🇰🇿🇷🇺🇨🇳 Almaz Kumenovun məqaləsində Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) iyulun 4-də yekunlaşan sammitindən bəhs edilir. Zirvə bir sıra vacib sənədlərin, o cümlədən daha böyük qlobal təsirə nail olmaq məqsədini daşıyan birgə bəyannamənin imzalanması ilə yekunlaşıb. Rusiya lideri Vladimir Putin ŞƏT-i qlobal arenada ədalətli çoxqütblü dünya nizamı üçün həlledici əhəmiyyətə malik olan bir təşkilat kimi qiymətləndirib.

Sammitin ən mühüm nəticəsi Belarusun tamhüquqlu üzv kimi qəbul edilməsi oldu. Bununla belə, Qazaxıstan prezidenti Qasım-Comərd Tokayev qlobal sülh və təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi üçün ŞƏT-in daxilində əməkdaşlığın və harmoniyanın vacibliyini vurğulayıb. ŞƏT-in Hindistan, İran, Pakistan və indi də Belarusun daxil olması ilə genişlənməsinə baxmayaraq, təşkilat hələ də daxili geosiyasi fikir ayrılıqları ilə üzləşir. Kumenov sammit daxilində verilmiş nitqləri müzakirə edərək bu ayrılıqları daha çox vurğulayır. Belə ki, Çin lideri Si Cinpin qarşılıqlı təhlükəsizlik üçün üzv dövlətləri bir-biriləri arasında məlumat mübadiləsini gücləndirməyə çağırıb, Putin isə Qərbi tənqid etməkdə davam edib. Hindistanın xarici işlər naziri Subrahmanyam Jaishankar, üzv ölkələr arasında fərqli prioritetlərin olduğuna göndəriş edərək, Çinin Pakistanla əlaqələrini incə şəkildə tənqid edib. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş diqqəti qlobal münaqişələr və iqlim problemlərinə yönəltməyə çağırıb.

Kumenov həmçinin qeyd edir ki, ŞƏT Qərbin təsirini azaltmaq məqsədini hələ də güdsə də, üzv dövlətlər ortaq baxış bucağından kənara çıxaraq öz maraqlarını daha üstün tuturlar. Qazaxıstanlı politoloq Dimaş Aljanov və Karnegi Berlin Mərkəzindən Temur Umarov hər ikisi ŞƏT-in öz kimliyini müəyyənləşdirmək və əhəmiyyətli nəticələr əldə etməkdə çətinlik çəkdiyini qeyd edir və təşkilatın ölçüsünə və ÜDM dəyərinə baxmayaraq, hələ də operativ çatışmazlıqların olduğunu vurğulayır. Müəllif belə nəticəyə gəlir ki, ŞƏT-in nəhəng qlobal güc olmaq ambisiyasına daxili fikir ayrılıqları və vahid strategiyanın olmaması zərbə vurur və bu, təşkilatın böyük məqsədlərinə çatmaq üçün çox uzun bir yol getməli olduğunu göstərir.

Məqalənin tam mətnini aşağıdakı keçiddən oxuya bilərsiniz: https://eurasianet.org/kazakhstan-sco-summit-doesnt-put-much-meat-on-organizations-bones

🇺🇦🇺🇸 Maykl Makfol öz məqaləsində qeyd edir ki, ittifaqın 75-ci ildönümünün qeyd ediləcəyi qarşıdan gələn NATO sammiti ABŞ prezidenti Co Bayden üçün mühüm nailiyyət hesab oluna bilər. Baydenin rəhbərliyi altında NATO, xüsusən də Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra yenidən canlanma yaşamışdır. Bu canlanmaya NATO-nun yeni üzvləri Finlandiya və İsveç vasitəsilə genişlənməsi və müdafiə xərclərinin ÜDM-in minimum 2 faizinə çatdırmağı bacaran NATO ölkələrinin sayının nəzərəçarpacaq dərəcədə artması daxildir.
Məqalədə 2022-ci ildə Baydenin, Kiyevin süqutunun qarşısını alaraq və NATO ilə Rusiya arasında birbaşa münaqişədan yayınaraq, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünə tez və hərtərəfli cavab vermək üçün NATO-ya rəhbərlik etdiyi vurğulanır. Baydenin dövründə Avropadakı NATO müttəfiqləri Ukraynaya hərbi, iqtisadi və humanitar yardımda paylarını kəskin şəkildə artırmış və Avropa indi Ukraynaya dəstəkdə ABŞ-ı keçmişdir.
Makfol Baydenin liderliyini işğal zamanı Donald Trampın prezident olduğu dövrdəki xarici siyasətdən kəskin fərqləndiyini qeyd edir. O vurğulayır ki, Trampın Putinə heyranlığı və Ukraynaya biganəliyi NATO-nun reaksiyasını və birliyini ciddi şəkildə zəiflədə bilərdi. 2023-cü il sammiti ilə Trampın NATO-dan çıxmaqla hədələdiyi xaotik 2018-ci il sammiti arasında ciddi şəkildə təzadların olduğunu bildirir.
Ukraynada müharibə davam edərkən, Putin, ehtimal ki, hal-hazırda 2024-cü ildə ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərinin nəticəsini gözləyərək, Trampın potensial prezidentliyi dövründə daha əlverişli razılığın baş tutmasına ümid edir. Makfol bildirir ki, Bayden yenidən seçildiyi halda belə, Ukraynanın tam azad edilməsi çətin görünür, buna baxmayaraq, NATO-nun dəstəyi Ukraynanın müdafiəsini saxlamaqda mühüm rol oynayıb.
Sammitdə Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı əlavə irəliləyişlər olacağı da gözlənilir. Lakin bu, faktiki dəvətdən daha çox üzvlük üçün “körpü” kimi təqdim olunacaq. Makfol təklif edir ki, NATO Ukrayna üçün indi üzvlük üçün dəvət məktubu göndərsin, ratifikasiya isə müharibədən sonra tamamlansın, baxmayaraq ki, bu ideya hazırda qeyri-mümkün görünür. Buna baxmayaraq, NATO-Ukrayna münasibətlərinin gücləndirilməsi, o cümlədən Almaniyada Ukrayna üzrə NATO komandanlığının və Kiyevdə daimi ofisin yaradılması istiqamətində addımlar atılır. Sonda, müəllif Rusiyanın gələcək işğallarının qarşısını almaq üçün Ukraynanın NATO üzvlüyünün vacibliyini vurğulayır.

Məqalənin tam mətnini aşağıdakı keçiddən oxuya bilərsiniz:
https://foreignpolicy.com/2024/07/05/nato-summit-biden-russia-ukraine-europe-defense-security/

🇦🇿🇦🇲 Qaro Paylanın məqaləsində Ermənistan və Azərbaycan arasında baş tutacaq və geosiyasi mənzərəni əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə biləcək sülh danışıqlarında ABŞ-ın bu danışıqları və bağlanacaq sülh müqaviləsini dəstəkləməsinin kritik ehtiyacı vurğulanır. O qeyd edir ki, müasir dövrdə qlobal münaqişələrə baxmayaraq, Cənubi Qafqaz davamlı sülhü bərpa etmək üçün nadir fürsətlərdən biridir.
Paylan iddia edir ki, prezident Bayden administrasiyası noyabrda Bakıda keçiriləcək COP29 sammitindən əvvəl irəliləyişə nail olmaq məqsədi ilə bu danışıqlara dəstəyi gücləndirməlidir. Bu addım Bayden üçün diplomatik qələbə olacaq və NATO müttəfiqi Türkiyə ilə əlaqələri gücləndirəcək. Uğurlu sülh sazişi transformativ olacaq, potensial olaraq Ermənistanın Azərbaycan, İran və Türkiyə arasında qeyri-müəyyən vəziyyətini yumşaldacaq və Rusiyadan asılılığını azaldacaq.
O, əlavə olaraq qeyd edir ki, Azərbaycan üçün Prezident İlham Əliyevin geosiyasi üstünlüyü və neft sərvəti onun mövqeyini son dövrlərdə daha da gücləndirib. ABŞ sülhün faydalarını vurğulayarkən növbəti hərbi qarşıdurma ehtimalına qarşı ehtiyatlı olmalıdır. Qərb diplomatiyası texnoloji və inkişaf yardımı göstərməklə Azərbaycanın Ermənistan üzərindən quru körpü tələb etməsi kimi məsələlərin həllinə kömək edə bilər.
Müəllifə əsasən, ABŞ Rusiyaya qarşı çıxış etmək üçün Türkiyə ilə də əlaqələrindən istifadə etməlidir. Əliyevə yaxın olan Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmağa hazır olduğunu bildirib. Bayden Ərdoğanı Əliyevi sülh yolunda təsirləndirməyə təşviq etməlidir, bu da bütün tərəflərin xeyrinədir. Həmçinin Paylan hesab edir ki, Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh regionu qlobal iqtisadiyyata yenidən inteqrasiya edə, erməni demokratiyasını gücləndirə və Avropadan Hind-Sakit okeana yeni İpək Yolu yarada bilər.
Məqalənin tam mətnini aşağıdakı linkə keçid edərək oxuya bilərsiniz: https://carnegieendowment.org/emissary/2024/07/armenia-azerbaijan-peace-plan-us-role?lang=en

🔥 Münaqişəyə gedən yol, münaqişə zonasının təsviri, döyüşlərin gedişatı, itkilər və nəticələr... İyul toqquşmalarının dördüncü ildönümündə baş vermiş həmin prosesləri xronoloji cəhətdən və detallarla yenidən xatırlayaq.

https://top-center.org/az/analytics/3396/july-clashes

🇮🇷 İranın yeni seçilmiş prezidenti Məsud Pezeşkian 2024-cü il mayın 19-da keçmiş prezident İbrahim Rəisinin helikopter qəzasında vaxtsız vəfatından sonra həm yerli, həm də beynəlxalq auditoriyaya müraciət edib. O bildirdi ki, faciəvi hadisədən sonra İranda keçirilmiş növbədənkənar seçkilərin rahat keçməsi İranın siyasi sisteminin möhkəmliyini və sabitliyini nümayiş etdirir. Pezeşkian bu sabitliyi Ali Rəhbər Ayətullah Xameneinin rəhbərliyi və İran xalqının demokratik proseslərə sadiqliyi ilə əlaqələndirir.

Pezeşkian öz müraciətində administrasiyasının qonşu ölkələrlə əlaqələri gücləndirməyə, hegemonluğa qarşı regional əməkdaşlığı təşviq etməyə və münaqişədən daha çox regional inkişaf üçün resurslardan istifadəyə diqqət yetirəcəyini vurğulayır. Pezeşkian müharibə, terrorizm, ekoloji problemlər və xarici müdaxilə kimi ümumi problemləri həll etmək üçün Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı və digər region ölkələri ilə işləməyi dəstəklədiyini vurğulayır.

Pezeşkian sülh, davamlı inkişaf və islamofobiyanı dağıtmaq ilə xarakterizə olunan siyasətini yeni qlobal nizama töhfə vermək üçün bir fürsət kimi görür. O, qonşu ərəb ölkələrini Qəzzada daimi atəşkəsə nail olmaq və Fələstin ərazilərinin işğalına son qoymaq üçün əməkdaşlığa çağırır və bunu 1948-ci il Soyqırım Konvensiyasına istinadən bir vəzifə hesab edir.

Pezeşkian Çin və Rusiya ilə strateji əlaqələrin vacibliyini etiraf edərək, onların çətin vaxtlarda dəstəyini qeyd edib. O, BRICS, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı və Avrasiya İqtisadi İttifaqı kimi iqtisadi birliklər çərçivəsində əməkdaşlığı genişləndirməyi planlaşdırdığını vurğulayıb. Pezeşkian həmçinin inkişaf etməkdə olan Qlobal Cənub aktorları, xüsusən də Afrika dövlətləri ilə münasibətləri inkişaf etdirmək və Latın Amerikası ilə əlaqələri dərinləşdirmək öhdəliyini də üzərinə götürüb.

Avropa ilə bağlı o, qarşılıqlı hörmət və bərabər prinsiplərə əsaslanan konstruktiv dialoqa hazır olduğunu bildirir. O, əməkdaşlığın çoxsaylı potensial sahələrini, o cümlədən iqtisadi, texnoloji və ekoloji təşəbbüsləri ön plana çəkir.

ABŞ-a müraciət edən Pezeşkian İranın təzyiqlərə cavab verməyəcəyini vurğulayır. O, sanksiyaların tətbiqini İrana əhəmiyyətli zərər vuran hərəkətlər kimi qiymətləndirir. Pezeşkian ABŞ-ı öz siyasətini dəyişməyə və İranın hüquq və ləyaqətini tanımağa çağırır.

Pezeşkian müraciətini konstruktiv beynəlxalq əlaqələrə sadiqliyini ifadə etməklə yekunlaşdırıb və İrana qoşulmaq istəyənləri addım atmağa dəvət edib.

Müraciətin tam mətnini aşağıdakı keçiddən oxuya bilərsiniz:

https://www.tehrantimes.com/news/501077/My-message-to-the-new-world?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR2LyJNPIF2yx445E0NUpE6oDql25uIvoS48r5mdnc8jVtsjDUKAQ5d5GKo_aem_7FVZ72eFYqzoKDEApsIxXw&sfnsn=wa

🇰🇿🇺🇿🇹🇯🇹🇲🇰🇬 Əhməd Tariq Nurzadə “The Diplomat” jurnalında yayınlanmış “Central Asia’s Post-Ukraine Future” başlıqlı məqaləsində Rusiya-Ukrayna müharibəsinin Mərkəzi Asiya ölkələrinə olan təsiri məsələsinə toxunur. O qeyd edir ki, Mərkəzi Asiya ölkələrinin ortaq və ən böyük narahatlığı Rusiyanın Ukraynadakı mümkün qələbəsidir. Bunun ən böyük səbəbi isə Rusiyanın qələbə qazandığı təqdirdə, Ukraynada baş verənlərin bənzərinin Mərkəzi Asiya regionunda təkrarlanması təhlükəsidir. Xüsusilə o qeyd edir ki, region ölkələrinin əhalisinin hökümətlərinə qarşı olan narazılığı və regionda fəal terror qruplaşmalarının varlığı bu ölkələr üçün riskləri daha da artırır. Bu səbəbdən region ölkələrinin Rusiya barədə təsəvvüründə müharibə sonrası dövrdə müəyyən dəyişikliklər oldu. Bu isə öz növbəsində Çin kimi digər oyunçular üçün yeni fürsətlər deməkdir. Elə məhz bu səbəbdən, müharibə dövründə Rusiyanın bölgədə təsir gücünün azalması riskinə qarşı regiona dəfələrlə səfərlər edildi, siyasi əməkdaşlığın artırılması çərçivəsində addımlar atıldı. Ancaq müəllifə əsasən bu səylər öz nəticəsini vermədi, region ölkələrinin heç biri müharibədə Rusiyanın mövqeyini dəstəkləmədi, hətta bir çox Mərkəzi Asiya ölkələrinin ən böyük ticarət tərəfdaşı kimi Çin Rusiyanın yerini aldı.

Bunlara əlavə olaraq müəllif məqalədə Mərkəzi Asiya ölkələrinin müharibə dövründə yürütdüyü siyasəti təhlil edib. Buna əsasən qeyd etmək olar ki, hal-hazırda Özbəkistan, Qazaxıstan və Türkmənistanın ən böyük iqtisadi və ticarət tərəfdaşı Çindir. Özbəkistan Qərblə yeni əməkdaşlıq yolları axtarır, Türkiyə və Azərbaycanla isə ticarət və hərbi tərəfdaşlığın artırılması məsələsinə çalışır. Bundan əlavə, müəllif qeyd edir ki, 2022-ci ilin yanvar ayında Qazaxıstanda baş verən etirazlarda Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı çərçivəsində Moskvanın Astanaya olan dəstəyinə əsaslanaraq Rusiya, Qazaxıstan hakimiyyətinə müharibədə onlara daha çox dəstək göstərməsi barədə təzyiq göstərir. Ancaq rəsmi Astana bu təzyiqlərə baxmayaraq müharibədəki neytral mövqeyini dəyişmir. Türkmənistan isə 1995-dən davam edən mövqeyini ümumi şəkildə qoruyur və tərəfsizlik siyasəti yürüdür. Müəllifə əsasən, Tacikistan və Qırğızıstan Moskvadan daha asılı şəraitdə olan ölkələrdirlər. Buna səbəb kimi o, Əfqanıstanla sərhəddəki mümkün təhlükələrə görə Tacikistanın Rusiyanın hərbi təhlükəsizlik baxımından dəstəyinə ehtiyac duymasını və Qırğızıstana Qərbin marağının aşağı səviyyədə olmasından irəli gələn Rusiya ilə çoxtərəfli əməkdaşlığı qeyd edir. Ancaq bütün bunlara baxmayaraq, hər iki ölkə də müharibədə Moskvanın mövqeyini açıq şəkildə dəstəkləmir.

Son olaraq müəllif qeyd edir ki, region ölkələri üçün tərəfsizlik siyasətinin davamı mümkün görünmür və bu ölkələrin tərəflərdən birinin mövqeyini dəstəkləməli olacaqlarını bildirir. Lakin Mərkəzi Asiya ölkələri üçün bu seçim çətin görsənir. Son illərdə texnologiya və investisiya baxımından ölkələrin Qərbdən artan asılılığına rəğmən region ölkələrinin keçmiş Sovet respublikaları olmaları və Rusiya modelinə əsaslanan iqtisadi və hərbi sistemlərin mövcudluğu Moskvanın təsir dairəsindən çıxmağı çətinləşdirir.

Məqalənin tam mətnini oxumaq üçün aşağıdakı linkə keçid edə bilərsiniz:
https://thediplomat.com/2024/07/central-asias-post-ukraine-future/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR1PSOpVjCFoCLnaXp0aUIJoSsgR1yAJvQcw0kzZFbQHJO7t9_srhO4EGDM_aem_sYUVJG8Wud81lU8sT7YUBw

🎙️ "Toptalk" rubrikamızın qonağı olan israilli ekspert Dr. Hay Eytan Kohen Yanarocaq aşağıdakı məsələləri müzakirə edir:
- İsrailin post-savaş Qəzza üçün planları,
- Güney Livanda İsrail üçün ikinci cəbhə - Hizbulla ilə müharibə ehtimalı,
- İsrail və İran arasında birbaşa toqquşma,
- İsrail-Türkiyə münasibətlərinin gələcəyi.

https://youtu.be/NZSTF9mxwzU?si=xPbY7T1iFs7tvrI8

🇮🇷 1978-1979-cu illərdə ötən əsrin ən mühüm hadisələrindən biri olan İran İslam İnqilabı baş verdi. İnqilab ölkədəki 2500 illik monarxiyaya son qoyaraq yeni bir respublika sistemi yaratdı. Ölkədəki ruhanilərin dövlət idarəetməsindəki rolu artdı və digər siniflərin ölkədəki nüfuzu azaldı.

Daha ətraflı: https://politicon.co/az/analytics/172/iran-exporting-the-revolution

Cozef Epşteynin məqaləsində Fələstinə diqqət yetirilərək və Ermənistanın yaxın tarixindəki proseslər nəzərə alınaraq ərazi mübahisələrinin nəticələrindən bəhs edilir. O, iddia edir ki, fələstinlilər İsrailə qarşı maksimalist iddialar irəli sürməklə, sülh və inkişaf fürsətlərini əldən verməklə öz təhlükəsizliyi və potensial dövlətçiliyini qurban verir. Bu yanaşma uzun müddət davam edən münaqişəyə və öz müqəddəratını təyinetmə qabiliyyətinin olmamasına səbəb olur.

Müəllif daha sonra Ermənistanı bu kimi münaqişələrin daha uğurlu həllində nümunə kimi göstərir. Ermənistan onilliklər ərzində Rusiyanın hərbi və iqtisadi dəstəyinə arxalandıqdan və nəticədə inkişafdan geri qaldıqdan sonra baş nazir Nikol Paşinyan regiona qarşı ərazi iddialarından əl çəkməyin zəruriliyini vurğulayır. Daxili etirazlarla üzləşməsinə baxmayaraq, Paşinyan diqqətini Ermənistanı iqtisadi inkişafa aparmağa və korrupsiyanın tamamilə aradan qaldırılmasına yönəltməyə çalışır və nəticədə ərazi iddialarından daha çox daxili məsələləri prioritet hesab edən bir çox erməninin dəstəyini qazanır.

Məqalədə fələstinli liderlərin belə praqmatik və sülhyönümlü yanaşmanı mənimsəməklə oxşar nəticələrə nail ola biləcəyi ehtimal edilir. Epşteyn vurğulayır ki, Ermənistanda göründüyü kimi, mövcud sərhədlər daxilində firavan gələcək qurmağa daha çox fokuslanmaq fələstinlilər üçün daha sabit və dinc yaşayışa gətirib çıxara bilər.

Sonda müəllif xalqın və dövlətin rifahını tarixi perspektiv və ərazi iddialarından üstün tutmağın vacibliyini vurğulayır. O bildirir ki, sülhə gedən yol çətin olsa da, bu cür yanaşmanın uzunmüddətli faydaları əvəzolunmazdır.

Məqalənin tam mətnini aşağıdakı linkə keçid edərək oxuya bilərsiniz:

https://www.newsweek.com/sometimes-you-have-downsize-your-dreams-find-peace-opinion-1927219

🇰🇵🇷🇺 19 iyun tarixində Şimali Koreyanın paytaxtı Pxenyanda Şimali Koreya və Rusiya liderləri Kim Çen İn və Vladimir Putin “Əhatəli Strateji Tərəfdaşlıq Sazişi” imzalamışdırlar. Bu saziş hər hansı hərbi təcavüz halında qarşılıqlı yardımı nəzərdə tutaraq Şimali Koreyanın Rusiyanın şərq avanpostu və Ukraynada hərbi dəstəklə təmin etmək üçün logistik mərkəz kimi mövqeyini gücləndirmişdir. Putin Şimali Koreyanın strateji əhəmiyyətini vurğulayaraq Şimali Koreyanın nüvə proqramını dəstəkləmək və ABŞ siyasətini tənqid etməklə yanaşı, həmçinin daha geniş hərbi-texniki əməkdaşlığa hazır olduğunu bəyan etmişdir.
Putinin açıqlamalarından Rusiyanın Şimali Koreyanın hipersəs raketləri, kəşfiyyat peykləri, nüvə sualtı qayıqları və kiçik nüvə başlıqları daxil olmaqla hərbi imkanlarına texnoloji dəstək verməyə hazır olduğu məlum olur. Həmçinin Şimali Koreya müdafiə sənayesinin modernləşdirilməsi və reaktiv qırıcı təyyarələr, pilotsuz uçuş aparatları və tankların istehsalının həyata keçirilməsi məqsədilə tərəflər arasında əməkdaşlığın müzakirə edildiyi bildirildi. Qeyd etmək lazımdır ki, bu əməkdaşlığın reallaşdırılması hər iki ölkənin müdafiə sənayesi və silah sistemlərinin “sovet köklü” olması oxşarlığı ilə daha da asanlaşır. Silah tədarükünün davamlılığı və etibarlılığının əhəmiyyətini nəzərə alaraq Putin Şimali Koreyanı Rusiyanın sərhədində strateji bir “aktiv”, “resurs” olaraq görür. Belə ki, strateji tərəfdaşlıq haqqında saziş hərbi aspektdən yalnız silah istehlakı və tədarükü məsələləri ilə məhdudlaşmamış, əlavə olaraq Şimali Koreyanın Ukraynada müharibəyə birbaşa müdaxiləsi üçün qapıları da açmışdır. Bu isə öz növbəsində, Kim Çen İnin Cənubi Koreya ilə qarşıdurma fonunda nüvə arsenalından istifadə etmək və sınamaq niyyətini nəzərə alsaq, münaqişənin gərginləşməsi riskini daha da artırır.
Əlavə olaraq, tərəflər arasında gizli danışıqların yanacaq təchizatı, ərzaq yardımı və atom elektrik stansiyalarının tikintisi kimi iqtisadi məsələləri də əhatə etdiyi ehtimal olunur. 2014-cü ildən bəri Kim Çen İn Çindən iqtisadi asılılığı azaltmağa çalışır və Rusiya ilə əlaqələri genişləndirir. Bu kontektsdə Rusiya ilə olan ticarətin inkişafı üçün Tumanqan çayı üzərində körpü tikintisinin elan edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu körpünün daha çox hərbi-logistika məqsədləri daşıyacağı güman olunur.
Putin Şimali Koreyanın Rusiyanın siyasətini, o cümlədən Ukraynadakı müharibəni dəstəkləməyini yüksək şəkildə qiymətləndirərək ABŞ-ın qlobal hegemoniyasına qarşı mövqeni bir daha vurğulamışdır. Kim Çen İnin Rusiya ilə strateji əlaqələrin daha da möhkəmləndirilməsi barədə bəyanatı isə Şimali Koreya liderinin anti-ABŞ koalisiyasının yaradılması və möhkəmləndirilməsində maraqlı olduğunu bir daha göstərmişdir.
Daha ətraflı: https://nationalinterest.org/blog/korea-watch/what%E2%80%99s-behind-vladimir-putin%E2%80%99s-and-kim-jong-un%E2%80%99s-recent-deal-211680

🎙️ Savaşdan sonra Qəzza necə görünəcək?

▶️ İsrailli ekspert ilə regional məsələlər barəsində müsahibəmiz.

https://youtu.be/NZSTF9mxwzU?si=ahlhJ7uKRZOKLuIX

🇹🇷🇦🇲🇦🇿 Bir erməni ekspert “Biz Ermənistanda elə düşünürdük ki, Ankara və Bakı ilə həmsərhədik, amma indi görürük ki, iki Bakı ilə əhatə olunmuşuq” deyə şikayət edirdi.

Daha ətraflı: https://top-center.org/az/analytics/3629/armenias-foreign-policy-objectives-and-two-bakus

🇮🇷 Ayətullah Xomeyniyə görə İslam inqilabının 4 mərhələsi vardır:
1. İnsanları inqilaba hazırlamaq və onları birləşdirmək;
2. Monarxiyanı ləğv etmək;
3. İslam dövlətini yaratmaq;
4. Bütün müsəlman və qeyri-müsəlmanlar tərəfindən qəbul ediləcək model dövlət sistemi yaratmaq (İnqilabın İxracı).

https://politicon.co/az/analytics/172/iran-exporting-the-revolution

🇷🇺 Zaur Şiriyev “Carnegie Russia Eurasia Center” tərəfindən yayımlanmış məqaləsində Rusiya- Ukrayna müharibəsinin Xəzər dənizinin ekoloji vəziyyətinə olan təsiri barədə yazır. Məqalədə qeyd olunur ki, iyul ayının əvvəlində Azərbaycan sahillərində qeydə alının kütləvi balıq ölümlərini Rusiyanın Xəzər dənizində yerləşən donanması ilə əlaqələndirən fərziyyələr irəli sürülür. Buna səbəb olaraq isə qeyd olunan balıq ölümlərinin vaxtının Xəzər dənizi donanmasından Ukraynaya endirilmiş raket zərbələri ilə üst-üstə düşməsi qeyd edilir. Bundan əlavə, 2022-ci ilin Mart-May aylarından etibarən Qazaxıstan, Rusiya və Türkmənistan sahillərində misli görünməmiş sayda suiti ölümləri müşahidə edilib. Ancaq bildirilir ki, bu ölümləri raket yanacaqları ilə əlaqələndirəcək tədqiqatlar aparılmayıb.
Müəllif Rusiya-Ukrayna müharibəsinin Xəzərin faunasına necə təsir etdiyi ilə bağlı müxtəlif amillər qeyd edir. Xəzər dəniz donanmasının geniş istifadəsi nəticəsində axıdılmış zəhərli maddələr, Sovet dövründən qalmış köhnə raketlərin dənizə düşməsi nəticəsində suya qarışan zəhərli yanacaq, raket zərbələri və hərbi əməliyyatların ətrafa yaydığı səs və şok dalğası da dəniz faunasının həyatına təsirsiz keçməyən amillər kimi bildirilir. Lakin Xəzəryanı ölkələrin bu məsələ ilə bağlı Rusiyanı təqsirləndirməsi mümkün görünmür. Rəsmi Bakının müşahidə edilən balıq ölümlərini yüksək temperatur səbəbindən suda həll olmuş oksigen miqdarının azalması ilə əlaqələndirməsini buna nümunə kimi qeyd etmək mümkündür.
Digər tərəfdən isə Xəzəryanı dövlətlər dənizdə suyun səviyyəsinin azalmasını iqlim dəyişikliyindən əlavə Rusiyanın Volqa çayındakı fəaliyyətləri ilə əlaqələndirirlər. İran və Azərbaycan tərəfləri Volqa çayı üzərində tikilmiş bəndlərin Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin aşağı düşməsindəki əsas səbəb kimi qeyd edib. Müəllif bildirir ki, suyun səviyyəsinin azalması həm Xəzər dəniz donanmasının Volqa-Don kanalı vasitəsilə Azov dənizinə keçərək oradakı donanmaya dəstək olmasına, həm də Çini Avropa ilə əlaqələndirən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutuna təsirsiz ötüşmür. Son olaraq müəllif bildirir ki, Xəzər dənizinin ekoloji problemlərinin həlli üçün çoxtərəfli əməkdaşlıq vacibdir və rəsmi Bakı noyabr ayında keçiriləcək COP29-dan bu məsələnin həlli üçün istifadə edə bilər. Məqalənin tam mətnini oxumaq üçün aşağıdakı linkə keçid edə bilərsiniz: https://carnegieendowment.org/russia-eurasia/politika/2024/07/caspian-sea-ecology?lang=en

🇷🇺🇮🇳 Qlobal dəyişikliklər və yeni çağırışlar fonunda Rusiya-Hindistan münasibətləri inkişaf etməyə davam edir. Rusiya ilə Hindistan arasında ticarət dövriyyəsi dayanıqlı artım nümayiş etdirir və, xüsusilə, Hindistandan Rusiyaya ixracın artması bu əlaqələri möhkəmləndirir. Bir sıra iqtisadçılar və ekspertlər hesab edirlər ki, bu münasibətlərin növbəti inkişaf mərhələsi hər iki ölkənin ticarət müəssisələri arasında “istehsal zəncirlərinin” yaradılması olacaq və bu da Rusiya müəssisələrinə sanksiyalardan yayınmağa daha da kömək edəcək və iqtisadi əməkdaşlığı genişləndirəcək. Hindistan şirkətlərinin böyük əksəriyyəti isə bu yeni səviyyəyə çıxmış əməkdaşlıqdan yararlanaraq ABŞ və Çin arasındakı qeyri-sabit münasibətlərdən qaynaqlanan Qərb investisiyalarının azalması tendensiyasını kompensasiya edə biləcəklər.

Son bir neçə il ərzində bütün qlobal proseslərə təsir etdiyi kimi, Rusiya-Hindistan münasibətlərinə də əhəmiyyətli təsir göstərən hadisə Ukraynada davam edən müharibə olmuşdur. Belə ki, Qərblə pozulmuş münasibətlər nəticəsində Hindistan Rusiyadan tarixi boyunca əldə etdiyi ən ucuz neftin tədarükündən və Hindistan sahibkarları üçün Rusiya bazarında yaranmış imkanlardan yüksək dərəcədə faydalanır. Lakin, eyni zamanda, hazırkı şəraitdə Rusiyada biznes sövdələşmələrinin həyata keçirilməsinin çətinlikləri və siyasi manevrlər etmə zərurəti kimi bir sıra risklərlə də müşayiət olunur. Ukrayna və Rusiya arasında davam edən müharibənin Hindistan qarşısında açdığı daha bir böyük imkan onun sülhməramlı statusu və beynəlxalq siyasi kredit əldə etmək imkanıdır. Belə ki, Moskvanın “Ukraynanın işğalını və ya anneksiyasını nəzərdə tutmadığını” bəyan edən rəsmi mövqeyi Hindistana münaqişənin həllində vasitəçi olmaq şansı verir.

Narendra Modinin 2 iyul 2024-cü il tarixində Moskvaya həyata keçirdiyi səfəri və bu səfər zamanı səsləndirdiyi bəyanatlar Hindistanın “sülhməramlı supergüc” kimi mövqelərini gücləndirmişdir. COVID-19 pandemiyası və Ukrayna ilə davam edən müharibə nəticəsində və bundan irəli gələn beynəlxalq təzyiq altında iki ölkə arasındakı yüksək səviyyəli ikitərəfli sammitlər müvəqqəti olaraq dayandırılmışdır. Beləliklə, Hindistan Rusiya və Qərblə münasibətlərdə balansı qorumağa davam edir. Bu, ona ABŞ-dan həddindən artıq asılılığın qarşısını almağa və həmçinin Rusiya ilə Çin arasındakı ittifaqın güclənməsi ilə bağlı riskləri minimuma endirməyə imkan verir. Həyata keçirilən son siyasi və iqtisadi addımları və verilən bəyanatları nəzərə alsaq, Hindistan üçün Rusiya ilə münasibətləri saxlamağın böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini anlamaq çətin deyil və bu məsələdə Hindistan xarici siyasəti üçün ən mühüm məqam Rusiyanın Çindən asılılığının daha da güclənməsinə yol verməməkdir.

Daha ətraflı: https://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/analytics/novaya-povestka-rossiysko-indiyskikh-otnosheniy/

📺 ARB24 kanalının qonağı olan, Topçubaşov Mərkəzinin direktoru Rusif Huseynov Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Bakıya səfəri fonunda Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin indiki vəziyyəti və bundan sonrakı inkişafı barədə danışıb.

https://youtu.be/vs3w5TieYPU

🇬🇪 Gürcü politoloq Viktor Kipiani özünün son məqalələrinin birində yazır ki, Gürcüstan milli təhlükəsizlik strategiyalarını təkcə ənənəvi təhdidlərə deyil, həm də ölkənin suverenliyinə və təhlükəsizliyinə xələl gətirən aşağı intensivlikdə olsa da, davamlı münaqişə halları olan “boz zona əməliyyatları”na qarşı uyğunlaşdırmalıdır. Bu əməliyyatlar açıq-aşkar müharibə aktları olmasa da, Gürcüstanın müdafiə qabiliyyətini azaltmaq və milli məqsədlərini yerinə yetirmək imkanlarını məhdudlaşdırmaq məqsədi daşıyır.

Kipiani vurğulayır ki, bu “boz əməliyyatlar” tez-tez iqtisadi təzyiq, diplomatik təcrid və hərbiləşdirilmiş qüvvələrin istifadəsi kimi açıq müharibəyə uyğun olmayan taktikaları əhatə edir və beynəlxalq hüquq çərçivəsində onlarla mübarizə aparmağı çətinləşdirir. Bu çağırışları həll etmək üçün Gürcüstan öz milli müdafiə qabiliyyətini, o cümlədən müasir müşahidə sistemlərini və daha güclü hərbi sənaye kompleksini artırmalı, eyni zamanda iqtisadi təhlükəsizliyi təmin etmək üçün xarici sərmayələrə diqqət yetirməlidir.

Müəllif həmçinin Gürcüstanın NORDEFCO-ya bənzər regional təhlükəsizlik alyansından faydalana biləcəyi Qara dəniz regionunda beynəlxalq əməkdaşlığın vacibliyini vurğulayır. Kipiani təklif edir ki, Qara dəniz mini-alyansının yaradılması regionda təhlükəsizlik boşluqlarını aradan qaldırmağa və Qərb tərəfdaşları ilə əlaqələri gücləndirməyə kömək edə bilər.

Onun iddiasına görə, Gürcüstan Orta Dəhliz və Qara dəniz elektrik naqili kimi regional infrastruktur layihələrində iştirak etməklə öz geoiqtisadi funksiyasını gücləndirməyə davam etməlidir. Bu layihələr təkcə Gürcüstanın strateji əhəmiyyətini artırmır, həm də regional əməkdaşlığı və ortaq iqtisadi maraqları inkişaf etdirməklə gələcək riskləri azaltmağa kömək edir.

Məqalənin tam mətnini aşağıdakı linkdən keçid edərək oxuya bilərsiniz: https://emerging-europe.com/voices/grey-operations-georgias-security-challenge/

🇦🇿🇨🇳 Zaur Şiriyev “Carnegie Russia Eurasia Center”-də yayınlanmış məqaləsində 3 İyul tarixində Azərbaycanla Çin arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannaməni təhlil edib. Müəllif bildirir ki, iki ölkə arasında siyasi və iqtisadi əməkdaşlıq xüsusilə 2015-ci ildəki manatın devalvasiyasından sonra sürətlənmiş, 2015-ci ildən 2019-cu ilə qədər ticarət dövriyyəsi təxminən 4 qat artmışdır. 2020-ci il İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın qələbəsindən sonra isə Çinin Cənubi Qafqaza olan marağı daha da güclənmişdir. Çin ümid edir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh mövcud olduqda Avropaya Azərbaycandan yeni bir ticarət yolu açılacaq. Bu isə öz növbəsində Orta Dəhlizin Çinin “Bir Kəmər, Bir Yol” təşəbbüsündəki rolunu daha da artıracaq. Bu məqsədlə strateji tərəfdaşlıq çərçivəsində iki ölkə beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin təhlükəsiz və fasiləsiz fəaliyyətinə diqqət ayırır. Sənəddə qeyd edilən digər məsələ isə Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) qaydalarına əsasən iki ölkənin çoxtərəfli ticarət sisteminə dəstək verdiyi və Çinin Azərbaycanın təşkilata tam üzvlüyünü dəstəkləməsidir. ÜTT üzvlüyü Azərbaycanın kənd təsərrüfatı, neft-kimya və tekstil sektorlarını daha rəqabətədavamlı edərək bu balannsızlığa az da olsa müsbət təsir göstərə bilər.
Bundan əlavə, Azərbaycan açıq şəkildə ilk dəfə BRİCS-ə üzv olmaq istəyini bildirdi. Müəllifə əsasən, bu məsələdə rəsmi Bakı və Ankara bir-birini dəstəkləyəcəklər. Əlavə olaraq, Birgə Bəyannamənin qəbul olumasından cəmi bir neçə həftə sonra Azərbaycan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatındakı “dialoq üzrə tərəfdaş” statusunun “müşahidəçi” statusuna yüksəldilməsi üçün müraciət etdi. Azərbaycanın bu təşkilata qoşulması onun üzv ölkələri ilə siyasi və iqtisadi əməkdaşlığını, ticarət əlaqələrini, regional təsir gücünü və investisiya imkanlarını gücləndirəcək. Müəllif bildirir ki, Azərbaycanın bu strateji tərəfdaşlıqda əsas maraqları yeni iqtisadi imkanlardır. Rəsmi Bakı Çinin investisiyalarına dair ehtiyatlı olsa belə, son zamanlarda Pekinin Qarabağ bölgəsində layihələr görməyinə maraq göstərir. Azərbaycanın üstünlük verdiyi investisiya sahələri rəqəmsallaşdırma, bərpa edilən enerji və Azərbaycanda elektrik avtomobillərinin istehsalından ibarətdir.
Əlavə olaraq, müəllif qeyd edir ki, rəsmi Bakı Çinin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə olan “5+1” formatını genişləndirərək Azərbaycanı da əhatə etməsində maraqlıdır. Bildirilir ki, Bakı eyni zamanda Qazaxıstanın da dəstəklədiyi şəkildə “genişləndirilmiş Mərkəzi Asiya”-nın tərkibi kimi görünmək istəyir. Çin isə öz növbəsində Cənubi Qafqazdakı mövqeyini gücləndirməyə davam edir.
Eyni zamanda, Çinlə əməkdaşlığın güclənməsi müəyyən problemlərə də gətirib çıxara bilər. Məsələn, Bakının strateji hesab etdiyi sektorlara Çin investisiyalarını tənzimləmək kifayət qədər çətin ola bilər. İnvestorlar bu sektorlarda təsir güclərini artırmağa, Azərbaycan isə öz mövqeyini müdafiə etməkdə maraqlı olacaqdır. Müəllifə əsasən, digər mübahisəli məsələ Çinin investisiya vədlərini nə qədər yerinə yetirəcəyindən ibarətdir. Məsələn, Gürcüstan, Latın Amerika, Şərqi Avropa və bir sıra Afrika ölkələri, hətta Rusiya belə Çindən gələcək vəd edilmiş investisiya axınlarını gözləməkdədirlər. Bütün bu problemlərə əlavə olaraq qeyd edilir ki, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi məsələsində Çin, habelə digər ölkələrlə davamlı iqtisadi əməkdaşlıq üçün Azərbaycan iqtisadi islahatlar həyatə keçirməlidir: qısa və uzun müddətli iqtisadi islahatlar olmadan, iqtisadiyyatın inkişafı üçün xarici kapitala güvənmək vəd etdiyindən daha çox risk yaradır.
Məqalənin tam mətnini oxumaq üçün aşağıdakı linkə keçid edə bilərsiniz:
https://carnegieendowment.org/russia-eurasia/politika/2024/08/azerbaijan-china-relations?lang=en

🇮🇷🇷🇺 Amerikalı ekspert Cozef Epşteyn (Joseph Epstein) “BESA center” tərəfindən yayımlanan yazısında Rusiya və İran münasibətlərinin son zamanlardakı vəziyyətini təhlil edib. Müəllif bildirir ki, son 1 ayda İranın Rusiya səfirini Xarici İşlər Nazirliyinə çağırması, İran Xarici İşlər Nazirliyinin Ukraynanı müstəqillik günü münasibətilə təbrik etməsi və İran rəsmilərinin açıq şəkildə Rusiyanı İrana “arxadan zərbə endirməklə” günahlandırması Moskva ilə Tehran arasında artan fikir ayrılıqlarını göstərir. Ancaq bu problemlər rəsmi Tehranın Moskvaya qısa mənzilli ballistik raketləri göndərməsinə və Seygey Şoyqunun açıqlamasına əsasən Rusiya və İranın yeni ikitərəfli müqavilə imzalamağa yaxın olmağına təsir etməyib.

Əlavə olaraq müəllif qeyd edir ki, Qərbdə Rusiya-İran münasibətləri barədə iki ziddiyətli düşüncə var: İlkin düşüncə Rusiya və İranı bir-biri ilə rahat əməkdaşlıq edən müttəfiq kimi, digər düşüncə isə Rusiya-İran əlaqələrinin hər an pozulmağa hazır şəkildə görür. Halbuki reallıq tamamilə fərqlidir. Müəllif iki ölkəni qarşılıqlı ehtiyaca əsaslanaraq əməkdaşlıq edən və dərin kökləri olan problemlərə sahib iki ölkə kimi səciyyələndirir. İran-Rusiya əlaqələri hazırda Qərbə qarşı əməkdaşlıq mərhələsindədir, lakin Yaxın Şərqdə və Qafqaz regionunda iki ölkə fərqli mövqelərdə olduqlarından, əlaqələrin tam müttəfiqlik səviyyəsinə çatacağı düşünülmür. Ancaq hər iki tərəf də bu əlaqələrdən qazanclı çıxdığı müddətcə əməkdaşlığın davam edəcəyi də istisna edilmir.

Hazırda tərəflər arasında ən böyük fikir ayrılığı Zəngəzur dəhlizi barədədir. İran dəfələrlə bu dəhlizin yaradılmasına qarşı fikirlər səsləndirmiş və İranın Şimal sərhədlərinin Azərbaycan-Türkiyə nəzarətinə keçəcəyini düşündüyündən bunu “qırmızı xətt” olaraq gördüyünü bildirmişdir. Hətta bu məsələ İran üçün o qədər vacibdir ki, bu ilin iyul ayında yeni prezidentin andiçmə mərasimi zamanı İranın Ali Rəhbəri Əli Xameneinin görüşdüyü üç liderdən biri Paşinyan olmuşdur və bu görüş zamanı qaldırılan əsas məsələ də elə Zəngəzur dəhlizi idi.

Rusiya Xarici İşlər Naziri Sergey Lavrov isə dəhlizə Rusiyanın dəstəyini açıqlamışdır. Rusiya üçün regionda öz nüfuzunu qorumaq olduqca əhəmiyyətlidir. Moskva inanır ki, dəhlizə nəzarət etmək üçün öz əsgərlərini yerləşdirə və bunun nəticəsində regionda son illərdə itirdiyi nüfuzunu geri qaytara bilər. Lakin Rusiyanın bu qərarı, İran tərəfdən tənqidlə qarşılanıb və İran dövlət mətbuatında Rusiyaya qarşı məqalələr dərc edilib.

Müəllif qeyd edir ki, Cənubi Qafqazdan əlavə Rusiya və İranın maraqlarının toqquşduğu bir digər region isə Yaxın Şərq, xüsusilə Suriya və İsraildir. Rusiya Suriyanı öz təsir gücü altında saxlamaq istəyir, İran isə İsrailə qarşı mübarizəsində Suriyadan istifadə etmək niyyətindədir. Keçmişdə Rusiya Suriyada özünü İran və İsrail arasında mövqeləndirmiş, bəzən İsrailin İran tərəfdarı hədəflərə hava zərbələri endirməsinə icazə vermişdir. Lakin 7 oktyabr hadisələrindən sonra Moskva öz mövqeyini İrana tam siyasi dəstək verməyə yönəltmişdir. Əlavə olaraq bildirilir ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi sonrasında Rusiya dünyanı iki qarşı qütb kimi görməyə başlamış, İsraili də bu səbəbdən ABŞ-nin düşərgəsinin üzvü kimi səciyyələndirir. Digər tərəfdən Rusiya Suriyanı təhlükəyə sala biləcək bir müharibə istəmir. Lakin müəllif bildirir ki, İran münaqişədə daha çıxılmaz vəziyyətə düşərsə Əsəd rejimini müharibəyə çəkməyə çalışa və Moskva ilə Tehran arasında gərginliyə səbəb ola bilər.

Müəllifin fikrinə əsasən, bütün bu fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, Rusiya və İranın əməkdaşlıq etməyə daha çox səbəbi var. Hər iki ölkə Qərblə münaqişədədir və əgər bu münaqişələrdə Rusiya və İrandan biri məğlub olarsa Qərbin diqqəti bu iki ölkədən digərinə yönələcək. Hər iki tərəf anlayır ki, siyasi və iqtisadi təcridlə və Qərbin sanksiyalarına qarşı birlikdə mübarizə apara bilərlər. Bu baxımdan İran son dövrlərdə Rusiyanın da üzv olduğu BRİKS və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına qoşulub.

Məqalənin tam mətnini oxumaq üçün aşağıdakı linkə keçid edə bilərsiniz: https://besacenter.org/recent-cracks-in-russian-iranian-relations/

🇬🇧🇺🇸🇺🇦 Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Devid Lemmi “Substack” platformasında nəşr olunan xarici siyasət bülletenində ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenlə Kiyevə son səfərinin mühüm diplomatik məqam olduğunu və son on ildən artıq müddətdə bu cür ilk birgə səfərin onun üçün əlamətdar hadisə olduğunu bildirib. O, Böyük Britaniya və ABŞ arasındakı əlaqələri yüksək qiymətləndirdiyini, xüsusən də Rusiya ilə müharibənin üçüncü qışına qədəm qoyan Ukraynaya dəstəyin bu iki ölkəni daha da birləşdirdiyini vurğulayıb.

Lemmi ukraynalıların dözümlülüyünə, xüsusən də İkinci Dünya Müharibəsi zamanı londonluların dözümlülüyü ilə müqayisə etdiyi kiyevlilərin “blits ruhu”na heyran olduğunu bildirib. O, həmçinin Blinkenlə Kiyev ətrafında gəzintisinindən danışaraq, daimi müharibə təhlükəsinə baxmayaraq, şəhərdə Britaniya möhkəmliyi, Amerika nikbinliyi və Ukrayna qürurunun vəhdətinin mövcudluğunu qeyd edir.

Lemmi məqalədə Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskininin liderliyini və Ukraynaya sadiqliyini təqdir edir. O və Blinken həmçinin Krımın azad edilməsini dəstəkləmək üçün beynəlxalq görüşdə iştirak edib və burada Lemmi Ukraynadakı rus imperializminin uzun tarixini vurğulayaraq, Putinin Krıma qarşı olan münasibətini Yekaterina və Stalin dövründəki repressiyalara bənzədir.

Lemmi Putinin fəaliyyətinin necə əks təsir verdiyini, Ukraynanın milli kimliyini gücləndirdiyini və region ölkələrini Rusiyanın təsirindən uzaqlaşdırdığını düşündüyünü vurğulayır. O, Azərbaycanın öz ərazisini azad etdiyini, Gürcüstan və Moldova kimi dövlətlərin NATO və Aİ kimi Qərb institutları ilə getdikcə daha çox uzlaşdığını qeyd edir. Çoxqütblü dünyada belə ölkələrin öz seçimlərini etmək azadlığına malik olmaları lazım olduğunu vurğulayır.

Məqaləni tam oxumaq üçün aşağıdakı linkdən keçid edə bilərsiniz: https://davidlammy.substack.com/p/the-united-kingdom-and-the-united