حدثنا أبو محمد جعفر بن أحمد بن عاصم الدمشقي ، ثنا هشام بن خالد الأزرق ، نا الوليد بن مسلم عن أبي سعد - روح بن جناح - عن مجاهد ، عن ابن عباس رضي الله عنهما ، عن النبي صلی الله عليه وسلم قال : ( فقيه واحد أشد علی الشيطان من ألفي عابد ) ،
پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم : یەك کەسی تێگەیشتوو لەدین قورسترە لەسەر شەیتان فریوی بدات لەهەزار کەسی خواپەرست.
"کتاب فرض طلب العلم للآجري
پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم : یەك کەسی تێگەیشتوو لەدین قورسترە لەسەر شەیتان فریوی بدات لەهەزار کەسی خواپەرست.
"کتاب فرض طلب العلم للآجري
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ كُلَّ جَعْظَرِيٍّ جَوَّاظٍ سَخَّابٍ بِالْأَسْوَاقِ، جِيفَةٍ بِاللَّيْلِ، حِمَارٍ بِالنَّهَارِ، عَالِمٍ بِأَمْرِ الدُّنْيَا، جَاهِلٍ بِأَمْرِ الْآخِرَةِ».
ئەبو هوڕەیڕە خوا لێی ڕازی بێت دەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتى: «خوا ڕقی لە هەموو كەسێكی دڵڕەق و لووتبەرز و لەخۆباییە، هاوار دەكات لە بازاڕدا و بە شەو لاشەیەكى بۆگەنە و بە ڕۆژیش گوێدرێژە، زانایە بە كاروبارى دونیا و نەفامە بە كاروبارى دواڕۆژ».
"إسناده صحيح على شرط مسلم.
صەحیحی ئیبنو حیببان: ٣٣
ئەبو هوڕەیڕە خوا لێی ڕازی بێت دەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتى: «خوا ڕقی لە هەموو كەسێكی دڵڕەق و لووتبەرز و لەخۆباییە، هاوار دەكات لە بازاڕدا و بە شەو لاشەیەكى بۆگەنە و بە ڕۆژیش گوێدرێژە، زانایە بە كاروبارى دونیا و نەفامە بە كاروبارى دواڕۆژ».
"إسناده صحيح على شرط مسلم.
صەحیحی ئیبنو حیببان: ٣٣
Forwarded from جمعية أهل الحديث الإغاثي
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
الحمدللە الحمدللە
اللە تعالی پاداشتی هەموو لایێک بداتەوە .
اللە تعالی پاداشتی هەموو لایێک بداتەوە .
سألت إسحاق ، قلت : يا أبا يعقوب ، أليس تقول : القرآن كلام تكلم به ، ليس بمخلوق ؟
قال : نعم ، القرآن كلام الله ليس بمخلوق ، ومن قال : إنه مخلوق ، فهو كافر .
پرسیارم لە إسحاق کرد ووتم : ئەی باوکی یەعقوب ئایە ناڵێیت : قورئان ووتەی الله یە و قسەی پێکردووە ، دروستکراو نییە ؟
ووتی : بەڵێ ، قورئان ووتەی الله یە و دروستکراو نییە ، وە هەر کەسێک بڵێت : قورئان دروستکراوە ، ئەوا کافرە .
"كتاب السنة من مسائل حرب بن إسماعيل الكرماني
قال : نعم ، القرآن كلام الله ليس بمخلوق ، ومن قال : إنه مخلوق ، فهو كافر .
پرسیارم لە إسحاق کرد ووتم : ئەی باوکی یەعقوب ئایە ناڵێیت : قورئان ووتەی الله یە و قسەی پێکردووە ، دروستکراو نییە ؟
ووتی : بەڵێ ، قورئان ووتەی الله یە و دروستکراو نییە ، وە هەر کەسێک بڵێت : قورئان دروستکراوە ، ئەوا کافرە .
"كتاب السنة من مسائل حرب بن إسماعيل الكرماني
«جێگیرکردنی کەلام بۆ الله عزوجل لە قورئان و سوننەت »
ئیمام الآجری رەحمەتی الله لێ بێت دەفەرمووێ : جا هەر کەس بانگەشەی ئەوە بکات کە الله عزوجل قسەی لەگەڵ موسی نەکردووە ئەوە رەددی نەصی قورئانی دایتەوە ، وە کافرە بە الله ، گەر قسەکەرەکە وتی : الله تعالی کەلامەکەی دروستکرد لەناو دارەکە جا دارەکە قسەی لەگەڵ موسی کرد علیە سلام .
بەو قسەکەرە دەوترێ : ئەو قسەی دەیکەی کوفرە ، چونکە وا بانگەشەت کرد کە کەلامی الله مەخلوقە وە الله پاکە لەوەی ئەمەی بدرێتە پاڵی ، وا گومان دەبەی کە مەخلوقێك ئیدعای پەروەردگاری دەکا ، ئەمەش لە ناشیرینترین و قێزەونترین وتەیە .
وە بەو قسەکەرە دەوترێ : ئەی مولحید ، ئایا دروستە لە جگە لە الله بوترێ من الله م ، پەنا بە الله ئەمەی ئەم قسەیە دەکا موسڵمان بێت ، ئەوە کافرە تەوبەی پێ دەکرێ هەتاوەکو دەگەڕێتەوە لەو مەزهەبە خراپەی گەر نا ئیمام ( واتە پێشەوای موسڵمانان ) دەیکوژی ، گەر پێشەوای موسڵمانان نەیکوشت و تەوبەی پێ نەکرد ، وە زانرا کە ئەوە مەزهەبەکەیتی هەجر دەکرێ ، قسەی لەگەڵ ناکرێ ، وە سەلامی لێ ناکرێ ، وە نوێژی لەپشت ناکرێ ، وە شەهادەی لێ قبوڵ ناکرێ ، وە ئافرەتی موسڵمانیش لێ مارە ناکرێ .
قال الآجري رحمه الله : فمن زعم أن الله عزوجل لم يكلم موسی رد نص القرآن ، وكفر بالله العظيم ، فإن قال منهم قائل : إن الله تعالی خلق كلاما في الشجرة فكلم به موسی عليه سلام .
قيل له : هذا هو الكفر ، لأنه يزعم أن الكلام مخلوق ، تعالی الله عزوجل عن ذلك ، ويزعم أن مخلوقا يدعي الربوبية ، وهذا من أقبح القول وأسمجه ، وقيل له : يا ملحد ، هل يجوز لغير الله أن يقول : إني أنا الله ، نعوذ بالله أن يكون قائل هذا مسلما ، هذا كافر ، يستتاب فإن تاب ورجع عن مذهبه السوء وإلا قتله الإمام ، فإن لم يقتله الإمام ولم يستتبه وعلم منه أن هذا مذهبه هجر ، ولم يكلم ، ولم يسلم عليه ، ولم يصل خلفه ، ولم تقبل شهادته ، ولم يزوجه المسلم .
كتاب الشريعة : رقم الآثر ( ١١٠٩/٣ )
بەڵگەی قورئان
قال الله عزوجل : (تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضࣲۘ مِّنۡهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُۖ ) البقرة : [ ٢٥٣ ]
قال الله عزوجل : ( وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن یُكَلِّمَهُ ٱللَّهُ إِلَّا وَحۡیًا أَوۡ مِن وَرَاۤىِٕ حِجَابٍ أَوۡ یُرۡسِلَ رَسُولࣰا فَیُوحِیَ بِإِذۡنِهِۦ مَا یَشَاۤءُۚ إِنَّهُۥ عَلِیٌّ حَكِیمࣱ﴾ [الشورى ٥١]
قال الله عزوجل : (وَكَلَّمَ ٱللَّهُ مُوسَىٰ تَكۡلِیمࣰا﴾ [النساء ١٦٤]
قال الله سبحان وتعالی : (وَلَمَّا جَاۤءَ مُوسَىٰ لِمِیقَـٰتِنَا وَكَلَّمَهُۥ رَبُّهُ ) الأعراف :[ ١٤٣ ]
قال الله عزوجل : (قَالَ یَـٰمُوسَىٰۤ إِنِّی ٱصۡطَفَیۡتُكَ عَلَى ٱلنَّاسِ بِرِسَـٰلَـٰتِی وَبِكَلَـٰمِی فَخُذۡ مَاۤ ءَاتَیۡتُكَ وَكُن مِّنَ ٱلشَّـٰكِرِینَ﴾ [الأعراف ١٤٤]
قال الله عزوجل : ( فَلَمَّاۤ أَتَىٰهَا نُودِیَ مِن شَـٰطِىِٕ ٱلۡوَادِ ٱلۡأَیۡمَنِ فِی ٱلۡبُقۡعَةِ ٱلۡمُبَـٰرَكَةِ مِنَ ٱلشَّجَرَةِ أَن یَـٰمُوسَىٰۤ إِنِّیۤ أَنَا ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ﴾ [القصص ٣٠]
وتەی زانایان سەلەف لەسەر کەلامی الله عزوجل
حَدَّثَنِي أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ، سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ مَهْدِيٍّ، يَقُولُ : مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ، عَزَّ وَجَلَّ لَمْ يُكَلِّمْ مُوسَى صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ يُسْتَتَابُ فَإِنْ تَابَ وَإِلَّا ضُرِبَتْ عُنُقُهُ .
بۆی باسکردم باوکم رحمە الله، گوێم لە عبد الرحمن کوڕی مهدی بوو دەیفەرموو : هەر کەسێك پێی وابێت کە الله عز وجل قسەی لەگەڵ موسی صلوات الله علیە نەکردووە، ئیستیتابە دەکرێت تەوبەی کرد باشە وە ئەگەر نا لە ملی دەدرێت .
سَأَلْتُ أَبِي رَحِمَهُ الله : عَنْ قَوَمٌ يَقُولَون : لَمَّا كَلَّمَ الله عَزَّ وَجَلَّ مُوسَى لَمْ يَتَكَلَّم بِصَوتٍ ؟
فَقَالَ أَبِي : بَلَى، إنَّ رَبَّكَ عَزَّ وَجَلَّ تَكَلَّمَ بِصَوتٍ هَذِهِ الأحَادِيثُ نَرْوِيهَا كَمَا جَاءَت .
وَقَالَ أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ : حَدِيثُ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ إِذَا تَكَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ سُمِعَ لَهُ صَوْتٌ كَجَرِّ السِّلْسِلَةِ عَلَى الصَّفْوَانِ
قَالَ أَبِي : وَهَذَا الْجَهْمِيَّةُ تُنْكِرُهُ
وَقَالَ أَبِي : هَؤُلَاءِ كُفَّارٌ يُرِيدُونَ أَنْ يُمَوِّهُوا عَلَى النَّاسِ، مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَمْ يَتَكَلَّمْ فَهُوَ كَافِرٌ، أَلَا إِنَّا نَرْوِي هَذِهِ الْأَحَادِيثَ كَمَا جَاءَتْ .
پرسیارم کرد لە باوکم رحمە الله دەربارەی کەسانێك کە دەڵێن : کاتێك الله عز وجل قسەی لەگەڵ موسی کرد بە دەنگ قسەی لەگەڵدا نەکردووە؟
باوکم فەرمووی : بەڵێ، پەروەردگارت عز وجل بە دەنگ قسەی کرد، ئەم حدیثانە دەگێڕینەوە وەك چۆن هاتوون،
ئیمام الآجری رەحمەتی الله لێ بێت دەفەرمووێ : جا هەر کەس بانگەشەی ئەوە بکات کە الله عزوجل قسەی لەگەڵ موسی نەکردووە ئەوە رەددی نەصی قورئانی دایتەوە ، وە کافرە بە الله ، گەر قسەکەرەکە وتی : الله تعالی کەلامەکەی دروستکرد لەناو دارەکە جا دارەکە قسەی لەگەڵ موسی کرد علیە سلام .
بەو قسەکەرە دەوترێ : ئەو قسەی دەیکەی کوفرە ، چونکە وا بانگەشەت کرد کە کەلامی الله مەخلوقە وە الله پاکە لەوەی ئەمەی بدرێتە پاڵی ، وا گومان دەبەی کە مەخلوقێك ئیدعای پەروەردگاری دەکا ، ئەمەش لە ناشیرینترین و قێزەونترین وتەیە .
وە بەو قسەکەرە دەوترێ : ئەی مولحید ، ئایا دروستە لە جگە لە الله بوترێ من الله م ، پەنا بە الله ئەمەی ئەم قسەیە دەکا موسڵمان بێت ، ئەوە کافرە تەوبەی پێ دەکرێ هەتاوەکو دەگەڕێتەوە لەو مەزهەبە خراپەی گەر نا ئیمام ( واتە پێشەوای موسڵمانان ) دەیکوژی ، گەر پێشەوای موسڵمانان نەیکوشت و تەوبەی پێ نەکرد ، وە زانرا کە ئەوە مەزهەبەکەیتی هەجر دەکرێ ، قسەی لەگەڵ ناکرێ ، وە سەلامی لێ ناکرێ ، وە نوێژی لەپشت ناکرێ ، وە شەهادەی لێ قبوڵ ناکرێ ، وە ئافرەتی موسڵمانیش لێ مارە ناکرێ .
قال الآجري رحمه الله : فمن زعم أن الله عزوجل لم يكلم موسی رد نص القرآن ، وكفر بالله العظيم ، فإن قال منهم قائل : إن الله تعالی خلق كلاما في الشجرة فكلم به موسی عليه سلام .
قيل له : هذا هو الكفر ، لأنه يزعم أن الكلام مخلوق ، تعالی الله عزوجل عن ذلك ، ويزعم أن مخلوقا يدعي الربوبية ، وهذا من أقبح القول وأسمجه ، وقيل له : يا ملحد ، هل يجوز لغير الله أن يقول : إني أنا الله ، نعوذ بالله أن يكون قائل هذا مسلما ، هذا كافر ، يستتاب فإن تاب ورجع عن مذهبه السوء وإلا قتله الإمام ، فإن لم يقتله الإمام ولم يستتبه وعلم منه أن هذا مذهبه هجر ، ولم يكلم ، ولم يسلم عليه ، ولم يصل خلفه ، ولم تقبل شهادته ، ولم يزوجه المسلم .
كتاب الشريعة : رقم الآثر ( ١١٠٩/٣ )
بەڵگەی قورئان
قال الله عزوجل : (تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضࣲۘ مِّنۡهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُۖ ) البقرة : [ ٢٥٣ ]
قال الله عزوجل : ( وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن یُكَلِّمَهُ ٱللَّهُ إِلَّا وَحۡیًا أَوۡ مِن وَرَاۤىِٕ حِجَابٍ أَوۡ یُرۡسِلَ رَسُولࣰا فَیُوحِیَ بِإِذۡنِهِۦ مَا یَشَاۤءُۚ إِنَّهُۥ عَلِیٌّ حَكِیمࣱ﴾ [الشورى ٥١]
قال الله عزوجل : (وَكَلَّمَ ٱللَّهُ مُوسَىٰ تَكۡلِیمࣰا﴾ [النساء ١٦٤]
قال الله سبحان وتعالی : (وَلَمَّا جَاۤءَ مُوسَىٰ لِمِیقَـٰتِنَا وَكَلَّمَهُۥ رَبُّهُ ) الأعراف :[ ١٤٣ ]
قال الله عزوجل : (قَالَ یَـٰمُوسَىٰۤ إِنِّی ٱصۡطَفَیۡتُكَ عَلَى ٱلنَّاسِ بِرِسَـٰلَـٰتِی وَبِكَلَـٰمِی فَخُذۡ مَاۤ ءَاتَیۡتُكَ وَكُن مِّنَ ٱلشَّـٰكِرِینَ﴾ [الأعراف ١٤٤]
قال الله عزوجل : ( فَلَمَّاۤ أَتَىٰهَا نُودِیَ مِن شَـٰطِىِٕ ٱلۡوَادِ ٱلۡأَیۡمَنِ فِی ٱلۡبُقۡعَةِ ٱلۡمُبَـٰرَكَةِ مِنَ ٱلشَّجَرَةِ أَن یَـٰمُوسَىٰۤ إِنِّیۤ أَنَا ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ﴾ [القصص ٣٠]
وتەی زانایان سەلەف لەسەر کەلامی الله عزوجل
حَدَّثَنِي أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ، سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ مَهْدِيٍّ، يَقُولُ : مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ، عَزَّ وَجَلَّ لَمْ يُكَلِّمْ مُوسَى صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ يُسْتَتَابُ فَإِنْ تَابَ وَإِلَّا ضُرِبَتْ عُنُقُهُ .
بۆی باسکردم باوکم رحمە الله، گوێم لە عبد الرحمن کوڕی مهدی بوو دەیفەرموو : هەر کەسێك پێی وابێت کە الله عز وجل قسەی لەگەڵ موسی صلوات الله علیە نەکردووە، ئیستیتابە دەکرێت تەوبەی کرد باشە وە ئەگەر نا لە ملی دەدرێت .
سَأَلْتُ أَبِي رَحِمَهُ الله : عَنْ قَوَمٌ يَقُولَون : لَمَّا كَلَّمَ الله عَزَّ وَجَلَّ مُوسَى لَمْ يَتَكَلَّم بِصَوتٍ ؟
فَقَالَ أَبِي : بَلَى، إنَّ رَبَّكَ عَزَّ وَجَلَّ تَكَلَّمَ بِصَوتٍ هَذِهِ الأحَادِيثُ نَرْوِيهَا كَمَا جَاءَت .
وَقَالَ أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ : حَدِيثُ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ إِذَا تَكَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ سُمِعَ لَهُ صَوْتٌ كَجَرِّ السِّلْسِلَةِ عَلَى الصَّفْوَانِ
قَالَ أَبِي : وَهَذَا الْجَهْمِيَّةُ تُنْكِرُهُ
وَقَالَ أَبِي : هَؤُلَاءِ كُفَّارٌ يُرِيدُونَ أَنْ يُمَوِّهُوا عَلَى النَّاسِ، مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَمْ يَتَكَلَّمْ فَهُوَ كَافِرٌ، أَلَا إِنَّا نَرْوِي هَذِهِ الْأَحَادِيثَ كَمَا جَاءَتْ .
پرسیارم کرد لە باوکم رحمە الله دەربارەی کەسانێك کە دەڵێن : کاتێك الله عز وجل قسەی لەگەڵ موسی کرد بە دەنگ قسەی لەگەڵدا نەکردووە؟
باوکم فەرمووی : بەڵێ، پەروەردگارت عز وجل بە دەنگ قسەی کرد، ئەم حدیثانە دەگێڕینەوە وەك چۆن هاتوون،
وە باوکم رحمە الله فەرمووی : فەرموودەی ابن مسعود رضي الله عنە : کاتێك الله عز وجل قسە دەکات دەنگێك دەبیستن لێوەی وەك ڕاکێشانی زنجیرێكە لەسەر بەردێکی سافدا،
باوکم رحمە الله فەرمووی : وە ئەمە جەهمییەکان ئینکاری لێدەکەن،
باوکم فەرمووی : ئەوانە کافرن، دەیانەوێت سەر لە خەڵکی بشێوێنن، هەر کەسێك پێی وابێت کە الله عز وجل قسەی نەکردووە ئەوا کافرە، ئیللا مەگەر ئەم فەرموودانە وەك چۆن هاتوون دەیانگێڕینەوە .
سَمِعْتُ أَبَا مَعْمَرٍ الْهُذَلِيُّ، يَقُولُ : مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَا يَتَكَلَّمُ وَلَا يَسْمَعُ وَلَا يُبْصِرُ وَلَا يَغْضَبُ وَلَا يَرْضَى وَذَكَرَ أَشْيَاءَ مِنْ هَذِهِ الصِّفَاتِ، فَهُوَ كَافِرٌ بِاللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِنْ رَأَيْتُمُوهُ عَلَى بِئْرٍ وَاقِفًا فَأَلْقُوهُ فِيهَا بِهَذَا أَدِينُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ، لِأَنَّهُمْ كُفَّارٌ بِاللَّهِ تَعَالَى .
گوێم لە أبا معمر الهذلي دەیفەرموو : هەر کەس وا بانگەشە بکات کە الله عز وجل قسە ناکات و نابیستێت و نابینێت و توڕە نابێت و ڕازی نابێت و چەند شتێکی تری باسکرد لەو سیفاتانە، ئەوە کافرە بە الله عز وجل ئەگەر بینیتان ڕاوەستا بوو لەسەر بیرێك ئەوا فڕێی بدەنە ناو بیرەکەوە بەمە دینداری الله عز وجل دەکەم چونکە ئەوانە کافرن بە الله تعالی .
حَدَّثَنِي أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ، نا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُحَارِبِيُّ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ رضي اللە عنە : إِذَا تَكَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِالْوَحْي سَمِعَ صَوْتَهُ أَهْلُ السَّمَاءِ فَيَخِرُّونَ سُجَّدًا حَتَّى إِذَا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ قَالَ سَكَنَ عَنْ قُلُوبِهِمْ نَادَى أَهْلُ السَّمَاءِ أهل السماء : مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟ قَالَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْحَقَّ قَالَ كَذَا وَكَذَا .
لە مسروق ـەوە، لە عبد الله ـەوە رضي الله عنە فەرمووی : کاتێك الله عز وجل قسە دەکات بە وەحی، ئەهلی ئاسمان دەنگی دەبیستن، جا دەکەون بە سوجدەدا، هەتا کاتێك کە ترسەکە لە دڵیاندا دامرکایەوە،
وتی : لە دڵیاندا دامرکایەوە، ئەهلی ئاسمان بانگی ئەهلی ئاسمانیان کرد : پەروەردگارتان چی فەرموو؟
وتیان : حەق ئاوا و ئاوای فەرموو .
كتاب السنة لإمام عبدالله : رقم الآثر : ٥١٦ ، ٥١٨ ، ٥١٩ ، ٥٢٠ )
لەفەرموودەی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم
حَدَّثَنِي أَبِي، نا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ، عَنْ عَمْرٍو يَعْنِي ابْنَ دِينَارٍ، سَمِعَ طَاوُسًا، سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ، يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " احْتَجَّ آدَمُ وَمُوسَى عَلَيْهِمَا السَّلَامُ، فَقَالَ لَهُ مُوسَى: يَا آدَمُ أَنْتَ أَبُونَا خَيَّبْتَنَا وَأَخْرَجْتَنَا مِنَ الْجَنَّةِ،
قَال لَهُ آدَمُ : يَا مُوسَى أَنْتَ اصْطَفَاكَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِكَلَامِهِ وَقَالَ مَرَّةً بِرِسَالَتِهِ، وَخَطَّ لَكَ التَّوْرَاةَ بِيَدِهِ، يَعْنِي كَتَبَ لَهُ التَّوْرَاةَ، أَتَلُومُنِي عَلَى أَمْرٍ قَدَّرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَيَّ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَنِي بِأَرْبَعِينَ سَنَةً؟ قَالَ: فَحَجَّ آدَمُ مُوسَى فَحَجَّ آدَمُ مُوسَى . ثَلَاثًا
أبا هریرة رضي الله عنە دەڵێت :️ رسول الله ﷺ فەرمووی : ئادەم و موسی عليهما السلام بەڵگەکارییان بەسەر یەکەوه کرد، موسی عليه السلام فەرمووی : ئەی ئادەم تۆ باوکمانی، نا ئومێدت کردین و دەرت کردین لە بەهەشت .
جا ئادەم ـیش پێی فەرموو : ئەی موسی تۆ ئەوەی الله عز وجل هەڵیبژاردووی بە قسەکردنەکەی
وە جارێکی تر فەرمووی : بە پەیامەکەی، وە بەدەستی خۆی تەوڕاتی بۆ نوسیت - واتە : تەوڕاتی بۆ نوسی -، ئایا لۆمەم دەکەیت لەسەر کارێك کە الله عز وجل دیاری کردووە لەسەرم (واتە لەسەرمی نوسیوە) بە چل ساڵ پێش ئەوەی دروستم بکات ؟
فەرمووی️ ﷺ : ئادەم بەڵگەی بەهێز بوو بەسەر موسی ـدا، ئادەم بەڵگەی بەهێز بوو بەسەر موسی ـدا . سێ جار .
كتاب السنة لعبدالله : رقم الآثر : ١١٥٥
باوکم رحمە الله فەرمووی : وە ئەمە جەهمییەکان ئینکاری لێدەکەن،
باوکم فەرمووی : ئەوانە کافرن، دەیانەوێت سەر لە خەڵکی بشێوێنن، هەر کەسێك پێی وابێت کە الله عز وجل قسەی نەکردووە ئەوا کافرە، ئیللا مەگەر ئەم فەرموودانە وەك چۆن هاتوون دەیانگێڕینەوە .
سَمِعْتُ أَبَا مَعْمَرٍ الْهُذَلِيُّ، يَقُولُ : مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَا يَتَكَلَّمُ وَلَا يَسْمَعُ وَلَا يُبْصِرُ وَلَا يَغْضَبُ وَلَا يَرْضَى وَذَكَرَ أَشْيَاءَ مِنْ هَذِهِ الصِّفَاتِ، فَهُوَ كَافِرٌ بِاللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِنْ رَأَيْتُمُوهُ عَلَى بِئْرٍ وَاقِفًا فَأَلْقُوهُ فِيهَا بِهَذَا أَدِينُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ، لِأَنَّهُمْ كُفَّارٌ بِاللَّهِ تَعَالَى .
گوێم لە أبا معمر الهذلي دەیفەرموو : هەر کەس وا بانگەشە بکات کە الله عز وجل قسە ناکات و نابیستێت و نابینێت و توڕە نابێت و ڕازی نابێت و چەند شتێکی تری باسکرد لەو سیفاتانە، ئەوە کافرە بە الله عز وجل ئەگەر بینیتان ڕاوەستا بوو لەسەر بیرێك ئەوا فڕێی بدەنە ناو بیرەکەوە بەمە دینداری الله عز وجل دەکەم چونکە ئەوانە کافرن بە الله تعالی .
حَدَّثَنِي أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ، نا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُحَارِبِيُّ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ رضي اللە عنە : إِذَا تَكَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِالْوَحْي سَمِعَ صَوْتَهُ أَهْلُ السَّمَاءِ فَيَخِرُّونَ سُجَّدًا حَتَّى إِذَا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ قَالَ سَكَنَ عَنْ قُلُوبِهِمْ نَادَى أَهْلُ السَّمَاءِ أهل السماء : مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟ قَالَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْحَقَّ قَالَ كَذَا وَكَذَا .
لە مسروق ـەوە، لە عبد الله ـەوە رضي الله عنە فەرمووی : کاتێك الله عز وجل قسە دەکات بە وەحی، ئەهلی ئاسمان دەنگی دەبیستن، جا دەکەون بە سوجدەدا، هەتا کاتێك کە ترسەکە لە دڵیاندا دامرکایەوە،
وتی : لە دڵیاندا دامرکایەوە، ئەهلی ئاسمان بانگی ئەهلی ئاسمانیان کرد : پەروەردگارتان چی فەرموو؟
وتیان : حەق ئاوا و ئاوای فەرموو .
كتاب السنة لإمام عبدالله : رقم الآثر : ٥١٦ ، ٥١٨ ، ٥١٩ ، ٥٢٠ )
لەفەرموودەی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم
حَدَّثَنِي أَبِي، نا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ، عَنْ عَمْرٍو يَعْنِي ابْنَ دِينَارٍ، سَمِعَ طَاوُسًا، سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ، يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " احْتَجَّ آدَمُ وَمُوسَى عَلَيْهِمَا السَّلَامُ، فَقَالَ لَهُ مُوسَى: يَا آدَمُ أَنْتَ أَبُونَا خَيَّبْتَنَا وَأَخْرَجْتَنَا مِنَ الْجَنَّةِ،
قَال لَهُ آدَمُ : يَا مُوسَى أَنْتَ اصْطَفَاكَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِكَلَامِهِ وَقَالَ مَرَّةً بِرِسَالَتِهِ، وَخَطَّ لَكَ التَّوْرَاةَ بِيَدِهِ، يَعْنِي كَتَبَ لَهُ التَّوْرَاةَ، أَتَلُومُنِي عَلَى أَمْرٍ قَدَّرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَيَّ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَنِي بِأَرْبَعِينَ سَنَةً؟ قَالَ: فَحَجَّ آدَمُ مُوسَى فَحَجَّ آدَمُ مُوسَى . ثَلَاثًا
أبا هریرة رضي الله عنە دەڵێت :️ رسول الله ﷺ فەرمووی : ئادەم و موسی عليهما السلام بەڵگەکارییان بەسەر یەکەوه کرد، موسی عليه السلام فەرمووی : ئەی ئادەم تۆ باوکمانی، نا ئومێدت کردین و دەرت کردین لە بەهەشت .
جا ئادەم ـیش پێی فەرموو : ئەی موسی تۆ ئەوەی الله عز وجل هەڵیبژاردووی بە قسەکردنەکەی
وە جارێکی تر فەرمووی : بە پەیامەکەی، وە بەدەستی خۆی تەوڕاتی بۆ نوسیت - واتە : تەوڕاتی بۆ نوسی -، ئایا لۆمەم دەکەیت لەسەر کارێك کە الله عز وجل دیاری کردووە لەسەرم (واتە لەسەرمی نوسیوە) بە چل ساڵ پێش ئەوەی دروستم بکات ؟
فەرمووی️ ﷺ : ئادەم بەڵگەی بەهێز بوو بەسەر موسی ـدا، ئادەم بەڵگەی بەهێز بوو بەسەر موسی ـدا . سێ جار .
كتاب السنة لعبدالله : رقم الآثر : ١١٥٥
عَنْ كَثِيرِ بْنِ قَيْسٍ قَالَ: كُنْتُ جَالِسًا مَعَ أَبِي الدَّرْدَاءِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فِي مَسْجِدِ دِمَشْقَ فَجَاءَهُ رَجُلٌ، فَقَالَ: يَا أَبَا الدَّرْدَاءِ: إِنِّي جِئْتُكَ مِنْ مَدِينَةِ الرَّسُولِ ﷺ لِحَدِيثٍ بَلَغَنِي، أَنَّكَ تُحَدِّثُهُ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ مَا جِئْتُ لِحَاجَةٍ، قَالَ فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: «مَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَطْلُبُ فِيهِ عِلْمًا سَلَكَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقًا مِنْ طُرُقِ الْجَنَّةِ، وَإِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا رِضًا لِطَالِبِ الْعِلْمِ، وَإِنَّ الْعَالِمَ لَيَسْتَغْفِرُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَوَاتِ، وَمَنْ فِي الْأَرْضِ، وَالْحِيتَانُ فِي جَوْفِ الْمَاءِ، وَإِنَّ فَضْلَ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ، كَفَضْلِ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ عَلَى سَائِرِ الْكَوَاكِبِ، وَإِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ، وَإِنَّ الْأَنْبِيَاءَ لَمْ يُوَرِّثُوا دِينَارًا، وَلَا دِرْهَمًا وَرَّثُوا الْعِلْمَ، فَمَنْ أَخَذَهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ».
كه‌سیری كوڕی قه‌یس ده‌ڵێت: دانیشتبووم له‌گه‌ڵ ئه‌بو ده‌ڕداء خوا لێی ڕازی بێت له مزگه‌وتی دیمه‌شق، پیاوێك هات گوتی: ئه‌ی ئه‌بو ده‌ڕداء من له شاری پێغه‌مبه‌ری خواوه ﷺ بۆ لای تۆ هاتوومه، له‌به‌ر فه‌رمووده‌یه‌ك كه پێم گه‌یشتووه تۆ له پێغه‌مبه‌ری خوای ﷺ ده‌گێڕیته‌وه، بۆ غەیری ئەوە نه‌هاتوومه، ئه‌بو ده‌ڕداء گوتی: من بیستوومه له پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ فه‌رموویه‌تی: «هه‌ر كه‌سێك ڕێگایه‌ك بگرێته به‌ر بۆ فێربوونی زانست، خوا ڕێگایه‌ك له ڕێگاكانی به‌هه‌شتی بۆ ئاسان ده‌كات و فریشتەش باڵه‌كانی شۆڕ ده‌كاته‌وه و داده‌نێت وه‌كوو ڕه‌زامه‌ندییه‌ك بۆ فێرخواز، ئه‌وه‌ی كه زانا بێت هه‌رچی له ئاسمانه‌كان و زه‌وی هه‌یه هه‌موویان داوای لێخۆشبوونی بۆ ده‌كه‌ن، ته‌نانه‌ت ماسییه‌كان له‌نێو ده‌ریادا، گه‌وره‌یی مرۆڤی زانا به‌سه‌ر مرۆڤی خواپه‌رسته‌وه، وه‌كوو گەورەیی مانگی چوارده وایه به‌سه‌ر تێكڕای ئه‌ستێره‌كان (له شه‌ودا)، زانایان میراتگری پێغه‌مبه‌رانن (ئه‌و زانسته‌یان له پێغه‌مبه‌رانه‌وه بۆ ماوه‌ته‌وه)، پێغه‌مبه‌رانیش دینار و ده‌رهه‌م له‌دوای خۆیان جێ ناهێڵن، به‌ڵكوو زانستیان جێ هێشتووه، هه‌ر كه‌سێك ئه‌و زانسته‌یان لێ وه‌ربگرێت، ئه‌وه به‌ش و پشكێكی زۆری ده‌ست كه‌وتووه».
"السنن أبو داود: ٦٢٠
كه‌سیری كوڕی قه‌یس ده‌ڵێت: دانیشتبووم له‌گه‌ڵ ئه‌بو ده‌ڕداء خوا لێی ڕازی بێت له مزگه‌وتی دیمه‌شق، پیاوێك هات گوتی: ئه‌ی ئه‌بو ده‌ڕداء من له شاری پێغه‌مبه‌ری خواوه ﷺ بۆ لای تۆ هاتوومه، له‌به‌ر فه‌رمووده‌یه‌ك كه پێم گه‌یشتووه تۆ له پێغه‌مبه‌ری خوای ﷺ ده‌گێڕیته‌وه، بۆ غەیری ئەوە نه‌هاتوومه، ئه‌بو ده‌ڕداء گوتی: من بیستوومه له پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ فه‌رموویه‌تی: «هه‌ر كه‌سێك ڕێگایه‌ك بگرێته به‌ر بۆ فێربوونی زانست، خوا ڕێگایه‌ك له ڕێگاكانی به‌هه‌شتی بۆ ئاسان ده‌كات و فریشتەش باڵه‌كانی شۆڕ ده‌كاته‌وه و داده‌نێت وه‌كوو ڕه‌زامه‌ندییه‌ك بۆ فێرخواز، ئه‌وه‌ی كه زانا بێت هه‌رچی له ئاسمانه‌كان و زه‌وی هه‌یه هه‌موویان داوای لێخۆشبوونی بۆ ده‌كه‌ن، ته‌نانه‌ت ماسییه‌كان له‌نێو ده‌ریادا، گه‌وره‌یی مرۆڤی زانا به‌سه‌ر مرۆڤی خواپه‌رسته‌وه، وه‌كوو گەورەیی مانگی چوارده وایه به‌سه‌ر تێكڕای ئه‌ستێره‌كان (له شه‌ودا)، زانایان میراتگری پێغه‌مبه‌رانن (ئه‌و زانسته‌یان له پێغه‌مبه‌رانه‌وه بۆ ماوه‌ته‌وه)، پێغه‌مبه‌رانیش دینار و ده‌رهه‌م له‌دوای خۆیان جێ ناهێڵن، به‌ڵكوو زانستیان جێ هێشتووه، هه‌ر كه‌سێك ئه‌و زانسته‌یان لێ وه‌ربگرێت، ئه‌وه به‌ش و پشكێكی زۆری ده‌ست كه‌وتووه».
"السنن أبو داود: ٦٢٠
عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ رَسُولَ اللَّه ﷺ قَالَ: «لَزَوَالُ الدُّنْيَا أَهوَنُ عَلَى اللَّه مِنْ قَتْلِ مُؤْمِنٍ بِغَيْرِ حَقٍّ».
بەڕائى کوڕى عازیب خۆ لێیان ڕازی بێت دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «بێگومان لەناوچوونى دونیا سادە و ئاسانترە لەلاى خوا، لە کوشتنى بڕوادارێک بەناهەق».
السنن ابن ماجە: ٥٠٤
بەڕائى کوڕى عازیب خۆ لێیان ڕازی بێت دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «بێگومان لەناوچوونى دونیا سادە و ئاسانترە لەلاى خوا، لە کوشتنى بڕوادارێک بەناهەق».
السنن ابن ماجە: ٥٠٤
قال الله عزوجل : ﴿مَّثَلُ ٱلَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمۡوَ ٰلَهُمۡ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنۢبَتَتۡ سَبۡعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنۢبُلَةࣲ مِّا۟ئَةُ حَبَّةࣲۗ وَٱللَّهُ یُضَـٰعِفُ لِمَن یَشَاۤءُۚ وَٱللَّهُ وَ ٰسِعٌ عَلِیمٌ﴾ [البقرة ٢٦١]
ئەهلی کەلام
کۆمەڵەیەکی کافرن کە بیڕوباوەڕەکەیان لە فەلسەفەی یۆنان وەرگرتیە بە مێشکی خۆیان تێدەگەن لە قورئان و سوننەت نابینی لە کتێبەکانیان بڵێن ( قال الله , قال رسول الله صلی الله علیە وسلم ، أو قال الصحابة ) بەڵکو دەبینی لە کتێبەکانیان نوسراوە ( قال الفضلاء ، قال العقلاء ، قال الحكماء ) مەبەستیان پێی فەلسەفەی یۆنانە ، جا چۆن دروستە واز لە قسەی الله عزوجل و قسەی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم بهێنی و دەست بگری بە قسەی کەسانێك کە نە الله عزوجل دەناسن وە نە ئیمانیان بە پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم هەیە ؟
وە ئەهلی کەلام یەك جۆر نینە بەڵکو چەند جۆرێکن لەوانە ( جەهمیەکان ، موعتەزیلکان ، کوللابیەکان ، ئەشعەریەکان ، ماتوریدیەکان )
کۆمەڵەیەکی کافرن کە بیڕوباوەڕەکەیان لە فەلسەفەی یۆنان وەرگرتیە بە مێشکی خۆیان تێدەگەن لە قورئان و سوننەت نابینی لە کتێبەکانیان بڵێن ( قال الله , قال رسول الله صلی الله علیە وسلم ، أو قال الصحابة ) بەڵکو دەبینی لە کتێبەکانیان نوسراوە ( قال الفضلاء ، قال العقلاء ، قال الحكماء ) مەبەستیان پێی فەلسەفەی یۆنانە ، جا چۆن دروستە واز لە قسەی الله عزوجل و قسەی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم بهێنی و دەست بگری بە قسەی کەسانێك کە نە الله عزوجل دەناسن وە نە ئیمانیان بە پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم هەیە ؟
وە ئەهلی کەلام یەك جۆر نینە بەڵکو چەند جۆرێکن لەوانە ( جەهمیەکان ، موعتەزیلکان ، کوللابیەکان ، ئەشعەریەکان ، ماتوریدیەکان )
عثمان بن سعيد الدارمي رحمە الله دەڵێت : پێمان گەیشتووە کە ھەندێک لە ھاوەڵانی بشر المریسی ، بە بشر-یان ووتوە : چی دەکەیت لەم سەنەدە صحیحانەی کە بەڵگەی پێدەھێننەوە بۆ ڕەتدانەوەی مەزھەبەکەمان کە ناتوانرێ بە درۆ بخرێنەوە ، وەک ( سفیان عن منصور عن الزھری ) و ( الزھری عن سالم ) و ( ایوب وابن عون عن ابن سیرین ) عمرو بن دینار عن جابر عن النبي صلی الله عليه وسلم )
وە ھاوشێوەی ئەم سەنەدانە !؟
بشر المریسی ووتی : ئەم سەنەدە صحیحانە ڕەت مەکەنەوە ئابڕوتان دەچێت بەڵام ،
بە تەئویل کردن بە ھەڵەیاندا ببەن ، جا ئەوکات بە نەرم ونیانی ڕەتتان کردۆتەوە چونکە ناتوانن ڕەتیان بکەنەوە بە توندی .
بشری المریسي سەرەڕای گەورەیی کوفر و زەندەقەکەی جورئەتی ئەوەی نەبوو شەڕی ئیسناد و وەهم کردنە سەر سەنەدی فەرمودە و ئاسارەکان بکات لەگەڵ ئەئیممەی سووننە بەڵکو بە تەلەبەکانی دەوت دەست بگرن بە تەئویلەوە لە دژیان بەڵام ئەمڕۆ ، کۆمەڵێک مەلای بەناو موەحید و داعش و کۆمەڵێکی تر لە اشعرییە زندیقەکان هەموویان بوونەتە یەک صەف لە دژایەتی کتێب و ئاسارەکانی ئەهلی سوننە ئەو جورئەتەی بشر المریسی نەیبوو ئەمان هەیانە ، الله تعالی هەر کەسێک ڕسوا بکات گەر بە حەرفێکیش دژایەتی ئەهلی سوننە و زانایان و ئاساری سەلەف بکات .
اللهم امین
منقول
وە ھاوشێوەی ئەم سەنەدانە !؟
بشر المریسی ووتی : ئەم سەنەدە صحیحانە ڕەت مەکەنەوە ئابڕوتان دەچێت بەڵام ،
بە تەئویل کردن بە ھەڵەیاندا ببەن ، جا ئەوکات بە نەرم ونیانی ڕەتتان کردۆتەوە چونکە ناتوانن ڕەتیان بکەنەوە بە توندی .
نقض عثمان بن سعید الدارمي علی بشر المریسي ص٥٥٨ 📝
بشری المریسي سەرەڕای گەورەیی کوفر و زەندەقەکەی جورئەتی ئەوەی نەبوو شەڕی ئیسناد و وەهم کردنە سەر سەنەدی فەرمودە و ئاسارەکان بکات لەگەڵ ئەئیممەی سووننە بەڵکو بە تەلەبەکانی دەوت دەست بگرن بە تەئویلەوە لە دژیان بەڵام ئەمڕۆ ، کۆمەڵێک مەلای بەناو موەحید و داعش و کۆمەڵێکی تر لە اشعرییە زندیقەکان هەموویان بوونەتە یەک صەف لە دژایەتی کتێب و ئاسارەکانی ئەهلی سوننە ئەو جورئەتەی بشر المریسی نەیبوو ئەمان هەیانە ، الله تعالی هەر کەسێک ڕسوا بکات گەر بە حەرفێکیش دژایەتی ئەهلی سوننە و زانایان و ئاساری سەلەف بکات .
اللهم امین
منقول
قال سفيان الثوري رحمه الله
يا شعيب بن حرب : لا ينفعك ماكتبت لك حتی تؤمن بالقدر خيره وشره ، وحلوه ومره ؛ كل من عند الله عزوجل .
ئەی شوعەیبی کوڕی حرب : سودت پێناگەینێ ئەوەی لۆم نووسی هەتاوەکو باوەڕ بە قەدەر نەینی بە چاکە و خراپەی وە بەشیرینی و تاڵی کە هەمووی لەلایەن الله عزوجل .
"اعتقاد سفيان الثوري .
يا شعيب بن حرب : لا ينفعك ماكتبت لك حتی تؤمن بالقدر خيره وشره ، وحلوه ومره ؛ كل من عند الله عزوجل .
ئەی شوعەیبی کوڕی حرب : سودت پێناگەینێ ئەوەی لۆم نووسی هەتاوەکو باوەڕ بە قەدەر نەینی بە چاکە و خراپەی وە بەشیرینی و تاڵی کە هەمووی لەلایەن الله عزوجل .
"اعتقاد سفيان الثوري .
عَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ: «أَنَا سَيِّدُ وَلَدِ آدَمَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَأَوَّلُ مَنْ يَنْشَقُّ عَنْهُ الْقَبْرُ، وَأَوَّلُ شَافِعٍ وَأَوَّلُ مُشَفَّعٍ».
ئەبو هوڕەیڕە خوا لێی ڕازی بێت دەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتی: «من گەورەی نەوەی ئادەمم لە ڕۆژی دوایی، یەکەم کەسم كە گۆڕی بۆ لەت دەبێت، یەكەم شەفاعەتكار دەبم و یەكەم شەفاعەت وەرگیراویشم».
صحيح مسلم: ٥٢٢
——
اللهم صل علی محمد وعلی آل محمد
ئەبو هوڕەیڕە خوا لێی ڕازی بێت دەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرموویەتی: «من گەورەی نەوەی ئادەمم لە ڕۆژی دوایی، یەکەم کەسم كە گۆڕی بۆ لەت دەبێت، یەكەم شەفاعەتكار دەبم و یەكەم شەفاعەت وەرگیراویشم».
صحيح مسلم: ٥٢٢
——
اللهم صل علی محمد وعلی آل محمد
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: تَحَدَّثْنَا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ ذَاتَ لَيْلَةٍ وَأَكْثَرْنَا الْحَدِيثَ، قَالَ: ثُمَّ تَرَاجَعْنَا إِلَى الْبُيُوتِ فَلَمَّا أَصْبَحْنَا غَدَوْنَا عَلَى النَّبِيِّ ﷺ، فَقَالَ نَبِيُّ اللَّهِ ﷺ: «عُرِضَتْ عَلَيَّ الْأَنْبِيَاءُ اللَّيْلَةَ بِأَتْبَاعِهَا مِنْ أُمَّتِهَا، فَجَعَلَ النَّبِيُّ يَجِيءُ وَمَعَهُ الثَّلَاثَةُ مِنْ قَوْمِهِ، وَالنَّبِيُّ وَمَعَهُ الْعِصَابَةُ، وَالنَّبِيُّ وَمَعَهُ النَّفْرُ، وَالنَّبِيُّ لَيْسَ مَعَهُ أَحَدٌ مِنْ قَوْمِهِ، حَتَّى أَتَى عَلَيَّ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلَام فِي كَبْكَبَةٍ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ فَلَمَّا رَأَيْتُهُمْ أَعْجَبُونِي، فَقُلْتُ: رَبِّ مَنْ هَؤُلَاءِ؟ قَالَ: هَذَا أَخُوكَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلَام وَمَنْ تَبِعَهُ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ»، قَالَ: «قُلْتُ: رَبِّ فَأَيْنَ أُمَّتِي؟ فَقِيلَ لِي: انْظُرْ عَنْ يَمِينِكَ فَإِذَا الظِّرَابُ ظِرَابُ مَكَّةَ قَدْ سُوِّدَ بِوُجُوهِ الرِّجَالِ، فَقُلْتُ: رَبِّ مَنْ هَؤُلَاءِ؟ قَالَ: أُمَّتُكَ، قَالَ: فَقِيلَ لِي: هَلْ رَضِيتَ؟ فَقُلْتُ: رَبِّ رَضِيتُ، قَالَ: ثُمَّ قِيلَ لِي: إِنَّ مَعَ هَؤُلَاءِ سَبْعِينَ أَلْفًا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ لَا حِسَابَ عَلَيْهِمْ»، قَالَ: فَأَنْشَأَ عُكَّاشَةُ بْنُ مِحْصَنٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَخُو بَنِي أَسَدِ بْنِ خُزَيْمَةَ، فَقَالَ: يَا نَبِيَّ اللَّهِ ادْعُ رَبَّكَ أَنْ يَجْعَلَنِي مِنْهُمْ، قَالَ: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ مِنْهُمْ»، ثُمَّ أَنْشَأَ رَجُلٌ آخَرُ، فَقَالَ: يَا نَبِيَّ اللَّهِ ادْعُ رَبَّكَ أَنْ يَجْعَلَنِي مِنْهُمْ، قَالَ: فَقَالَ: «سَبَقَكَ بِهَا عُكَّاشَةُ»، قَالَ: ثُمَّ قَالَ نَبِيُّ اللَّهِ ﷺ: «فِدًا لَكُمْ أَبِي وَأُمِّي إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَكُونُوا مِنَ السَّبْعِينَ فَكُونُوا، فَإِنْ عَجَزْتُمْ وَقَصَّرْتُمْ فَكُونُوا مِنْ أَهْلِ الظِّرَابِ، فَإِنْ عَجَزْتُمْ وَقَصَّرْتُمْ فَكُونُوا مِنْ أَهْلِ الْأُفُقِ فَإِنِّي رَأَيْتُ ثَمَّ نَاسًا يَتَهَرَّشُونَ كَثِيرًا» قَالَ: ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ يَكُونَ مَنْ تَبِعَنِي مِنْ أُمَّتِي رُبْعَ أَهْلِ الْجَنَّةِ» قَالَ: فَكَبَّرْنَا، ثُمَّ قَالَ: «إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ تَكُونُوا الثُّلُثَ» فَكَبَّرْنَا، ثُمَّ قَالَ: «إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ تَكُونُوا الشَّطْرَ» فَكَبَّرْنَا، قَالَ: فَتَلَا نَبِيُّ اللَّهِ ﷺ: ﴿ ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ (39) وَثُلَّةٌ مِنَ الْآخَرِينَ (40) ﴾ الواقعة، قَالَ: فَرَاجَعَ الْمُسْلِمُونَ عَلَى هَؤُلَاءِ السَّبْعِينَ فَقَالُوا: نَرَاهُمْ نَاسًا وُلِدُوا فِي الْإِسْلَامِ، ثُمَّ لَمْ يَزَالُوا يَعْمَلُونَ بِهِ حَتَّى مَاتُوا عَلَيْهِ، فَنُمِيَ حَدِيثُهُمْ ذَلِكَ إِلَى نَبِيِّ اللَّهِ ﷺ، فَقَالَ: «لَيْسَ كَذَلِكَ، وَلَكِنَّهُمُ الَّذِينَ لَا يَسْتَرْقُونَ وَلَا يَكْتَوُونَ وَلَا يَتَطَيَّرُونَ وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ».
عەبدوڵڵاى كوڕی مەسعوود خوا لێی ڕازی بێت دەڵێت: شەوێك لە خزمەتی پێغەمبەری خوا ﷺ قسەمان كرد، قسەی زۆرمان کرد، گوتی: پاشان گەڕاینەوە بۆ ماڵەکان، كاتێك بەیانیمان كردەوە ڕۆیشتینەوە بۆ خزمەت پێغەمبەر ﷺ، پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووى: «ئەمشەو پێغەمبەرانم پێ نیشان درا، بە شوێنكەوتووەكانیانەوە لە ئوممەتەكەیان، پێغەمبەرى وا هەبوو دەهات و سێ كەسی لەگەڵدا بوو لە گەلەکەی، پێغەمبەری واش دەهات چەند كەسێكى لەگەڵدا بوو، پێغەمبەرى وا هەبوو یەک کەسی لەگەڵدا بوو، پێغەمبەرى واش هەبوو هیچ کەسی لەگەڵ نەبوو لە گەلەکەی، هەتا گەیشتمە مووساى كوڕى عیمڕان سەلامی لێبێت، لەگەڵ خەڵكێكدا بوو لە نەوەكانى ئیسڕائیل، كاتێک سەرنجم دا سەرسام بووم پێیان، گوتم: ئەى پەروەردگارم ئەوانە كێن؟ فەرمووى: ئەوە مووساى كوڕى عیمڕانى سەلامی لێبێت براتە، هەروەها ئەوەشی کە شوێنی کەوتووە لە نەوەکانی ئیسڕائیل»، فەرمووی: «گوتم: ئەی پەروەردگارم، ئەی کوا ئوممەتم؟ پێم گوترا: سەیری لای ڕاستت بکە، ئینجا چیایەكم بینى لە چیاكانى مەككە داپۆشرابوو بە پیاوان، گوتم: ئەى پەروەردگارم، ئەمانە كێن؟ فەرمووى: ئوممەتەكەى تۆیە»، فەرمووى: «پێم گوترا: ڕازى بوویت؟ گوتم: ڕازى بووم ئەى پەروەردگارم، پاشان پێم گوترا: لەگەڵ ئەوانەدا حەفتا هەزار كەسی دیكە هەیە بەبێ لێپرسینەوە دەچنە بەهەشتەوە»، دەڵێت: عوكاشەى كوڕى میحصەن خوا لێی ڕازی بێت براى نەوەكانى ئەسەدى كوڕى خوزەیمە گوتى: ئەى پێغەمبەری خوا، داوا بكە لە خوا من یەكێك بم لەوانە، فەرمووى: «خوایە بیگێڕە بە یەكێك لەوانە»، پاشان پیاوێكى دیكه هەستا و گوتى: ئەى پێغەمبەری خوا، داوا لە پەروەردگارت بكە من یەكێك بم لەوانە، فەرمووى: «عوكاشە پێشت كەوت»، دەڵێت: پاشان پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووى: «دایك و باوكم بەقوربانتان بێت، ئەگەر توانیتان ببن بە یەكێك لەو حەفتا هەزار كەسە، ئەوە ببن، ئەگەر نەتانتوانى و كەمتەرخەم بوون، ئەوە ببن بە یەكێك لە ئەهلى چیاكە، ئەگەر نەتانتوانى و كەمتەرخەم بوون، ببن بە یەكێك لە ئەهلى ئاسۆ، چونكە بەڕاستى من خەڵكێكم بینى لەبەر دەرگاى بەهەشت پاڵپاڵێنیان دەكرد»، دەڵێت: پاشان پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووى: «من ئومێدەوارم ئەوانەى شوێنم كەوتوون لە ئوممەتەكەم، چواریەكى ئەهلى بەهەشت پێك بهێنن»، دەڵێت: تەكبیرمان كرد، پاشان فەرمووى: «من ئومێدەوارم سێیەكى ئەهلى بەهەشت پێك بهێنن»، دەڵێت: تەكبیرمان كرد، پاشان فەرمووى: «من ئومێدەوارم نیوەى ئەهلى بەهەشت پێك بهێن»، دەڵێت: تەكبیرمان كرد، دەڵێت: پێغەمبەری خوا ﷺ ئەم ئایەتەى خوێندەوە: ﴿ ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ (39) وَثُلَّةٌ مِنَ الْآخَرِينَ (40) ﴾، واتە: كۆمەڵێكى زۆرن لە گەلانى پێشینان (39) وه كۆمەڵێكى زۆرن لە پاشینیان (كە ئوممەتى موحەممەدن) (40). دەڵێت: پاشان موسوڵمانان گفتوگۆیان كرد سەبارەت بەو حەفتا هەزار كەسە، گوتیان: وا دەبینین ئەوانە خەڵكانێك بن لە سەردەمى ئیسلامدا لەدایك بووبن، پاشان كردەوەى چاكیان كردبێت هەتا لەسەرى مردوون، ئیدی گفتوگۆكانیان برایە خزمەت پێغەمبەر ﷺ، فەرمووى: «بەو شێوەیە نییە، بەڵكوو ئەوانە كەسانێكن داواى نوشتە لە كەس ناكەن، داغكردنیش بۆ برین بەكار ناهێنن، هەروەها لەدواى بڕوابوون بە شووم و شتى وا نین، پشت بە پەروەردگاریشیان دەبەستن».
حديث صحيح. قال الحاكم: حَدِيثٌ صَحِيحُ الْإِسْنَادِ. قال الذّهبيّ: صحيح. صحيح المستدرك: ١٢٩٧
حديث صحيح. قال الحاكم: حَدِيثٌ صَحِيحُ الْإِسْنَادِ. قال الذّهبيّ: صحيح. صحيح المستدرك: ١٢٩٧