چگونگی مواجهه ی غرب با خيام
داستان رباعيات خيام و عزيمت آنها به غرب برمی گردد به سال 1800 تا 1810 كه پادشاه انگلستان ، شخصی به نام #لرد_اوزلی را به عنوان سفير انگستان به دربار #قاجار می فرستد و بعد از اتمام ماموريتش مطابق معمول كشتي ها را پر می كنند از نسخ خطی ايران و غارت مي‌كنند.
از جمله آثاری كه می برند چند رباعی بسيار قديمی #خيام بود كه پس از مرگ او به #دانشگاه_آكسفورد سپرده می شود
فيتزجرالد معروف اين نسخه را می بيند و آن چنان شيفته يكی از رباعيات می شود كه تصميم می گيرد زبان فارسی ياد بگيرد و مبتلا به گونه ای وسواس در ترجمه اشعار خيام می شود كه تا پايان عمرش ادامه دارد و رباعی ای داريم كه فيتزجرالد پس از 27 سال كار كردن روی آن و پس و پيش كردن كلمات ، در هنگام مرگ هم كاغذی كه همان رباعی روی آن نوشته شده بود در دست داشت و اين از نظر ادبی حائز اهميت فراوان است.
#فیتزجرالد برای فروش ترجمه ی رباعيات خيام مشكل داشت و پس از مرگش به علت فروش نرفتن كتاب ، آنها را در كتاب فروشی گذاشتند تا هر كس خواست به رايگان ببرد و يكي از شعرای معروف انگلستان به نام "تنسی" ، نسخه ای می برد و از نظر شعری آن را در حد نبوغ ارزيابی می كند و پس از آن كتاب در ميان برخي ، بسيار معروف می شود و خيام تبديل به پيامبر آنان می شود و به زودی كلوپی به نام عمر خيام در #لندن برپا می كنند و در آن ملاقات هايی ترتيب می دهند كه هنوز هم ادامه دارد ، البته نه به همان شدت اوليه.
در آن زمان 52 رباعی از خيام وجود داشت و آنان از ميان لردها و آدمهای بسيار مشهور 52 عضو گرفتند و بعدها در انجمن آسيا شناسی انگليس انشعابی پيش آمد و عده زيادی از آنان به كلوپ عمر خيام پيوستند و سازمان عظيمی به وجود آمد كه در زمينه ترجمه و نشر آثار خيام مجاهدت فراوان كردند.
عده‌ای از آنها كه در زمان #ناصرالدين_شاه به نيشابور آمدند و از ديدن شرايط مقبره ی خيام متاثر شدند ، به ديدن ناصرالدين شاه رفته ، از او خواستند قبر خيام را بازسازی كند و به او تاكيد كردند كه خيام مرد بزرگی بوده است.
ناصرالدين شاه كه از #فقها بسيار هراس داشت گفت من از بيت المال نمی توانم هزينه كنم خودتان اگر می خواهيد آنجا را بازسازی كنيد. اما با ترور ناصرالدين‌شاه اين‌كار هيچ وقت انجام نشد.
در سال 1837 كلوپی در آمريكا و در شهر #بوستون تشكيل شد به نام #كلوپ_عمر_خيام آمريكا ، اعضای اين كلوپ به زودی در هتلی در شهر بوستون با يكديگر ملاقات كردند و طرفداران زيادی به گرد آنان جمع شدند . در آن سالها در اوج جنگ های داخلی، تاثری ملی از كشتار و جنايت به وجود آمده بود .
صدها هزار نفر در شمال و جنوب كشته شدند و مسأله حزن‌انگيز جنگ و توجه خيام به مفاهيمی نظير #صلح ، باعث گل كردن اشعار او ميان آمريكاييان شد و به زودی شعبات زيادی در كلرادو ، تگزاس ، واشنگتن ، آيداهو و ... به وجود آمد .
خيام در آن زمان تبديل به يك چهره تقريبا ملی شد ، يعنی همان طور كه شكسپير در ميان ايرانيان مشهور است خيام نيز نزد آمريكاييان شناخته شده بود و اين شهرت يك صبغه سياسی هم به خود گرفته بود چرا كه شمال آمريكا منطقه‌ای سكولار است و جنوب آن شديدا مذهبی .
خيام در #شمال_آمريكا بسيار مورد توجه قرار گرفت و به يكی از نخبگان آنجا و سمبل انسان مداری و #سكولاريسم و دمكراسی تبديل شد.
اين در زمانی بود كه آمريكا داشت تصميم می گرفت كه جمهوری مسيحی باشد يا جمهوری دمكراتيك سكولار و هنوز هم اين بحث ادامه دارد ، البته نه به همان صورت اوليه. آنهايی كه معتقد به جدايی دين از سياست بودند از طرفداران پروپاقرص خيام شدند و جنوبی ها خيام را ضد مسيح ناميدند . همان #خر_دجالی كه ما داريم در الهيات مسيح هم هست و خيام تبديل به همان خر دجال شد .
در جنوب آمريكا فقهای مسيحي پول زيادي جمع كردند و عليه خيام #فتوا های زيادی دادند. سپس يك نهضت ادبی به وجود آمد كه طرفداران آن خود را #عمريون ناميدند و به سبك خيام شعر مي‌گفتند . از ميان كسانی كه طرفدار خيام هستند می توان به امرسون ، ويتمن ، تي اس اليوت و پدرش و عمويش كه رئيس دانشگاه هاروارد بود و استرات هاون نابغه آمريكايی كه اسم پسرش را عمر می گذارد و مارك تواين كه 33 رباعي با برداشت از سبك خيام گفته است ، اشاره كرد .
مارك تواين دختری داشت كه در جوانی از دنيا رفت و همين ضربه او را به افسردگی شديدی دچار كرد و در اين زمان رباعياتی از خيام به دستش می رسد و به ادعای خودش با "خيام درمانی" معالجه می شود.
اين نهضت ادامه پيدا مي‌كند و بعدها در سال 1910 با قدرت گرفتن مذهبيون و فقها برای دوره ای در آمريكا مصرف الكل #ممنوع شد . خيام در اين ميان بسيار مطرح می شود و مطالب بسياری در رد يا تاييد او طرح می شود
✍دکتر #امین_رضوی
داستان رباعيات خيام و عزيمت آنها به غرب برمی گردد به سال 1800 تا 1810 كه پادشاه انگلستان ، شخصی به نام #لرد_اوزلی را به عنوان سفير انگستان به دربار #قاجار می فرستد و بعد از اتمام ماموريتش مطابق معمول كشتي ها را پر می كنند از نسخ خطی ايران و غارت مي‌كنند.
از جمله آثاری كه می برند چند رباعی بسيار قديمی #خيام بود كه پس از مرگ او به #دانشگاه_آكسفورد سپرده می شود
فيتزجرالد معروف اين نسخه را می بيند و آن چنان شيفته يكی از رباعيات می شود كه تصميم می گيرد زبان فارسی ياد بگيرد و مبتلا به گونه ای وسواس در ترجمه اشعار خيام می شود كه تا پايان عمرش ادامه دارد و رباعی ای داريم كه فيتزجرالد پس از 27 سال كار كردن روی آن و پس و پيش كردن كلمات ، در هنگام مرگ هم كاغذی كه همان رباعی روی آن نوشته شده بود در دست داشت و اين از نظر ادبی حائز اهميت فراوان است.
#فیتزجرالد برای فروش ترجمه ی رباعيات خيام مشكل داشت و پس از مرگش به علت فروش نرفتن كتاب ، آنها را در كتاب فروشی گذاشتند تا هر كس خواست به رايگان ببرد و يكي از شعرای معروف انگلستان به نام "تنسی" ، نسخه ای می برد و از نظر شعری آن را در حد نبوغ ارزيابی می كند و پس از آن كتاب در ميان برخي ، بسيار معروف می شود و خيام تبديل به پيامبر آنان می شود و به زودی كلوپی به نام عمر خيام در #لندن برپا می كنند و در آن ملاقات هايی ترتيب می دهند كه هنوز هم ادامه دارد ، البته نه به همان شدت اوليه.
در آن زمان 52 رباعی از خيام وجود داشت و آنان از ميان لردها و آدمهای بسيار مشهور 52 عضو گرفتند و بعدها در انجمن آسيا شناسی انگليس انشعابی پيش آمد و عده زيادی از آنان به كلوپ عمر خيام پيوستند و سازمان عظيمی به وجود آمد كه در زمينه ترجمه و نشر آثار خيام مجاهدت فراوان كردند.
عده‌ای از آنها كه در زمان #ناصرالدين_شاه به نيشابور آمدند و از ديدن شرايط مقبره ی خيام متاثر شدند ، به ديدن ناصرالدين شاه رفته ، از او خواستند قبر خيام را بازسازی كند و به او تاكيد كردند كه خيام مرد بزرگی بوده است.
ناصرالدين شاه كه از #فقها بسيار هراس داشت گفت من از بيت المال نمی توانم هزينه كنم خودتان اگر می خواهيد آنجا را بازسازی كنيد. اما با ترور ناصرالدين‌شاه اين‌كار هيچ وقت انجام نشد.
در سال 1837 كلوپی در آمريكا و در شهر #بوستون تشكيل شد به نام #كلوپ_عمر_خيام آمريكا ، اعضای اين كلوپ به زودی در هتلی در شهر بوستون با يكديگر ملاقات كردند و طرفداران زيادی به گرد آنان جمع شدند . در آن سالها در اوج جنگ های داخلی، تاثری ملی از كشتار و جنايت به وجود آمده بود .
صدها هزار نفر در شمال و جنوب كشته شدند و مسأله حزن‌انگيز جنگ و توجه خيام به مفاهيمی نظير #صلح ، باعث گل كردن اشعار او ميان آمريكاييان شد و به زودی شعبات زيادی در كلرادو ، تگزاس ، واشنگتن ، آيداهو و ... به وجود آمد .
خيام در آن زمان تبديل به يك چهره تقريبا ملی شد ، يعنی همان طور كه شكسپير در ميان ايرانيان مشهور است خيام نيز نزد آمريكاييان شناخته شده بود و اين شهرت يك صبغه سياسی هم به خود گرفته بود چرا كه شمال آمريكا منطقه‌ای سكولار است و جنوب آن شديدا مذهبی .
خيام در #شمال_آمريكا بسيار مورد توجه قرار گرفت و به يكی از نخبگان آنجا و سمبل انسان مداری و #سكولاريسم و دمكراسی تبديل شد.
اين در زمانی بود كه آمريكا داشت تصميم می گرفت كه جمهوری مسيحی باشد يا جمهوری دمكراتيك سكولار و هنوز هم اين بحث ادامه دارد ، البته نه به همان صورت اوليه. آنهايی كه معتقد به جدايی دين از سياست بودند از طرفداران پروپاقرص خيام شدند و جنوبی ها خيام را ضد مسيح ناميدند . همان #خر_دجالی كه ما داريم در الهيات مسيح هم هست و خيام تبديل به همان خر دجال شد .
در جنوب آمريكا فقهای مسيحي پول زيادي جمع كردند و عليه خيام #فتوا های زيادی دادند. سپس يك نهضت ادبی به وجود آمد كه طرفداران آن خود را #عمريون ناميدند و به سبك خيام شعر مي‌گفتند . از ميان كسانی كه طرفدار خيام هستند می توان به امرسون ، ويتمن ، تي اس اليوت و پدرش و عمويش كه رئيس دانشگاه هاروارد بود و استرات هاون نابغه آمريكايی كه اسم پسرش را عمر می گذارد و مارك تواين كه 33 رباعي با برداشت از سبك خيام گفته است ، اشاره كرد .
مارك تواين دختری داشت كه در جوانی از دنيا رفت و همين ضربه او را به افسردگی شديدی دچار كرد و در اين زمان رباعياتی از خيام به دستش می رسد و به ادعای خودش با "خيام درمانی" معالجه می شود.
اين نهضت ادامه پيدا مي‌كند و بعدها در سال 1910 با قدرت گرفتن مذهبيون و فقها برای دوره ای در آمريكا مصرف الكل #ممنوع شد . خيام در اين ميان بسيار مطرح می شود و مطالب بسياری در رد يا تاييد او طرح می شود
✍دکتر #امین_رضوی