🌀🔰 آیا استفاده از حروف ویژه‌ی عربی در رسم‌الخط کُردی مجاز است؟

همانطور که می دانیم حروف ویژه‌ی عربی موجود در رسم‌الخط فارسی گرچه نوشته نوشته می‌شوند، لیکن در عمل تلفظ آنها همگی به یک شکل است.

این حروف بین کُردهای ساکن در حوزه ی تاثیر و کاربرد کنونی زبان فارسی (ایران) نیز تقریبا همانند فارسی تلفظ می شوند.

به عنوان مثال تمام چهار حرف «ظ»، «ض»، «ذ» و «ز» صرفاً با تلفظ ساده «ز»، دو حرف «ح» و «ه / ھ» با تلفظ ساده «ھ»، دو حرف «ت» و «ط» با حرف ساده «ت» و سه حرف «س»، «ص» و «ث» با تلفظ ساده «س» تلفظ می شوند.

البته در مورد حرف «ت»، دو تلفظ نرم و خشک در کُرمانجی وجود دارد که لزوماً منطبق بر «ت» و «ط» عربی نیست. یعنی به عنوان مثال تمام حروف «ط» در عربی، در کُرمانجی با «ت» خشک (مانند: تووژ) تلفظ نمی شوند و بسیاری از آنها با «ت» نرم تلفظ می شوند. بنابراین استفاده از «ط» برای واژه های با «ت» خشک در کُرمانجی کاملاً منتفی و غیرمجاز است.

الفبای کُردی بر محور تلفظ استوار است. به این معنی که آنچه می‌نویسیم، طبق آنچه هست که تلفظ می‌کنیم. به عنوان مثال واژه‌هایی مثل «صبر» و «رضا» و «لذت» و «طعم» در کُرمانجی (و البته در فارسی هم) به صورت سەبر، رزا، لەزەت، تام تلفظ می‌شوند.

از این رو از بین حروف عربی متعدد تنها شکل ساده‌ی آن مورد استفاده قرار گیرد.
یعنی: ز، ت، ھ، س

با این حال؛ استفاده از حروف عربی برای نوشتن اسامی خاص عربی و یا نوشتن برخی اشعار کلاسیک که واژه‌های خاص عربی در آنها زیاد است می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و این امری اختیاری است.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣
سلام

زبان آموزان گرامی؛ آنچه تاکنون ارائه شد، بخش اول یعنی آموزش الفبای کُردی بود.

از این به بعد مباحث اصلی دستور زبان کُرمانجی را طبق سرفصل های کتاب شروع خواهیم کرد.

در صورتی که هنوز موفق به تهیه‌ی کتاب رێنڤیس_و_رێزمان نشده اید می توانید از طریق لینک زیر و آدرس های موجود در آن جهت سفارش و تهیه کتاب اقدام کنید:

🌀https://t.me/Renivis_U_Reziman/26

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 زبان معیار یا استاندارد و زبان محاوره‌ای (شفاهی) چیست؟

🔹زبان محاوره‌ای (شفاهی):

زبان شفاهی (محاوره‌ای) همان زبان روزمره است که تاکنون جریان داشته و دارد؛ از این رو چون هیچگاه نوشته نشده و یا کمتر نوشته شده است و صرفاً به صورت گفتاری به کار رفته است، دارای برخی تغییرات آوایی و تفاوت نسب به زبان نوشتاری و معیار است.

🔹زبان معیار یا استاندارد:

آنچه در این کتاب با عناوینی همچون زبان معیار و استاندارد آمده است، زبان نوشتاری، قاعده‌مند و بر اساس قواعد عمومی دستورزبان و مورد قبول اکثر زبان‌شناسان است. زبان معیار لزوماً متعلق به گویش‌وران منطقه‌ی خاصی نیست؛ لیکن زبان برخی مناطق به آن نزدیکتر است. در واقع زبان محاوره‌ای در هر منطقه‌ای - همانند هر زبانی - به دلیل ذات محاوره‌ای و غیرنوشتاری‌بودن آن، تفاوت‌هایی جزئی با زبان معیار و قواعد استاندارد دارد.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ویژگی های زبان شفاهی و محاوره ای کُرمانجی

در بخش «دوم» کتاب رێنڤیس_و_رێزمان ویژگی های زبان شفاهی و محاوره ای کُرمانجی مطرح شده اند.

در این بخش تغییرات صورت گرفته از حالت معیار و استاندارد به شفاهی و محاوره ای، از جمله تغییرات در تلفظ برخی حروف در عناصر مختلف زبان، از جمله در حروف اضافه، اسامی، فعل ها، شناسه های مختلف فعل ها و غیره بررسی شده اند.

تغییرات تلفظی که دامنه وسیعی از حالت معیار تا به شدت شفاهی و غیرنوشتاری را در بر می گیرد و گاهی آنقدر زیاد است که تصور نوشتن و تفکیک عناصر مختلف جمله را در ذهن گویشور ناممکن می کند.

همچنین این تغییرات گاهی به حدی است که درک کُرمانجی رایج در یک منطقه را برای گویشور همین زبان در یک منطقه‌ی دیگر نامفهوم و یا دشوار می کند!

از این رو لازم است برای درک بهتر مباحث اصلی دستورزبان کُرمانجی آنها را بدانیم. به بیان دیگر؛ خواننده‌ی عام این کتاب در صورتی که مستقیم و بدون خواندن این مقدمه‌ی ضروری در مورد ویژگی‌های زبان شفاهی و محاوره‌ای از جمله کُرمانجی خراسان، مباحث اصلی را شروع کند ممکن است درک برخی مطالب برای وی دشوار باشد؛ لیکن با مرور مطالب این بخش، آمادگی ذهنی برای درک مباحث مرتبط با قواعد مختلف دستورزبان بیشتر می‌شود.

♦️در مطلب بعدی نمونه ای از این تغییرات را بررسی خواهیم کرد.

مطلب قبلی:

🌀 زبان معیار یا استاندارد و زبان محاوره‌ای (شفاهی) چیست؟
https://t.me/Renivis_U_Reziman/143

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 ادامه مطلب قبلی:

در مورد ویژگی های زبان شفاهی و محاوره ای

🔹به عنوان یک مثال از تغییرات آوایی، تغییر آوایی در تلفظ حروف «د» و «ب» در کُرمانجی شفاهی در خراسان که دامنه وسیعی از واژه ها از حروف اضافه گرفته تا فعل و غیره را در بر می گیرد.

همچنین تغییر آوایی در حرف «ر» که در کُرمانجی برخی از مناطق ارومیه و سلماس وجود دارد.

و ویژگی های دیگر زبان شفاهی ...

🔹به عنوان یک مثال کوچک، فعل «می گویم» را در کُرمانجی نظر می گیریم. در کُرمانجی خراسان - و البته دیگر مناطق - این فعل در دامنه‌ی وسیعی از حالت معیار تا بسیار شفاهی و محاوره ای تلفظ می شود:

حالت معیار:
🔹دبێژم:

ساختار این فعل به این صورت است:

♦️د+بێژ+م

شناسه‌ی زمان حال (د)+بُن مضارع یا ریشه زمان حال (بێژ)+شناسه‌ی فعلی برای اول شخص مفرد (م)

🔸Dibêjim: Di+bêj+im

حال تلفظ های شفاهی این فعل را که برخی از آنها به ویژه در خراسان رایج اند، بررسی می کنیم:

🔹دەبێژم، دەوێژم، دەییژم، ئەییژم، ئەوێژم، ئوێژم، یەوێژم، یوێژم، ئوێژم، دوێم، دەوێم، دەییم، ئەبێم، ئەییم، یەییم...

🔸Debêjim, dewêjim, deyîjm, ewêjim, iwêjim, yewêjim, yiwêjim, iwêjim, diwêm, dewêm, deyîm, eyîm, yeyîm...

همانگونه که می دانید، حرف «د» گاهی به آوایی غیرنوشتاری نیز تلفظ می شود.

به ویژه تغییر آوایی حرف «د» در مبحث حروف اضافه، تغییرات گسترده ای در آنها ایجاد نموده است.

مطلب قبلی در این رابطه:

https://t.me/Renivis_U_Reziman/144

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 در ادامه: «ویژگی های زبان شفاهی و محاوره ای کُرمانجی»

حال در نظر بگیرید این طیف تغییر آوایی در این دو حرف در صدها واژه‌ی مختلف از جمله در افعال وجود دارد و زبان شفاهی به همین میزان از زبان معیار و نوشتاری فاصله می گیرد؛ به طوری که گاهی زبان رایج در یک منطقه، برای یک گویشور عام کُرمانجی از منطقه ای دیگر غیر قابل فهم است و یا به دشواری فهمیده می شود.

♦️در این فصل، چندین مورد از این نوع تغییر در واژه ها و عناصر مختلف همراه با دیگر ویژگی ها و تفاوت های بین زبان شفاهی و نوشتاری بررسی شده و با حالت معیار مقایسه شده اند.

🌀در واقع با توجه به وسعت جغرافیایی و تنوع طوایف و به تبع آن، تنوع لهجه ها، طیف وسیعی از تلفظهای گوناگون شفاهی در کُرمانجی مناطق مختلف وجود دارد، که لازم است آن را دانسته و با شکل صحیح و معیار آشنا شویم.

🌀از آنجا که مطالب این بخش به نوعی مرتبط با سایر بخش های پیش روی کتاب است و لازم است برای فهم آنها مطالب دیگر نیز در دسترس باشد، و از سویی در آموزش این کانال به صورت گام به گام پیش می رویم، لذا فعلاً از بخش «ویژگی های زبان شفاهی و محاوره ای» صرف نظر نموده و آموزش در این محیط را از بخش سوم کتاب (واژه‌شناسی) ادامه خواهیم داد.

✅زبان آموزان محترمی که کتاب را تهیه نموده اند، می توانند مطالب بخش دوم را مطالعه نموده و همزمان در مورد سوالات خود به بخش های مربوطه کتاب مراجعه نمایند.

لینک مطلب قبلی:
https://t.me/Renivis_U_Reziman/145

در صورتی که هنوز موفق به تهیه‌ی کتاب رێنڤیس_و_رێزمان نشده اید می توانید از طریق لینک زیر و آدرس های موجود در آن جهت سفارش و تهیه کتاب اقدام کنید:

🌀https://t.me/Renivis_U_Reziman/26

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 واژه‌سازی در کُرمانجی

(بخش سوم کتاب)

واژه‌سازی یا مورفولوژی بخشی در زبان‌شناسی است که از طریق آن می‌توانیم چگونگی واژه‌ها، انواع آنها و قوانین ایجاد و ساخت واژه‌ها را بشناسیم. در این موضوع به طور خلاصه این جنبه‌های واژه‌های کُرمانجی را بررسی می‌کنیم.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 واژه چیست؟

اما واژه چیست؟ واژه یا کلمه که در کُرمانجی به آن پەیڤ یا بێژە نیز می‌گویند، چیزی است که از یک یا چند هجا تشکیل شده است و دارای معنا و وظیفه‌ای خاص است. احساسات و افکار انسان از طریق واژه‌ها به افراد دیگر منتقل می‌شوند. کوچکترین واحد واژه مُرفم (morfem) نامیده می‌شود که یا دارای معنی است (مانند اسم، صفت و فعل) و یا بی‌معنی و دارای وظیفه است (مانند حروف اضافه، حروف ربط، ضمیر، شناسه‌های صرفی و شناسه‌های واژه‌ساز). از این رو؛ در این کتاب هر جا صحبت از «واژه» است، معنای کلی آن یعنی «کلمه» مدنظر است؛ این کلمه خود می‌تواند اسم، فعل، ضمیر، صفت و یا هر عنصر دیگر باشد.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣 شناسه در کُرمانجی - قەرتاف
Qertaf

شناسه در زبان‌شناسی کُرمانجی با عنوان «قەرتاف» شناخته می‌شود.

شناسه از یک، دو و یا سه حرف تشکیل می‌شود و به تنهایی هیچگونه معنایی ندارد؛ لیکن نقش تعیین کننده‌ای در بیان جنسیت، شخص (اول‌شخص،...)، تعداد و ... دارد.

🔸به طور کلی؛ دو نوع شناسه در کُرمانجی وجود دارند؛
شناسه‌های واژه‌ساز و شناسه‌های صرفی.


🔹شناسه‌های واژه‌ساز مانند پیشوندها و پسوندهای واژه ساز. مثال پسوند «دار» در واژه «بریندار»:

🔹بریندار+برین+دار
🔹Birîndar: Birîn+dar

🔹شناسه‌های صرفی مانند حرف «ا» در انتهای واژه دەلال در ترکیب «دەلالا من» و یا حرف «ێ» در انتهای واژه «باڤ» در ترکیب «باڤێ من»
🔹دەلالا من
🔹باڤێ من
🔹Delala min: Delal+a+min
🔹Bavê min: Bav+ê+min

🌀در اینجا ابتدا شناسه‌های واژه‌ساز (پیشوندها و پسوند‌هایی که اسم، صفت، قید، فعل و غیره را تشکیل می‌دهند) را بررسی می کنیم.*

بعد از آن شناسه‌های صرفی را به صورت کوتاه در انتهای مطالب بخش سوم بررسی نموده و پس از آن به صورت مفصل در هر یک از فصل های مربوطه تشریح خواهیم کرد.

به عنوان مثال شناسه های «توانگ» و «جداکننده ها» و غیره را پس از ارائه مطالب مربوط به شناسه های واژه ساز، به صورت خلاصه ارائه خواهیم نمود؛ لیکن از آنجا که هر یک از آنها در یک بخش جداگانه و با جزئیات تشریح شده اند، توضیح مفصل را در بخش های مربوطه هم ارائه خواهیم نمود.

*در داخل کتاب ابتدا خلاصه ای از شناسه‌های صرفی آمده است.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman

🔰🟣واژه‌های جدید در کُرمانجی؛ واژه‌سازی


در هر زبانی واژه‌ها چه اسم باشند، چه فعل، چه صفت و ... از طریق برخی قواعد مشخص ایجاد می‌شوند.

واژه‌های جدید در زبان کُردی به شیوه‌های مختلف ایجاد می‌شوند:

1 – تغییر معنایی یک واژه و گرفتن معنای جدید و تغییر معنای آن در طول زمان
2 – امانت‌گرفتن از زبان‌های دیگر. در زبان کُردی نیز همانند سایر زبان‌ها برخی از واژه‌ها از زبان‌های دیگر وارد شده است.
3 – تشکیل واژه‌ی جدید از دو یا سه واژه‌ی مستقل دیگر
4 – واژه‌ای پیشوند یا پسوند گرفته و واژه‌ی جدید ایجاد می‌شود.
5 – یک واژه‌ی مرکب شناسه (پیشوند یا پسوند) می‌گیرد و واژه‌ای جدید تولید می‌شود.

📚 #رێنڤیس_و_رێزمان (رسم‌الخط و دستورزبان کُرمانجی)

👈 «رێنڤیس و رێزمان»
🌀© @Renivis_U_Reziman