🔺این حسین یزدی (۱۳۹۹-۱۳۱۳ خورشیدی) هم پدیده‌ای بوده است. او فرزند مرتضی یزدی، از مؤسّسان و عضو کادر مرکزی حزب توده‌ی ایران بود. پدرِ مرتضی، یعنی پدربزرگ حسین، شیخ محمدحسین یزدی از روحانیون مشروطه‌خواه و عضو مجلس شورای ملی بود. حسین یزدی در زمان شاه سال‌ها جاسوس ساواک علیه حزب توده در آلمان شرقی بود تا این‌که لو می‌رود و به مدت ۱۶ سال در آلمان شرقی زندانی می‌شود اما با فشار شاه آزاد می‌شود. مصاحبه‌ی ۹ سال پیشِ عنایت فانی با او را این‌جا ببینید: https://www.youtube.com/watch?v=bpBqQu0avmQ پس از انقلاب پنجاه‌وهفت، یزدی به حزب مشروطه‌ی ایران می‌پیوندد و مورد احترام سطلنت‌طلب‌ها بوده به طوری که فرح برای بزرگداشت او بیانیه‌ای بلندبالا و ستایش‌آمیز می‌دهد و پس از مرگ او در سال ۱۳۹۹ خورشیدی هم فرح تسلیت‌نامه‌ای مدح‌آمیز می‌فرستد. اما بعد از مرگ یزدی معلوم می‌شود که او این بار برای جمهوری اسلامی جاسوسی می‌کرده است، «مرد همیشه جاسوس»! مستندی از جاسوسی او برای جمهوری اسلامی را این‌جا ببینید: https://www.iran-emrooz.net/index.php/video_audio/more/92510/ #نقد‌حال @YMirdamadi

♦️نواندیشان دینی و مسأله‌ی گسست 🖋 یاسر میردامادی 🔻اقبال در زمان خود با اتهام‌هایی مواجه شد شبیه اتهام‌هایی که امروزه از سوی محافظه‌کاران دینی متوجه نواندیشان دینی می‌شود. مثلا، اقبال مجبور شد تحت فشارها شعر رادیکال خود به نام «شکوی» را به نوعی پس بگیرد. این شعر، نقد صریحی به خدا بود و حتی خدا را با تعبیر «هرجایی» خطاب قرار داده بود و نسبت به بی اعتنایی الهی به وضع مسلمان‌ها اعتراض کرده بود. او چند سال بعد در واکنش به فشار مسلمانان هند، پاسخی منظوم به شعر خود از طرف خدا داد با عنوان «جواب شکوی»، که حتی در آن هم باز مسلمان‌ها متهم اند گرچه خدای منظومِ اقبال، خود را تبرئه می‌کند. 🔻اما همین اقبال که سروده‌ای در ستایش مدرنیزاسیون آتاتورک و بت‌شکنی نیچه دارد، طی تنها چند دهه مبدل به چهره‌ای اسلام‌گرا و ارتدوکس می‌شود. میراث ِحتی رادیکال‌ترین نواندیشان دینی (صرف نظر از اینکه با آرای‌شان موافق باشیم یا نه) به احتمال زیاد طی تنها چند دهه، تبدیل به بخشی از تاریخ متنوع الهیات اسلامی خواهد شد و نه چیزی جدا از انحای رویکردهای الهیاتی؛ این درست شبیه سرنوشتی است که آرای شریعتی داشت: در زمان خود واکنش تند لایه‌های محافظه‌کار دینی را برانگیخت و متهم به سنی‌گری و شیعه‌ستیزی شد اما طی تنها چند دهه به فصلی از تنوع فکر دینی تبدیل شد و نه چیزی در گسست از آن. 🔻بر این اساس، این داوری که آرای برخی نواندیشان دینی در گسست از دین یا حتی در صدد تخریب دین است، داوری نقطه‌ای است نه خطی؛ تنها به اکنون توجه دارد نه به سیر تحولات. آرای نواندیشان دینی گسستی-پیوستی است. در نقطه‌هایی ایده‌هایی می‌آورند که حتی ممکن است خروج از دین‌داری (عامه یا حتی خواص) به نظر برسد، اما آن‌ها همیشه به امکانات فکر درون‌دینی نیم‌نگاهی دارند و هدف‌شان بازسازی و به‌سازی فکر دینی است نه نابودی عمارت دین. 🔻آیا نواندیشان دینی در نقادی خود نباید به توازن منابع درون‌دینی و برون‌دینی توجه داشته باشند و یکی را به پای دیگری قربانی نکنند؟ حتما چنین است؛ گرچه به دست دادن توازن میان این دو منبع، کار دشواری است (اگر اصولا ممکن باشد). اما حتی اگر فرضاً این توازن به سود منابع برون‌دینی تضعیف شد، باز هم به معنای گسست نواندیشان دینی از دین نیست، زیرا هدف نواندیشان دینی تخریب عمارت دین نیست. #نقد‌حال 🌾@YMirdamadi

♦️ نمادین‌ترین قسمت سریالِ «برکینگ بد» (افسار گسیخته)، به نظرم «مگس» (fly) است (قسمت ۱۰، فصل ۳) که از قضا برای تماشاگران چندان محبوب نبوده و جزو کم‌بازدیدترین قسمت‌ها است، اما منتقدان آن را بسا ستوده‌اند. ♦️والتر وایت و جِسی پینکمن یک روزِ کاری پخت ماده‌ی مخدر شیشه را تعطیل می‌کنند تا مگسی را از آزمایش‌گاه بیرون کنند. وایت اصرار دارد تا مگس را نگیرند کار تولید شیشه تعطیل است زیرا خط تولید، تمیز و بهداشتی نخواهد بود. جسی ناباورانه می‌پرسد ما آشغال تحویل مردم می‌دهیم چرا باید درگیر تمیزیِ آشغال باشیم؟ اما وایت اصرار دارد آشغال تمیزی تحویل مردم دهد. ♦️این نمادی از وضع حکومت ایران است: در حالی که شیرازه‌ی مملکت به زور سرهم است، حکومت دست از گیر دادن به حجاب و جداسازی جنسیتی برنداشته به طوری که فوتبال‌ دانشجوهای دختر و پسر را در محوطه‌ی دانشگاه طوری به هم زده که کار به درگیری و آمبولانس کشیده ـــ خانه‌ی ویران و خواجه‌ی حیران. #نقد‌حال 🌾@YMirdamadi

📌چرا به نیروهای «آوانگاردِ» منتقد نظام به قدر نیروهای محافظه‌کار حافظ نظام به چشم تردید باید نگریست؟ زیرا «آوانگاردها»یی مثل مسیح علی‌نژاد، شاهین نجفی و هیچکس، (نا)خواسته و خیلی زود، پیچ‌مهره‌ی چرخ‌دنده‌ی ارتجاعی‌ترین نظام‌هایی می‌شوند که به کم‌تر از غزّه‌ای کردنِ ایران راضی نیستند. @YMirdamadi #نقد‌حال

📌 کودکانی که در اثر حمله‌ی ارتش اشغالگر اسرائیل به غزه آواره شده‌اند، در اردوگاه آوارگان با ساز عود آشنا می‌شوند و سرود رهایی می‌خوانند. #نقد‌حال 🌾@YMirdamadi

📌 اسرائیل در بمب‌گذاری کرمان درست مثل عملکردش در غزه عمل کرد: کشتن تعمّدی و پر تعداد مردم غیر نظامی. اسرائیل دشمن مردم ایران است و از دشمنی کور ج. ا. با خود سود می‌برد. این باید برای اسرائیلوفیل‌ها، که دخیل به بی‌بی‌ بسته‌اند و در آبدارخانه برای او دست و پا تکان می‌دادند، درس باشد. #نقد‌حال 🌾@YMirdamadi

📌 رسوایی دولت‌های غربی در غزه طوری است که فقط با نادیده‌انگاشتن‌ می‌توان بر آن سرپوش نهاد. دولتمرد غربی‌ای که این رسوایی را نادیده نگیرد، بعید است سر از شرمساری بلند کند. اما رسوایی غرب به سود ایران نیست. زیرا این رسوایی به تقویت هسته‌ی سخت جمهوری اسلامی می‌انجامد. گنه کرد در غرب، سلطه‌گری / به ایران زدند گردن ملتی (شرح عکس: دختری غزه‌ای دراز کشیده است در مقابل منزل‌اش که از سوی اسراییل تخریب شده است. عکس از محمد سالم، رویترز، منبع عکس). #نقد‌حال @YMirdamadi

📌 حمید دباشی اخیرا در مقاله‌ای با عنوان «به لطف غزه ورشکستگی فلسفه‌ی اروپایی آشکار شده است» گفت که فلسفه‌ی مدرن اروپایی «ذاتاً» نژادپرست و دیگری‌ستیز است. آلمان مثلا هنوز هولوکاست می‌آفریند. حتی اگر با قید «ذاتاً» مشکل داشته باشیم، این قدر هست که الهام‌بخشی اخلاقی حالا دیگر به سمت آفریقای جنوبی و فیلسوفان آفریقایی‌تباری مثل کورنل وست رفته است. #نقد‌حال @YMirdamadi

📌 «تنها کسی که می‌تواند کشور را به مسیر معقولی برگرداند رهبر است.» این داوری شاید دهه‌ی هفتاد درست می‌نمود. اما اکنون رهبر تنها مسؤول تنظیم هزارمافیا است. نقش او در شکل‌گیری و دوام هزارمافیا را نمی‌توان منکر شد اما رهبر حتی اگر به فرض محال بخواهد هم دیگر نمی‌تواند مسیر متفاوتی برود. #نقد‌حال @YMirdamadi

👆🏿 با این حال، ناگفته پیدا است که وضعیّت کنونی وضعیّتی قفل و بن‌بست ‌گونه است: اصلاح‌گری مطلوب است امّا ممکن نیست زیرا حاکمیّت تن به اصلاح نمی‌دهد و راه‌های غیر اصلاح‌گرانه (حمله‌ی خارجی، تحریم و انقلاب) نه ممکن است و نه مطلوب.

گرچه حاکمیّت، اراده‌ اصلاح ندارد امّا نشان داده است که زیر فشار افکار عمومی داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در مواردی تن به اصلاح ناخواسته می‌دهد. نمونه‌ی اخیر آن نصف شدن تعداد اعدام‌ها در ایران است. گرچه هنوز تعداد اعدام در ایران بسیار بالا است اما کاهش قابل ملاحظه‌ی آن را نباید نادیده انگاشت، بلکه مواردی از این دست را باید در محاسبه‌ی سطح اصلاح‌پذیری/ناپذیری نظام دخیل کرد.

این نکته نیز شایسته‌ی تأکید است که منظور من از اصلاح‌گری لزوماً شرکت در انتخابات نیست. در مواردی تحریم یا قهر موردی با صندوق انتخابات نیز می‌تواند حرکتی اصلاح‌گرانه باشد. منظور از اصلاح‌گری هم‌چنین پرهیز دائمی از اعتراض خیابانی هم نیست. اعتراض خیابانی با هدفی مشخّص، با رهبر یا رهبرانی برخوردار از اجماع نسبی و خشونت‌پرهیز می‌تواند قدمی در راستای فشار به حاکمیّت برای پاسخ‌گویی و مسؤولیّت‌پذیری باشد.

با این همه، حتّی اگر وجه ایجابی اصلاح‌گری به ویژه در وضع بن‌بست‌ گونه‌ی کنونی نامشخّص باشد، دست‌کم وجه سلبی اصلاح‌گری مشخّص است: از انقلابی‌گری و تغییرهایی با شیب تند و بدون اجماع نسبی میان نیروهای سیاسی منتقدّ و مستقلّ (به ویژه نیروهای داخل کشور) پرهیز باید کرد. نساختن بسا کم‌ خسارت‌بارتر از تخریبی است که نیم‌ساخته‌های پیشین را نیز به باد می‌دهد. #نقد‌حال @YMirdamadi

📌 عکس دردناک از کشتارجمعی غزّه کم نبوده است، عکس‌ پشت عکس از «سرها بریده بینی بی جرم و بی جنایت». این یکی اما دردناک‌ترین عکسی است که تا کنون از کشتارجمعی غزّه دیده‌ام. سربازی اسرائیلی در سال ۲۰۲۴ میلادی عکسی از خود در حال سوزاندن کتاب‌خانه‌ی دانشگاه الاقصی در باریکه‌ی غزّه منتشر کرده است. نشسته است آرام و با افتخار تا آتش حسابی گُرّ بگیرد و به جان کتاب‌ها نشیند، هم‌هنگام کتابی را ورق می‌زند ـــ کاری یادآور سوزاندن کتاب‌خانه‌ی بغداد به دست مغولان و کتاب‌سوزی نازی‌ها. نقل است (نقلی اسطوره‌ا‌ی احتمالا) که وقتی مغول‌ها در سال ۱۲۵۸ میلادی به کتابخانه‌ی بغداد حمله کردند و کتاب‌ها را سوزاندند، مرکّبِ کتاب‌های سوخته جاری شد. یا دهر افّ لک من خلیل .... @YMirdamadi #نقد‌حال

📌ما هرچه در تاریخ و ادبیات خوانده بودیم در این حکومت به چشم دیدیم، از همه‌ مهم‌تر تقدس‌تراشی را که آتش در خرمن ایمان می‌زند: برخیز تا یک سو نهیم این دلق ازرق‌فام را / بر باد قلاشی دهیم این شرک تقوا-نام را. هر ساعت از نو قبله‌ای با بت‌پرستی می‌رود / توحید بر ما عرضه کن تا بشکنیم اصنام را. (شرح عکس:
آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت
حافظ این خرقه پشمینه بیانداز و برو

ترکیب مواد روی بوم، منبع عکس، این‌جا) @YMirdamadi #نقد‌حال

📌 غزه چنان شده که همدلانِ ـــ مطلع و باوجدانِ ـــ لیبرال دموکراسی همانا با عرق شرم، لکنت زبان و سکته‌ی کلام از لیبرال دموکراسی سخن می‌گویند. وضع سوگناک مدافعان لیبرال دموکراسی اما برای بنیادگرایان مذهبی و سلطنت‌طلب‌ها، که هر دو ضد لیبرال اند، جیغ و دست و هورا دارد. (شرح عکس: فلسطینی‌های جنگ‌زده در رفح، جنوب نوار غزه، در صف دریافت غذا. عکس از محمد سالم، رویترز) @YMirdamadi #نقد‌حال

📌 گرچه به خلاف احمدی‌نژاد شاید رییسی شخصاً نفرت‌برانگیز نبود، مهم‌ترین ویژگی هر دو برکشیدگی در نظام بسته بود، و نه ‌این‌که با تلاش در نظامی رقابتی به جایی رسیده باشند. برکشیده‌ها در نظام بسته مقدّس نمی‌شوند. تقدّس‌تراشی از برکشیده‌ها ستم به «امر قدسی» و شکل ارتجاعی عرفی‌گرایی است. @YMirdamadi #نقد‌حال

📌 زنی فلسطینی در خرابه‌های خانه‌اش کیک می‌پزد. @YMirdamadi #نقد‌حال