ضرورت #اصلاحات جنسیتی و ایدئولوژیکی کتب درسی ایران
گذشت سال‌ها اصلاح تصاویر، نقاشی و متون کتاب‌های آموزشی را امری ضروری و لازم می‌کند. کتاب‌هایی که می‌بایست باب روز و مناسب فرهنگ فعلی جامعه باشند. به همین دلیل «ریچارد اسکاری» از طراحان مشهور کتب کودکان که بیش از سیصد کتاب از سال ۱۹۴۹ خلق کرده در دهه ۹۰ میلادی دست به اصلاح نقاشی‌های آثارش زد. او اعتقاد داشت که فهم ما از نقش‌های جنسیتی، روابط قومیتی و مناسبات طبقاتی از سال ۱۹۵۰ تغییراتی بسیاری کرده است. اسکاری نمی‌خواست طرفداران و کودکان علاقمند به کتاب‌هایش هنوز هم با تصاویر گذشته زندگی کنند.
کتاب‌های اسکاری در شمارگان میلیونی به فروش رسیده‌اند. بیش از هفت میلیون کپی از کتاب «بهترین کتاب لغت» یا "Best Word Book Eve" نوشته او در سال ۱۹۶۳ به فروش رفت. این کتاب به بیست زبان زنده دنیا نیز ترجمه شد. به همین دلیل تغییر آنها مطابق تحولات فرهنگی جامعه و گامی به سوی فرهنگ مدارا و پذیرش است.
در #تغییرات انجام شده توسط اسکاری مردان در حال آشپزی دیده می‌شوند، خرس‌های مرد به موهایشان رُبان زده و زنان در شغل‌هایی ظاهر می‌شوند که پیش از این تنها به مردان تعلق داشت. در طراحی جدید و نامحسوس، کلماتی که گرایش جنسیتی و تفکرات کلیشه‌ای دارند نیز حذف شد‌ه‌اند. مثلا «مهماندار زیبا» برداشته شده و به جای آن «مهماندار هواپیما» گذاشته شده است.
اما اصلاح نقاشی‌ها و تصاویر کتاب‌های آموزشی هنوز هم یکی از مباحث بحث‌برانگیز در نظام آموزشی کشورمان است. براساس مطالعه گسترده‌ای با عنوان «اسلامیزه کرده سیستم آموزشی ایران» که دکتر سعید پیوندی، استاد دانشگاه لورن و تیمی از کارشناسان در سال ۱۳۸۷ انجام دادند انواع تبعیض و عدم تحمل در کتاب‌های درسی ایران به تحقیق گذاشته شد. این تیم صد کتاب از سال اول دبستان تا آخرین سال دبیرستان را بررسی کردند. در این مطالعه ۱۱ هزار کتاب و ۳۱۰۰ تصویر در سال تحصیلی ۸۵-۸۶ مورد کند و کاو قرار گرفت.
گزارش این تیم در پنج بخش تنظیم شده بود: بخش یک به مطالب دینی و بُعد مذهبی دروس می‌پرداخت. بخش دوم روی نابرابری‌های میان زن و مرد در تصاویر کتب تمرکز داشت. بخش سوم رویکرد و برخورد با اقلیت‌های متنوع و متفاوت ساکن ایران را بررسی می‌کرد. بخش چهار برخورد با کشورهای همسایه و منطقه و بخش پنج نیز طرح حکومت اسلامی برای دانش‌آموزان و اهمیت و جایگاه ارزش‌هایی چون شهادت، ایثار، جهاد را نقد می‌کرد.
نتایج این تحقیق همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد «تکان‌دهنده» بود. براساس جمع‌بندی این گزارش کتب درسی ایران جهان را از دریچه مذهبی و ایدئولوژیک نمایش می‌دهند. همین دیدگاه تاریخ، بشریت و دنیا را ایدئولوژیک دیده و منجر به محرومیت، سوءگیری و تقلیل‌گرایی می‌شود. این گفتمان تنها گروه خاصی را به عنوان «محرم» تحمل کرده و به رسمیت شناخته و باقی را طرد می‌کند. تقلیل‌گرایی نهایتا شرایطی فراهم می‌کند که در آن تبعیض رشد یافته و دامن‌گیر می‌شود.
در زمینه نقش‌های جنسیتی نیز زن و مرد به شکل دو فرد اجتماعی دیده می‌شوند که همدیگر را تکمیل می‌کنند. بنابراین نقش آنها کاملا جنسیتی است. حتی #ایدئولوژی جنسیتی وجود دارد که زن و مرد را برابر نمی‌داند و کارهایی که زنان در محیط خانه انجام می‌دهند بسیار معمولی است و انجام آنها توسط مردان درست نیست. واژه‌های مهمی چون #سرپرست، #مسئول و #نان‌آور خانواده هم اغلب برای مردان به کار می‌رود. #زن متفاوت از #مرد است و نقش‌های خانوادگی و #جنسیتی او نیز فرق دارد.
بیشتر این تصویرسازی‌ها اثراتی پایدار و همیشگی در ذهن و زندگی افراد می‌گذارند و #رفتار جامعه را نسبت به #زنان و #مردان شکل می‌دهند.
شما درباره تغییر تصاویر کتب درسی چه فکر می‌کنید؟ برای اینکه نسل آینده نگاه برابرتر و عادلانه‌تری به گروه‌های مختلف داشته باشد چه نظری دارید؟
برای مطالعه درباره گزارش «اسلامیزه کرده سیستم #آموزشی #ایران» به لینک زیر مراجعه کنید:
https://goo.gl/6SBkX0
برای بازدید از عکس‌های بیشتر «ریچارد اسکاری» به اینجا بروید: http://goo.gl/eehPfm
#توانا در تلگرام:
@Tavaana_TavaanaTech
گذشت سال‌ها اصلاح تصاویر، نقاشی و متون کتاب‌های آموزشی را امری ضروری و لازم می‌کند. کتاب‌هایی که می‌بایست باب روز و مناسب فرهنگ فعلی جامعه باشند. به همین دلیل «ریچارد اسکاری» از طراحان مشهور کتب کودکان که بیش از سیصد کتاب از سال ۱۹۴۹ خلق کرده در دهه ۹۰ میلادی دست به اصلاح نقاشی‌های آثارش زد. او اعتقاد داشت که فهم ما از نقش‌های جنسیتی، روابط قومیتی و مناسبات طبقاتی از سال ۱۹۵۰ تغییراتی بسیاری کرده است. اسکاری نمی‌خواست طرفداران و کودکان علاقمند به کتاب‌هایش هنوز هم با تصاویر گذشته زندگی کنند.
کتاب‌های اسکاری در شمارگان میلیونی به فروش رسیده‌اند. بیش از هفت میلیون کپی از کتاب «بهترین کتاب لغت» یا "Best Word Book Eve" نوشته او در سال ۱۹۶۳ به فروش رفت. این کتاب به بیست زبان زنده دنیا نیز ترجمه شد. به همین دلیل تغییر آنها مطابق تحولات فرهنگی جامعه و گامی به سوی فرهنگ مدارا و پذیرش است.
در #تغییرات انجام شده توسط اسکاری مردان در حال آشپزی دیده می‌شوند، خرس‌های مرد به موهایشان رُبان زده و زنان در شغل‌هایی ظاهر می‌شوند که پیش از این تنها به مردان تعلق داشت. در طراحی جدید و نامحسوس، کلماتی که گرایش جنسیتی و تفکرات کلیشه‌ای دارند نیز حذف شد‌ه‌اند. مثلا «مهماندار زیبا» برداشته شده و به جای آن «مهماندار هواپیما» گذاشته شده است.
اما اصلاح نقاشی‌ها و تصاویر کتاب‌های آموزشی هنوز هم یکی از مباحث بحث‌برانگیز در نظام آموزشی کشورمان است. براساس مطالعه گسترده‌ای با عنوان «اسلامیزه کرده سیستم آموزشی ایران» که دکتر سعید پیوندی، استاد دانشگاه لورن و تیمی از کارشناسان در سال ۱۳۸۷ انجام دادند انواع تبعیض و عدم تحمل در کتاب‌های درسی ایران به تحقیق گذاشته شد. این تیم صد کتاب از سال اول دبستان تا آخرین سال دبیرستان را بررسی کردند. در این مطالعه ۱۱ هزار کتاب و ۳۱۰۰ تصویر در سال تحصیلی ۸۵-۸۶ مورد کند و کاو قرار گرفت.
گزارش این تیم در پنج بخش تنظیم شده بود: بخش یک به مطالب دینی و بُعد مذهبی دروس می‌پرداخت. بخش دوم روی نابرابری‌های میان زن و مرد در تصاویر کتب تمرکز داشت. بخش سوم رویکرد و برخورد با اقلیت‌های متنوع و متفاوت ساکن ایران را بررسی می‌کرد. بخش چهار برخورد با کشورهای همسایه و منطقه و بخش پنج نیز طرح حکومت اسلامی برای دانش‌آموزان و اهمیت و جایگاه ارزش‌هایی چون شهادت، ایثار، جهاد را نقد می‌کرد.
نتایج این تحقیق همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد «تکان‌دهنده» بود. براساس جمع‌بندی این گزارش کتب درسی ایران جهان را از دریچه مذهبی و ایدئولوژیک نمایش می‌دهند. همین دیدگاه تاریخ، بشریت و دنیا را ایدئولوژیک دیده و منجر به محرومیت، سوءگیری و تقلیل‌گرایی می‌شود. این گفتمان تنها گروه خاصی را به عنوان «محرم» تحمل کرده و به رسمیت شناخته و باقی را طرد می‌کند. تقلیل‌گرایی نهایتا شرایطی فراهم می‌کند که در آن تبعیض رشد یافته و دامن‌گیر می‌شود.
در زمینه نقش‌های جنسیتی نیز زن و مرد به شکل دو فرد اجتماعی دیده می‌شوند که همدیگر را تکمیل می‌کنند. بنابراین نقش آنها کاملا جنسیتی است. حتی #ایدئولوژی جنسیتی وجود دارد که زن و مرد را برابر نمی‌داند و کارهایی که زنان در محیط خانه انجام می‌دهند بسیار معمولی است و انجام آنها توسط مردان درست نیست. واژه‌های مهمی چون #سرپرست، #مسئول و #نان‌آور خانواده هم اغلب برای مردان به کار می‌رود. #زن متفاوت از #مرد است و نقش‌های خانوادگی و #جنسیتی او نیز فرق دارد.
بیشتر این تصویرسازی‌ها اثراتی پایدار و همیشگی در ذهن و زندگی افراد می‌گذارند و #رفتار جامعه را نسبت به #زنان و #مردان شکل می‌دهند.
شما درباره تغییر تصاویر کتب درسی چه فکر می‌کنید؟ برای اینکه نسل آینده نگاه برابرتر و عادلانه‌تری به گروه‌های مختلف داشته باشد چه نظری دارید؟
برای مطالعه درباره گزارش «اسلامیزه کرده سیستم #آموزشی #ایران» به لینک زیر مراجعه کنید:
https://goo.gl/6SBkX0
برای بازدید از عکس‌های بیشتر «ریچارد اسکاری» به اینجا بروید: http://goo.gl/eehPfm
#توانا در تلگرام:
@Tavaana_TavaanaTech
freedomhouse.org
Preface
The Islamization of Iran’s Educational System