Тасаввур қилинг: 19 ёшли икки ёш қиз кўчада ҳеч ким ҳалақит қилмасдан ўз йўлида кетяпти. Бир пайт 40 ёшли эркак уларнинг тинчини бузиб, ўз бошқарувидаги машинага ўтиришни қатъият билан таклиф қилмоқда, аммо қизлар рад этишди. Эркак яна қатъийроқ ва қўполроқ таклиф қила бошлади. Қизлардан бири чидай олмай унга ўрта бармоғини кўрсатди ва бу иши учун майда безорилик моддаси бўйича 1 миллион 20 минг сўм жарима тўлаши керак.
Иш ҳужжатларидан маълум бўлишича, жорий йилнинг 27 июнь куни 19 ёшли қиз дугонаси билан йўлни кесиб ўтаётганда уларнинг йўлини 40 ёшли Бобомуродов Қўшмурод давлат рақами 01 W 392 JC бўлган ўз бошқарувидаги “Матиз” русумли автомашинада тўсиб қўйган. Шундан сўнг қизларга машинасига ўтиришни буюради. Қизлар унга бир неча марта йўлида қолмасликни айтишса-да, эркак "нозланмасдан" тез машинага ўтиришни айтиб, йўлларини тўсади. Шундан сўнг, қизлардан бири чидай олмади ва эркакка ўрта бармоғини кўрсатди.
Жабрланганларнинг сўзларига кўра, Бобомуродов Қўшмурод ўзини қўпол тутиб, қизлар унга йўлдан қолмасликни айтса-да, уларни тинч қўймаган.
Жиноят ишлари бўйича Чилонзор тумани суди 2024 йилнинг 10 июль куни фуқаро 1984 й.т. Бобомуродов Қўшмуродни Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 41-1-моддасида (шаҳвоний шилқимлик) назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этганликда айбдор деб топиб, 3 сутка маъмурий қамоқ жазосини тайинлади. Шу билан бирга ҳуқуқбузарга ўрта бармоғини кўрсатган қиз Ўзбекистон Республикаси МжТК 183-моддаси (майда безорилик)да назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбдор деб топилиб, БҲМ нинг 3 баравари (1 020 000 сўм) миқдорида жаримага тортилди.
Жабрланувчининг ўзи ҳам қандай қилиб айбдор бўлиб қолди? Ёки қизлар шаҳвоний шилқимликка жим қараб туришлари керакми?! Қизлар уларга ҳам қарши ариза берилиши мумкинлигини билиб, юқоридаги каби ҳолатларга кўз юмиб ўтишларини кутишмоқдами?!
#СукутСақлама #Қонунлар
Иш ҳужжатларидан маълум бўлишича, жорий йилнинг 27 июнь куни 19 ёшли қиз дугонаси билан йўлни кесиб ўтаётганда уларнинг йўлини 40 ёшли Бобомуродов Қўшмурод давлат рақами 01 W 392 JC бўлган ўз бошқарувидаги “Матиз” русумли автомашинада тўсиб қўйган. Шундан сўнг қизларга машинасига ўтиришни буюради. Қизлар унга бир неча марта йўлида қолмасликни айтишса-да, эркак "нозланмасдан" тез машинага ўтиришни айтиб, йўлларини тўсади. Шундан сўнг, қизлардан бири чидай олмади ва эркакка ўрта бармоғини кўрсатди.
Жабрланганларнинг сўзларига кўра, Бобомуродов Қўшмурод ўзини қўпол тутиб, қизлар унга йўлдан қолмасликни айтса-да, уларни тинч қўймаган.
Жиноят ишлари бўйича Чилонзор тумани суди 2024 йилнинг 10 июль куни фуқаро 1984 й.т. Бобомуродов Қўшмуродни Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 41-1-моддасида (шаҳвоний шилқимлик) назарда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этганликда айбдор деб топиб, 3 сутка маъмурий қамоқ жазосини тайинлади. Шу билан бирга ҳуқуқбузарга ўрта бармоғини кўрсатган қиз Ўзбекистон Республикаси МжТК 183-моддаси (майда безорилик)да назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбдор деб топилиб, БҲМ нинг 3 баравари (1 020 000 сўм) миқдорида жаримага тортилди.
Жабрланувчининг ўзи ҳам қандай қилиб айбдор бўлиб қолди? Ёки қизлар шаҳвоний шилқимликка жим қараб туришлари керакми?! Қизлар уларга ҳам қарши ариза берилиши мумкинлигини билиб, юқоридаги каби ҳолатларга кўз юмиб ўтишларини кутишмоқдами?!
#СукутСақлама #Қонунлар
Ҳар йили халқаро ташкилотлар зўравонликнинг тарқалиши, унга бўлган муносабат ва қаршилик кўрсатиш вариантлари ҳақида умумий маълумот бериши керак бўлган кенг кўламли тадқиқотлар ўтказади.
Лойиҳамиз сиз учун халқаро ташкилотлар ҳисоботлари асосида болаларга нисбатан зўравонлик ва қизларга нисбатан гендер зўравонлик ҳолатларини акс эттирувчи маълумотларни тайёрлади.
Ушбу тадқиқотлар билан бу ерда ва бу ерда танишишингиз мумкин.
Батафсил карточкаларда.
#СукутСақлама #Болалар #Қонунлар
Лойиҳамиз сиз учун халқаро ташкилотлар ҳисоботлари асосида болаларга нисбатан зўравонлик ва қизларга нисбатан гендер зўравонлик ҳолатларини акс эттирувчи маълумотларни тайёрлади.
Ушбу тадқиқотлар билан бу ерда ва бу ерда танишишингиз мумкин.
Батафсил карточкаларда.
#СукутСақлама #Болалар #Қонунлар
Депутатлар кеча маърифий фаолиятни тартибга солиш бўйича қонун қабул қилди. Мазур қонун "инфоқаллобларга" қарши курашга қаратилиши кўзда тутилган.
“Таълим фаолияти” тушунчасини қонунга киритиш ва у билан шуғулланиши мумкин бўлган шахслар рўйхатини чеклаш режалаштирилган. Қонуннинг тўлиқ матни билан президент томонидан имзоланиб, ҳужжат эълон қилинганидан сўнг танишишимиз мумкин бўлади. Қонун ҳозирда Олий Мажлисда учинчи ўқишда кўриб чиқилди.
ЎзЛиДеп депутатининг сўзларига кўра (президентимиз ҳам шу партиядан номзоди берилганди), бундай тадбирларда кўпхотинлилик, жинсий камситиш, феминизм, ахлоқий бузуқлик, ҳуқуқбузарликлар тарғиб қилиниб, тингловчилар онгини манипуляция қилиш ҳолатлари кўпаймоқда.
Депутат феминизмни кўпхотинлилик, ахлоқсизлик ва жиноятчилик тарғиботи билан бир қаторда санаб ўтгани ачинарли. Эслатиб ўтамиз, феминизм аёллар ҳуқуқлари учун ҳаракатдир. Ўзбекистонда аёллар ҳуқуқлари юқори даражада қўллаб-қувватланади – Президент Шавкат Мирзиёев бу ҳақда доимо таъкидлайди. Ҳар бир партияда хотин-қизлар қаноти мавжуд бўлиб, у аёллар ҳуқуқларини тарғиб қилиш ва мустаҳкамлашга алоҳида эътибор қаратади (яъни, улар аслида феминизм билан шуғулланади). Шунинг учун партия вакилидан бундай баёнотларни эшитиш икки карра ғалати.
Бутун дунё бўйлаб феминистлар бугунги кунда аёллар ҳуқуқлари учун курашни давом эттириб, гендер зўравонлигига қарши чиқиш, тенг ҳақ тўлаш, дискриминацияга қарши кураш ва бошқа кўп нарсалар учун курашмоқда.
Феминизмни кўпхотинлилик ва жиноятлар ташвиқоти билан бир қаторга қўйиш саводсизликдир. Умид қиламизки, бундай баёнот ЎзЛиДеП партиясининг қарашини кўзда тутмаган. Аёллар ҳуқуқларини қайта-қайта ва доимий равишда ҳимоя қиладиган давлатда бундай фикрни эшитиш мантиқсизлик.
#СукутСақлама #Қонунлар #ФеминизмКерак
“Таълим фаолияти” тушунчасини қонунга киритиш ва у билан шуғулланиши мумкин бўлган шахслар рўйхатини чеклаш режалаштирилган. Қонуннинг тўлиқ матни билан президент томонидан имзоланиб, ҳужжат эълон қилинганидан сўнг танишишимиз мумкин бўлади. Қонун ҳозирда Олий Мажлисда учинчи ўқишда кўриб чиқилди.
ЎзЛиДеп депутатининг сўзларига кўра (президентимиз ҳам шу партиядан номзоди берилганди), бундай тадбирларда кўпхотинлилик, жинсий камситиш, феминизм, ахлоқий бузуқлик, ҳуқуқбузарликлар тарғиб қилиниб, тингловчилар онгини манипуляция қилиш ҳолатлари кўпаймоқда.
Депутат феминизмни кўпхотинлилик, ахлоқсизлик ва жиноятчилик тарғиботи билан бир қаторда санаб ўтгани ачинарли. Эслатиб ўтамиз, феминизм аёллар ҳуқуқлари учун ҳаракатдир. Ўзбекистонда аёллар ҳуқуқлари юқори даражада қўллаб-қувватланади – Президент Шавкат Мирзиёев бу ҳақда доимо таъкидлайди. Ҳар бир партияда хотин-қизлар қаноти мавжуд бўлиб, у аёллар ҳуқуқларини тарғиб қилиш ва мустаҳкамлашга алоҳида эътибор қаратади (яъни, улар аслида феминизм билан шуғулланади). Шунинг учун партия вакилидан бундай баёнотларни эшитиш икки карра ғалати.
Бутун дунё бўйлаб феминистлар бугунги кунда аёллар ҳуқуқлари учун курашни давом эттириб, гендер зўравонлигига қарши чиқиш, тенг ҳақ тўлаш, дискриминацияга қарши кураш ва бошқа кўп нарсалар учун курашмоқда.
Феминизмни кўпхотинлилик ва жиноятлар ташвиқоти билан бир қаторга қўйиш саводсизликдир. Умид қиламизки, бундай баёнот ЎзЛиДеП партиясининг қарашини кўзда тутмаган. Аёллар ҳуқуқларини қайта-қайта ва доимий равишда ҳимоя қиладиган давлатда бундай фикрни эшитиш мантиқсизлик.
#СукутСақлама #Қонунлар #ФеминизмКерак
Ўзбекистонда, айниқса, қишлоқларда яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳ анъаналари анча илдиз отган. Барча аҳоли у ёки бу тарзда бир-бирига қариндош бўлган кичик қишлоқларда бундай никоҳлар кенг тарқалган бўлиб қолмоқда.
⠀
Бойлар эса ўз бойлигини бегона қилмаслик мақсадида болалари қариндошлари билан оила қуришини маъқул кўришади. Қолаверса қизини қариндошига узатса унга хавфсизроқ муҳит яратамиз деб ўйлашади.
⠀
Энг ёмони, аксарият аҳоли бундай никоҳлар ногирон фарзандлар туғилишига сабаб бўлишини кўриб чиқмайди ҳам. Уларнинг фикрича, туғма касалларга ичкилик ёки гиёҳванд моддалар қабули сабаб бўлиши мумкин.
⠀
Ўзбекистонда ён шажара бўйича яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳни тақиқлаш таклиф қилинмоқда. Бу Оила ва хотин-қизлар қўмитаси томонидан жамоатчилик муҳокамасига эълон қилинган Оила кодексига ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги қонун лойиҳасида назарда тутилади.
⠀
Ўзгартиришларга кўра, иккинчи, учинчи ва тўртинчи даражадаги ён шажара бўйича қариндошлар ўртасидаги никоҳни тақиқлаш режалаштирилмоқда. Истисно тариқасида, тиббий генетик текширувлар (ДНК тести) натижаси ижобий бўлган никоҳларга рухсат берилади.
⠀
Ён қариндошлар:
ака-ука ва опа-сингиллар, уларнинг болалари
ота ва онанинг ака-ука ва опа-сингиллари, уларнинг болалари,
бобо ва бувиларнинг ака-ука ва опа-сингиллари, уларнинг болалари ва бошқалар ҳисобланади.
⠀
Ҳозирда Ўзбекистонда насл-насаб шажараси бўйича тўғри туташган қариндошлар ўртасида, туғишган ва ўгай ака-укалар билан опа-сингиллар ўртасида, шунингдек, фарзандликка олувчилар билан фарзандликка олинганлар ўртасида никоҳ қуришга йўл қўйилмайди.
⠀
Ён шажара бўйича яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳни тақиқлаш таклифи янги эмас: у илк бор 2022 йилда илгари сурилганди.
⠀
#СукутСақлама #Қонунлар
⠀
Бойлар эса ўз бойлигини бегона қилмаслик мақсадида болалари қариндошлари билан оила қуришини маъқул кўришади. Қолаверса қизини қариндошига узатса унга хавфсизроқ муҳит яратамиз деб ўйлашади.
⠀
Энг ёмони, аксарият аҳоли бундай никоҳлар ногирон фарзандлар туғилишига сабаб бўлишини кўриб чиқмайди ҳам. Уларнинг фикрича, туғма касалларга ичкилик ёки гиёҳванд моддалар қабули сабаб бўлиши мумкин.
⠀
Ўзбекистонда ён шажара бўйича яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳни тақиқлаш таклиф қилинмоқда. Бу Оила ва хотин-қизлар қўмитаси томонидан жамоатчилик муҳокамасига эълон қилинган Оила кодексига ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги қонун лойиҳасида назарда тутилади.
⠀
Ўзгартиришларга кўра, иккинчи, учинчи ва тўртинчи даражадаги ён шажара бўйича қариндошлар ўртасидаги никоҳни тақиқлаш режалаштирилмоқда. Истисно тариқасида, тиббий генетик текширувлар (ДНК тести) натижаси ижобий бўлган никоҳларга рухсат берилади.
⠀
Ён қариндошлар:
ака-ука ва опа-сингиллар, уларнинг болалари
ота ва онанинг ака-ука ва опа-сингиллари, уларнинг болалари,
бобо ва бувиларнинг ака-ука ва опа-сингиллари, уларнинг болалари ва бошқалар ҳисобланади.
⠀
Ҳозирда Ўзбекистонда насл-насаб шажараси бўйича тўғри туташган қариндошлар ўртасида, туғишган ва ўгай ака-укалар билан опа-сингиллар ўртасида, шунингдек, фарзандликка олувчилар билан фарзандликка олинганлар ўртасида никоҳ қуришга йўл қўйилмайди.
⠀
Ён шажара бўйича яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳни тақиқлаш таклифи янги эмас: у илк бор 2022 йилда илгари сурилганди.
⠀
#СукутСақлама #Қонунлар
Кибербуллинг аёллар ҳаётининг ажралмас қисмига айланди. Улар кўпинча партнерлари ёки собиқ партнерлари ва анонимларнинг қурбони бўлади. Улар ҳақорат, таҳдидлар, жумладан, қотиллик ёки зўрлаш, уларнинг розилигисиз фотосуратлари ва видеоларини тарқатиш ёки ижтимоий тармоқларни бузилишига учраши мумкин.
Харассмент ҳам кибержиноятнинг кенг тарқалган туридир. Шунингдек ўсмир қизлар тенгдошлари томонидан кибербулингга учраши ёки жинсий эксплуатацияга учраши мумкин.
Коронавирус пандемияси ҳам кибербулинг муаммосига яхшигина таъсир ўтказди.
Давоми карточкаларда
#СукутСақлама #Қонунлар #Болалар #киберзўравонлик
Харассмент ҳам кибержиноятнинг кенг тарқалган туридир. Шунингдек ўсмир қизлар тенгдошлари томонидан кибербулингга учраши ёки жинсий эксплуатацияга учраши мумкин.
Коронавирус пандемияси ҳам кибербулинг муаммосига яхшигина таъсир ўтказди.
Давоми карточкаларда
#СукутСақлама #Қонунлар #Болалар #киберзўравонлик
Вояга етмаган қизга тегажоғлик учун 5 сутка?
Тошкент вилоятида 1991 й.т. эркак бирга яшовчи аёлнинг қизига тегажоғлик қилиб, 5 сутка маъмурий қамоқ жазосини олди.
Суд ҳужжатларига кўра, жорий йилнинг 22 июль куни 1991 й.т. Хусанов О. бирга яшовчи аёлининг вояга етмаган қизи билан уйда ёлғиз қолган пайтда унга шилқимлик қилиб, бўса олишни таклиф қилган, бу борада тажриба орттиришини айтган.
Аввалига эркак ўз айбига иқрор бўлмай, қизнинг болалар билан юрганини эшитиб қўйганлигини, унга бўса олишни таклиф қилмаганлигини, бу борада тажриба орттиришини айтмаганлигини, унга туҳмат қилишаётганини билдирган. Кейин эса қилмишидан пушаймон бўлиб, суддан енгиллик беришини сўради.
Жиноят ишлари бўйича Олмалиқ шаҳар судининг 2024 йил 6 августдаги қарори билан 1991 й.т. Ҳусанов Олим Баҳодирович Ўзбекистон Республикаси МЖтКнинг 41-1-моддаси (шаҳвоний шилқимлик) 1-қисмида назарда тутилди ва унга шу модда билан 5 (беш) сутка маъмурий қамоқ жазоси тайинланди.
#СукутСақлама #Қонунлар #Болалар
Тошкент вилоятида 1991 й.т. эркак бирга яшовчи аёлнинг қизига тегажоғлик қилиб, 5 сутка маъмурий қамоқ жазосини олди.
Суд ҳужжатларига кўра, жорий йилнинг 22 июль куни 1991 й.т. Хусанов О. бирга яшовчи аёлининг вояга етмаган қизи билан уйда ёлғиз қолган пайтда унга шилқимлик қилиб, бўса олишни таклиф қилган, бу борада тажриба орттиришини айтган.
Аввалига эркак ўз айбига иқрор бўлмай, қизнинг болалар билан юрганини эшитиб қўйганлигини, унга бўса олишни таклиф қилмаганлигини, бу борада тажриба орттиришини айтмаганлигини, унга туҳмат қилишаётганини билдирган. Кейин эса қилмишидан пушаймон бўлиб, суддан енгиллик беришини сўради.
Жиноят ишлари бўйича Олмалиқ шаҳар судининг 2024 йил 6 августдаги қарори билан 1991 й.т. Ҳусанов Олим Баҳодирович Ўзбекистон Республикаси МЖтКнинг 41-1-моддаси (шаҳвоний шилқимлик) 1-қисмида назарда тутилди ва унга шу модда билан 5 (беш) сутка маъмурий қамоқ жазоси тайинланди.
#СукутСақлама #Қонунлар #Болалар
Бекобод туманида аёлни ўзини ўзи ўлдиришга ундаган эр 9 йил қамоқ жазосини олди.
Жорий йилнинг март ойи охирида марҳумнинг акаси Немолчи.уз лойиҳасига мурожаат қилиб, ҳаётлиги пайтида синглисининг эри уни доимий равишда калтаклаганини айтиб берган. 9 йиллик никоҳ давомида улар атиги уч йил бирга яшашди, аммо бу вақт ичида ёш аёл уч марта ҳимоя ордери олди.
Ўлимидан бир неча кун аввал эркак аёл ва болаларини олиб кетади. Онасининг огоҳлантиришларига у “хавотир олманг, ҳимоя ордерим бор-ку” деб жавоб берган.
28 март куни аёл 5-қаватдан сакради. Аёлнинг эри гумонланувчи сифатида ҳибсга олиниб, прокуратура тергов бошлайди.
Олий суд матбуот котибининг хабар беришича, Жиноят ишлари бўйича Бекобод туман судининг 2024 йил 13 августдаги ҳукмига мувофиқ Д. Х. (1989 йилда Тошкент вилоятида туғилган, муқаддам судланган) Жиноят кодексининг 103-моддаси (ўзини ўзи ўлдириш даражасига етказиш) 2-қисми “а” бандида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилиб, унга 9 йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.
Айбланувчи шикоят бериш ва протест келтириш мумкинлиги маълум қилинди.
Айбланувчига модда санкциясидан келиб чиқиб қаттиқ жазо тайинланди, аммо савол туғилади: нега учта ҳимоя ордери билан профилактика ишлари олиб борилмаган? Фожиадан олдин хотинини қайта-қайта калтаклаган эркак нега жазоланмади? Нега давлат икки қизнинг онасиз қолиб кетишининг олдини олиш учун чора кўрмади?
#СукутСақлама #Қонунлар #Адолат
Жорий йилнинг март ойи охирида марҳумнинг акаси Немолчи.уз лойиҳасига мурожаат қилиб, ҳаётлиги пайтида синглисининг эри уни доимий равишда калтаклаганини айтиб берган. 9 йиллик никоҳ давомида улар атиги уч йил бирга яшашди, аммо бу вақт ичида ёш аёл уч марта ҳимоя ордери олди.
Ўлимидан бир неча кун аввал эркак аёл ва болаларини олиб кетади. Онасининг огоҳлантиришларига у “хавотир олманг, ҳимоя ордерим бор-ку” деб жавоб берган.
28 март куни аёл 5-қаватдан сакради. Аёлнинг эри гумонланувчи сифатида ҳибсга олиниб, прокуратура тергов бошлайди.
Олий суд матбуот котибининг хабар беришича, Жиноят ишлари бўйича Бекобод туман судининг 2024 йил 13 августдаги ҳукмига мувофиқ Д. Х. (1989 йилда Тошкент вилоятида туғилган, муқаддам судланган) Жиноят кодексининг 103-моддаси (ўзини ўзи ўлдириш даражасига етказиш) 2-қисми “а” бандида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилиб, унга 9 йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.
Айбланувчи шикоят бериш ва протест келтириш мумкинлиги маълум қилинди.
Айбланувчига модда санкциясидан келиб чиқиб қаттиқ жазо тайинланди, аммо савол туғилади: нега учта ҳимоя ордери билан профилактика ишлари олиб борилмаган? Фожиадан олдин хотинини қайта-қайта калтаклаган эркак нега жазоланмади? Нега давлат икки қизнинг онасиз қолиб кетишининг олдини олиш учун чора кўрмади?
#СукутСақлама #Қонунлар #Адолат
Зўравонлик қурбонлари ва гувоҳи бўлган болалар ҳуқуқлари. 1-қисм.
Болалар зўравонлик қурбони ёки гувоҳи бўлган ҳолатлар кўп учрайди. Қонун уларни ҳимоя қилиши керак. Бироқ, ҳаётда баъзан бошқа ҳолатларга ҳам гувох бўламиз. Келинг, бизга мурожаат қилган бир аёл воқеасида буни кўриб чиқамиз.
Наргиза воқеаси
Наргиза ва Нодир (исм-шарифлар ўзгартирилган) бахтли хаёт кечириб, қиз фарзандли бўлишган. Нодир ҳар куни қизининг севимли таомларини олиб келарди. У уни доим ўпар ва ва қучоқларди. Ҳар оқшом каравотда ётиб кино томоша қилишар, Нодир қизи билан унинг қучоғида ётарди. Наргиза оталик туйғуларини намоён этяпти, деб ёмон хаёлга бормас, лекин тез орада адашганини англайди.
Наргиза касалхонадан муддатидан аввал чиқади. Уйга келган Наргиза эрини ўйнаши билан кўради. Жанжаллар бошланди. Эрининг ўйнаши Наргизанинг қизига интим сурат ва видеоларни юборган экан. Наргизанинг сўзларига кўра, унинг қизи одамови бўлиб қолиб, ўзини тортадиган, кўчага чиқиш ва мактабга бормайдиган бўлиб қолган (бўлган воқеа туфайли қиз охирги чоракда масофадан туриб ўқиган).
Наргиза ҳуқуқ-тартибот идораларига мурожаат қилди. Нодирнинг ўйнашига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 140 (Ҳақорат) ва 129-моддаси (16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз ҳатти-ҳаракатлар) билан жиноят иши қўзғатилган. Тергов жуда секин кетар ва иш охир-оқибат ёпилди. Наргиза прокуратурага мурожаат қилди ва тергов давом эттирилди. Терговчи сўроқ пайтида Нодир ва унинг қизи ўртасидаги муносабатлар ҳақида сўрай бошлади.
Текширувлар қизнинг рост гапираётганини кўрсатди, натижада эркакка нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 129-моддаси билан иш қўзғатилди, шу билан бирга Нодир хотинини руҳий касал деб ҳисоблаб, қарши даъво аризаси билан чиқди. Наргиза бунинг аксини исботловчи экспертизадан ўтишга мажбур бўлди. Кейинчалик, Нодирнинг ўйнашига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 129-моддаси бўйича иш квалификациясига ўзгартириш киритилиб, унинг қизга интим сурат ва видео жўнатиш ҳаракати маъмурий ҳуқуқбузарлик сифатида квалификация қилинди.
Нодир ва унинг ўйнаши иши бир-бирига боғлиқ бўлмаган, аввалига алоҳида тергов қилинган бўлса-да, кейинчалик улар бирлаштирилиб, икки хил жиноят таркиби бўйича умумий айблов эълон қилинган. Кейинроқ суд мажлисида Нодир содир этган жиноятга ҳеч қандай алоқаси бўлмаган шахслар, яъни ҳақоратда айбланаётган унинг ўйнаши ва унинг адвокатлари иштирок этди. Шунингдек, суд Наргизанинг ишни ёпиқ эшиклар ортида кўриш ҳақидаги илтимосларини инобатга олмади. Терговнинг ўзи ҳам турли сабабларга кўра кечиктирилди. Бир нечта экспертиза тайинланди, онанинг эътирозларига қарамай, қиз бир неча бор сўроққа чақирилди. Бўлиб ўтган воқеалар бола учун жуда кўп стрессни келтириб чиқарди.
Нодир тергов бир йилдан ортиқ давом этса-да, адолатдан қоча олмади. Суд мажлиси бўлиб ўтди, натижада у ЎзР ЖК 129-моддаси 1-қисмида (Ўн олти ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз-бузуқ ҳаракатлар қилиш) назарда тутилган жиноятни содир этишда айбдор деб топилди ва 1 йил 6 ой ахлоқ тузатиш ишлари жазосини олди.
Терговнинг узоқ давом этгани ва иш аввал ёпилганини ҳисобга олиб, Наргиза бунга Нодирни катта лавозимда ишлаши сабаб деб билади. Наргизанинг сўзларига кўра, у банк филиали раҳбари, амакиси эса шаҳар ҳокими.
#СукутСақлама #Болалар #Қонунлар
Болалар зўравонлик қурбони ёки гувоҳи бўлган ҳолатлар кўп учрайди. Қонун уларни ҳимоя қилиши керак. Бироқ, ҳаётда баъзан бошқа ҳолатларга ҳам гувох бўламиз. Келинг, бизга мурожаат қилган бир аёл воқеасида буни кўриб чиқамиз.
Наргиза воқеаси
Наргиза ва Нодир (исм-шарифлар ўзгартирилган) бахтли хаёт кечириб, қиз фарзандли бўлишган. Нодир ҳар куни қизининг севимли таомларини олиб келарди. У уни доим ўпар ва ва қучоқларди. Ҳар оқшом каравотда ётиб кино томоша қилишар, Нодир қизи билан унинг қучоғида ётарди. Наргиза оталик туйғуларини намоён этяпти, деб ёмон хаёлга бормас, лекин тез орада адашганини англайди.
Наргиза касалхонадан муддатидан аввал чиқади. Уйга келган Наргиза эрини ўйнаши билан кўради. Жанжаллар бошланди. Эрининг ўйнаши Наргизанинг қизига интим сурат ва видеоларни юборган экан. Наргизанинг сўзларига кўра, унинг қизи одамови бўлиб қолиб, ўзини тортадиган, кўчага чиқиш ва мактабга бормайдиган бўлиб қолган (бўлган воқеа туфайли қиз охирги чоракда масофадан туриб ўқиган).
Наргиза ҳуқуқ-тартибот идораларига мурожаат қилди. Нодирнинг ўйнашига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 140 (Ҳақорат) ва 129-моддаси (16 ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз ҳатти-ҳаракатлар) билан жиноят иши қўзғатилган. Тергов жуда секин кетар ва иш охир-оқибат ёпилди. Наргиза прокуратурага мурожаат қилди ва тергов давом эттирилди. Терговчи сўроқ пайтида Нодир ва унинг қизи ўртасидаги муносабатлар ҳақида сўрай бошлади.
Текширувлар қизнинг рост гапираётганини кўрсатди, натижада эркакка нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 129-моддаси билан иш қўзғатилди, шу билан бирга Нодир хотинини руҳий касал деб ҳисоблаб, қарши даъво аризаси билан чиқди. Наргиза бунинг аксини исботловчи экспертизадан ўтишга мажбур бўлди. Кейинчалик, Нодирнинг ўйнашига нисбатан Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 129-моддаси бўйича иш квалификациясига ўзгартириш киритилиб, унинг қизга интим сурат ва видео жўнатиш ҳаракати маъмурий ҳуқуқбузарлик сифатида квалификация қилинди.
Нодир ва унинг ўйнаши иши бир-бирига боғлиқ бўлмаган, аввалига алоҳида тергов қилинган бўлса-да, кейинчалик улар бирлаштирилиб, икки хил жиноят таркиби бўйича умумий айблов эълон қилинган. Кейинроқ суд мажлисида Нодир содир этган жиноятга ҳеч қандай алоқаси бўлмаган шахслар, яъни ҳақоратда айбланаётган унинг ўйнаши ва унинг адвокатлари иштирок этди. Шунингдек, суд Наргизанинг ишни ёпиқ эшиклар ортида кўриш ҳақидаги илтимосларини инобатга олмади. Терговнинг ўзи ҳам турли сабабларга кўра кечиктирилди. Бир нечта экспертиза тайинланди, онанинг эътирозларига қарамай, қиз бир неча бор сўроққа чақирилди. Бўлиб ўтган воқеалар бола учун жуда кўп стрессни келтириб чиқарди.
Нодир тергов бир йилдан ортиқ давом этса-да, адолатдан қоча олмади. Суд мажлиси бўлиб ўтди, натижада у ЎзР ЖК 129-моддаси 1-қисмида (Ўн олти ёшга тўлмаган шахсга нисбатан уятсиз-бузуқ ҳаракатлар қилиш) назарда тутилган жиноятни содир этишда айбдор деб топилди ва 1 йил 6 ой ахлоқ тузатиш ишлари жазосини олди.
Терговнинг узоқ давом этгани ва иш аввал ёпилганини ҳисобга олиб, Наргиза бунга Нодирни катта лавозимда ишлаши сабаб деб билади. Наргизанинг сўзларига кўра, у банк филиали раҳбари, амакиси эса шаҳар ҳокими.
#СукутСақлама #Болалар #Қонунлар
Зўравонлик қурбонлари ва гувоҳи бўлган болалар ҳуқуқлари. 2-қисм
Биз аввалроқ Наргиза ва унинг қизи воқеаси билан бўлишдик. Уларнинг мисолида тергов ва суд жараёнида вояга етмаган бола ҳуқуқлари бузилишини кўрсатдик.
Немолчи.уз лойиҳаси юристи Мадина Очилова бола ҳуқуқлари бузилишига эътибор қаратди:
Мазкур жиноят ишида бир қатор процессуал қонунбузарликлар кузатилган. Биринчиси, боланинг у ҳақидаги маълумотлар махфийлигини ҳимоя қилиш ҳуқуқини таъминлаш, хусусан, ишни ёпиқ эшиклар ортида олиб бориш билан боғлиқ. Терговчи процессуал қонун ҳужжатларида бундай тоифадаги ишлар мажбурий тарзда ёпиқ кўрилиши назарда тутилганига қарамай, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 129-моддасини алоҳида иш юритувига ажратмаган. Шунга кўра, иш бўйича бошқа судланувчилар вояга етмаганга нисбатан жиноят бўйича иш материаллари билан тўлиқ танишиш имконига эга бўлдилар.
Қолаверса, қиз онасининг сўзларига кўра, иш фигурантлари ва улардан жиноят иши бўйича тафсилотларни ошкор қилмаслик бўйича мажбурият олинмади. Шунинг учун ҳам Нодирнинг ўйнаши жиноят иши тафсилотларини овоза қилгани учун жазога тортилмади.
Қайта-қайта сўроқ қилишлар ва экспертизалар қизни ҳар сафар бўлган воқеани тафсилотлари билан эслашга мажбур қилиб, жароҳатларди. Тергов бошида қиз қаттиқ стрессни бошдан кечирди, бу нафақат уйдан чиқиш, балки уй эшиги ёки деразасига яқинлашиш қўрқувига олиб келди.
Афсуски, онадан бошқа ҳеч кимнинг вояга етмаган қизнинг аҳволи билан иши бўлмаган ва процессуал ҳаракатларни амалга ошириш учун ҳар сафар қизини уйдан чиқишга кўндиришига тўғри келган. Процессуал қонунчиликда боланинг қайта жароҳатланишининг олдини олиш мақсадида вояга етмаган шахсни стенограмма, видео ва аудио ёзувлардан фойдаланган ҳолда сўроқ қилиш имконияти назарда тутилган.
Лекин юқоридаги ишда вояга етмаган қиз суд мажлисида ЎзР ЖК 129-моддаси 1-қисмида назарда тутилган айбловга алоқаси бўлмаган шахслар олдида сўроқ қилинган. Иш очиқ тарзда ўтган, ва Нодир ўйнашининг адвокатлари мумкин бўлмаган саволлар ҳам беришган. Бундай тоифадаги ишларни бегона шахслар ҳузурида кўриб чиқишга йўл қўйилмайди. Наргиза иш ёпиқ тарзда кўрилиши бўйича илтимосномалар киритган, лекин суд уларни қаноатлантирмаган.
Бундай жараёнлар вояга етмаган шахсларнинг манфаатлари ҳисобга олинмаслигини яққол кўрсатади.
Бола ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ва ҳимоя қилиш.
Одил судловнинг асосий тамойиллари 1989 йил 20 ноябрда қабул қилинган Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияда баён этилган. Ўзбекистон конвенцияга 1992 йил 9 декабрда қўшилган.
Болалар ўзларига бевосита таъсир кўрсатадиган барча масалалар бўйича ўз фикрларини эркин ифода этиш ҳуқуқига эга. Суд жараёнларида иштирок этиш, уларнинг манфаатлари ва қобилиятларини ҳисобга олган ҳолда, ёшга мос келиши керак. Иккиламчи қурбонликнинг олдини олиш ва болаларни жиноий процессда иштирок этиш чоғида пайдо бўлиши мумкин бўлган қўрқувдан чеклаш муҳим.
#СукутСақлама #Қонунлар #Болалар
Биз аввалроқ Наргиза ва унинг қизи воқеаси билан бўлишдик. Уларнинг мисолида тергов ва суд жараёнида вояга етмаган бола ҳуқуқлари бузилишини кўрсатдик.
Немолчи.уз лойиҳаси юристи Мадина Очилова бола ҳуқуқлари бузилишига эътибор қаратди:
Мазкур жиноят ишида бир қатор процессуал қонунбузарликлар кузатилган. Биринчиси, боланинг у ҳақидаги маълумотлар махфийлигини ҳимоя қилиш ҳуқуқини таъминлаш, хусусан, ишни ёпиқ эшиклар ортида олиб бориш билан боғлиқ. Терговчи процессуал қонун ҳужжатларида бундай тоифадаги ишлар мажбурий тарзда ёпиқ кўрилиши назарда тутилганига қарамай, Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 129-моддасини алоҳида иш юритувига ажратмаган. Шунга кўра, иш бўйича бошқа судланувчилар вояга етмаганга нисбатан жиноят бўйича иш материаллари билан тўлиқ танишиш имконига эга бўлдилар.
Қолаверса, қиз онасининг сўзларига кўра, иш фигурантлари ва улардан жиноят иши бўйича тафсилотларни ошкор қилмаслик бўйича мажбурият олинмади. Шунинг учун ҳам Нодирнинг ўйнаши жиноят иши тафсилотларини овоза қилгани учун жазога тортилмади.
Қайта-қайта сўроқ қилишлар ва экспертизалар қизни ҳар сафар бўлган воқеани тафсилотлари билан эслашга мажбур қилиб, жароҳатларди. Тергов бошида қиз қаттиқ стрессни бошдан кечирди, бу нафақат уйдан чиқиш, балки уй эшиги ёки деразасига яқинлашиш қўрқувига олиб келди.
Афсуски, онадан бошқа ҳеч кимнинг вояга етмаган қизнинг аҳволи билан иши бўлмаган ва процессуал ҳаракатларни амалга ошириш учун ҳар сафар қизини уйдан чиқишга кўндиришига тўғри келган. Процессуал қонунчиликда боланинг қайта жароҳатланишининг олдини олиш мақсадида вояга етмаган шахсни стенограмма, видео ва аудио ёзувлардан фойдаланган ҳолда сўроқ қилиш имконияти назарда тутилган.
Лекин юқоридаги ишда вояга етмаган қиз суд мажлисида ЎзР ЖК 129-моддаси 1-қисмида назарда тутилган айбловга алоқаси бўлмаган шахслар олдида сўроқ қилинган. Иш очиқ тарзда ўтган, ва Нодир ўйнашининг адвокатлари мумкин бўлмаган саволлар ҳам беришган. Бундай тоифадаги ишларни бегона шахслар ҳузурида кўриб чиқишга йўл қўйилмайди. Наргиза иш ёпиқ тарзда кўрилиши бўйича илтимосномалар киритган, лекин суд уларни қаноатлантирмаган.
Бундай жараёнлар вояга етмаган шахсларнинг манфаатлари ҳисобга олинмаслигини яққол кўрсатади.
Бола ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ва ҳимоя қилиш.
Одил судловнинг асосий тамойиллари 1989 йил 20 ноябрда қабул қилинган Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияда баён этилган. Ўзбекистон конвенцияга 1992 йил 9 декабрда қўшилган.
Болалар ўзларига бевосита таъсир кўрсатадиган барча масалалар бўйича ўз фикрларини эркин ифода этиш ҳуқуқига эга. Суд жараёнларида иштирок этиш, уларнинг манфаатлари ва қобилиятларини ҳисобга олган ҳолда, ёшга мос келиши керак. Иккиламчи қурбонликнинг олдини олиш ва болаларни жиноий процессда иштирок этиш чоғида пайдо бўлиши мумкин бўлган қўрқувдан чеклаш муҳим.
#СукутСақлама #Қонунлар #Болалар
Зўравонлик қурбони ва гувоҳлари бўлган болалар ҳуқуқлари. Тергов жараёни
Иккиламчи виктимизация – жиноятдан азият чеккан шахс тергов ва суд жараёни давомида иккиламчи жароҳат олиш жараёнидир.
Оғир кечадиган камситувчи сўроқлар, тергов экспериментлари, экспертиза ва суд жараёни жабрланувчиларнинг аҳволига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Болаларга гувоҳлар сифатида катталар каби ҳурмат кўрсатилиши керак. Уларнинг кўрсатувлари ёшига қараб ҳақиқий эмас деб ҳисобланмаслиги керак. Жиноят қурбонлари ва гувоҳлари бўлган болалар билан боғлиқ ишлар бўйича одил судлов бўйича тамойилларга кўра, агар боланинг кўрсатма беришга малакаси бунинг аксини тасдиқловчи далиллар бўлмаса, бола ваколатли гувоҳ ҳисобланади.
Жабрланувчининг фарзандлари ва жиноят гувоҳлари шахси сир сақланиш ҳуқуқига а. Уларнинг шахсий ҳаёти билан боғлиқ маълумотлар ҳимояланган бўлиши керак. Бундан ташқари, болаларни ортиқча жамоатчилик эътиборидан ҳимоя қилиш муҳимдир. Масалан, кўрсатма бериш вақтида ОАВ вакилларини суд залига киритмаслик, болалар учун ҳам тергов идораларида, ҳам судда алоҳида кутиш жойлари ташкил этиш.
Жиноятлар ҳақида хабарлар
Зўравонлик қурбонлари ва гувоҳлари бўлган болаларни ҳимоя қилиш чораларидан бири болаларнинг жиноят ёки зўравонлик ҳақида хабар беришларини осонлаштирадиган ишонч телефонини ташкил этишдир. Шунингдек, болалар зўравонликка учраган ҳолатлар тўғрисида хабар бериш мажбурияти қонун ҳужжатларида ҳар бир киши ёки муайян касб вакиллари учун, масалан, шифокорлар учун мустаҳкамланиши мумкин.
Айрим мамлакатларда болалар билан ишлайдиган махсус полиция бўлимлари ташкил этилган. Бундай хизмат ходимлари махсус ўқишдан ўтадилар ва зарурият бўлган пайтда болаларни васийлик органларига юбориши мумкин.
Судлов тизими билан бевосита рўпара бўлганда болалар улар ўтиши керак бўлган жараён билан таништирилиши керак. Кўрсатма бериш вақти, жойи, уни ўтказувчи ходимлар ҳақида маълумотни олдиндан билиши уларга ижобий таъсир кўрсатади.
Тергов жараёни ва кўрсатма бериш
Болалар билан боғлиқ ишларда тергов учун қатъий вақтни белгилаш муҳимдир. Кечикишларнинг олдини олиш муҳимдир. Нотўғри ўтказилган сўроқлар болаларда стрессга олиб келиши мумкин. Шунинг учун суҳбатни болаларга нисбатан ўта эҳтиёткор тарзда ўтказиш ва касбий ахлоқ қоидаларига риоя қилиш муҳимдир. Жабрланувчи болалар ёки гувоҳлар билан суҳбат ўтказаётган шахслар болалар билан суҳбатлашиш техникасини ўрганишлари керак.
Бундан ташқари, кўрсатмалар ота-оналар ёки қонуний вакилларнинг иштирокисиз ўтказилмаслиги керак. Болаларнинг гувоҳлик беришдан бош тортиши жиноят ёки бошқа ҳуқуқбузарлик деб ҳисобланмаслиги керак.
Суҳбат учун энг яхши жой - болага таниш бўлган жой. Бироқ, агар қонунга кўра, интервью ички ишлар идоралари ёки судда ўтказилиши керак бўлса, унда болалар мебеллари ва ёқимли муҳит яратилган махсус болалар хонасини танлаш керак.
#СукутСақлама #Болалар #Қонунлар
Иккиламчи виктимизация – жиноятдан азият чеккан шахс тергов ва суд жараёни давомида иккиламчи жароҳат олиш жараёнидир.
Оғир кечадиган камситувчи сўроқлар, тергов экспериментлари, экспертиза ва суд жараёни жабрланувчиларнинг аҳволига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Болаларга гувоҳлар сифатида катталар каби ҳурмат кўрсатилиши керак. Уларнинг кўрсатувлари ёшига қараб ҳақиқий эмас деб ҳисобланмаслиги керак. Жиноят қурбонлари ва гувоҳлари бўлган болалар билан боғлиқ ишлар бўйича одил судлов бўйича тамойилларга кўра, агар боланинг кўрсатма беришга малакаси бунинг аксини тасдиқловчи далиллар бўлмаса, бола ваколатли гувоҳ ҳисобланади.
Жабрланувчининг фарзандлари ва жиноят гувоҳлари шахси сир сақланиш ҳуқуқига а. Уларнинг шахсий ҳаёти билан боғлиқ маълумотлар ҳимояланган бўлиши керак. Бундан ташқари, болаларни ортиқча жамоатчилик эътиборидан ҳимоя қилиш муҳимдир. Масалан, кўрсатма бериш вақтида ОАВ вакилларини суд залига киритмаслик, болалар учун ҳам тергов идораларида, ҳам судда алоҳида кутиш жойлари ташкил этиш.
Жиноятлар ҳақида хабарлар
Зўравонлик қурбонлари ва гувоҳлари бўлган болаларни ҳимоя қилиш чораларидан бири болаларнинг жиноят ёки зўравонлик ҳақида хабар беришларини осонлаштирадиган ишонч телефонини ташкил этишдир. Шунингдек, болалар зўравонликка учраган ҳолатлар тўғрисида хабар бериш мажбурияти қонун ҳужжатларида ҳар бир киши ёки муайян касб вакиллари учун, масалан, шифокорлар учун мустаҳкамланиши мумкин.
Айрим мамлакатларда болалар билан ишлайдиган махсус полиция бўлимлари ташкил этилган. Бундай хизмат ходимлари махсус ўқишдан ўтадилар ва зарурият бўлган пайтда болаларни васийлик органларига юбориши мумкин.
Судлов тизими билан бевосита рўпара бўлганда болалар улар ўтиши керак бўлган жараён билан таништирилиши керак. Кўрсатма бериш вақти, жойи, уни ўтказувчи ходимлар ҳақида маълумотни олдиндан билиши уларга ижобий таъсир кўрсатади.
Тергов жараёни ва кўрсатма бериш
Болалар билан боғлиқ ишларда тергов учун қатъий вақтни белгилаш муҳимдир. Кечикишларнинг олдини олиш муҳимдир. Нотўғри ўтказилган сўроқлар болаларда стрессга олиб келиши мумкин. Шунинг учун суҳбатни болаларга нисбатан ўта эҳтиёткор тарзда ўтказиш ва касбий ахлоқ қоидаларига риоя қилиш муҳимдир. Жабрланувчи болалар ёки гувоҳлар билан суҳбат ўтказаётган шахслар болалар билан суҳбатлашиш техникасини ўрганишлари керак.
Бундан ташқари, кўрсатмалар ота-оналар ёки қонуний вакилларнинг иштирокисиз ўтказилмаслиги керак. Болаларнинг гувоҳлик беришдан бош тортиши жиноят ёки бошқа ҳуқуқбузарлик деб ҳисобланмаслиги керак.
Суҳбат учун энг яхши жой - болага таниш бўлган жой. Бироқ, агар қонунга кўра, интервью ички ишлар идоралари ёки судда ўтказилиши керак бўлса, унда болалар мебеллари ва ёқимли муҳит яратилган махсус болалар хонасини танлаш керак.
#СукутСақлама #Болалар #Қонунлар
