آیا روح انسان به مانند خداوند ابدی است و گرفتار خواب و مرگ نمی شود !!!
🤔#پرسش
❓یکی از تهمت های بزرگی که مخالفین #عرفان و افرادی که حتی یک خط #عرفان نخوانده اند و فقط بر اساس ظاهر عبارات نظر می دهند به علامه بزرگوار #علامه_حسن_زاده_آملی می زنند این است که ایشان در کتاب الهی نامه ، خودشان را مثل خدا دانستند و فرموند خدایا، همانطور که تو را خواب نمی گیرد، من را هم خواب نمی گیرد !
✳️ اما بشنوید جواب جناب آیت الله رمضانی ، از شاگردان برتر #علامه_حسن_زاده_آملی درباره این جمله :
حضرت استاد رمضانی (از شاگردان قدیمی و برجسته علامه) می‌فرمود: اینکه از علامه حسن زاده آملی نقل کرده اند که ایشان فرموده من تاکنون می خواندم “لا تاخذه سنة و لا نوم” ولی الان می گویم: “لا تاخذنی سنة و لا نوم”. این خبرش در یک جلسه ای به من رسید و عده ای درباره آن موضع گرفتند و من می دانستم مرادشان از این جمله چیست.
✅ خدمت استاد حسن زاده عرض کردم در فلان جلسه فلان آقا چنین مطلبی را مطرح کرد و شبهه ای خلاصه مطرح شده است. من می دانم نظر شما و نیت شما از این جمله چیست و خلاف آن چیزی است که آقایان می فهمند …
⬅️ ایشان فرمود: مراد من از این جمله این بود که وقتی این بدن به خواب می رود نفس ناطقه انسانی را خواب فرا نمی گیرد، یعنی این روح. مراد من از این که گفتم: “لا تاخذنی سنة و لا نوم” جنبه روح و جنبه نفس را توجه داشتم. یعنی این بدن و این نفس با توجه به تعلقش به بدن هست که قضیه خواب برایش رخ می دهد والا جنبه روح همان موقعی که بدن به خواب می رود در دنیا و در ماوراء و در ملکوت سیر دارد و مشاهدات و مکاشفاتی دارد و خواب می بیند؛ در آن موقع هم او به خواب نیست، این بدن به خواب است ❗️❗️
💠#پاسخ💠
👌خداوند در توصیف یکی از صفات خود می فرماید :
" هيچگاه خواب سبك و سنگينى او را فرا نمىگيرد، (و لحظهاى از تدبير جهان هستى، غافل نمىماند ) " " لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ " ( بقره ٢٥٥ )
❕در بیان فوق , کلمه " سنه " و " نوم " نکره اند در سیاق نفی که مفید عموم است ( النکره اذا وقعت فی حیز النفی تفید العموم )
📚بداء النحو ص ٤٤
❕یعنی در هیچ زمانی بر خداوند خواب سبک و سنگین وارد نمی شود .
👌مرحوم حسن زاده آملی با اقتباس از این آیه شریفه , تعبیری دارد که می گوید :
"الهى تا بحال ميگفتم لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ الآن مىبينم مرا هم لا تأخذنى سنة و لا نوم. "
📚الهى نامه، ص: 66
❕یعنی مرا نیز در هیچ زمانی , خواب سبک و سنگین نمی گیرد , ایشان مطابق نقل قول صورت گرفته , موضوع کلام خود را روح انسان بیان می کند که یعنی روح همیشه بیدار و زنده است و هیچگاه دچار خواب و عدم درک و حیات نمی شود , در حالی که این سخن کلیت ندارد , مثلا امیر مومنان فرمود :
" برای جسم شش احوال است , صحت و مرض و موت و حیات و خواب و بیداری و این حالات برای روح هم است " " إِنَّ لِلْجِسْمِ سِتَّةَ أَحْوَالٍ الصِّحَّةَ وَ الْمَرَضَ وَ الْمَوْتَ وَ الْحَيَاةَ وَ النَّوْمَ وَ الْيَقَظَةَ وَ كَذَلِكَ الرُّوح "
📚توحید صدوق ص ٣٠٠
❕یا در هنگام نفخ صور اول , تمام موجودات دارای حیات فراتر از خواب بلکه می میرند و چیزی را درک نمی کنند و جز خداوند باقی نمی ماند , چنان که خداوند می فرماید :
" وَ نُفِخَ في الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ في السَّمواتِ وَ مَنْ فى الْأرْضِ الّا مَنْ شاءَ اللَّه ثُمَّ نُفِخَ فيهِ اخْرى فَاذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرون " " و در صور دميده مىشود و تمام كسانى كه در آسمانها و زمين هستند مىميرند مگر كسانى كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در صور دميده مىشود ناگهان همگى به پا مىخيزند و در انتظار (حساب و جزا) هستند. " ( زمر 68 )
❕استثناء شدگان در آیه شریفه برخی از فرشتگان الهی اند که آنان نیز مستقیما توسط خود خداوند می میرند :
" فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ ذُو رُوحٍ إِلَّا صَعِقَ وَ مَات َ إِلَّا إِسْرَافِيلَ قَالَ فَيَقُولُ اللَّهُ لِإِسْرَافِيلَ يَا إِسْرَافِيلُ مُتْ فَيَمُوتُ إِسْرَافِيل "
📚بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج6، ص: 324
👌و این سخن خداوند مصداق پیدا می کند که فرمود :
" كُلُّ شَىءٍ هالِكٌ الَّا وَجْهَه " " «همه چيز جز ذات (پاك) او فانى مى شود» ( قصص ٨٨ )
👌لذا می بینیم که راوی از امام صادق ع سوال کرد :
" آیا روح بعد از خروج از بدن دنیوی متلاشی می شود یا باقی می ماند ? امام ع پاسخ داد : روح باقی است تا زمان نفخ صور که در آن هنگام تمام اشیاء باطل و فانی می گردند " " أَ فَتَتَلَاشَى الرُّوحُ بَعْدَ خُرُوجِهِ عَنْ قَالَبِهِ أَمْ هُوَ بَاقٍ؟ قَالَ بَلْ هُوَ بَاقٍ إِلَى وَقْتٍ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَبْطُلُ الْأَشْيَاءُ وَ تَفْنَى "
📚الاحتجاج ج ٢ ص ٣٥٠
💠ادامه 👇
🤔#پرسش
❓یکی از تهمت های بزرگی که مخالفین #عرفان و افرادی که حتی یک خط #عرفان نخوانده اند و فقط بر اساس ظاهر عبارات نظر می دهند به علامه بزرگوار #علامه_حسن_زاده_آملی می زنند این است که ایشان در کتاب الهی نامه ، خودشان را مثل خدا دانستند و فرموند خدایا، همانطور که تو را خواب نمی گیرد، من را هم خواب نمی گیرد !
✳️ اما بشنوید جواب جناب آیت الله رمضانی ، از شاگردان برتر #علامه_حسن_زاده_آملی درباره این جمله :
حضرت استاد رمضانی (از شاگردان قدیمی و برجسته علامه) می‌فرمود: اینکه از علامه حسن زاده آملی نقل کرده اند که ایشان فرموده من تاکنون می خواندم “لا تاخذه سنة و لا نوم” ولی الان می گویم: “لا تاخذنی سنة و لا نوم”. این خبرش در یک جلسه ای به من رسید و عده ای درباره آن موضع گرفتند و من می دانستم مرادشان از این جمله چیست.
✅ خدمت استاد حسن زاده عرض کردم در فلان جلسه فلان آقا چنین مطلبی را مطرح کرد و شبهه ای خلاصه مطرح شده است. من می دانم نظر شما و نیت شما از این جمله چیست و خلاف آن چیزی است که آقایان می فهمند …
⬅️ ایشان فرمود: مراد من از این جمله این بود که وقتی این بدن به خواب می رود نفس ناطقه انسانی را خواب فرا نمی گیرد، یعنی این روح. مراد من از این که گفتم: “لا تاخذنی سنة و لا نوم” جنبه روح و جنبه نفس را توجه داشتم. یعنی این بدن و این نفس با توجه به تعلقش به بدن هست که قضیه خواب برایش رخ می دهد والا جنبه روح همان موقعی که بدن به خواب می رود در دنیا و در ماوراء و در ملکوت سیر دارد و مشاهدات و مکاشفاتی دارد و خواب می بیند؛ در آن موقع هم او به خواب نیست، این بدن به خواب است ❗️❗️
💠#پاسخ💠
👌خداوند در توصیف یکی از صفات خود می فرماید :
" هيچگاه خواب سبك و سنگينى او را فرا نمىگيرد، (و لحظهاى از تدبير جهان هستى، غافل نمىماند ) " " لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ " ( بقره ٢٥٥ )
❕در بیان فوق , کلمه " سنه " و " نوم " نکره اند در سیاق نفی که مفید عموم است ( النکره اذا وقعت فی حیز النفی تفید العموم )
📚بداء النحو ص ٤٤
❕یعنی در هیچ زمانی بر خداوند خواب سبک و سنگین وارد نمی شود .
👌مرحوم حسن زاده آملی با اقتباس از این آیه شریفه , تعبیری دارد که می گوید :
"الهى تا بحال ميگفتم لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ الآن مىبينم مرا هم لا تأخذنى سنة و لا نوم. "
📚الهى نامه، ص: 66
❕یعنی مرا نیز در هیچ زمانی , خواب سبک و سنگین نمی گیرد , ایشان مطابق نقل قول صورت گرفته , موضوع کلام خود را روح انسان بیان می کند که یعنی روح همیشه بیدار و زنده است و هیچگاه دچار خواب و عدم درک و حیات نمی شود , در حالی که این سخن کلیت ندارد , مثلا امیر مومنان فرمود :
" برای جسم شش احوال است , صحت و مرض و موت و حیات و خواب و بیداری و این حالات برای روح هم است " " إِنَّ لِلْجِسْمِ سِتَّةَ أَحْوَالٍ الصِّحَّةَ وَ الْمَرَضَ وَ الْمَوْتَ وَ الْحَيَاةَ وَ النَّوْمَ وَ الْيَقَظَةَ وَ كَذَلِكَ الرُّوح "
📚توحید صدوق ص ٣٠٠
❕یا در هنگام نفخ صور اول , تمام موجودات دارای حیات فراتر از خواب بلکه می میرند و چیزی را درک نمی کنند و جز خداوند باقی نمی ماند , چنان که خداوند می فرماید :
" وَ نُفِخَ في الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ في السَّمواتِ وَ مَنْ فى الْأرْضِ الّا مَنْ شاءَ اللَّه ثُمَّ نُفِخَ فيهِ اخْرى فَاذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرون " " و در صور دميده مىشود و تمام كسانى كه در آسمانها و زمين هستند مىميرند مگر كسانى كه خدا بخواهد، سپس بار ديگر در صور دميده مىشود ناگهان همگى به پا مىخيزند و در انتظار (حساب و جزا) هستند. " ( زمر 68 )
❕استثناء شدگان در آیه شریفه برخی از فرشتگان الهی اند که آنان نیز مستقیما توسط خود خداوند می میرند :
" فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ ذُو رُوحٍ إِلَّا صَعِقَ وَ مَات َ إِلَّا إِسْرَافِيلَ قَالَ فَيَقُولُ اللَّهُ لِإِسْرَافِيلَ يَا إِسْرَافِيلُ مُتْ فَيَمُوتُ إِسْرَافِيل "
📚بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج6، ص: 324
👌و این سخن خداوند مصداق پیدا می کند که فرمود :
" كُلُّ شَىءٍ هالِكٌ الَّا وَجْهَه " " «همه چيز جز ذات (پاك) او فانى مى شود» ( قصص ٨٨ )
👌لذا می بینیم که راوی از امام صادق ع سوال کرد :
" آیا روح بعد از خروج از بدن دنیوی متلاشی می شود یا باقی می ماند ? امام ع پاسخ داد : روح باقی است تا زمان نفخ صور که در آن هنگام تمام اشیاء باطل و فانی می گردند " " أَ فَتَتَلَاشَى الرُّوحُ بَعْدَ خُرُوجِهِ عَنْ قَالَبِهِ أَمْ هُوَ بَاقٍ؟ قَالَ بَلْ هُوَ بَاقٍ إِلَى وَقْتٍ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَبْطُلُ الْأَشْيَاءُ وَ تَفْنَى "
📚الاحتجاج ج ٢ ص ٣٥٠
💠ادامه 👇