Մերձավոր Արևելքում դիվանագիտական լանդշաֆտը փոխվում է
Նույնիսկ The New York Times-ն է արձանագրում Վաշինգտոնի մերձավորարևելյան քաղաքականության ֆիասկոն: Իսրայելի գործողությունները Գազայում հանգեցրել են արաբական և մահմեդական երկրների աննախադեպ կոալիցիային, ինչի դրսևորմանն անցած երկու օրերին ականատես եղանք Էր- Ռիյադում, որտեղ կոնսոլիդացված դիրքորոշումներ հայտնեցին Իրանի նախագահ Ռաիսին և Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգ բին Սալմանը, մի սեղանի շուրջ նստեցին Թուրքիայի և Սիրիայի նախագահներ Էրդողղանն ու Ասադը:
Մերձավոր Արևելքում դիվանագիտական լանդշաֆտը փոխվում է, ԱՄՆ-ի ու հավաքականի Արևմուտքի դերակատարությունն է վերանայվում՝ ազդեցության թուլացման տենդենցով:
Նույնիսկ The New York Times-ն է արձանագրում Վաշինգտոնի մերձավորարևելյան քաղաքականության ֆիասկոն: Իսրայելի գործողությունները Գազայում հանգեցրել են արաբական և մահմեդական երկրների աննախադեպ կոալիցիային, ինչի դրսևորմանն անցած երկու օրերին ականատես եղանք Էր- Ռիյադում, որտեղ կոնսոլիդացված դիրքորոշումներ հայտնեցին Իրանի նախագահ Ռաիսին և Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգ բին Սալմանը, մի սեղանի շուրջ նստեցին Թուրքիայի և Սիրիայի նախագահներ Էրդողղանն ու Ասադը:
Մերձավոր Արևելքում դիվանագիտական լանդշաֆտը փոխվում է, ԱՄՆ-ի ու հավաքականի Արևմուտքի դերակատարությունն է վերանայվում՝ ազդեցության թուլացման տենդենցով:
Ֆրանսիական «Բաստիոնների» առեղծվածը, Փաշինյանի քաղաքականության ռիսկերը, ինչո՞ւ է Շահրամանյանը կանչվել Քննիչ հանձնաժողով: Այս և այլ հարցերի շուրջ է հարցազրույցը Live News-ի տաղավարում:
Բոլոր նախկին իշխանություններն ունեցել են իրենց «խեղկատակները», բայց նրանք գոնե չեն միջամտել արտաքին քաղաքական հարցերին: Այս իմաստով՝ Փաշինյանն իսկապես «աննախադեպ» է: Media Post Factum-ի անդրադարձը:
Թուրքիան մեկ տարով երկարաձգում է Աղդամի մոնիտորինգի կենտրոնում ծառայող իր զինվորականների մանդատը: Այս կենտրոնը ստեղծվել է 2020թ-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ և ռուս-թուրքական է, արդյո՞ք ենթադրվում է, որ ռուս խաղաղապահներն էլ են մեկ տարի մնալու ԼՂ-ում, թե՞ նրանց ներկայությունն էլ է սահմանափակվելու մոնիտորինգի կենտրոնով:
Մեզ, ըստ ամենայնի, առաջարկվում է կրկնել ուկրաինական և վրացական սցենարը
«Մենք որոշել ենք ընդլայնել մեր դիտորդական առաքելությունը Հայաստանում՝ ավելի շատ պարեկներ, ավելի շատ պարեկություն՝ սահմանի խնդրահարույց հատվածներում։ Կքննարկենք նաև Եվրոպական Խաղաղության մեխանիզմի միջոցով Հայաստանին օգնելու հնարավորությունը և վիզայի ազատականացման հնարավորությունները»,- երեկ հայտարարել է Ջոզեպ Բորելը:
Այս ամենն, իհարկե, հիանալի է, եթե դիտարկվում է Հայաստանի արտաքին քաղաքականության և անվտանգության համակարգի դիվերսիֆիկացիայի համատեքստում:
Բայց եթե Բրյուսելում այս փաթեթը դիտարկվում է՝ որպես Հայաստանի «հակառուսականության» բոնուս և միաժամանակ ԵՄ-ն չի ստանձնում պատասխանատվություն Հայաստանի անվտանգության համար, մեզ, ըստ ամենայնի, առաջարկվում է կրկնել Ուկրաինայի կամ Վրաստանի սցենարը՝ դրանից բխող ռիսկերով:
Ֆրանսիական ստացված և խոստացված սպառազինության ծավալը չեն լուծում Հայաստանի անվտանգության խնդիրը, այս հարցում մեզ առաջարկվող եվրոպական ընդհանուր բանաձևը հստակ է՝ հարաբերությունների կարգավորում Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ:
Բայց այս հարթության վրա առաջանում են հարցեր՝ ԵՄ-ն ունի՞ կարողություններ կամ ցանկություն ճնշում գործադրել Բաքվի վրա, թե՞ հարաբերությունների կարգավորումը տեղի է ունենալու մեր շահերի հաշվին, ասենք՝ Պրահայի քառակողմ հայտարարության օրինակով:
Եվ վերջապես՝ հակառուսականության դոզայով Հայաստանի «եվրաինտեգրումն» ավելի շատ ռիսկե՞ր է ծնում, թե անվտանգային երաշխիքներ ստեղծում, մանավանդ, երբ Հայաստանի իշխանության, այսպես ասած, ռեվերսը տեղի է ունենում Արևմուտքի ակնհայտ ձախողումների, քաղաքական ու բարոյական դեգրադսցիայի, ուժերի հարաբերակցության ակնհայտ փոփոխության ֆոնի վրա։
«Մենք որոշել ենք ընդլայնել մեր դիտորդական առաքելությունը Հայաստանում՝ ավելի շատ պարեկներ, ավելի շատ պարեկություն՝ սահմանի խնդրահարույց հատվածներում։ Կքննարկենք նաև Եվրոպական Խաղաղության մեխանիզմի միջոցով Հայաստանին օգնելու հնարավորությունը և վիզայի ազատականացման հնարավորությունները»,- երեկ հայտարարել է Ջոզեպ Բորելը:
Այս ամենն, իհարկե, հիանալի է, եթե դիտարկվում է Հայաստանի արտաքին քաղաքականության և անվտանգության համակարգի դիվերսիֆիկացիայի համատեքստում:
Բայց եթե Բրյուսելում այս փաթեթը դիտարկվում է՝ որպես Հայաստանի «հակառուսականության» բոնուս և միաժամանակ ԵՄ-ն չի ստանձնում պատասխանատվություն Հայաստանի անվտանգության համար, մեզ, ըստ ամենայնի, առաջարկվում է կրկնել Ուկրաինայի կամ Վրաստանի սցենարը՝ դրանից բխող ռիսկերով:
Ֆրանսիական ստացված և խոստացված սպառազինության ծավալը չեն լուծում Հայաստանի անվտանգության խնդիրը, այս հարցում մեզ առաջարկվող եվրոպական ընդհանուր բանաձևը հստակ է՝ հարաբերությունների կարգավորում Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ:
Բայց այս հարթության վրա առաջանում են հարցեր՝ ԵՄ-ն ունի՞ կարողություններ կամ ցանկություն ճնշում գործադրել Բաքվի վրա, թե՞ հարաբերությունների կարգավորումը տեղի է ունենալու մեր շահերի հաշվին, ասենք՝ Պրահայի քառակողմ հայտարարության օրինակով:
Եվ վերջապես՝ հակառուսականության դոզայով Հայաստանի «եվրաինտեգրումն» ավելի շատ ռիսկե՞ր է ծնում, թե անվտանգային երաշխիքներ ստեղծում, մանավանդ, երբ Հայաստանի իշխանության, այսպես ասած, ռեվերսը տեղի է ունենում Արևմուտքի ակնհայտ ձախողումների, քաղաքական ու բարոյական դեգրադսցիայի, ուժերի հարաբերակցության ակնհայտ փոփոխության ֆոնի վրա։
«Հայելի» ակումբում անդրադարձել եմ հիմնականում արտաքին քաղաքական օրակարգին:
Հակառուսականության դոզայով Հայաստանի «եվրաինտեգրումն» ավելի շատ ռիսկե՞ր է ծնում, թե՞ անվտանգային երաշխիքներ ստեղծում: Media Post Factum-ի անդրադարձը:
Մինչ շատերը ոգևորված են ԵՄ-ից հնչող ականջահաճո հայտարարություններով, ես Հայաստանի համար նոր ծուղակներ եմ տեսնում, մանավանդ, որ երկիրն այս պահին չունի դաշնակիցներ: Իհարկե, գիտակցում եմ, որ ռեալիստական միտքն այս պահին ճգնաժամ է ապրում, տարբեր կալիբրի պոպուլիստները դարձել են մերօրյա «հերոսները», բայց ես չեմ դադարի ասել այն, ինչը համարում եմ ռեալպոլիտիկ: Դիտեք իմ հարցազրույցը
Ժամանակին իմ շրջապատում մի ինքնագոհ տխմար կար, ով բոլոր բարդ հարցերի համար ուներ պատրաստի պրիմիտիվ լուծումներ: Այդ մարդու մասին երեկ ակամայից հիշեցի, երբ լսեցի ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հարցազրույցը: Թեմային ավելի լուրջ առաջիկայում կանդրադառնամ:
«Մենք ոչ թե հրաժարվել ենք, այլ որոշում կայացրել տարբեր պատճառներով կոնկրետ այդ միջոցառումներին ներկա չգտնվել»,- ՀԱՊԿ գագաթնաժողովին չմասնակցելու մասին ասել է Փաշինյանը:
Հիմա հայոց լեզվին քաջածանոթ որևէ մեկը թող բացատրի՝ ո՞րն է տարբերությունը «նիստին ներկա չգտվելու» և «նիստին մասնակցելուց հրաժարվելու» միջև, եթե երկուսի մոտիվացիան ու արդյունքը նույնն են: Հենց նման «կռուտիտային» հիմքով էլ արտաքին քաղաքականություն է կառուցվում:
Հիմա հայոց լեզվին քաջածանոթ որևէ մեկը թող բացատրի՝ ո՞րն է տարբերությունը «նիստին ներկա չգտվելու» և «նիստին մասնակցելուց հրաժարվելու» միջև, եթե երկուսի մոտիվացիան ու արդյունքը նույնն են: Հենց նման «կռուտիտային» հիմքով էլ արտաքին քաղաքականություն է կառուցվում:
Հայաստանի աշխարհաքաղաքական կողմնորոշման ուղեցույցը ԱԺ.դահլիճում պատգամավոր Նվարդ Վարդանյանի նստելու տեղն է. Նիկոլ Իջևանցի, «Նվարդը՝ գեոպոլիտիկ ուղեցույց» իմաստասիրական աշխատություն, գլուխ 6-րդ, էջ 2023
Հաստատուն տպավորություն է, որ Հայաստանը ոչ թե արտաքին քաղաքականության փոխլրացմամբ կամ դիվերսիֆիկացիայով է զբաղված, այլ ճամբարափոխությամբ: Media Post Factum-ի անդրադարձը:
Հայաստանի համար նոր ծուղակներ եմ տեսնում. ո՞րն է ելքը
Մինչ շատերը ոգևորված են արևմտյան մայրաքաղաքներից հնչող ականջահաճո հայտարարություններով, ես Հայաստանի համար նոր ծուղակներ եմ տեսնում, մանավանդ, որ երկիրն այս պահին չունի իրական դաշնակիցներ:
Իհարկե, գիտակցում եմ, որ ռեալիստական միտքն այս պահին ճգնաժամ է ապրում, տարբեր կալիբրի պոպուլիստները դարձել են մերօրյա «հերոսները», բայց ես չեմ դադարի ասել այն, ինչը համարում եմ ռեալպոլիտիկ:
Սկզբունքորեն պետք է դուրս գանք «փրկիչներ» գտնելու կոմպլեքսից(երեկ դա Ռուսաստանն էր, այսօր՝ Արևմուտքը) ու սովորենք կարդալ տեքստերը խորությամբ՝ գիտակցելով, որ աշխարհաքաղաքական ցանկացած կենտրոն հետապնդում է իր շահերը, որոնց հետ կարող ենք ունենալ հատման և հակադրության կետեր:
Հիմա՝ ծուղակների մասին:
Մի քանի օր առաջ ԵՄ անանուն աղբյուրն «Ազատությանն» ասել էր, որ դեկտեմբերին Բրյուսելում հնարավոր է Միշել- Փաշինյան- Ալիև եռակողմ հանդիպում ու հատուկ նշել էր, թե դրա ընթացքում քննարկվելու է նաև Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապող տրանսպորտային հաղորդակցության հարցը:
Այս արտահոսքը մի քանի միֆեր հերքեց:
Առաջինն այն է, թե իբրև Ալիևը վախենում կամ խուսափում է բրյուսելյան հարթակից:
Չկա նման բան, բացարձակապես ու այս փաստարկը ծիծաղելի է թվում հատկապես այն պատճառով, որ հենց բրյուսելյան գործընթացում է Ալիևը ստացել Արցախը «կլանելու» հնարավորություն՝ անկախ այն հանգամանքից, որ այդ հարցում Ալիևին աջակցել է նաև ռուսների, մեղմ ասած, անգործությունը:
Եվ այսպես, Ալիևը Բրյուսելից ոչ թե փախչում է, այլ ամեն ինչ անում է, որպեսզի այնտեղ գնա իր օրակարգով՝ դա համարելով նախապայման:
ԵՄ-ի արտահոսքն անուղղակիորեն հաստատում է այս վարկածը ու, թերևս, Երևանին համոզելու համատեքստում պետք է դիտարկել Բորելի ականջահաճո հայտարարությունները:
Եթե «Ազատության» լուրն արժանահավատ է, ստացվում է՝ Փաշինյանը դեկտեմբերին գուցե Բրյուսել գնա այն օրակարգով, ինչի պատճառով հրաժարվել է մեկնել Մոսկվա:
«Ցանկացած միջանցք պետք է ստեղծվի միայն Հայաստանի համաձայնությամբ»,- ժամեր առաջ Կոնգրեսի լսումներում ասել է ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնական Ջեյմս Օ'Բրայենը:
Ձևակերպումը խիստ ուշագրավ է:
Ամերիկացի դիվանագետն ինքնին չի բացառում միջանցքի ստեղծումը, ինչն արդեն մասնակիորեն նշանակում է՝ ընդունել Բաքվի օրակարգը, այլ ընդամեն արձանագրում է, որ դա անթույլատրելի է բացել պատերազմի միջոցով ու շեշտը դնում է Հայաստանին համոզելու վրա:
Այս առիթով մի քանի անգամ հայտնել եմ իմ կարծիքը:
Գերտերությունների վեճի առարկան ամենևին էլ չի եղել ԼՂ-ը կամ նրա ժողովրդի ճակատագիրը, Հայաստանի ինքնիշխանությունը կամ Ադրբեջանի մաքսիմալիզմը. նրանք դաժան պայքարի մեջ են՝ խաղաղության մոդեռատորության(ինչը ենթադրում է տարածաշրջանային գերիշխանություն) և կոմունիկացիաների վերահսկողության հարցերում:
Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը ենթադրում էր Ադրբեջանի և Նախիջևանի տրանսպորտային հաղորդակցություն՝ ռուսական վերահսկողությամբ, որովհետև այդ փուլում Ռուսաստանն էր տարածաշրջանի անվտանգության հիմնական սպոնսորը ու այդ հավակնություններից չի հրաժարվել մինչև այս պահը՝ թեև ուկրաինական պատերազմն ազդել է նրա ազդեցության ու հեղինակության վրա:
Խորապես համոզված եմ, որ «միջանցքից ցածր, ճանսպարհից ավելի» կարգավորումով այս հաղորդակցությունը ցանկացած պարագայում ունենալու է արտաքին վերահսկողության ինչ-որ մեխանիզմ՝ նայած այն հանգամանքին, թե ով է լինելու Հարավային Կովկասը «նայողը»:
Ըստ այդմ, անկեղծ չեն Փաշինյանի «ինքնիշխանականության» հայտարարությունները, նա ընդամենը պայքարում է հնարավոր ռուսական վերահսկողության դեմ՝ ամենևին էլ դեմ չլինելով վերահսկողության միջազգային այլ մեխանիզմների:
Իհարկե, այս խաղը Փաշինյանն, ինչպես միշտ, վարում է առանց հաշվարկների, ինչի հետևանքը կարող են լինել Հայաստանի տարածքային կորուստներն ու պետականության ճգնաժամը:
Հայաստանը պատերազմում պարտված կողմ է ու պարտիան վերախաղարկելու ռեսուրսներ գրեթե չունի. մենք արդեն անվերադարձ կորցրել ենք Արցախը, բայց կարող ենք խույս տալ նոր ծուղակներից:
Բայց դրա համար պետք է հրաժարվել արկածախնդրությունից, ուկրաինական/վրացական սցենարները կրկնելու գայթակղությունից:
Հայաստանը պարտավոր է իրապես դիվերսիֆիկացնել իր արտաքին քաղաքականությունը, անվտանգային համակարգը՝ ճամբարափոխության փոխարեն: Համաշխարհային տուրբուլենտության պայմաններում ճամբարափոխությունն առհասարակ արկածախնդրություն է, որը Հայաստանը կարող է կանգնեցնել Ալեքսանդրապոլ-2-ի առջև:
Մինչ շատերը ոգևորված են արևմտյան մայրաքաղաքներից հնչող ականջահաճո հայտարարություններով, ես Հայաստանի համար նոր ծուղակներ եմ տեսնում, մանավանդ, որ երկիրն այս պահին չունի իրական դաշնակիցներ:
Իհարկե, գիտակցում եմ, որ ռեալիստական միտքն այս պահին ճգնաժամ է ապրում, տարբեր կալիբրի պոպուլիստները դարձել են մերօրյա «հերոսները», բայց ես չեմ դադարի ասել այն, ինչը համարում եմ ռեալպոլիտիկ:
Սկզբունքորեն պետք է դուրս գանք «փրկիչներ» գտնելու կոմպլեքսից(երեկ դա Ռուսաստանն էր, այսօր՝ Արևմուտքը) ու սովորենք կարդալ տեքստերը խորությամբ՝ գիտակցելով, որ աշխարհաքաղաքական ցանկացած կենտրոն հետապնդում է իր շահերը, որոնց հետ կարող ենք ունենալ հատման և հակադրության կետեր:
Հիմա՝ ծուղակների մասին:
Մի քանի օր առաջ ԵՄ անանուն աղբյուրն «Ազատությանն» ասել էր, որ դեկտեմբերին Բրյուսելում հնարավոր է Միշել- Փաշինյան- Ալիև եռակողմ հանդիպում ու հատուկ նշել էր, թե դրա ընթացքում քննարկվելու է նաև Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապող տրանսպորտային հաղորդակցության հարցը:
Այս արտահոսքը մի քանի միֆեր հերքեց:
Առաջինն այն է, թե իբրև Ալիևը վախենում կամ խուսափում է բրյուսելյան հարթակից:
Չկա նման բան, բացարձակապես ու այս փաստարկը ծիծաղելի է թվում հատկապես այն պատճառով, որ հենց բրյուսելյան գործընթացում է Ալիևը ստացել Արցախը «կլանելու» հնարավորություն՝ անկախ այն հանգամանքից, որ այդ հարցում Ալիևին աջակցել է նաև ռուսների, մեղմ ասած, անգործությունը:
Եվ այսպես, Ալիևը Բրյուսելից ոչ թե փախչում է, այլ ամեն ինչ անում է, որպեսզի այնտեղ գնա իր օրակարգով՝ դա համարելով նախապայման:
ԵՄ-ի արտահոսքն անուղղակիորեն հաստատում է այս վարկածը ու, թերևս, Երևանին համոզելու համատեքստում պետք է դիտարկել Բորելի ականջահաճո հայտարարությունները:
Եթե «Ազատության» լուրն արժանահավատ է, ստացվում է՝ Փաշինյանը դեկտեմբերին գուցե Բրյուսել գնա այն օրակարգով, ինչի պատճառով հրաժարվել է մեկնել Մոսկվա:
«Ցանկացած միջանցք պետք է ստեղծվի միայն Հայաստանի համաձայնությամբ»,- ժամեր առաջ Կոնգրեսի լսումներում ասել է ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնական Ջեյմս Օ'Բրայենը:
Ձևակերպումը խիստ ուշագրավ է:
Ամերիկացի դիվանագետն ինքնին չի բացառում միջանցքի ստեղծումը, ինչն արդեն մասնակիորեն նշանակում է՝ ընդունել Բաքվի օրակարգը, այլ ընդամեն արձանագրում է, որ դա անթույլատրելի է բացել պատերազմի միջոցով ու շեշտը դնում է Հայաստանին համոզելու վրա:
Այս առիթով մի քանի անգամ հայտնել եմ իմ կարծիքը:
Գերտերությունների վեճի առարկան ամենևին էլ չի եղել ԼՂ-ը կամ նրա ժողովրդի ճակատագիրը, Հայաստանի ինքնիշխանությունը կամ Ադրբեջանի մաքսիմալիզմը. նրանք դաժան պայքարի մեջ են՝ խաղաղության մոդեռատորության(ինչը ենթադրում է տարածաշրջանային գերիշխանություն) և կոմունիկացիաների վերահսկողության հարցերում:
Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը ենթադրում էր Ադրբեջանի և Նախիջևանի տրանսպորտային հաղորդակցություն՝ ռուսական վերահսկողությամբ, որովհետև այդ փուլում Ռուսաստանն էր տարածաշրջանի անվտանգության հիմնական սպոնսորը ու այդ հավակնություններից չի հրաժարվել մինչև այս պահը՝ թեև ուկրաինական պատերազմն ազդել է նրա ազդեցության ու հեղինակության վրա:
Խորապես համոզված եմ, որ «միջանցքից ցածր, ճանսպարհից ավելի» կարգավորումով այս հաղորդակցությունը ցանկացած պարագայում ունենալու է արտաքին վերահսկողության ինչ-որ մեխանիզմ՝ նայած այն հանգամանքին, թե ով է լինելու Հարավային Կովկասը «նայողը»:
Ըստ այդմ, անկեղծ չեն Փաշինյանի «ինքնիշխանականության» հայտարարությունները, նա ընդամենը պայքարում է հնարավոր ռուսական վերահսկողության դեմ՝ ամենևին էլ դեմ չլինելով վերահսկողության միջազգային այլ մեխանիզմների:
Իհարկե, այս խաղը Փաշինյանն, ինչպես միշտ, վարում է առանց հաշվարկների, ինչի հետևանքը կարող են լինել Հայաստանի տարածքային կորուստներն ու պետականության ճգնաժամը:
Հայաստանը պատերազմում պարտված կողմ է ու պարտիան վերախաղարկելու ռեսուրսներ գրեթե չունի. մենք արդեն անվերադարձ կորցրել ենք Արցախը, բայց կարող ենք խույս տալ նոր ծուղակներից:
Բայց դրա համար պետք է հրաժարվել արկածախնդրությունից, ուկրաինական/վրացական սցենարները կրկնելու գայթակղությունից:
Հայաստանը պարտավոր է իրապես դիվերսիֆիկացնել իր արտաքին քաղաքականությունը, անվտանգային համակարգը՝ ճամբարափոխության փոխարեն: Համաշխարհային տուրբուլենտության պայմաններում ճամբարափոխությունն առհասարակ արկածախնդրություն է, որը Հայաստանը կարող է կանգնեցնել Ալեքսանդրապոլ-2-ի առջև:
Եվ վերջապես, աշխարհը գնում է ռեգիոնալացման ու պետք է գիտակցել, որ Հայաստանի պետության գոյությունը և անվտանգությունը մեծապես պայմանավորված են հայ-ռուսական և հայ-թուրքական հարաբերությունների որակից:
Իմ այս գրառումը որևէ առնչություն չունի արտաքին քաղաքական համակրությունների կամ հակակրանքի հետ, որովհետև սկզբունքորեն մերժում եմ «մետությունը» կամ «հակամետությունը»:
Ես ռեալիստական դիրքերից շարադրել եմ իմ մոտեցումները:
Իմ այս գրառումը որևէ առնչություն չունի արտաքին քաղաքական համակրությունների կամ հակակրանքի հետ, որովհետև սկզբունքորեն մերժում եմ «մետությունը» կամ «հակամետությունը»:
Ես ռեալիստական դիրքերից շարադրել եմ իմ մոտեցումները:
ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը «իրական առաջընթաց» է արձանագրել իր և Չինաստանի նախագահ Սի Ցզինպինի բանակցություններում: «Գոյություն ունեն կարևորագույն գլոբալ պրոբլեմներ, որոնք պահանջում են մեր համատեղ լիդերությունը»,- գրել է Բայդենը: