خداناباوران و جامعه متکثر ما

چشم اندازی روشن از گفتگو و مدارا در ایران آینده


در تاریخ معاصر ایران چهره‌های مشهور متعددی می‌زیستند که الهام‌بخش جوانان و منبع تغذیه فکری آنان برای نقد مذهب یا نقد اسلام هستند. از صادق هدایت گرفته تا احمد کسروی و شجاع‌الدین شفا و ... آثاری در نقد دین نوشته‌اند و برخی از این افراد مانند کسروی، جان خود را به خاطر همین دیدگاههایشان از دست داده‌اند. با این حال، این افراد را نمی‌توان «آتئیست» نامید. آثار آنان حاوی نگاهی تاریخی است و ایده‌های آنان بر تناقض ادعاها با واقعیتها و تا حدودی بر غیرعقلانی بودن گزاره‌های مطرح شده در مذهب استوار است.
اما نسل جدیدی از آتئیستهای ایرانی هم هستند که اغلب نوجوان و جوان بوده و مبنای نگاه آنان و علت گرایششان به خداناباوری، «رهیافتهای علمی» است که اغلب بر فیزیک و زیست‌شناسی استواراست. آنان از نظریه «تکامل انواع» گرفته تا ایده‌ی «پیدایش خود به خودی جهان» از کیهان‌شناس معروف یعنی استیون هاوکینگ را به عنوان خمیرمایه استدلال خود در برابر مذهبی‌ها استفاده می‌کنند.
خداناباوری در ایران بر هر مبنایی استوار باشد، خطری برای قائلان به آن است و جمهوری اسلامی و چند حکومت دیگر اسلامی، مجازات مرگ را برای ترویج خداناباوری در نظرگرفته‌اند.
در سالهای اخیر با رشد استفاده مردم از شبکه‌های اجتماعی و افزایش گفتگو و مبادلات فکری میان مذهبی‌ها و غیرمذهبی‌ها، سطح مدارا و تحمل افکار متضاد و متفاوت به نحو چشمگیری بالارفته و چشم‌انداز خوبی برای آینده ایران ترسیم شده‌است. تنها مانع شکل گیری فضای گفتگو و مدارا، حکومتی توتالیتر و دینی به نام جمهوری اسلامی است که خود را یک طرف ماجرا می‌داند و از ابزار حکومتی برای سرکوب اعتقادات و باورهای دیگر شهروندان بهره می‌گیرد.

#گفتگو_توانا #آتئیسم #مدارا #دگراندیشی

@Tavaana_TavaanaTech

لنین، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، در ژانویه‌ی ۱۹۱۸ فرمان جدایی دین از کلیسا را ابلاغ کرد. مطابق با این فرمان و قوانینی که پیرو آن در اتحاد جماهیر شوروی به تصویب رسید، تصویب و اجرای قانون منحصراً حق دولت دانسته شد و نهادهای مذهبی از حق قانون‌گذاری محدود یا محلی (local) برای پیروان خود منع شدند و تصریح شد که هیچ شهروندی، به جهت برخورداری از یک باور مذهبی، نمی‌تواند حق ویژه‌ای نسبت به شهروندان دیگر مطالبه کند.

شهروندان می‌توانستند در خلوت منازل خود باورمند باشند یا نباشند. اما در عرصه‌ی عمومی، باورمندی و ناباورمندی به ادیان رسمی یا غیررسمی، نباید از منظر نهادهای دولتی تفاوتی را بین شهروندان ایجاد کند. بنابراین از تمامی اسناد رسمی، ذکر باورمندی و ناباورمندی حذف شد.

مدارس و مراکز آموزشی به کل از نهاد دین جدا شدند و مفاد درسی از آموزه‌های دینی زدوده شدند به طوری که این آموزه‌ها تنها در خلوت منازل قابل ارائه‌اند. همین‌طور انجمن‌ها و اتحادیه‌های دینی و کلیسایی، تحت همان قانون عمومی‌ای درآمدند که تمامی انجمن‌ها و اتحادیه‌های دیگر تابع آنند و نهادهای دینی به تبع تمامی اشخاص حقوقی دیگر که مجاز به مالکیت خصوصی ذیل مرام اشتراکی نیستند، از حق مالکیت خصوصی محروم شدند. انجمن‌ها و اتحادیه‌های دینی اجازه ندارند فراخوان «الزام‌آور» برای گردآوردن پیروان خود نشر دهند.

رهبران اتحاد جماهیر شوروی، هیچ‌گاه سیستم خود را رسماً ضددین یا باورمندی اعلام نکردند. اما مفسران و منتقدان آن سیستم، اطلاق تعبیر سکولاریسم سخت را در معنای سکولاریسمی که ضد دین و باورمندی‌ست، برای آن بجامی‌دانند. گفته می‌شود که هدف درازمدت رهبران اتحاد جماهیر شوروی، از صدور قوانینی از این دست که دائماً به‌روز می‌شد و تفصیل بیشتری پیدا می‌کرد، حذف تدریجی دین از عرصه‌ی حیات اجتماعی بود. به همین مناسبت عنوان «خداناباوری دولتی» (State Atheism) هم به آن سیستم اطلاق شده است.

#گفتگو_توانا #مدارا #خداناباوری #آتئیسم #سکولاریسم #سکولاریسم_سخت

@Dialogue1402

نظر شما چیست؟

آیا تبلیغ را چه توسط خداباور و چه از طرف خداناباور کاری زشت می‌دانید؟

در سالهای اخیر فضای شبکه های اجتماعی به گونه ای بوده که بسیاری از شهروندان ضمن انتقاد از مذهب و مذهبیها، همواره از اصرار برخی آتئیستها و خداناباوران بر تبلیغ ایده خود نیز ناراحت بوده و آن را عامل جدالهای فرسایشی می دانند.

به نظر شما این انتقادها وارد و منطقی است؟ آیا استیلای هزاران ساله مذهب را می توان با ظهور خداناباوران و تحرک آنها در شبکه های اجتماعی برای ترویج ایده های خود برابر دانست؟ برخی بر این باوران که خداناباوران هم در همه دورانها بوده اند و از نظر خود دفاع کرده اند و حضور آنها محدود به دوران جدید نیست. با این حال قدرت و سیطره این دو طیف هیچگاه برابر نبوده است.


#خداناباوران #آتئیسم #مذهب #مدارا #گفتگو_توانا

@Dialoge1402

اگر مفهوم خدا، و به دنبال آن، دین، در محدوده شخصی و خصوصی هر کس باقی می‌ماند، و تبدیل به یک باور اجتماعی، یک ایدئولوژی و یک ابزار سیاسی نمی‌شد، البته که خداناباوری هم بحثی این‌قدر پیچیده نبود.

به عبارت دیگر، همان‌طور که در ابتدا گفتیم، در آن صورت نیازی نبود که باورنداشتن به خدا اثبات شود؛ ولی این اتفاق نیفتاده است.

زمانی که مفهوم خدا و دین، تبدیل به یه اصل شود، به‌ویژه وقتی که ابزار دست قدرت باشد، بالتبع باورنداشتن به این مفاهیم و مشخصا مفهوم خدا نه فقط یک گناه، که یه جرم و مستحق مجازات محسوب می‌شود.

مجازاتی که متأسفانه در جامعه ایران و برای بسیاری از ما ایرانی‌ها تبدیل به یک تجربه دردناک زیسته شده است.

در وبسایت گفت‌وشنود بیشتر بخوانید و ببینید:
https://dialog.tavaana.org/atheism/

#گفتگو_توانا #حقوق_خداناباوران #مفهوم_خدا #آتئیسم

برداشت‌هاى نا‌دُرست از آتئيسم

- ارسالی همراهان

اكثر افراد به نحو عجيبى در مورد آتئیسم بى‌اطلاع هستند. در ادامه به بعضى از برداشت‌هاى اشتباه در اين زمينه مى‌پردازيم:

آ) انسان‌ها آتئيست مى‌شوند چون مايلند در انجام هر كارى آزاد باشند.

اين يک اشتباه معمولى است كه فكر مى‌كنند آتئيست‌ها مخالف اصول اخلاقى هستند. ما باور داريم كه اعتقاد داشتن به موضوعى بر اساس صحت و قابل اثبات بودن آن است و نه اميد داشتن به دريافت پاداش يا جزا. مانند رفتن به بهشت يا جهنم. عدم اعتقاد به وجود خدا سبب نمى‌شود كه انجام هر عملى مجاز دانسته شود. در واقع آتئيست‌ها به طرز اكيدى به اصول اخلاقى پايبندند.

ب) آتئيست كسى است كه از خدا متنفر است.

آتئيست از خدا متنفر نيست. او نمى‌تواند از چيزى متنفر باشد كه اصولا وجود ندارد. آتئيست شورشگرى بر عليه خدا نيست. كسى كه چنين فكر مى‌كند مطمئنا تعريف آتئيسم را درک نكرده است.

ج) آتئيست شيطان را مى‌پرستد.

آتئيست كسى است كه وجود هر موجود ماورا طبيعى مانند خدا، شيطان، ديو، ملائكه و شبيه آن را رد مى‌كند. بنابراين چنين نظرى هيچ پايه و اساسى ندارد و باز مى‌توان آن را ناشى از درک تعريف آتئيسم دانست.

د) هر كسى چيزى را پرستش مى‌كند. پس آتئيست‌ها هم بايد نوعى خدا را پرستش كنند.

بعضى اوقات تئيست‌ها متوجه غير عقلايى بودن اعتقادات خود مى‌شوند. چون در مقام دفاع يا تعديل نظريه خود بر مى‌آيند، بدنبال "هم گناه" مى‌گردند. در اين تلاش كه نشان دهند آنان همان كارى را مى‌كنند كه ديگران، ناگهان ادعا مى‌كنند كه هر كسى چيزى را مى‌پرستد و بدین‌سان وجدان‌شان را آسوده مى‌كنند. آنان نمى‌توانند درک كنند كسانى نيز هستند كه به خدائى اعتقاد ندارند و به‌راحتى و گاه آسوده‌تر از آنان نيز به زندگى كردن مشغولند. اين ادعا نادرست است و آتئيست‌ها هيچ چيز يا كسى را نمى‌پرستند.

گاه تئيست‌ها تعريفى ديگرى از پرستش به دست مى‌دهند. "فكر كردن به اين‌كه چيزى در زندگى شما مهم است"

اين تعاريف چنان مبهم و كشدار است كه هيچ جنبه دينى را در مورد آتئيست‌ها در بر نمى‌گيرد. اينكه فكر كردن به چيزى يا كسى يا عقيده‌اى مهم در زندگى همسان با پرستش آن قرار بگيرد حرفى است عبث. باور به اينكه كسى در زندگى انسان داراى اهميتى ويژه است بدان معنا نيست كه وى خداست.


#آتئیسم #خداناباوری #مذهب #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
چند فرهنگ‌گرایی به سیاست‌ها و رویه‌هایی اشاره دارد که تنوع فرهنگی، قومی، نژادی، دینی و زبانی را به رسمیت شناخته و ترویج می‌کند.
این مفهوم بر احترام به تفاوت‌ها و ایجاد جامعه‌ای متنوع و فراگیر تأکید دارد.
اصول چند فرهنگ‌گرایی شامل احترام به تنوع، ادغام و همزیستی، مشارکت برابر و مقابله با تبعیض است.

تورنتو به عنوان یکی از متنوع‌ترین شهرهای جهان شناخته می‌شود، که در آن مردم از بیش از 140 کشور مختلف زندگی می‌کنند و بیش از 200 زبان مختلف صحبت می‌شود.
در این تنوع فرهنگی یکی از نمونه‌های‌ قابل توجه رواداری و زیست مسالمت‌آمیز میان باورمندان به ادیان مختلف و خداناباوران و دین‌ناباوران است.

چند فرهنگ‌گرایی، با تأکید بر احترام و پذیرش تفاوت‌ها، تلاش می‌کند جوامعی عادلانه و فراگیر ایجاد کند که در آن همه افراد، بدون توجه به پیشینه فرهنگی‌شان، بتوانند به طور برابر مشارکت کنند و از حقوق و فرصت‌های برابر نیز برخوردار باشند.


https://dialog.tavaana.org/tolerance_history_and_future/

#چندفرهنگ_گرایی #رواداری #خداناباوری #دین_ناباورای #ناباورمندان #آتئیسم #کانادا #تورنتو #دموکراسی #سکولاریسم #گفتگو_توانا

@Dialogue1502

«پشت سر نهادن خدا»
ریچارد داوکینز

ریچارد داوکینز که شاید مشهورترین نظریه‌پرداز خداناباوری و منتقد همه سنت‌های دینی‌ست، برای ایرانیان هم چهره‌ای شناخته شده است؛ اخیرا یکی از کتاب‌های او با نام پشت سر نهادن خدا توسط امیر منیعی به فارسی ترجمه شده است. عنوان اصلی این کتاب به انگلیسی Outgrowing God: A Beginner’s Guide است. این کتاب در سال ۲۰۱۹ منتشر شد و به عنوان یک راهنمای مقدماتی برای افرادی که در جستجوی فهمیدن مبانی علمی و فلسفی دور شدن از باورهای مذهبی هستند، نوشته شده است.

داوکینز در این کتاب، مفاهیمی مانند منشاء اخلاق، رابطه علم و دین، و ایده‌های مرتبط با الحاد و شکاکیت را بررسی می‌کند. او تلاش می‌کند به شیوه‌ای ساده و قابل‌فهم برای مخاطبان جوان‌تر و کسانی که تازه شروع به جستجو درباره این موضوعات کرده‌اند، این مسائل را توضیح دهد. این کتاب به نوعی ادامه‌ی مباحث کتاب معروف داوکینز به نام پندار خدا (The God Delusion) است، اما به طور خاص به زبان ساده‌تر و برای افراد تازه‌کار نوشته شده است.

داوکینز در «پشت سر نهادن خدا» به دنبال این است که به خوانندگان خود نشان دهد که چطور می‌توان بدون نیاز به باورهای دینی، یک زندگی معنادار و اخلاقی داشت.

کتاب در مجموع دو بخش دارد: بخش یکم با عنوان «بدرود ای خدا» و بخش دوم: «تکامل و فراتر از آن» نام دارد. در اولین فصل از بخش یکم با عنوان جالب «این همه خدا» روبه‌رو می‌شوید و می‌توانید حدس بزنید که…

برای مطالعه ادامه یادداشت به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/outgrowing-god/

#خداناباوری #آتئیسم #خداباوری #ناباورمندان #باورمندان #گفتگو #رواداری #نقد_دین

‏ @Dialogue1402

پیام همراهان:

«اگر منیت رو بزاریم کنار، متوجه می‌شیم که دلیلی نداره این دنیای خیره‌کننده پر از رمز و راز، برای بشر تعریف شده باشه! اون چیزی که بهش خدا یا ماوراءالطبیعه می‌گیم همون ابعاد دیگه کیهان هستند که برای بشر که فقط سه بعد مکان و یک بعد زمانو (که رو به جلو هست) درک می‌کنه قابل تصور نیست. باید قبول کنیم که ضعف و ترس بشر و غرورش، خدا رو خلق کرده به تصور اینکه دنیای به این عظمت فقط برای او خلق شده و میل به ابدیت او را قانع کرده که آخرت در انتظار اوست»

اگر این پیام رسیده را خلاصه کنیم، مضمونش این است که خودخواهی انسان «الهیات» و «آخرت‌شناسی» را به وجود آورده است نه واقعا میل او به کسب معرفت.

انسان علیرغم واقعیات غیرقابل انکاری که علم مطرح کرد و خلاف منیت (ego-centrism) او بود، همچنان به طرز ریشه‌داری تمایل دارد فکر کند که تمامی جهان برای او ساخته شده است و برنامه‌ای از پیش در کار بوده است. شما چه فکر می‌کنید؟ چگونه می‌توان به این استدلال پاسخ داد؟

گفت‌وشنود تلاش می‌کند که بستری برای طرح این پرسش‌ها و پاسخ‌های ممکن باشد. پیام شما، منعکس خواهد شد.

#خداباوری #خداناباوری #آتئیسم #دین #لامذهب #بی_دینی #لامذهبی #آخرت #آخرت_باوری #آخرت_شناسی

‏ @Dialogue1402

در واکنش به نقلی که از نیچه کردیم، مخاطبی چنین نوشته است: «برادر لوسیفر و نوچه‌هاش و وسوسه‌های شیطانی‌اش جهان رو بلعیده…»

آنچه از کتاب «تبارشناسی اخلاق» اثر نیچه نقل کرده بودیم درباره ربط بی‌خدایی با احساس بی‌گناهی بود. نیچه می‌گوید که ادیان با بدوجدانی کار می‌کنند؛ بنابراین ادیان و به ویژه باورمندی به خداوند یکتا، با تزریق بدوجدانی به انسان‌ها همراه بوده است. آیین «اعتراف» در مسیحیت بازتاب اهمیت همین بدوجدانی در مسیحی‌ست. کشیشان «اقرارنیوش» استخدام می‌شدند و یکی از وظایف روزانه این کشیشان، شنیدن اعتراف شهروندان به گناه بود! آنها برای شهروند اقرارکرده به گناه، دعایی می‌خواندند و از خداوند برای او طلب آمرزش می‌کردند.

حرف نیچه این است که دین با تزریق بدوجدانی به آدم‌ها کار می‌کند. به همین علت می‌گوید که بی‌خدا بودن، یا بی‌دین بودن، با بی‌پروایی در لذت بردن از زندگی قرین است. کسی که دین و پیغمبر ندارد، در لذدت بردن از زندگی احساس گناه نخواهد کرد.

این مخاطب ما با نام بردن از «لوسیفر»، مطرح شدن این مضامین را به شیطان نسبت داده است؛ بعضی دیگر از مخاطبان گفت‌وشنود، راجع به سرنوشت تراژیک نیچه، سوالات کنایه‌آمیز پرسیده‌اند. شما چه فکر می‌کنید؟ آیا «شیطان» شک در وجود خداوند را گسترش می‌دهد؟ یا عقیده نیچه، «قابل تامل» است؟

#گفتگو #رواداری #بی_خدایی #آتئیسم #نیچه #شیطان #لوسیفر

‏ @Dialogue1402

از باکتری تا باخ و بالعکس!
‏معرفی کتاب

‏«به واسطه لطف سخاوتمندانه پرفسور دنیل دنت، دسترسی رایگان به برگردان فارسی این کتاب میسر گردید و لذا، به همین خاطر بنده هم از طرف خودم و هم از طرف بسیاری از ایرانیان که در حال حاضر متاسفانه از دسترسی آزاد و غیرسانسورشده به دانش محروم هستند، از ایشان عمیقا قدردانی می‌نمایم…»

‏این جملات امیر منیعی، مترجم فارسی کتاب «از باکتری تا باخ و بالعس» است. ترجمه‌ این اثر، چنانکه مترجم فارسی یادآوری می‌کند، در کتابخانه‌های آنلاین به آسانی در دسترس است. تیم پژوهشی گفت‌وشنود، مطالعه‌ی آثار دنت را به خداناباوران ایرانی پیشنهاد می‌کند.

‏اندیشه‌های دنت، تداوم منطقی ماتریالیسم اروپایی‌ست که از یک سو خود را از زبان فوق‌العاده پیچیده‌ فلسفه‌ی قاره‌ای (کانتیننتال) رهانیده، و از سوی دیگر با آخرین دستاوردهای علم روز خود را به‌روز کرده است. حوزه‌ تخصصی دنیل دنت، فلسفه‌ ذهن و علوم شناختی است. او در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی و آگاهی ذهنی تاثیرگذار بوده و به خاطر داشتن دیدگاه‌های روشنفکرانه و بحث‌برانگیز شناخته می‌شود. دنت همچنین بر روی نقاط اشتراک بین علم و فلسفه تمرکز دارد و سعی می‌کند این دو را به طوری که برای عموم قابل فهم باشد، به هم پیوند دهد.

‏دنیل دنت همچنین به خاطر دیدگاه‌های آشکار خداناباورانه‌اش شناخته شده است. او طی سال‌ها به صورت فعال در بحث‌های مربوط به دین، علم، و خداناباوری شرکت کرده و از منتقدان سرسخت مذهب و دیدگاه‌های متافیزیکی…

‏برای مطالعه‌ی ادامه یادداشت به صفحه‌ی گفت‌وشنود رجوع کنید:

‏⁦ https://dialog.tavaana.org/from-bacteria-to-bach-and-back/ ⁩

‏⁧ #دنیل_دنت⁩ ⁧ #خداناباوری⁩ ⁧ #آتئیسم⁩ ⁧ #علم⁩ ⁧ #علم_گرایی⁩ ⁧ #نقد_دین⁩ ⁧ #گفتگو⁩

‏⁦ @Dialogue1402⁩