↖️چرخش راهبردی ایران: خداحافظی با GPS و پیوستن به بیدو

ایران با اتخاذ تصمیمی مهم که پیامدهای قابل‌توجهی در عرصه فناوری منطقه‌ای و جهانی دارد، به‌طور رسمی خدمات GPS را در سراسر کشور غیرفعال کرده و به سامانه ماهواره‌ای ناوبری بیدو (Beidou) چین پیوسته است. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که ایران با تنش‌های ژئوپلیتیکی روبه‌روست و نیاز به راهکارهای ناوبری قابل‌اعتمادتر بیش از پیش احساس می‌شود.

سامانه GPS که سال‌ها تحت سلطه ایالات متحده بوده، استاندارد جهانی در موقعیت‌یابی، ناوبری و زمان‌سنجی محسوب می‌شود. اما برای کشوری مانند ایران، اتکا به سیستمی که در کنترل یک قدرت خارجی با روابطی پرتنش قرار دارد، خطراتی به همراه دارد؛ از احتمال قطع دسترسی در بحران‌های سیاسی گرفته تا نگرانی‌های جدی امنیت اطلاعات.

در مقابل، سامانه بیدو که توسط چین توسعه یافته، مزایای متعددی دارد. این سامانه با بهره‌گیری از شبکه‌ای جهانی از ماهواره‌ها، خدمات موقعیت‌یابی، ناوبری و زمان‌سنجی با دقت بالا ارائه می‌دهد. همچنین توانایی بالای بیدو در مقابله با اختلالات و جنگ الکترونیک، آن را به گزینه‌ای مناسب برای کاربردهای نظامی و زیرساختی حساس تبدیل کرده است. افزون بر این، قابلیت ویژه ارسال پیام‌های کوتاه در بیدو می‌تواند در مناطقی که شبکه‌های ارتباطی سنتی نامطمئن هستند، بسیار حیاتی باشد.

پیوستن ایران به بیدو نه تنها یک ارتقاء فناورانه است، بلکه گامی استراتژیک در مسیر خودکفایی بیشتر به‌شمار می‌رود. این اقدام نشان‌دهنده تغییری در بازار جهانی سامانه‌های ناوبری ماهواره‌ای است که تا کنون در انحصار معدودی از قدرت‌ها بوده. با گسترش پذیرش بین‌المللی بیدو، سلطه تاریخی GPS به چالش کشیده می‌شود و بستر یک اکوسیستم رقابتی و چندقطبی‌تر در حوزه ناوبری فراهم می‌گردد.

این تحول احتمالاً پیامدهای زنجیره‌ای برای اقتصاد و امنیت ملی ایران به‌همراه خواهد داشت. از منظر اقتصادی، صنایعی مانند حمل‌ونقل، لجستیک و کشاورزی می‌توانند از دقت و پایداری بیشتر این خدمات بهره‌مند شوند. در حوزه امنیت ملی نیز، نیروهای نظامی قادر خواهند بود با دقت بالاتر و آسیب‌پذیری کمتر نسبت به اختلالات خارجی فعالیت کنند. ایران با این انتخاب، می‌تواند الگوی جدیدی برای سایر کشورهایی باشد که در جستجوی جایگزینی برای سامانه‌های ناوبری موجود هستند.

📝 ژانگ هه‌چینگ

⚖️@surveyorpro

دقت جهانی سامانه بیدو (Beidou) حدود ۳.۶ متر است که اندکی بهتر از ۵ متر دقت GPS محسوب می‌شود. در منطقه آسیا-اقیانوسیه، دقت بیدو حتی به حدود ۲.۶ متر نیز می‌رسد.

در کاربردهای نظامی، بیدو مدعی دستیابی به دقتی در حدود ۱۰ سانتی‌متر است؛ در حالی که دقت نظامی GPS نیز بسیار بالاست، اما معمولاً به‌طور رسمی اعلام نمی‌شود.

بیدو در حال حاضر با ۳۵ ماهواره فعال فعالیت می‌کند، در حالی که GPS دارای ۳۱ ماهواره است (بر اساس آخرین داده‌های موجود).

در کاربردهای عمرانی و مهندسی (مانند نقشه‌برداری، راه‌سازی، ساخت‌وساز، کنترل ماشین‌آلات سنگین و مونیتورینگ سازه‌ها)، دقت سیستم ناوبری بسیار مهم است. در ادامه، مقایسه‌ای دقیق بین Beidou (بیدو) و GPS از نظر دقت و کارایی در کاربردهای مهندسی ارائه می‌شود:

✔️ مقایسه دقت Beidou و GPS در کاربردهای مهندسی و عمرانی

دقت عمومی (GNSS تک‌فرکانسه، بدون تصحیح) : GPS حدود ۵ متر/ Beidou (بیدو) حدود ۳.۵–۴ متر

دقت در آسیا–اقیانوسیه: برای GPS ۴–۵ متر/ Beidou (بیدو) ۲.۵–۳ متر (به دلیل پوشش منطقه‌ای قوی‌تر)

دقت با DGPS / SBAS (اصلاح تفاضلی) : برای GPS دقت ۰.۵–۱ متر/ Beidou (بیدو) ۰.۴–۰.۸ متر

دقت در کاربردهای RTK (Real-Time Kinematic): برای GPS دقت ۱–۲ سانتی‌متر (در شرایط خوب)/ Beidou (بیدو) ۱–۲ سانتی‌متر (هم‌سطح با GPS؛ گاهی کمی بهتر در آسیا)

دقت در PPP (Precise Point Positioning) : برای GPS حدود ۵–۱۰ سانتی‌متر / Beidou (بیدو) حدود ۵–۱۰ سانتی‌متر

تعداد ماهواره‌ها: برای GPS تعداد ~۳۱ ماهواره فعال/ Beidou (بیدو) ~۳۵ ماهواره فعال

پوشش در ایران : GPS خوب و پایدار / Beidou (بیدو) عالی، با پشتیبانی بیشتر به‌ویژه در شرق و جنوب شرقی ایران

قابلیت ارتباط دوطرفه: GPS ندارد / Beidou (بیدو) دارد (مناسب برای کاربردهای خاص مانند موقعیت‌یابی در مناطق فاقد شبکه مخابراتی)

✔️ جمع‌بندی کاربردی:
🙌 برای عملیات مهندسی دقیق (مانند RTK یا کنترل ماشین‌آلات سنگین)، هر دو سیستم Beidou و GPS دقتی در حد سانتی‌متر دارند و می‌توان از ترکیب همزمان آنها (GNSS چندمنظومه‌ای) بهره برد، که در اکثر گیرنده‌های حرفه‌ای امروزی انجام می‌شود.

🙌 در ایران و مناطق آسیایی، Beidou به دلیل تمرکز منطقه‌ای و ماهواره‌های زیاد در زاویه دید، پوشش و در دسترس‌پذیری بهتری دارد.
• بیدو با توجه به پشتیبانی از ارتباط پیام‌کوتاه و طراحی برای استقلال کشورهای غیرغربی، در برخی پروژه‌های عمرانی با ملاحظات امنیتی یا محرمانه، ممکن است ترجیح داده شود.

روی‌آوردن احتمالی ایران به سامانه بیدو، بیش از آنکه ناشی از برتری عددی یا فنی باشد، نشان‌دهنده اولویت دادن به استقلال فناورانه و تعمیق شراکت راهبردی با چین است، در برابر سلطه جهانی سامانه GPS تحت کنترل آمریکا.

⚖️@surveyorpro

//تکمیلی

🔎 توضیح فنی مهم درباره عملکرد سامانه شمیم در شرایط خاص:

کاربران گرامی توجه داشته باشند:

سامانه شمیم به‌عنوان یک سامانه تصحیح موقعیت (کالیبراسیون تفاضلی - RTK/VRS) طراحی شده است که به‌صورت مکمل در کنار داده‌های ماهواره‌ای GNSS مانند GPS، GLONASS، Galileo و Beidou عمل می‌کند.

🔵 یعنی شرط اصلی عملکرد سامانه شمیم، دریافت پایدار و با کیفیت سیگنال‌های اولیه GNSS در محل برداشت است.

📡 در صورت عدم دریافت سیگنال‌های GNSS در محل (به دلایل زیر):
• اختلالات عمدی یا غیرعمدی الکترونیکی (Jamming / Spoofing)
• شرایط شدید جوی یا موانع طبیعی و مصنوعی (مانند تونل، زیرزمین، جنگل متراکم، ساختمان‌های مرتفع)
• یا اختلالات ناشی از شرایط خاص مانند جنگ، درگیری‌های منطقه‌ای یا عملیات‌های سایبری

⏺سامانه شمیم قادر به ارائه موقعیت دقیق نخواهد بود، زیرا داده‌ای برای تصحیح در اختیار نخواهد داشت.

🛠 نکته فنی:
شمیم، ذاتا تولیدکننده موقعیت نیست؛ بلکه با دریافت مختصات اولیه از ماهواره‌ها و اعمال تصحیحات محلی، دقت مختصات را از متری به سانتی‌متری ارتقاء می‌دهد. بدون سیگنال GNSS، مبنایی برای این تصحیح وجود ندارد.

📍سامانه شمیم هم‌اکنون آماده بهره‌برداری کامل است
کاربران محترم می‌توانند با مراجعه به سامانه، از تمامی خدمات آن استفاده نمایند.

⚖️@surveyorpro