#آذربایجان
#تبریز
#اردبیل
#دهه_وقف
🔆 سیر وقف در ایران
⭕️ ایلخانان
🔻 با استیلای ایلخانیان بر ایران (654ـ750ق/635ـ728ش) و انقراض حکومت عباسیان در سال 656 قمری، کم‌کم اوضاع به گونه‌ای شد که ایرانیان در دستگاه‌‌های حکومتی راه یابند؛ لذا «غازان‌خان» در سال 690 قمری به سلطنت رسید و «رشیدالدین فضل‌الله» وزیر او شد. این حاکمِ وقف‌دوست، در شهرها و نقاط گوناگون تحت سلطۀ خود در ایران، اماکن مذهبی و عمومی فراوانی ساخت و همۀ آن‌ها را وقف کرد که «ذهبی» گزارشی از موقوفات او را بیان می‌کند.
🔻 در دورۀ سلطنت غازان‌خان، موقوفات جالب توجهی وجود دارند که بررسی آن‌ها از جهات مختلف سودمند است. غازان‌خان پس از مسلمان شدن، نام خود را «محمد» نهاد و به تأسیس موقوفاتی همت گماشت که در نوع خود کم‌نظیر است. وی موقوفاتی را جهت انجام انواع امور عام‌المنفعه، از مسجد و مدرسه گرفته تا گرمابه و دارالشفا تأسیس نمود و علاوه بر این‌ها مقرر کرد که مکتب‌خانه‌‌های معینی در کشور تأسیس شوند و هر مکتب‌خانه، یک‌صد نفر یتیم را ثبت‌نام کرده و به هر یک قرآن و سواد آموخته و پس از اتمام درس، ایشان را فارغ‌التحصیل کرده، یک‌صد یتیم دیگر را تعلیم دهند و در طول تحصیل ضروریات زندگی دانش‌آموزان تکفل شود. او موقوفاتی را برای پرورش اطفال سر راهی قرار داد تا به سنّ تمیز رسیده و به صنعت و پیشه‌ای مشغول گردند.
🔻 در این دوره است که به دست رشیدالدین فضل‌الله، وزیر فرزانۀ ایلخانیان، موقوفات «رَبع رشیدی» در تبریز به وجود آمد. تلاش‌‌های رشیدالدین فضل‌الله همدانی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. با توجه به این‌که موقوفات در این دوره بسیار چشم‌گیر بوده و رشیدالدین فضل‌الله تأکید بسیاری بر آن داشت، همین وسعت و اهمیت، سبب ایجاد تشکیلات منظمی برای ادارۀ موقوفات به نام «حکومت اوقاف» وابسته به دیوان قضا گردید که تحت نظارت قاضی القضات عمل می‌کرد و رئیس آن، حاکم اوقاف بود.
🔻 هم‌چنین رشیدالدین فضل‌الله طی فرمانی می‌نویسد:
اگر نقصان عواید اوقاف به علت صدور حواله و مطالبۀ مالیات زاید از طرف دیوان است، موقوفات را باید از پرداخت این حواله‌ها و مالیات معاف دارند.
در سدۀ هشتم با آن‌که واقفان بزرگی همچون خواجه رشیدالدین کشته شدند و موقوفات «رَبع رشیدی» با خاک یکسان و آثار آن نابود گشت ، ولی شاهد آنیم که مسئله وقف در خانواده‌ها و مجامع و محافل دولتی مطرح و وقف‌نامه‌‌‌های جدیدی نوشته شد؛ مثلاً وقف‌نامۀ سه دِه کاشان که عبارتند از: بیدگل، هراسکان و مختص‌آباد، در آن دوران در سال 703 قمری نوشته شده است. وقف‌نامۀ مدرسۀ رکنیه یزد و مسجد جامع جدید یزد (که واقفان آن سید رکنالدین ابوالمکارم محمد قاضی حسینی یزدی (م. 732ق) و پسرش سید شمسالدین محمد (م. 733ق) از سادات عریضی بودند) متعلق به همین دوران است. معافیت مالیاتی موقوفات در آن دوران، نشان از گسترش فرهنگ وقف دارد.
🔻 «سلطان احمد جلایر» به سال 784 قمری به سلطنت جلوس و تا 813 قمری در تبریز و بغداد حکومت کرد. وی به سال 773 قمری، فرمانی در باب معافیت موقوفات مخصوص بقعۀ شیخ صفیالدین اردبیلی از پرداخت مالیات که در آن عهد، تحت ادارۀ شیخ صدرالدین موسی (م. 794ق)، پسر شیخ صفیالدین بوده، صادر کرده است و عین این سند مهمّ تاریخی، در کتاب‌خانۀ ملی پاریس ضبط است.
#سیر_وقف_در_ایران
🌺✨🌸✨ دهه وقف گرامی باد ✨🌸✨🌺
🆔 @TorkAz
#تبریز
#اردبیل
#دهه_وقف
🔆 سیر وقف در ایران
⭕️ ایلخانان
🔻 با استیلای ایلخانیان بر ایران (654ـ750ق/635ـ728ش) و انقراض حکومت عباسیان در سال 656 قمری، کم‌کم اوضاع به گونه‌ای شد که ایرانیان در دستگاه‌‌های حکومتی راه یابند؛ لذا «غازان‌خان» در سال 690 قمری به سلطنت رسید و «رشیدالدین فضل‌الله» وزیر او شد. این حاکمِ وقف‌دوست، در شهرها و نقاط گوناگون تحت سلطۀ خود در ایران، اماکن مذهبی و عمومی فراوانی ساخت و همۀ آن‌ها را وقف کرد که «ذهبی» گزارشی از موقوفات او را بیان می‌کند.
🔻 در دورۀ سلطنت غازان‌خان، موقوفات جالب توجهی وجود دارند که بررسی آن‌ها از جهات مختلف سودمند است. غازان‌خان پس از مسلمان شدن، نام خود را «محمد» نهاد و به تأسیس موقوفاتی همت گماشت که در نوع خود کم‌نظیر است. وی موقوفاتی را جهت انجام انواع امور عام‌المنفعه، از مسجد و مدرسه گرفته تا گرمابه و دارالشفا تأسیس نمود و علاوه بر این‌ها مقرر کرد که مکتب‌خانه‌‌های معینی در کشور تأسیس شوند و هر مکتب‌خانه، یک‌صد نفر یتیم را ثبت‌نام کرده و به هر یک قرآن و سواد آموخته و پس از اتمام درس، ایشان را فارغ‌التحصیل کرده، یک‌صد یتیم دیگر را تعلیم دهند و در طول تحصیل ضروریات زندگی دانش‌آموزان تکفل شود. او موقوفاتی را برای پرورش اطفال سر راهی قرار داد تا به سنّ تمیز رسیده و به صنعت و پیشه‌ای مشغول گردند.
🔻 در این دوره است که به دست رشیدالدین فضل‌الله، وزیر فرزانۀ ایلخانیان، موقوفات «رَبع رشیدی» در تبریز به وجود آمد. تلاش‌‌های رشیدالدین فضل‌الله همدانی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. با توجه به این‌که موقوفات در این دوره بسیار چشم‌گیر بوده و رشیدالدین فضل‌الله تأکید بسیاری بر آن داشت، همین وسعت و اهمیت، سبب ایجاد تشکیلات منظمی برای ادارۀ موقوفات به نام «حکومت اوقاف» وابسته به دیوان قضا گردید که تحت نظارت قاضی القضات عمل می‌کرد و رئیس آن، حاکم اوقاف بود.
🔻 هم‌چنین رشیدالدین فضل‌الله طی فرمانی می‌نویسد:
اگر نقصان عواید اوقاف به علت صدور حواله و مطالبۀ مالیات زاید از طرف دیوان است، موقوفات را باید از پرداخت این حواله‌ها و مالیات معاف دارند.
در سدۀ هشتم با آن‌که واقفان بزرگی همچون خواجه رشیدالدین کشته شدند و موقوفات «رَبع رشیدی» با خاک یکسان و آثار آن نابود گشت ، ولی شاهد آنیم که مسئله وقف در خانواده‌ها و مجامع و محافل دولتی مطرح و وقف‌نامه‌‌‌های جدیدی نوشته شد؛ مثلاً وقف‌نامۀ سه دِه کاشان که عبارتند از: بیدگل، هراسکان و مختص‌آباد، در آن دوران در سال 703 قمری نوشته شده است. وقف‌نامۀ مدرسۀ رکنیه یزد و مسجد جامع جدید یزد (که واقفان آن سید رکنالدین ابوالمکارم محمد قاضی حسینی یزدی (م. 732ق) و پسرش سید شمسالدین محمد (م. 733ق) از سادات عریضی بودند) متعلق به همین دوران است. معافیت مالیاتی موقوفات در آن دوران، نشان از گسترش فرهنگ وقف دارد.
🔻 «سلطان احمد جلایر» به سال 784 قمری به سلطنت جلوس و تا 813 قمری در تبریز و بغداد حکومت کرد. وی به سال 773 قمری، فرمانی در باب معافیت موقوفات مخصوص بقعۀ شیخ صفیالدین اردبیلی از پرداخت مالیات که در آن عهد، تحت ادارۀ شیخ صدرالدین موسی (م. 794ق)، پسر شیخ صفیالدین بوده، صادر کرده است و عین این سند مهمّ تاریخی، در کتاب‌خانۀ ملی پاریس ضبط است.
#سیر_وقف_در_ایران
🌺✨🌸✨ دهه وقف گرامی باد ✨🌸✨🌺
🆔 @TorkAz