچه در جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان میزبان برادران و خواهران ما از کشورهای همسایه اتفاق افتاده در تاریخ باقی خواهد ماند. آن‌ها در کنار ما زندگی کردند و ما در کنار آنها بودیم».

آیا چنین ادعایی درست است؟

بنابر آمار ارائه شده توسط «کمیسیون اروپا» که یکی از پنج نهاد اصلی «اتحادیه اروپا» به شمار می‌آید، تا پایان سال ۲۰۲۰ بیش از دو میلیون و ششصد هزار پناهجو در کشورهای اروپایی زندگی می‌کنند و این رقم برابر با ده درصد از کل پناهندگان جهان است.

بخش عمده این پناهجویان در کشورهایی همچون آلمان، فرانسه، سوئد، اتریش و اسپانیا اسکان دارند. قانون پناهندگی اروپایی، کشورها را موظف می‌کند که به‌طور عادلانه به درخواست‌های پناهندگی رسیدگی و استانداردهای انسانی و اجتماعی در تأمین نیازهای اولیه و اسکان پناهجویان را نیز رعایت کنند. بدین ترتیب پناهجویان به رسمیت شناخته شده، کمک‌های مالی به صورت نقدی و غیرنقدی دریافت می‌کنند تا بتوانند تا زمان یادگیری زبان و ورود به بازار کار آن کشور، حداقل نیازهای زندگی خود را تأمین کنند.

علاوه بر این، کلاس‌های یادگیری زبان و بیمه درمانی رایگان در دسترس پناهجو قرار می‌گیرد. افرادی که درخواست پناهندگی‌شان قبول شده و یا محافظت دریافت کرده‌اند، در بسیاری موارد کمک‌های مالی دیگری هم دریافت می‌کنند.

این در حالی است که پناهجویان افغانستانی که سال‌هاست در ایران زندگی می‌کنند، همچنان از بسیاری از حقوق انسانی محروم هستند و شرایط کار و زندگی برای آنان دشوار است. بیش از سه میلیون مهاجر افغان در ایران با کار در مشاغل سخت و طاقت فرسا بدون هیچگونه حمایت و بیمه درمانی، امرار معاش می‌کنند. از این تعداد تنها یک میلیون نفر بهطور رسمی به‌عنوان پناهجو ثبت شده و دو میلیون نفر دیگر ثبت نشده‌اند.

پناهجویان افغانستانی در ایران از تبعیض‌های بسیاری رنج می‌برند و اکثرا در نقاط حاشیه‌ای شهرها زندگی می‌کنند. کودکان آنان برای تحصیل و ثبت نام در مدارس با محدودیت روبرو هستند و فرزندان آن دسته از پناهجویانی که ثبت رسمی نشده و مدارک هویتی و اقامتی ندارند از تحصیل محروم مانده‌اند. هرچند در سال جاری بخشنامه جدیدی تحت عنوان «اصلاح بخشنامه ثبت‌نام کودکان مهاجر در مدارس» ابلاغ شد تا بسیاری از موارد به ویژه موارد مربوط به مدارک هویتی را پوشش دهد اما همچنان ثبت نام کودکان افغانستانی در مدارس، نیازمند عبور از مراحل متعدد و دشوار است. این تنها بخشی از مشکلاتی است که افغانستانی‌های ساکن ایران با آن مواجه هستند و اکنون نیز با شیوع کرونا، وخیم‌تر شدن اوضاع اقتصادی و بیکاری در ایران بر آن‌ها افزوده شده است.

حتی به لحاظ آزادی‌های فردی و اجتماعی، شرایط اروپا با ایران و کشورهای خاورمیانه قابل مقایسه نیست. هیچ انسانی در اروپا به دلیل عقایدش محاکمه یا از حقوقش محروم نمی‌شود، زنان مورد حمایت و از حقوق برابر برخوردار هستند و حقوق همه افراد جامعه فارغ از نژاد، تفکر و عقیده‌شان محترم شمرده می‌شود. این در شرایطی است که زنان ایرانی در وطن خود، به شکل‌های مختلف از آزادی‌های فردی و اجتماعی و حقوق برابر محروم‌اند.

بنابراین ادعای سعید خطیب زاده هم در مورد «رفتار کشورهای اروپایی با پناهجویان» و هم درباره «میزبانی جمهوری اسلامی از پناهجویان افغانستانی» کاملا نادرست است.

#راستی_آزمایی #پناهندگی #حقوق_بشر #factcheck
@aposiran