📚 دربارۀ کتاب «افغانستان به روایت روزنامۀ اطلاعات» (۱۴۰۲)

✍🏻 محمدکاظم کاظمی:

متن حاضر خلاصۀ سخنرانیِ کوتاه من در مراسم رونمایی کتاب «افغانستان به روایت روزنامۀ اطلاعات» است. این مراسم از سوی مؤسسۀ اطلاعات و جهاد دانشگاهی مشهد، شنبه ۱۴ بهمن ۱۴۰۲، برگزار شد. کتاب «افغانستان به روایت روزنامۀ اطلاعات» به‌وسیلۀ بصیراحمد حسین‌زاده تدوین شده و در آن، همۀ مطالبی که در این روزنامه دربارۀ افغانستان در سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۳۳ شمسی منتشر شده است گنجانده شده است.

انتشار این کتاب و برگزاریِ این برنامه جای قدردانی‌های وسیع دارد از جناب دکتر صالحی و همۀ دوستان دیگر در مؤسسۀ اطلاعات. و من به‌عنوان ویراستار این کتاب باید یک تشکر ویژه بکنم از جناب آقای عباسی ویراستار مؤسسه که متن ویرایش‌شدۀ مرا بازخوانی کردند و آن را با اصل روزنامه هم مطابقت دادند.

این کتاب از چند جهت اهمیت دارد. یکی اینکه، تاریخ افغانستان نقاط مبهمی دارد و بعضی از این نقاط را در اینجا می‌توان روشن کرد، به‌خصوص در زمینۀ دوره‌های انتقال قدرت از امان‌الله خان به حبیب‌الله کلکانی و سپس نادرشاه حرف‌های ناگفته‌ای هست.

اهمیت دیگر آن به‌خاطر مباحث مفصلی است که دربارۀ موضوع هیرمند دارد، چون در آن زمان بحث هیرمند مطرح بوده و به‌خاطر ایجاد نهر بغرا و نیز خشک‌سالی‌ها، محل مباحثه و مناقشه بوده است. ولی این جالب است که مواضع دو کشور خیلی محترمانه است و نشان می‌دهد که می‌شود چنین مناقشه‌هایی بدون چالش‌های جدی و از طریق گفت‌وگو و مذاکره و مباحثه حل شود.

مسئلۀ دیگر ادبیات کلی مطالب روزنامه در مورد افغانستان است که کلاً محترمانه است. همین طور دیدارها و سفرهای رسمی با جزئیات خیلی زیاد نقل شده که احترام متقابل را می‌رساند.

البته این همسویی‌ای که در آن زمان میان حکومت‌ها دیده می‌شود، یک همسوییِ تمدنی نیست و بلکه بیشتر براساس مصالح سیاسی و طرح‌هایی است که زمامداران این دو کشور برای تجدد داشته‌اند. به همین دلیل، در روزنامه، حکومت حبیب‌الله کلکانی با اینکه یک خاستگاه قومی متفاوت و همسوتر با ایران دارد، خوب نگریسته نمی‌شود. این نکته‌ای است که الان هم می‌تواند در مناسبات دو ملت و دو کشور مورد توجه باشد.

اما در عین حال این نکته قابل توجه است که سیمای افغانستان در روزنامۀ اطلاعات در آن زمان، بیشتر یک سیمای سیاسی است، نه فرهنگی و هنری. نمونه‌های شعر و داستان افغانستان در اینجا نیست. سخنی از تمدن مشترک، زبان مشترک. و این را می‌شود مقایسه کرد با سال‌های اخیر که چهرۀ فرهنگی افغانستان در مطبوعات ایران جلوۀ روشنی دارد.

©️ از: کانال محمدکاظم کاظمی (۱۴۰۲/۱۱/۱۶)

#️⃣ #کتاب #تاریخ #درباره_افغانستان

🍁 وطندار

🎙گروه سا

اگر پشتون و تاجیک یا هزاره
اگر ایماق و اوزبیک نام‌ داره

بلوچی، پشه‌ای، غیره اقوام
در این کشور همگی پَک شریکه

©️ از: یوتیوب گروه آموزشی شیشه (۱۴۰۲/۱۱/۱۷)

#️⃣ #موسیقی #وطن

🍁 انتقاد علی‌اکبر صالحی از قانون تابعیت ایران

علی‌اکبر صالحی، دیپلمات و وزیر پیشین امور خارجه ایران، در نشست «آسیب‌شناسی مهاجرت نخبگان» قانون تابعیت ۱۳۰۸ را «یکی از قوانین بد» خواند و گفت: این قانون مبنای عقلی و شرعی ندارد؛ با حقوق بشر هم سازگار نیست.

شایان ذکر است قانون تابعیت ۱۳۰۸ مبنای تابعیت را بر خون گذاشته است، آن هم فقط پدر. به عبارت دیگر، تابعیت ایرانی به افرادی داده می‌شود که پدر ایرانی دارند.

©️ از: اکوایران (۱۴۰۲/۱۱/۱۶) | #تابعیت

🍁 زنان قربانیان جنگ چهل‌ساله

✍🏻 یعقوب یسنا:

زنان و کودکان در افغانستان از قربانیان جنگ چهل‌سالۀ مردانۀ ما هستند. زنان افغانستان در این جنگ چهل‌ساله دخالتی نداشته و ندارند. زنان در این مدت آسیب جنگ را متقبل شده‌اند و قربانیِ جنگ مردانه شده‌اند. زنان نه تنها در جریان جنگ‌ها آسیب دیده‌اند و قربانی شده‌اند، که شرایط بد بعد از جنگ را نیز متقبل شده‌اند.

دولت خلق و پرچم سقوط کرد، مجاهدان قدرت را گرفت. بعد از سقوط دولت خلق و پرچم، طرف‌های درگیر جنگ، افغانستان را چور و چپاول کردند. رهبری طرف‌های جنگ در اثر چور و چپاول و گرفتن پول از کشورهای خارجی صاحب سرمایه‌های بزرگ در داخل و خارج کشور شدند. اما این جنگ تأثیر و پیامد مستقیم منفی بر زندگیِ زنان داشت، زیرا زنان نتوانستند درس بخوانند و از درس و از زندگیِ معمولی در جامعه دور شدند. مردان در هر صورت، خوب یا بد، برای آموزش و تحصیل به مکتب و دانشگاه دسترسی داشتند. اما زنان نه تنها به آموزش دسترسی نداشتند، حتی انواعی از محدودیت‌ها و خشونت‌های رسمی بر زندگی‌شان نیز اعمال شد. (با اندکی ویرایش به نقل از یسنا، ۱۴۰۰: ۸۸ - ۸۹)

خشونت جنگ مجاهدان هنوز پایان نیافته بود که طالبان وارد عرصه شدند. طالبان در واقع آمده بودند که بر زنان امارت کنند و شریعت را بر زنان تطبیق کنند. طالبان شریعت منظور خود را بر زنان تطبیق کردند. زنان از حق آموزش محروم شدند. زنان از حق انتخاب همسر محروم شدند. زنان از خانه نمی‌توانستند بدون محرم شرعی بیرون شوند. زنان را در غازی استدیوم و جاهای دیگر به گلوله بستند و سنگسار کردند. زنان عروسک جنسیِ مردانی به نام شوهران خود شدند که برای شوهران خود خدمات جنسی ارائه کنند و فرزند، آن‌هم فرزند پسر، بزایند. بنابراین زنان بخشی از اموال مردان شدند. انگار طالبان نازل شده بودند که زندگیِ زنان را مدیریت کنند و زنان را هدایت کنند. همۀ فکر و ذکر و تمرکز طالبان در حکومت‌داری سلطه و سیطره بر زندگیِ زنان بود. (همان: ۸۹)

اگرچه از سقوط امارت اسلامیِ طالبان تقریباً بیست سال می‌گذرد، زنان هنوز رنج پیامد دورۀ طالبان را بر دوش می‌کشند. یعنی هنوز پیامد آفت امارت طالبان بر زندگیِ زنان قابل احساس است. در آن دوره زنان نتوانستند آموزش ببینند. زنان از آموزش بازماندند. این بازماندن زنان از آموزش طبعاً بازماندن یک نسل از آموزش است. بازماندن یک نسل از آموزش پیامد منفیِ بشری خود را در قبال دارد. هنوز زنان از نظر دسترسی به توانایی‌های فردی و ظرفیت‌های بشری نتوانسته‌اند مشکلات دورۀ طالبان را جبران کنند. منابع بشریِ تحصیلکرده، آن‌چنانکه لازم است، در بین زنان به‌وجود نیامده است. (همان: ۸۹ - ۹۰)

متأسفانه بعد از طالبان نیز رویکرد طالبانی نسبت به آموزش و تحصیل زنان در بخش‌هایی از کشور پابرجا مانده است، حتی هنوز نیز ادامه دارد. در تعدادی از ولایات هنوز هم خانواده‌ها دختران خود را اجازه نمی‌دهند مکتب بروند. در این بیست سال نسبتاً وضعیت زندگیِ زنان در شهرها تغییر کرد. این تغییر خیلی اندک است. فقط برخی از زنان نسبتاً به ابتدایی‌ترین حقوق‌شان، که حق آموزش، تحصیل و شغل باشد، در شهرها دسترسی پیدا کردند. (همان: ۹۰)

📚 یسنا، یعقوب. (۱۴۰۰). زن‌نامه: نقد گفتمان پدرسالار. کابل: انتشارات مقصودی.

#️⃣ #زنان_افغانستان

🍁 سقوط بالابر به داخل چاه در تهران جان کارگر اهل افغانستان را گرفت

به‌گفتهٔ منابع، این مرد ۴۱ ساله فرید نام داشت و اهل ولایت بلخ افغانستان بود.

نزدیکان فرید به روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که او روز گذشته (چهارشنبه، ۱۸ دلو) در تهران هنگام چاه‌کنی بر اثر سقوط بالابر جانش را از دست داده است.

به‌گفتهٔ نزدیکان این مرد، او شش ماه قبل به‌دلیل بیکاری و فقر مجبور شده بود برای کارگری به‌گونهٔ قاچاقی به ایران برود.

اعضای خانوادهٔ فرید می‌گویند که آنان هزینهٔ انتقال جسد او به افغانستان را ندارند.

پیش از این هم در حوادث مشابه کارگران اهل افغانستان در ایران جان‌های‌شان را از دست داده‌اند.

بیکاری و فقر میلیون‌ها شهروند افغانستان را مجبور کرده که ایران بروند و در آنجا کارهای شاق انجام دهند.

© از: روزنامه اطلاعات روز (۱۴۰۲/۱۱/۱۹)

📚 «افغانستانی‌ها در شهر تهران» (۱۴۰۰)

▪️معیشت، اسکان و تعاملات اجتماعی

✍🏻 پويا علا‌ء‌الدينی و دیگران

«طی چهار دههٔ اخیر، تعداد زیادی از اتباع افغانستان، به سبب وضعیت جنگی با بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، از سرزمین خود رانده شده و در کشورهای همسایه، به‌ویژه ایران و پاکستان، پناه گرفته‌اند. بیشترِ ساکنان افغانستانیِ ایران در نقاط شهری کشور زندگی می‌‌کنند. بسیاری از آنها سال‌هاست که در محلات کنونی اقامت خود سکنا داشته و شماری نیز در آنها متولد شده‌اند. متأسفانه، به‌رغم اهمیت موضوع مهاجران، پژوهش‌های کمی در باب شرایط اجتماعی ــ اقتصادی این جماعت‌ها در شهرهای ایران صورت گرفته است. در مطالعهٔ پیشِ رو سعی بر آن است که خلأ موجود تا حدی پر شود. طی آن، وضع مهاجران افغانستانی در تهران و به‌ویژه سه محلهٔ نمونه از شهر (دارای اهمیت از منظر اسکان مهاجران) توصیف و تحلیل می‌شود. بخش بزرگی از اطلاعات این مطالعه از طریق مصاحبه‌های فردی و جمعی با گروه‌های مختلف افغانستانی و نیز دست‌اندرکاران بخش عمومی و غیردولتی به‌دست آمده است.» (از: پیش‌گفتار کتاب؛ انتشارات کندوکاو)

🔗 تهیه کتاب | #کتاب | دربارهٔ کتاب

📚 دربارهٔ کتاب «افغانستانی‌ها در شهر تهران» (۱۴۰۰)

🎙 پويا علا‌ء‌الدينی (نویسنده کتاب)

📝 پس‌نوشت: این نشست را شهرکتاب با همکاری انجمن دیاران برگزار کرده است. (۱۴۰۲/۱۱/٩)

©️از: یوتیوب شهرکتاب (۱۴۰۲/۱۱/۱۷) | #کتاب