#Kai! #Sai
=========
Wolaphote goowa
Duuchawa ta"aikki
Taalleenyaho yite
Hamara gaadakki
Mangitte kajjeltay
Miniliki Jaanooyye
Mangittu Mallassa
Sharrantanni sa'e
Abiyyu iillakki
Sanna sanna kiirte
Gadado la"akki

Arrasso buseesso
Shituta oosokki
Dhagge nookkihu ledo
Taashshina sharrokki
Minshona xa'mokki
Paarlaamaho fushshe
Gannona sammokki
Coyi'rannore furme
Yiihena "#Hanni_cuqqi!"
Soqqitto mannino
Paarlaamaho fuqqi.
Maano dikullohe
Atera qo'likki?

Mamalla worootto
Gaaduyta wonqokki
Hiikkolla maaxootto
Domme kilashokki
Hiikko qanchira no
Diimi farashikki
Hiikko dargalla no
Wosincho urdekki
Qara mayra badi
Gaaduyhu billawikki
Mamalla sutootto
Halluyta bisekki
Qoqqowo assinikki
Haaffi hawalakki
Bubbete olinni
Feesibuukete gaaday
Beettu shawalakki

Sanna sanna kiirre
Huteessinannahe
Noottowa minekki
Duumba higgankunni
Xa'mokki lamalki
Iltohe amakki
Gaadoho qixxaawi
Tennee hee'rattonku
Gooffona tarekki
Mishamo anikki!!

@Gaacheeno Fullaasa
Arfaasa 25, 2011M. D
🕦 4:40 am 🇪🇹
Hawaasa, Sidaama, Itophiya🇪🇹

Masaalo
=======
Duucha jifo sa'ne Xa'monke xiinbe xa hee'noommo deerra iillinoommo. Sa'noommoti mite sa'nayikkitenka Malu, Macciishshamanke, mittimmanke, Halaalunna Halaalu anni Maganu kaa'leennanke konne deerra iillinoommo.

Xa may qarri xaade noonke? Noonke injo maati? Woshshaado hiitto ikkine sa'no? Hanni kuri xa'muwa aana hasaambo.

Xaade noonke qarra

1. Gobbate gashshaanchi ordi giwise noonke. Mite gede ninkera gooro wodhe nooha lawanno. Afiisinni fultannoti baxissannoti dino. Tini ikkitosi caacceessitanni noonke.

2. Reedaani sa'u aganna baalantenni addi addi olu hayyonni xa'monke duumba qolara olame, ninke woshshaado milinqanna qarrame no. Ikkirino, xaano mitte goofimarchu xagarro ma'le noonke. Isinni Sidaamu xa'mo ragaho ane umi'yate yee dogenke, wolootu baalu xa'mo kayissidhanniha asse, ole sirinyasi paarlaama massi're no.

3. "Tophiyu mittoho!" yiteemme mannootinna polotiku uurrinshubba xa'monke effidhe gibbe no.

4. Miidiyu, gaazeexu, maxaaficho, polotiku kakkaysaano, mooraano, Hawaasi teesaano wole daga baalanti xa'monke macciishshinummo macca ba'onke yitanni noonke.

5. Geerru songara albaanni giddoydi adawi roorinni woraddate ka"anni keeshshi canci gashshootenke wolqa hune saino. Hakko korinninna wole ledote loossanni Takisifoorsete loosi hasi'nanni deerrinni albira hige dilophino.

6. Mitootu daddalaanono ikkito alba kisaartu sooreeyye tini xa'mo duumba higganno gede giddo giddo surte, xa'nitanni no. Sa'eno, mannu mimmito huluullamanno looso diinu ledo halante loossanni no.

Noonke injo maati?

A. Geerru Sooreessu Gudumaalira songe ha'rinku Sidaamu baatto bukote xeena ganno ikkitino. Mittimmanke qadhitino.

B. Xaa yannara woraddate assinanni hee'noonniti ejjeetto, geerrunna gashshaanote ledo songo mittimma kalaqate lowo qeecha godo'litino. Saeno, qoqqowu sharro dhaabbanni no.

C. Ejjeettote miilla yanna yannatenni songitannoti; uurrinshate xawishsha fushshitannoti; fb borreessitannoti sharro jawachishshino; diina yaachishshe no.

D. Aliidi sooreeyye lawishshaho qoqqowu piredidaantichi, zoonenna Hawaasi Quchumi Sidaamu xa'mo aana noonsa uurrinsha kaajjite no. Roorinni, MM xa'monke gufidhannokki gede hinko ga'mi're nooha lawanno.

E. Qarqarinke adawi wole Itophiyu qarqartonni roore agarame no.

Diinu Tuqqara Hedinoti Jeefote Woshshaado Maatiyya?

Duucha woshshaado hedinore amada gibbeenna goofimarchunnita woxunni, wolqatenni, olu uduunninni, xagarrotenni, mangistete ragiidi irkonni dhaabbate mitto kora calla agadhe nooha lawanno.

Hakkuno, Sidaamu hubbi yee fulanno qarqara taaga Sidaamu manna giirannoho yee loosiisi'ri viidiyo gedeere lexxe loosara, umisi qolonke uddi're gane, shee, qarqaranke Jijjigu gede asse, miidiya lasse, "La'e Sidaamu ikkito! " yee, Kalqete leellishe, shaanniha shee, usuranniha usure, hasi'noommo qoqqowo ikkikkinni hasi'rino qoqqowi gedeeha anga worankera hedinoha lawanno. Kuni halaaleho.

Konnira malu maati? Hayyonke hayyo roore ikka noose. Albira hendoommo Nageyu Diri woy Salaamaawe salfe fulleemmo darganna hayyo diinu sure eanno caakko beeshshitinotanna diina kasaarsitannota ikka noose.

Gibitsootu assitu gede minnate qarqarinni fanfe, mitto Gudumaale fulle, miidiyu noowa macciishshammenke keeraancho doongonni xawisa dandiineemmo faro ma'la hasiissanno.

Konnira, hanni Manchu coyi'notenni bambantaambummokkinni hayyotenni seekkine malammo. Tenne jeefote jifo sa"ate xiinxallotenni qaanfo.

#Hexxo_noonke! #Qoqqowo_ikkineemmo!
#SQB
Hawaasa, Sidaama, Itophiya🇪🇹

Geerru Maasso #Boohaarre!
=============
Xaphoomunni Geerru Songonni lowore afi'nanni hee'noommo. Lawishshaho mittimmanke kaajjilli, macciishshama, malamanna adawu songote gumaati.

Hakkiinnino sae, 27 diro mittu dani geerra calla macciishshinanni keeshshinoommoti gatteenna, woradda woraddantenni halaale cu'mi'rinoha haammata geerra anfanni hee'noommo. Togoo geerri konni ka'irano lowo mangitte anga eessitukkinni qorowa hasiissannonsa geerraati.

Xaa yannara duuchuri ayimmanke bulbulanni no: kalqoommimma (globalization), ya'noo'ma (modernization), amma'no, polotiku, miinju qarri, dagoomitte heeshsho rakkonna wkl budu aana hekko kalaqqeenna, budinke gawajjamino; afuu jajjabbunniwa nafa karsamanni no.

Geerru coyi'ranno gara nafa lawishshaho la'nummoro, mite qixxaawora coy gedera, Ficheenna Simpoozeemete manna maassi'rara ka"anno jajjabbi rooru Sidaamu budinni xalala maasso maassi'ra hooganno geeshsha mommoddanna macciishshinoommo yannano no.

Hakkiinnino sae, ammanote annuwi maassonna budu geerri maasso karsante baxxite leella gibbannonke yanna nafa no. Xaphoomunni, anfummokkinni duuchurichi budenke hoshooshe gude no yannaraati tini songo dancha gede woradda tuqqanni noohu.

Tini songo, maalale ikkanno garinni budinke, songonke amanyooti, geerru halaali darcho higanno gede assate kaayyo lowoti kalaqantino. Mayinnino roore, geerru mereero noo foonqe gatteenna mimmitu ledo wole qarritinotano malamate buusu karamino.

Tini songo baalawa suffuro, atootu, macciishshama, ayirrinyu, xirchu, gaamaarrenna gaacheenu, wirro higanno. Qoleno, Maganu dagankera alba higanno. Ba"anni noonkeri muqaaqannona budinkeno dargasi daannoha ikkanno.

Budinke daafira hakkeeshsha yuummoro, woraddate assini songo giddonni geerru maasi'ranna macciishshoommota ki'nera dawadha baxoommona nabbabbine boohaare; rosicho ikkannore adhe.

#Ejjeettote:

Maganu ha'ronsa hoodete.
Sidaamu Magani ha'ronsa hoodete.
Sidaamu Ayyaani ledo ha'ronsa.

#Ejjeetto:

Busha iillitoonke'ne.
Buuto iillitoonke'ne.
Shorritine iille.
Xooqqine fulle.
Bushatey gatte.
Buutotey gatte.
Bagaduy gatte.
Baalletey gatte.
Fayyatey gatte.
Farratey gatte.
Ejjeetto misi.
Oosicho misi.

#Gashshoote:

Gashshoote misi.
Dhaawami gashshoote.
Sidaamu Magano gashshoote dhaawi.
Akaajo Meerrihu dhaawohe.
Teelamihu dhaawohe.
Barihu dhaawohe.
Bandahu dhaawohe.
Shishshihu dhaawohe.
Shiggaaraannihu dhaawohe.
Sidaamu Magani dhaawohe.
Tophiya misi.
Ejjeetto shaaltooti;shaaggattooti!

Garchu Naado Naaramohu maassi'rinote.
(Harbagoonu Woradinni)

@Gaacheeno Fullaasa
Hawaasa, Sidaama, Itophiya🇪🇹

Odoo Finfinne

Addisi Ababu Yuniveriste Sidaamu rosaano dagoomitte heeshshonna Sidaamimmate sirinya dhaaphitanno songo songite hossino.

Songote soni Sidaamu Sooreessu Gudumaalinni sufe, woraddate songanni noota darchu aani songo labbanno.

Addisi Abababu Yuniveriste lamalante hooweenni mittu gudumaalira xaaddinoti 1-5 diri geeshsha noo addi addi rosi goli rosaanooti.

Songote qineessaanno rosaano Addisi Ababu Yuniveriste Sidaamu Rosaano Mittimma Galtanno wodho qixxeessite abbitino. Qixxaabbino wodho aana miilla hedo wortinoha ikkanna qineessaano ledote hedonni dhaabbanno gede hasaabbe, albira loosu aana hossanno gede gumultino.

Rosaanote mittimma hasiissinohu mimmitu qarra tirate, jaalooma kaajjishate, rosunni mimmito irkisatenna mayinnino roore Sidaamu daga duuchu ragi lophora qeechansa fulateeti. Tenne mittimmate qara hexxo Finfinne rosu aana keeshshitanno yannara xaphoomunni ruukko faffonsa aana uurrinsha kalanqe hasaawate injo kalaqirateeti.


Kowiichi mittimma qaeteno mittimma sigiigissannota ikkitinohuranna albirano ledde xitewiittannota xawissino. Qoleno, Sidaamu sharro yanna, egennonna qiniitu assi dhuki baalunni irkissannota kaajjishshe hasaabbe, xaadu barra dinye amaxxite raga raga higgino.

@Gaacheeno Fullaasa

#Finfinne, #Oromiya, #Ethiopia 🇪🇹

Side Burraaqi!
===========
Agari,
Miniliki raaqi
Jaanooyye raaqi
Mangittu raaqi
Mallassi raaqi
Raaqammonku HDno raaqi.

Hee! Jaale Side!
Raaqama itteenna #Buluuli_Barraaqi!
Meu doogo barahaho giggile daaqi
Wolaphote baanti waaga seekkite qaagi!
Haafu haafare yaannotenni hanni daaqi
Sharrote sharrora angakki ale qolte saaqi.
Raaqama ikkito!#Sidaama_Burraaqi! ✊✊

#Sidaama_Roori!
#Sidaamu_Buna_Seyanyo_Hooli!
#Qeelle_Gaacheenunna_Gaamaarre_Sidaamu_Bunira!
@(SQB) Gaacheeno Fullaasa

📌 Finfinne, Oromiya, Ethiopia🇪🇹

Odoo Isipoorte
============

Sidaamu Buni Lekkate Kaase Kilabe Irkisaanosenni Dukkisante Finfinne dhagge loossino! #Roori_Sidaama!

Sidaamu Buni irkisaano Kilawensa irkisara Finfinne ikkite hadhanni noo gara guuratenni #FB xallitanni leellishshinonke. Ayimmate birbinyitinoti Sidaamu ooso seeda doogo dagge Aliyyaanto calla kukkubbitanno Finfinnera Sidaamu xircho leellishino.

Sidaamu Buni Kilawerano ikko Sidaamu polotikira badhete diimmicho ikkitinoti tini irkisaano lowo geeshsha galantannireeti. Manni gobbara haxo gotti yineemmo assitinonkena.

Godo'le
======
Godo'le umi bocira lamenti gaamo mimmito lowo diroortino. Ikkirono, Sidaamu Buni godo'laano goole kiirsiisate kaayyo duucha afidhe hafanfarsite sa'ino. Gargarteemmerinna mereeri godo'laano lowo geeshsha kaajjuulleho.

Kolbiteemmeri woy goole eessiteemmeriwa foonqe nooha labbanno. Albiidi godo'laano giddo Addisi Gideyu ashshiishinannikki godo'laanchooti.

Hattenni hee'neenna fooliishsho fulte higgu gedensa 56 daqiiqi'ra Wodimmeeneh kiirsiisi. Irkisaano udiinne mulqidhe xerembidhu; kukkubbitu. Dhaggete.

Hattennera hagiidhine ka'nummokkinni, 59' balloote mittu godo'laanchinkera duume kaarde leellinshi. Mikita shaqqitunke. Illenke roore hakka qolle, kubbano, luulano facci assinummo.

Hakkunni gedensaanni, lowo yanna goole kiirantannonkekki gede godo'laano gargadha roorsitu. 75' daqiiqi balloote Diichu godo'laanchi mereeroho hee're seedise ninke goolewa kaase gananno. Seedde daggino kaase, goolete qiniiteenni fultella hadhannota labbannona SB goole agaraanch fule WD godo'laancho qoqqobbise ho'lanna beettu ga'ne uwanno.

Umbohura, Co'itte qorichu gano WD uynanni. Daanyu aana cancu bati'ranno. Irkisaanono afoo sa'anno. Ikkiri ikkeenna WD hattenne kaayyo horonsi're mitte taalo ikkanno.

Mite gede wolqa quubbi yitunke, Irkisaano gutte fulansa, higge hadhanno woyteno hashshannota, daafuro kubbanniha, kokkuwano yortinoti, Sidaaminni kaameella lassine marre Istaadyeemete iibbinshe, danqo adhine gumiweelle nafarira higa yaaddino.

Konne balla 79' Addisi Gideyhu aliidi goole mule afi'noonni qorichu gano gananno. SB godo'laano WD agaraanchira doqqante kaase la"anno faro ho'liteenna goole lukki yitanno. Hattilla ba'o! Irkisaano makkaltanno. Uulla gongo'mitanno. Fooggaltinoti Federaalete poolise nafa shinqannikkiwa shiqwinoonni yite bordunni ganate geeshsha iillitanno.

Hakkonni gedensaanni, WD xaano goole kiirsiinseenna Magano guma taalolla daraadhine ha'noonke yaanno manni mitu guluphe, mitu mimmito cu'me, mitu kaase la"a agure huuccattote higanno. Daanyu hafanfarro daqiiqa 6' ledirono godo'le hattennenni, Sidaamu roorrenni jeeffino.

Irkisaanono, "Roori Sidaama Roori!" yitanni Isadiyemetenni fultino.
Fultinori gobbaannino shiimare kubbite raga raga higgino. Rooru wirro hashsha Hawaasira hadhannota kultinoe. Mitu galte, soodi guttannota.

Godo'lete duumba mitturi mararsannori ikkino. Giirantinoti WD irkisaano rossinonte gede SB Baase hincilaallo albiido kinchunni gante hiiqqitino. Konni albaannino Dirredaawu Kilawe Baase Sooddote gante hiiqqitinoti qaangannite. Aada assonsana.

Godo'le lainohunni woyyaawa noisirenna kaajjado waate ga'a haa're shiqeemmo'neha ikkanno.

Keere Galle!

@SQB (Gaacheeno Fullaasa)

#Qeelle_Qeelle_Ikkitonke!

Finfinne, Oromiya, Itophiya 🇪🇹

አሊቶ ሔዋኖ (የሲዳማው አቡነ ጴጥሮስ) #እውነተኛ_ታሪክ!
==========================
© በሳበቃ (ጋቼኖ ፉላሳ) (#የማይታለፍ_እውነት!

👉 ማስታወሻነቱ | #ለአሊቶዎቹ!

በጣሊያን ወረራ ወቅት አሊቶ ሔዋኖ በሲዳማ የአላዎ ሞቴ (ንጉስ) ነበሩ። አሊቶ ሀይቻ(አባ መላ)ና ማሳላንቾ (ትንቢት ተናጋርም) ናቸው።

ገና ጣሊያን ወደ ሀገራችን እንደገባ "በሀገሬ አምስት ዓመት ብቻ ነው የሚትቆዩት፤ ትጠፋላችሁ።" ቢሎ የትንቢት ቃሉን ተናግሮ ነበር።

ይህ የትንቢት ቃሉ በጣሊያን ፖስታ ትራፊ ለቃቃሚ ባንዳዎች አማካይነት በወቅቱ የጣሊያኑ የደቡብ ኢትዮጵያ ጦር መሪ ለነበረው ለጀነራል ባውዛኖ ጆሮ ይደርሳል።

ጀነራሉም "በኢትዮጵያ የሚትኖሩት ጊዜ አምስት ዓመት ብቻ ነው።" የሚለውን ትንቢት በሰሙ ጊዜ ይረበሹና ጉዳዩን ወደ ሮም ንጉስ ሪፈር ያደረጋሉ።

ንጉሱም ትንቢቱን ለማረጋገጥ ተጨማሪ መስቀለኛ ጥያቄ ጠይቄው እንዲያረጋግጡ ለጀነራል ባውዛኖ ትዛዝ ያስተላልፋሉ። በትዕዛዙ መሠረት፥ ጀነራል ባውዛኖ የትንቢቱ ትክክለኛነት ለማረጋገጥ፥ መስቀለኛ ጥያቄ ለመጠየቅ አሊቶ ሔዋኖ ወደሚኖሩበት፥ ማለትም ወደ ከአላዎ አርኬ መልዕክተኛ ሊከው፥ ወደ አፖስቶ ይርጋለም እንዲመጣ ያስጠሩታል።

አሊቶ ሔዋኖ ኩሩ ንጉስ (ሞቴ) ስለነበሩ፥ "በጥሪ ሊመጣ እኔን ልጅ አረከኝ እንዴ? የሚመጣውማ ፈላጊ ነው እንጂ ተፈላጊ ከቀዬው አይንቀሳቀስም።" ቢሎ መልክተኛውን ይመልሱለታል።

ጀነራሉም በንዴት ባንዳዎቹንና ወታደሮቹን አሰከትሎ፥ ወደ አሊቶ መንደር ያመራል። ደጅ ከደረሰ በኃላ "አሊቶ እንደምን ደህና አደርክ?" ይለዋል። አሊቶ ዝም ይላል። ጀነራሉ አክለው "ደህና አድረያለው።" ብለህ መልስልኝማ! ሲለው ጊዜ፥ "ሰላም ፈልገህ ያልመጣህ ሰውዬ 'ሰላም አደርክ ወይ?' ስትለኝ ጊዜ ግራ ገብቶኝ ነው ዝም ያልኩት።" ቢለው የመልስ ምት ለጀነራሉ ይሰጡታል።

ጀነራሉ "'አምስት ዓመት ምናምን ብቻ ነው እዚህ ሀገር የምትኖሩት።' ያልከውን ቃል እንድትቀይር ነው የመጣሁት።" ይላቸዋል። አሊቶም አብሮት ላሉ ሽማግሌዎች "Affini?" (እንግዳው የሚለው ሰማችሁ ወይ?) በማለት ጉዳዩን መጀመሪያ አብሮወት ለነበሩ ሽማግሌዎችም የጋራ ጉዳይ ያደርጋል። ይህ የአፊኒ ሥርዓት በሲዳማ ሶንጎ ባህል ትልቅ ቦታ የሚሠጠው ነው።

ከዚያም ሽማግሌዎቹ አንዱ በሽምግልና ደረጃ ከአሊቶ ቀጥሎ ያለው፥ "Wonshitinni?" (አሊቶ የያዘውን ጉዳይ በውል አውቃችዋል?" ቢለው ሶንጎውን ይጠይቃል። የሶንጎው አባላትም ነገሩን እየተከታተሉ እንደሆነ "Wo'mitewo."
ቢለው ይመልሳሉ ከዚያም "Wonshitinni?" ቢለው ሶንጎውን ጠይቀውየነበሩ ሽማግሌ አሊቶን "Anfoonnina dawari." (ሰምተናልና መልሰሌት) ይሉታል። አሊቶም "አዎ አምስት ዓመት ብቻ ነው የሚትኖሩት፤ ትጠፋላችሁ፤ አኔ ቃሌን ብቀይርም እውነት አትቀየርምና አትልፋ።" ይሉታል። ንግግራቸው በአስቶርጋሚ መሆኑ ነው።

ጀነራሉ አሊቶ መልስ ተናዶ፥ለማረጋገጫ አንዲት እርጉዝ ላም እንዲያመጡለት ወታደሮቹን ያዛል፤ እነሱም ያመጡለታል። ከዚያ "አሊቶ አንተ ትንቢት ተናጋሪ ከሆንክ፥ እስክ ይህች ለም ያረገዘችውን ጥጃ ፆታና መልክ ንገረኝ።" ይላቸዋል።

አሊቶ የሲዳማ ባህል ሀሳብ ማንሸራሸሪያ ወጊ የቅድሙን "Affini?" ሥርዓት ጠብቆ፥ "ለሚቱ ያረገዘችሁ ወንድ ጥጃ ሲሆን፥ መልኩ ቡላ ግንባሩ ነጭ ነው።" ቢሎ ለጀነራሉ ይመልስላቸዋል።

ጀነራሉ የትንቢቱን ትክክለኛነት ለማረጋገጥ ስለተቻኮሌ፥ ላምቷን በወጉ ሳይገፍ ሆዶዋን ቀዶ ጥጃውን ያውጣል፤ ጥጃውም አሊቶ ያሉት ዓይነትይሆናል። ጀነራሉ ይደነግጣሉ። "ትነቢት መናገር እዚህ ሀገር ሳይቀል አይቀርም" ቢለውም ያስቡና "እስት እኔንም የሆነ ነገር ልተንቢይ፤ ጠይቀኝ።" ይላቸዋል።

አሊቶም የአፊኒ ሥርዓቱን አሟልቶ፥ "ልጆች እስት ሦሥት ጠርሙሶችን አዘጋጁልኝ፦ በአንዱ ውሃ ሙሉ፤ በሁለተኛ ዉሃውን የጠርሙሱን ግማሽ ያክል ጨምሩ፤ ሦሥተኛውን ባዶ ጠርሙስ አምጡልኝ።" ይላቸዋል።

እንዳሉም ሦሥት ጠርሙስ ተዘጋጀ። በአንዱ ዉሃው መሉ ተደረገ፤ በሁለተኛው ዉሃው ጎዶሎ ሲደረግ፥ ሦሥተኛው ባዶ ጠረሙስ ተደረገ። ከዚያ አሊቶ ጀነራሉን በልባቸው "አንተ ማነህ ወራሪው" ሳይሉት አልቀሩምና "ስለነዚህ ጠርመሶች በጥልቀት መርምረህ እውነቱን ነገርን።" ይላቸዋል።

ጀነራሉም "ምንድነው ፈታኝ ጥያቄ ስጠብቅ የሕፃናት ጫዎታ አደረክብኝ?" ይልና፥ "ይህማ ሦሥት ጠርሙስ፦ በአንዱ ሙሉ ውኃ፥ በአንዱ ግማሽ፥ ሦሥተኛው ባዶ ነው።" ቢሎ እሪፍ።

አሊቶ "Diaffini?" ("ጠይቄው የመለሰልኝ መል አዳመጣችሁ አይደል?"እንደማለት ነው) ቢለው እንደተለመደው ሌሎችን ካሳተፉ ቦኃላ፥ ጀነራሉ መልሱን በትክክል አለመመለሳቸውን ነግሩአቸው።

ከዚያም አሊቶ "እኔ ልንገርህ አዳምጥ፤ ሙሉ ጠርሙስ ሕዝቤ ነው፤ ሕዝቤ ሲዳማ፥ኢትዮጵያ። ሕዝቤ ሁሌም ሙሉ መሆኑን የሚገልፅ ምሳሌ ነውየመጀመሪያው።

ጎዶሎው የእናንተን ፖስታ ትራፊ የሚለቃቂሙ፥ ካሃዲ ባንዳዎች ናቸው። ማንነታቸውን ለሆድ የሸጡ፥ እነሱ መቼም ሙሉ ሊሆኑ አይችሉም፤ እነሱ ሁሌም ጎዶሎ ናቸው።

ሦሥተኛው ባዶ ጠርሙስ የእናንተ የጣሊያኖች ተምሳሌት ነው። እሰከ አምስት ዓመት ድረስ ብቻ እንጂ፥ ሀገሬን ለቃችሁ ትወጣላችሁ። ይሄው ነው ሃቁ።" ይላቸዋል።

ጀነራሉ በንዴት ይጨሳሉ፤ ከዚያም ወታደሮቹ አሊቶን ከመኖሪያ መንደራቸው ወደ ይርጋለም እንድወስዱአቸው ያዛቸዋል። ከዚያም አሊቶን የተከበረውን ሞቴ (ንጉስ) እየጎተቱአቸው፥ እየገፎአቸው ይርጋለም ይውሰዱአቸዋል።

"ቃል እውነት ነው፤ እውነት አንድ ነናት፤ ቃል ቢቀየርም እውነት አትቀየርም፤ ያው እውነት ናት፤ ስለዚህ ኢዝህ ሀገር 5 ዓመት ብቻ ነው የምትኖሩት፤ እሱንም ያለዕረፍት።" ቢለው በቃላቸው ስለፀኑ የሞት ቅጣት ይበየንባቸዋል።

ከዚያም በስተመጨረሻም የመጨረሻ ቃል የሚናገሩበት ዕድል ይሰጣቸዋል። አሊቶም፦
"Manna baitto mala hoogge!
Mala baitta anna hoogge!
Aliito baitto waamma hoogge!"

ጥሬ ትርጉሙ፦
ሕዝቤ ለችግሪህ ያለመፍትሔ አፈላላጊ መቅረትህ ነው!
መፍትሔ አንችም ያለወላጅ አባትሽ መቅረትሽ ነው!
አሊቶ አንተም ያለመቃብር መቅረትህ ነው!

የስንኞቹ ይዘት እንደሚከተለው ይገለፃል።

"ይዝቤ ከዚህ በፊት እመክሪህ፥ ለችግርህም መፍትሄ አፈላልግሊህ ነበር፥ አሁን ብቻህን ከነችግሪህ ቲቸህ መሞቴ ነው።

በሌላ በኩል ከዚህ በፊት የሕዝቡ ችግር ፈች የሆኑ መላዎችና የመፍትሄ ሃሳቦች በውስጤ ነበሩ፤ አሁን እነሱንም በውስጤ ይዤ የመሞቻዬ ሰዓት መድረሱ ያሳዝነኛል።

ይባስ ቢሎ ደግሞ፥ በሲዳማ ባህል ሰው ሲሞት የለቅሶ ሥርዓቱ ባህላዊ ይዘቱን የጠበቀ ነው። ሞቴ (ንጉስ)ሲሆን እንደውም ለየት ይላል ሥርዓቱ፤ የመቃብር ቦታውም ተመርጦ ነው የሚዘጋጀው። እኔ ግን ያንን ዕድል ሳላገኝ በሜዳ መሞቴ ነው።" የሚል ነው የመሰነባበቻ የሦሥት ስንኞች ፍሬ ሃሳብ።

አቤት ቃል ከመለወጥ ወይም ሁለት አፍ ከመናገር በጥይት ለመቆላት መጨከን! አይ የየአሊቶ ሔዋኖ (የሲዳማው አቡነ ጴጥሮስ) ጭካኔ!

ከዚያም ወደ መረሸኛ ቦታ ወሰዱትና "ዓይንህን ጨፍን!" ይሉታል። አሊቶ በዚያች ቅፅበት የመለሱት መልስ ታሪኩን በሁሉም ሲዳማ ሕዝብ አዕምሮ ውስጥ እስከ ዛሬ የሚቃጭል ነው። እሱም "እኔ ዐይነን አልጨፍንም፤ ዐይነን ከጨፈንኩ የመጪው ትውልድ ጊዜ ይጨልማል።ስለዚህ እያየሁ ግደሉኝ።" ሉአቸው አሊቶ በእውነት ለእውነት ጨ

ክኖ።
ጥይት ተተኮሰ፤ ቡም!! አሊቶም ወ..ደ..ቀ።

አሊቶም የሲዳማ ልጆች ዐይን ሊበራ ዐይናቸውን አፍጠው፥ በጥይት ተመተው ተሰው።
=========================
👉 ጭብጡ፦
👌እውነትን ግዛት እንጂ አትሽጣት።
👌 ለመኖር ብለህ ቃልህን አትለውጥ።

👉የታሪኩ መነሻ ሀሳብ ምንጭ| Alemu Kirbanna Sileshi Worqineh.(2002)."Aliito Heewanonna Wolootu Harammaada Diraama. SZRB: Hawaasa. ከሚለው መጽሐፍ ተወሰደ።

👉 #ማስታወሻነቱ| ለሲዳማ ቡና ክለብ ተጫዋቾችና ደጋፍዎች በቅፅል ስማቸው #ለአሊቶዎቹ ለሚጠሩቱ አዲስ አበባ (ፊንፊኔ) ከወላይታ ዲቻ ጋር ተጫውተው ለስመዘገቡት ደማቅ ድል ይሁንልኝ።

👉#አዘጋጅ|ሳሙኤል በላይነህ ቃ'ሜ (ጋቼኖ)
የካቲት 2/ 2011 ዓ.ም
ሀዋሳ፥ ሲዳማ፥ኢትዮጵያ🇪🇹

SUMUDA | ሱሙዳ
=============
የሲዳማ ብሔር የማንነት መገለጫዎች ነፀብራቅ።

የቱርስት መናኻሪያ በሆነችሁ ሀዋሳ ብዙ ቀልብ ከሚስቡ መስህቦች አንዱ በከተማው እምብርት የሚገኝ ሱሙዳ ነው። ሱሙዳ የሀዋሳ ከተማ መገለጫ ከሆነም ሰነባብቷል።

ሱሙዳ ለጊዜው በአማሪኛ ቋንቋ በፍቺ አቻ ትርጉ አላገኜሁለትም። ትርጉሙ ከምልክትም አልፎ ቢሎ ወደ ማህተም ይቀርባል። ስለዚህ ሱሙዳ የሲዳማ ብሔር መግለጫዎች ነፀብሪቅ ማህተም ነው ማለት ይቻላል።

አሰራሩ በእንሰት የውስጠኛው የቅጠል ክፍል ተምሳሌት የተሠራው ነው። ይህም ሲዳማና እንሰት የጠበቀ ትሥሥር እንዳላቸው ያሳያል። የሲዳማ የብሔር ዋነኛ ምግብ የእንሰት ተዋፅኦ (ዋሳ፥ ቡ'ላና ሀኣ'ሚቾ) መሆኑን ለማሳየት ታስቦ የተመረጠ ዲዛየን ነው።

በሱሙዳ በአራቱም አቅጣጫ የሲዳማን ብሔር ታሪክ፥ ባህልና ወግ የሚገልፁ ብዙ የስዕል አሻራዎች ይገኙበታል።

ከሳውዝ ኢስታር ሆቴል ወደ ፒያሳ በሚወስደው መንገድ የሞትቴ (የንግሥት) ፉራ የሰንጎ ሥርዓት የሚገልፅ ስዕል ይታያል። ከዛ ከፍ ቢሎ ያገቡ ወንዶችና ሴቶች የሚጫወቱት Hano የሚባል ጭፈራ የሚታይ ሲሆን፥ ከዛ ከፍ ቢሎ ደግሞ ያላገቡ ልጃገረዶችና ወጣት ወንዶች የሚጫወቱት Faaro የተሰኜ ጨዋታ ይታያል።

ከፒያሳ በዘምባባ ትይዩ ወደ ላይ ሲታይ ቀልብ የሚገዛው የሲዳማ ጀግኖች አለባበስ የሚያሳይ ሰዕል ነው፤ ከዚያ ከፍ ሲል የሲዳማ Qeexaala የሚያሳይ ሰዕል ሲኖር፥ በእሱ ጎን ደግሞ፥ የሲዳማ ብሔር ለነፃነት የታገሌው የትጥቅ ትግል የሚግልፅ ስዕል አለ። የጥንካሬ መገለጫ የሆነው የንስር ስዕልም ከሱሙዳው ጫፍ ከፍ ቢሎ ይታያል።

እንደገና ከሎጊታ ሆቴል መሥመር በኩል ደግሞ የሲዳማን ባህል የሚገልፁ ስዕሎች ይታያሉ። ከታች ወደላይ ስንጀምር የFichee በዓል አከባበር የሚገልፅ ሰዎች በጋራ ከአንድ Shaafeeta (ትልቁ ምግብ የሚቀርብ በሸክላ የሚሰራ ጥልቴ) Buurisame ሲበሉ የሚገልፅ ስዕል ይታያል።

ከዚያም የHulluuqa (ከአሮገ ዓመት ወደ አዲስ ዓመት መሸጋገርን የሚበሰር )ሥርዓት፥ ከዚያ ቀጥሎ የLuwa (ወጣቶች ባህላዊ የአስተደደር የሚሰለጥኑበት) ሥርዓት የሚያሳይ ስዕል ይገኝበታል።

ወደ ቅዱስገብርኤል ቤቴ ክርስትያን በኩል ደግሞ በጣም ጎልቶ የሚታየው የሲዳማ ብሔር የSongo ሥርዓት የሚገልፅ ሰዎች ክብ ሰርተው የተቀመጡበት ስዕል ነው። የአፊኒ ባህል በሲዳማ ዘንድ የዴሞክራሲያዊ ውይይት መገለጫ መሆኑ የሚታወስ ነው።

በዚያው ስዕል በሶንጎው መኃል የሲዳማ ብሔር በ15 ክፍሌ ዘመን ለመገባቢያነት ሲጠቀም የነበረ Womaashsha የተሰኜ መኃሉ ክብ ሆኖ ጭራ ያለው በሚመስል ቅርፅ የተሠራ የብረት ብር ይታያል።

በዚያው በኩል በሱሙዳው ጫፍ ደግሞ የእኩልነትና የሰላም ምልክት የሚያሳይ የወንድና የሴት ልጆች ስዕል ይታያል።

በአጠቃላይ ሱሙዳው ላይ የሲዳማን ማንነት (ታሪክ፥ ባህል፥ ወግ ወዘተ)የሚገልፁ አሻራዎች ከሞላ ጎደልም ቢሆኑ ያረፉበት የሲዳማዊነት ማህተም ነው ማለት ይቻላል።

👉 #ማስታወሻነቱ| 8ኛ የኢትዮጵያ ከተሞች ፎረም ለመሳተፍ ወደ ጅግጅጋ ለመጓዝ እየተሽሞነሞነች ላለችሁ ለሀዋሳዬ ይሁንልኝ።

#ይቅናሽ_አዳሬ።
#አንደኝነቱ_ዓመልሽ_ነው።

© ሳበቃ (ጋቼኖ ፉላሳ)
#ከፊንፊኔ_ኦሮሚያ_ኢትዮጵያ🇪🇹

👉 Sharrote Mayimma
===============
© Maati WG.
(Hawaasi Yuniveriste Sidaamu Afiinna Borreessammete Goli Rosiisaancho)

✊Sharro manchi beetti heeshshora lophote, fullankete, kasseenyaho, w.k.l qara udiinnichooti. Sharroweelo heeshsho nafa nyammi diyitanno.

✊ Aye dani sharrono ikkiro wodote baatonna kakkalo xa'mitannota hegersa hasiissanno.

✊ Doogo ha'rate fulliro aye geeshsha sinqe amandeenna nafa ledo ha'ranno jaali hoogiro daafuru mulenni amadanno.

Hasaambanni doogo taysi'nanninihu jaalu hee'rirooti. Hattono, aye dani ikkitonni doogote noo manchira sharro jaalasiiti.

✊Sharro anera care lekka qaqqassanna shoforoorrine qaanfanni doogooti. Konnira, hasi'noonniwa jawaante donde mulenni iillinannita ikka hoogase wodanchineemmo.

✊Barru barrunkunni diru dirunkunni assinoonni sharro yannate giddoonni sa'u bikkinni woyyaambe leellishshanni hadhannoha ikkiro jeefa ganate birxe iilla huluullammannita diikkitanno.

✊Hexxo mudhinanni sharrammanni sharro guma dilaaltanno. Qooxeessa la'ne ruxxi yinanni sharramme wolapho difullanni; buxima dihunnanni; egenno didikki'nanni; keeraanchimmate ragi'raano dikkinanni.

Hakkunni ka'a, qooxonkera dhukunni borooddanno gowwoollu surre hunda borojjimma galleemmore ikkineemmo.

✊Wole widoonni, aye sharrono maliweelonna hayyo nookkiha boolaqi'nannita dikkitino.

✊Mudamuno qole sharrote umo tulteessanno cifichooti. Konne baala hedatenni sharro hayyotenninna ogimmatenni assinannitano hamboonke.

✊Tim (Ibid) yaanno garinni sharro hee'ni geeshsha hoolle anfannikkita funge hunnannikkita ikkitinohura hanqafi'nose; ledose hee'no.

✊Aye dani sharro assinummorono guffa heedheennanni albaagisse xiibbe jeefa gansiissanno murante lukimma qodhino; koattimma wodhino; qoleno gulleete (Kooffiyyu) gede guggu'linose.

✊Sharronke helliicho Magano assi’ne, tidhamme lolanko!

Ammajje 3, 2011 M.D

@Mathewosi W.G

Hawaasa, Sidaama, Ethiopia 🇪🇹

Duumo Addunya
Sidaamu Sirinya!
==============
🎨 Addunya,
አዱኛ ዱሞ ለ40+ ዓመታት
ለባንዲራ ክብር፥ ለነፃነት ጥማት!!
Sidaamu wolaphora 40+ ale baandeera cu'midhe sirbootto. Sidaamimmate baxillinni qafadante ayiddinni Sumaale Hamara gaadootto.

Gaadu kakkayishshi, gobbate baxilli, amate ayirrinyi, bareeddate dhagge, budu goodo'le: faaro, hano, qeexaalanna woleno duuchankare sirbite, ilama affanno gede caakko fanootto.

Sidaamimma faarsitanni 40 dirra ale duucha jifo saootto. Dagakki wolaphora techono daafurittokkinni baandeera cu'midhe sirbitayilla nootto.

#Sidaamu_mishama_buseesso_gattara
#Uurro_baandeerinke_ama_gobbankera!!

yitanni Sidaamu Ayirrinyira guluphatto woyte, Sidaamu ooso giddo sharrote hirba ledatto. Sidaamimmate baxille faashshi assattite leellishatto.

Ati Sumaale gaadde, techono Wolaphote manchiti makkalseennahe haaruu hirbinni mittimma faarsitanni, layye kiirtanni, weeddissay, qeexxaa'litanni, Sidaamu sharro dhaawatto.

Ejjeetto waanna Duumo Addunya xaa geeshsha Sidaamu bude keeshshiishate, baatootto waagira, assitoomme"ero ba'raaseemmoheri bacuri no. Xaara qinxu ruukkinoehura wolere asseemmoheri dinona atera lowo ayirrinyi nooeta xawisa baxeemmo. Kee'mi!

Hakku ama gobbakkira uurrara halchitto baandeeri keeshshi geeshsha dikeeshshannona mulenni uurranno. Isi uurrate, ninkeno digonxeemmo. Atino hattonni.

Hexxo nooe. Atino wolaphote uurrino baandeeri mule uurrite, "Qiniiticho angakki ale qolte wole lophote sharrora ilamate sokka sayisattona.

Xaano utuwa ikkite hee'rattora halcho'yaati!!

@ Samuel Qaa'me Belayneh

Macca sirbaanchi, #Addunyi_Duumohura

Hawaasa, Sidaama, Itophiya 🇪🇹

#Nabbawi! (Read) #Tuqisi (Share)

🏆Galata🏆 ©SQB
===========
Nageyu Qeexaali Beeqqaano Baalukura🏆

Wo'mante woraddanninna Quchummatenni ayimmatenna taalleenyu sharrora Hawaasa leelli Sidaami baalaho lowo ayirrinyi nooe.

Hashsha wo'ma ha'ranni gale, geleelino manni ayimmasira daafira qeexaa'lara Ammajje 14, 2011M.D Hawaasa Looqqe Goofo manni uwiwa duu'mo saaqqukkinni 11:00 saatenni leellinoti diniqqannote.

Sidaamu sharro 1994 M.D dagge kiantu baychinni sunfe, Hawaasa Internaashinaale Istaadyeeme iillinshe, Sidaamu xircho Kalqete dagara leellisha qeellete. Hakko ubbu ekera nafa ayirrinye afidhinona.

Mayinnino roore, Deedeni (Reedaani)"Mannu mite ikkeenna Sidaamu su'ma huneemmore afi'rummo!" yee kaphu rippoortera qalcho guxxe hee'reenna hattenne tunso kiiro daga gufichu nafa ganikkinni minira higa layinki qeellete bayiraati. Hatti diinnanke hallo tayisse, xa'monke hello sayissino ikkitooti.

Ammajje 14, 2011M.D Hawaasa Assini Nageyu Qeexaali Korinni Duucha Qeelle Maareekkantino.

👏Deedeni Arbamincete songe hee'renni qece yiino; Reynota afi'rino.

👏Sidaamu coa manna ikkinota eluno qahuno giddo gobbahu afino. Sidaamu su'mi alamete su'niino.

👏Sidaamu daafira ballino laooshshi noosi manni hakko qeexaali korinninna adawu agarooshshinni laooshshe suwisi'rino.

👏Sidaamu xa'mo noowiinni luphi yite bashsho noowiinni iimira hello fultino. Gobbate gashshaanchi wodana nafa shaffukkinni digattino.

👏Addi addiri polotiku fatilaano nna kakkaysaano "Sidaamu xa'mo halaalu aana rumuxxitinotena dawarama noose; ninkeno irkinseemmo;" yite umi yannara qaalensa fushshitino. Giddonsata Maganu afona.

👏Sidaamu su'ma hunnanna giddo gobba nooti Sidaamu ilama naaxxitino; mirqaaqqitino;haxo gotti yitino. "Techo Sidaamimma'yanni naaxxoommo!" yiino duuchu manni.

👏Sidaamu ilama ikke hee'renni lamu wodaninni millisanno manni sharrote albira shiqqi yiino.

👏 Mitiri kalaqamanno yee bidhate umositiite, oosonna ooshshosi Hawaasinni xooqisi'ri manni ninkehu gaabbino.

✊Xaphoomunni Sidaamu dagara duuchante faronni qeelle ikkitino.

Konnira, Qeexaalu Beeqqaano Woraddanna Quchumma daga hawalle hagiidhinoommo yaa baxoommo. Qoleno, tini qixxaawo biiffanno gede daffure Hawaasi, woraddatenna gobba noo #Ejjeettora hobbaate oo'ne yoommo. Hashshi gedenono ikkiro, hale ikkinoha Sidaamu gashshoote galatoommo.

Kuni baalu Maganu qiniite eenna Wedellu, Geerrunna Gashshootu mittimmatenni uurreenna biifi. Wolaphonke xagicho #MITTIMMA!

✊Mittimmanke wonqonkeeti.
✊Mittimmanke bagadonkeeti.
✊Mittimmanke gaaranna gaacheenankeeti.
✊Mittimmanke diinnate morgoggeenya murtino.
✊Mittimmanke duucha qaho waajjjishshino. ✊Mittimmanke xaano ga'ano qadhito!

👐 Xaano Maganu Gantore Angara Qolonke!

#Qeelle_Sidaamaho!

@ SQB (Gaacheeno_Fullaasa)

#Hawaasa_Sidaama_Itophiya🇪🇹

Ammajje 24, 2011M.D Odoo

Odoo OMN

Techo Ammajje 24, 2011M.D OMN 5kiha Safose Diro Ayirrisidhino. Qixxaawote beeqqora SMN Sidaaminninna Sidaamu Ejjeetto Hawaasinni Milineemete Harira leeltino.

Sidaamu Ejjeetto Hawaasinni guurate fulte, Sidaamunnita Qoqqowu xa'mo irkissanno baanere ammadde, kanateerra uddidhe, Finfinne leeltinoti dooggate, quchumu giddonna Milineemete Harira maala'linanni looso loossino.

Mitto widoonni Oromote roduuwu ledo noo xaadooshshe kaajjishshino; wole widoonni rabbe noota Sidaamu xa'mo Miidiyaho leellishshino. Addintanni naandannire assitinohura galatama hasiissannonsa.

Wole widoonni, SMN Maate riqibbe dargaho leeltino miilla OMN Itophiyu polotiki soorroranna daganna dagoomu taalleenyira fulino qeechi luphi yiinoha ikkasi xawissino. Saeno SMN irkisanni keeshshasira galata shiqishshino.

SMN Maate riqibbino miilla OMN sooreeyye ledo lamunku miidiy jawaante aana hasaabbino. Jeefoteno, SMN su'minni Sidaamu Qeexaali Misile OMNi sooreessira Kalaa Jawaari Maammadihura ba'raassino.

Kuni baalu corame goofimarchoho Sidaamu dagata sooreette Mangitte ikkate xa'mo albira qolle xiiwate assinanni sharro irkisanno yine hexxo assinanni.

#Riferendemete_Sidaamaho!

©SQB @SMN

#Finfinne_Oromiya_Itophiya 🇪🇹

Koo, Umokki Layi'ri!!
================
Sharrote guffara borreessinoonni sokkaati.

#Nabbabbe! #Tuqisse! #Sharro_Hufisse!

Sidaamu daga miqicho quruuxxe buljitinori, "Biilloonye uynonkehu Hiwaatiitina isira soqqamme, reeneemmohuno insaraati," yite hedde heedhino godowaammi, techono Sidaama wirro borojje assate digoxxino.

Anfanni hee'ne sammi yinoonnihu didanchummansaraatina giddonna gobba ola mitteenni fanniro daafuru bati'rannohura gobba baarigaara gargadhate yineetilla. 27 diri Sidaamu buximara xa'mantannori umi kiiro insa ikkitinoti ayerano didahotena.

Sammi yinita qeelle assidhe, qaccete heedhe Sidaamaho sharrantannore labbeemmere, giddo shirraabbinore, akkala kaadire, mito geerra, mito daddalaanonna umonsa labbannore Ejjeettote miilla soqqitanni duucha higge Sidaamu sharro jiffara wo'naaltino. Jibbaataho! Sidaamu sharro ledo Maganunna reyo cincitino ilama noota diaffino woy affe habbino.

Tennera malaatta Reedaani songo billaallaati. Deedeni Songo billaallano lamu waatinni la'nannite. Halaalintanni Sidaama kinseenna xissiisi're hanqinohu hee'rinte gede, balaxe iibbabbishe, wedellaho bambanto kayse, badheenni uurre reyannohu kiiro kiiranni soqqaminohura rippoorte shiqishara uge qasinohu dohooganno.

Ikkiri ikkeenna, Ejjeetto halaalu sharro amaxxitino Magani kaa'leenna gicilante sharrantino; sharrote lame ooso qasanteenna, mite Polisete kinnatenni gananteenna sa'noonni. Coy gurano qiniiteno kaona, Deedeni dadosi xaaxi're songotenni fulanno assanna iso aggaxxanno manni wolqa hiiqqa jawa qeelleeti.

Tenne giddo, Sidaama lawanni hee're:
📌albi dukukka kaadire ledo afoo xaade,
📌Itophiyu gashshaanchira aduulame,
📌daddalosi iibbishate qaale e'neennasi sokka adhe dodamannoha #Ejjeetto su'munni, teessotenninna tajetenni badde no. Kuri assootinsanni eemadhitannokkiha ikkiro, Sidaamu dagara reqecci assinannire ikkitanno. Wole ikkinnina Sidaamu Wolapho haariimonnita di"ikkitinona.

Wole widoonni ganira darga injeessira'ra albira hige shishshiqqate gashshaanote mereero assinanniti biilloonyu yogortono mitte Sidaamu sharro dhiigga ikkite leella hanaffe no. Togoo hasatto noonsari ayeootirono seekkine bandoonni. Gibbe sharrote roqqo ikkitanni suffannoha ikkiro, insarino hakkeeshshaati.

🎯Konnira, xaa yannara afinokkihu afa hasiissannosirinna afinohu hawa hasiissannosikkiri no. Hakkuno, "#Sidaamu Xa'mo Duumba Qoleemmo!" yaanni badheenni adumannihu ayno umisi aana giira qasinoha ikkinotaati. Ejjeetto hattoo manchi aana adhitanno qaafo kaajjitanno. Wolaphote sharro xa'mitanno waaga baala baata giddete. Sidaamu xa'mo duumba higgankunni arrishsho Galchimaanni fulte Soojjaattoonni e'uro shotanno.

Korkaatuno, tini ilama Sidaamu Qoqqowo Kalaqate sharrantanno goofimarchu ilama ikkitinohura. Akkala hedonni millisanno Sidaamu kokkaamma agurranna gobbate gashshaano sokkanno qodhaano nafa dagge, Sidaamu xa'mo duumba qoltannokkita affe, Ejjeetto murcidhe noota.

🎯Ikkinohurano, Xa alinni eeli geeshsha heedhinoonniri Sidaamu gashshaano mimmito'ne affine diguddinoonnina "#Qeqo_ofolle" woy gamaga'me.

🎯Umi'ne horo calla suuffinanni daddalaano, martiniwa baala umo'ne Sidaamu cimeeyye asditine shiqishshinanniri galfatte; hanni gudhitinoonniri ikko'nena xa nokka doogimaroho beenzile xuuxxe galtanno qaaqquullira xissiisi'ra rosse. Ki'nera faffeenna miiloonna Sidaamira bushsheenna hee'ne anfannikkiti leelto'ne.

🎯Sidaamu su'minni Federaalete Paarlaamaho heedhinoonniri woy wole Federaaletenna Qoqqowu biirora mootoo'mitinoonniri gate gantokkirira hunannohu ledo halama agurtine woy assaado maaxidhine sammi yaa ajishshine, haaro ilamanni qeelante martino xa'mo jeefo gansiisate Sidaamimmate qeecha'ne fulle. Fula gibbiniro nafa roqqo ikkitinoontena sammi yaa rosse.

Giddo ikko gobba addi addi ogimmanni gaamantine loossinanni heedhonoonni Sidaamu ilama baalunku bashshonni roore daga'ne wolaphora egenno'nenni, woxi'nenni, wolqa'nenni, hayyotenni, malunni gaaramme. Sharro guunxote marte noohura kaa'lo'ne mittu lipheessirano ruxxi assitinoonte. Miudiyu aani olira ma kulo'ne!

🎯 Sidaamu Ejjeetto, Maganu woroonni Sidaamu sharro anga'ne,

angakanke no. Sharro hayyotenni malunni, macciishshamatenni, halaalunni sharrammo. "Mittore kayinni hanni hambo. Sidaamu xa'mo duumba higgannokkitanna duumba qoleemmo yaannohu aye manchino Sidaamu diina ikkinotanna isino ikko iso lawannori aana qaafo adhate duumba hingeemmokkita".

#Qeelle_Sidaamaho!

@SQB(Gaacheeno)

Hawaasa, Sidaama, Itophiya 🇪🇹

Baattotenna Amboomi Maali Dhagge
=============================
Mitte yannara Amboominna Baatto yaade afidhanno. Yaadu maalaho. Bainore afi'nanni woyte, "Yaadu ledoho!" yaa budeho. "Yaadu ledoho," yinoonnire mimmito gorsinikkinni beeqqinanniho.

Hakko garinni, Amboominna baatto yaade beeqqate sumuu yitanno. Beeqqote giddo Amboomi umosi roorsi'ra hedi. Shaqqado maala umisira adhe, baattote miqicho aanno.

Baattono halaale gorsinota affe, "Beehate woyte taashshite dibeehoottona, anenna ate mereeri elle ba'ankunni shaqqadu gatoena ikkona anera miqichu uyittoehu ikkannoena." yitanno.

Amboomino saankurinohu isi dilaala shaqqado maala dishe gudanno. Shaqqado gudeenna miqichu gatanno. Miqichu baattote beehaache ikkasiiti.

Amboomi dilaalasi gudollana miqichuno yorsiisannosi. Yorsiiseennasi baattote ho'le itara yoranno. Ikkitosi la'a, Baatto, "Ateha shaqqado digudde itte kaitto? Ane qooda mayra itatto?" yitannosi.

Amboomino halaalu amadeennasi yaannore hooge, maaxame itara adhe xooqanno. Ambutte baatto xooqe fulannoha lawinosi. Baatto Ejjeetto ikkitinota diafino. Xaano itara uulla wodhanno woyte, "Aneha maa itatto!" yitannosi baatto.

Miqichu qaccuwa quruuxe wodana bainohu xaano adhe xooqanno. Xooqe itara uulla wodhanno woyte xaano "Aneha aguriwe yoommahe!" yitannosi baatto.

Hattoonni adhe xooqanna, xooqiwa baala baatto "Wori hakko!" yitanna hooge, Jeefote assannota hooge, miqicho konne masse wodhe itannowi baalu baatto ikkeenna shete, hune ha'rino yinanni.

#Misilaano:
Baatto: Sidaamahonna Sidaamu Ejjeettooti.
Amboomi: Sharrote giddo umisi horo calla ugaaxannoho.

#Guulchu(Sokka):
Aye geeshshi horo afi'nirono hee'nannihu dagate giddooti. Hiikkano adhine dibuumbanni. Konnira, dagate ledo hudi'ne dagate ledo reya jawa ayirrinyeeti.

© Dhagge Kulinoehu| Garchu Aadde Alamuuti.

@SQB (Gaacheeno)

Hawaasa, Sidaama| Ethiopia 🇪🇹

"Ani yummoti woy Anera calla" Yaa Xidanoho.
=====================================
Sharrote giddo, "Ani callu yuummoti ikkito." yaa mittimma gufissanno. Tini "Ani woy Ane" calla yaate haamuumaanchimma marriwa baala noote.

Polotiku massagaano "Ani yuummoti calla ikkito!" yitanna gobbate gobboomimma jifantannowa marte no.

Daddalu giddo "Ani callu baalankare xaphi asse dadda'leemmo!" yaannohu wo'mino. Callinni duree'mine marranniwi nookkita tuqu dixunsino.

Loosu giddono, "Ani hoogoommoro, tinne uurrinshati amase ba'e hooggino." yine hendanniti boo'naaleessimmate hedo, ledo loosannohu badhe hige lekka mooranno assitanno.

Awallichote qarqarano marreemmo woyte woy mite horo dagganno woyte xaano, "Anera, Ani" callu yaannohu kiiro eelote. Guutte guuttannokki heeshshora, xinqi'neenna faffannokki geehshshira, hamuumaanchimma mannu ledo noo baxille tayissanno.

Ati hamuumaamoho? Anina? Tee Atina? Umonke keenno. Sidaamu Daga Qoqqowira hamuumaanchimma, gaaggandenna boi'naaleessimma adhine hanni sa'no.

Wole widoonni, ammanote mineno boo'na tini noolla. "Ani sabbaka hoogoommoro, ani faarsa hoogoommoro, ani ammanote mine konne loosa hoogoommoro mannu iimi gashshoote diragi'rannonka; mannu dhibbinsara hurre afi'rannowi dhiwannonka" yaannohuno tuqaho. Dallaa aguroe Maganuna.

"Ani callu" yaanno mannita wole manna bikkannohu afi'rasinni, woy gujjisinni, woy egennosinni, woy fiixisinni, woy ayiddisi dhaggenni aggaxxe ikkara dandaanno.

Togoo manni umisi techosi aana uurre, annanniha ga'a muranno. Yaano umositiito wolu manninni xeertise iima koore, wole "Ati ga'ano togoohalla ikkite hee'ratto." yaanno. Isi umisi be'ro hawe, annanni ga'a daafira gumulo aanno. Higosi Maganu. Higonke Maganu.

Kalqenkeno sonise hattooho. Dureete gobba jirose hallanshi'rate "Ani calla" hallansi'reemma yitannni buxichote aana ola fantanno. Hamuumme, honqooqichimma, boo'na, gobba huntanno.

Mitte yannara tenne mule reyhu saytinstichu Hawikingi coyi'ranni, "Kalqenke ayyarete gade soorro huntannohunni roore, "Ani callu" yaa woy hamuumme huntannoti roortanno." yiino.

Tini yaatto leellishshannohu gobba hunate faabirikubba baalatenni tunnuuqqanno wiliilenni roore "Ani woy Anera calla" yaa daaffanno bikka leellishshanno.

Konni daafira, konni ka'a "Ani woy Anera" yinanni hedonni "NINKE woy NINKERA" yinanni hanqafaancho hasattonna hede widira lopha wolaphonkera, lophonkera safote.

Ikkinohurano, daanno Sidaamu Dagoomi Qoqqowira "Ani yitanno hamuummimmate hedonna heeshshonni fulle, "Ninke" yitanno hanqafaancho hedonna heeshsho widira gooddi"ne mittimma lophineemmoha ikkonke.

Maganu wo'minke "Animma" hasattonna hedo "Ninkemmate" soorronke. Anetano soorroena.

@SQB
Hawaasa, Sidaama, Ethiopia 🇪🇹

Gaadu Maa Lawanno?
==================
#Ejjeettote Illaallishsha!
#Nabbawi! #Tuqisi! #Sirsi!

Gaadu Lamu Soni Maa Lawanno?

👉Kaajjado Waate:

🎯 Mayinnino roore assineemmorira Hawaasinni Woraddate geeshsha afoo xaadanke jawa qeelleeti.

🎯Huuronke gobbate deerrinni macciishshantino. Mangistete miidiyinna wolootuno hajonke mitu suwisse, mitu dawisse kalqete dagara iillishshino. Politiku kakkaysaano Jawaariuu gedeeri uminsa qooli aana woxarattonke dagate iillishshino. Hakkeeshshi diajino.

🎯 Gaadu Hawaasi teesaano aana hekko kalaqino. Mannu, "Gashshootu mayra rakkino tumo didawaranno." yaannowa marino. Caacco cancolla qala hoogguro, wolaphonkera irko ikkitannota digimbanni; darbamalla hoogguro.

🎯 Federaalete Mangitte tenne te'enne yaa hooggurono, gobbate polotiki aana gaadinke lowo hekko kalaqino.

🎯 Techo qodhaano malalli yiteenna Ejjeetto Hawaasi qarqara adawa agadhitino gari addintanni ashala'linanniho. Mitu cuffe yinoonnohu nookkiha bidhatte daammu minnanna suuqqa cuffe dikki'raanote aana inglaallo kalaqqurono

👹Laafa Waate

👹 Mitu mitu qarqarira qodhaano coye hasse booraansiissannota wedellu cincatenni sa"a hooganna manninke aana jaddo iillitino. Mitu ganamino; mitu madi'rino. Hasiisannokki waaga busha yannara baaxxinoommo. Sharrote giddo lamenti heedhurono, ganamatenna madi'rate yanna tenne di"ikkitinonka.

👹 Mitowa doogga cufantino; mitowa mannu minna cufanno gede gadachinoonni; mitowa taappeella ganatenna waajjishiishate ikkitono leeltino. Tini ikkito Reedaani soqqanno manni assannota ikkitinohura lowo qoropho assa hasiissanno.

👹 Mayinnino roore, Sidaama hirtanni keeshshitu baandooti diinaho godowa hosse mashalaqqe sayisse wedella gansiissara loossanni hossino. Hashshi gedeno ejjeettotenni amadante higgete aamanturono. Togoo baandooti Sidaamu sharrora umi kiiro guffa ikkitinohura gashshootu shotu garinni la"a dihasiissannosi.

👹Gaado lameho cufamara hendoonni uurrinshubba roore cufantinoha ikkirono, mitootu fante hossino. Danchumma mitu fanara fajjinoonnihu nafa waajjanna waahino karse cufinoti gaadu sona iibbishshe, footta biifisdino.

👉Gaadu Giddo Sidaamu Beeqqo
Maa Labbanno?

✊ Umihunni, Ejjeetto mitowa hanqu korkaatinni malu gobbaanni higgurono, roorewa seekkite gaaddino. Mitootu mimmito hay yaatenni, gibbo qiissatenni daafurtino. Sidaamu mittimmamna wolaphote laala kalqete leellishshino.

✊ Ledeno, Sidaamu daga sharrote uurritinota leellishshino. Mito isinni ama, annanna ooso mine e'ne, ganne hiiqqine, madiissina geeshsha waaga baattino. Wedellaho badhe ikkitino. Hanqu Sidaamaho aja akkalaho gutunniha ikkasi Mangittete leellishshino.

👹 Hatti hakko heedheenna, Sidaamu sharro gufisate giddo loosseemme baarigaarra Sidaamu su'minsanni egenninonsari keeraancho gaado shoonna reyote sona afi'ranno gede mannansa faro baala soqqitino. Mixonsa Maganu kaa'lonninna Ejjeettote hayyonni lowo loosano hoogguro, albira deamannikkire ikkansa buuxi'noonni. Konni ka'a Sidaamu sharro aana daannoha ayeno worre la"a dihasiissanno. Mundee baaxxine abbinoonni sharro duuwaaleeyyete worre la'nanni korkaati mittuno dihee'ranno.

👺 Wole widoonni, Sidaamu Zoinenna Hawaasi Quchumi gashshooti gaado lainohunninna xaa geeshsha may ma ikkanni nooro xawishsha fushsha hoogasi Ejjeettote murgo ikkino.

Gashshootu assaado maaxi're sammi yeenna, xa'monke baarigaarra, "Ejjeetto gobba huntara ka'ino diinna gede aasite, EST, G7, Mitootu Polotiku Tittiraano xawissanni noota afate dandiinoonni.

Konnira, Sidaamu xa'mo aana gashshooteho heebbannoti hooggu geeshsha albaanni wonqama hasiissanna badheenni ikkanno ikkito huluullissanni hadhanni noohura gashshootu gattinosita layi'ra hasiissannosi.

👌Xa Malu Maati?

👉 Qeellenke noowa heedheenna, danqo adhinoommoti illisantukkinni 2ki gaado murroonni yanna agarre qiissinanni #Riferendemete barra murrannikkiha ikkiro, aane nooha 3ki Gaadi aana hasaawa hasiissanno.

Hasaawu yannara Ganote Gaamo mimmitu ledo macciishshamatenni, wolere waatu sirnya muliissidhukkinni #Tiferendeme mereersite, Sidaamu Halaalinni hasaawa hasiissannonsa.

👉Mayinnino roore, xaa yannara qo