#review #taqriz
📗Lyu Sizin — "Qorong'u o'rmon"
“Yerning o‘tmishi haqidagi xotiralar” trilogiyasining ikkinchi kitobi mutolaasi ham tugadi. Yerliklar 400 yildan keyin sodir bo'ladigan o'zga sayyoraliklar bosqiniga tayyorlanishda davom etmoqda...
Kitob hajm jihatidan 1-siga nisbatan biroz katta, shu sababdanmi voqealar sur'ati, ba'zi joylarda sekinlashib qoladi. Lekin umuman olganda, syujet har qanday maqtovga loyiqdir.
Yoqqan jihatlari:
— Kitobda hali o'zga sayyoraliklar deyarli yo'q bo'lsa-da, muallif shunday favqulodda vaziyatlarda inson/omma/davlat/jamiyat/ijtimoiy institutlar psixologiyasini yaxshi tasvirlab bergan. Halokat yoqasida ham davlatlar o'zaro birlashmasligi, g'alati qarorlar qabul qilinishi va insonlarning axloqiy normalari tushib ketishi bunga misoldir.
— O'zga sayyoraliklar falokatini oldini olish uchun BMT tomonidan 4 ta "TarkiDunyochilar" tanlab olinadi va ularga mutlaq erkinliklar beriladi. Ushbu hikoyalar o'zida ham detektiv, ham falsafiy qarashni o'zida aks ettirishi va roman oxirigacha sizni qiziqishingizni o'zida saqlab turadi deb o'ylayman.
— Ikkita oddiy aksiomaga asoslangan kosmik sotsiologiya, ya'ni "Qorong'u o'rmon" teoriyasi juda aniq va mantiqiy izohlab berilgan. Spoyler qilmayman, shu sababdan bu qanday nazariya ekanligini o'zingiz o'qib tushunishingiz mumkin.
Romandagi ko'pgina voqealar o'zining mantiqiy yakuniga ega bo'lsa-da, Trisolaran floti hali hamon Yerga xavf solishda davom etadi va endi undanda xavfliroq dushmanlar ham paydo bo'lish ehtimoli yo'q emas. Uchinchi, yakuniy kitobda bu savollarga javob topaman deb o'ylayman.
Ilmiy-fantastika o'qib turish kerak. Quvonarlisi, u haliyam mavjud va fizika, astrofizika, astronomiya sohalaridagi eng so‘nggi nazariy-amaliy tadqiqotlariga tayanib, shunday qiziqarli asar yarata oladigan yozuvchilar bor. Barcha ilmiy fantastika muxlislariga tavsiya qilaman.
P.S: o'qish uchun Yandex Music va Bukmeytda mavjud.
@panda_books
📗Lyu Sizin — "Qorong'u o'rmon"
“Yerning o‘tmishi haqidagi xotiralar” trilogiyasining ikkinchi kitobi mutolaasi ham tugadi. Yerliklar 400 yildan keyin sodir bo'ladigan o'zga sayyoraliklar bosqiniga tayyorlanishda davom etmoqda...
Kitob hajm jihatidan 1-siga nisbatan biroz katta, shu sababdanmi voqealar sur'ati, ba'zi joylarda sekinlashib qoladi. Lekin umuman olganda, syujet har qanday maqtovga loyiqdir.
Yoqqan jihatlari:
— Kitobda hali o'zga sayyoraliklar deyarli yo'q bo'lsa-da, muallif shunday favqulodda vaziyatlarda inson/omma/davlat/jamiyat/ijtimoiy institutlar psixologiyasini yaxshi tasvirlab bergan. Halokat yoqasida ham davlatlar o'zaro birlashmasligi, g'alati qarorlar qabul qilinishi va insonlarning axloqiy normalari tushib ketishi bunga misoldir.
— O'zga sayyoraliklar falokatini oldini olish uchun BMT tomonidan 4 ta "TarkiDunyochilar" tanlab olinadi va ularga mutlaq erkinliklar beriladi. Ushbu hikoyalar o'zida ham detektiv, ham falsafiy qarashni o'zida aks ettirishi va roman oxirigacha sizni qiziqishingizni o'zida saqlab turadi deb o'ylayman.
— Ikkita oddiy aksiomaga asoslangan kosmik sotsiologiya, ya'ni "Qorong'u o'rmon" teoriyasi juda aniq va mantiqiy izohlab berilgan. Spoyler qilmayman, shu sababdan bu qanday nazariya ekanligini o'zingiz o'qib tushunishingiz mumkin.
Romandagi ko'pgina voqealar o'zining mantiqiy yakuniga ega bo'lsa-da, Trisolaran floti hali hamon Yerga xavf solishda davom etadi va endi undanda xavfliroq dushmanlar ham paydo bo'lish ehtimoli yo'q emas. Uchinchi, yakuniy kitobda bu savollarga javob topaman deb o'ylayman.
Ilmiy-fantastika o'qib turish kerak. Quvonarlisi, u haliyam mavjud va fizika, astrofizika, astronomiya sohalaridagi eng so‘nggi nazariy-amaliy tadqiqotlariga tayanib, shunday qiziqarli asar yarata oladigan yozuvchilar bor. Barcha ilmiy fantastika muxlislariga tavsiya qilaman.
P.S: o'qish uchun Yandex Music va Bukmeytda mavjud.
@panda_books
#review #taqriz
📗Lyu Sizin – "Death's End"
Nihoyat, "Uch jism masalasi" trilogiyasini tugatdim. Bu yil ilmiy-fantastikaga bunchalik kirib ketaman deb o'ylamagandim, ammo trilogiyaning 1-qismidagi ilm-u fan va o'zga sayyoraliklar bilan bog'liq voqealar rivoji meni nihoyatda qiziqtirib qo'ygan edi.
Uchinchi, yakuniy qismda, muallif ikkinchi kitobdagidan farqli o'laroq sarguzasht voqealarni emas, balki ko'proq falsafiy qarashlarini ilgari suradi. Shuningdek, syujetdagi makon va zamonlar shunchalik tez o'zgaraverganidan, bo'layotgan voqealarni anglab olish ham o'quvchiga oson kechmaydi.
Butun kitob - bizga o'zga sayyoraliklardan to'g'ridan-to'g'ri olingan, ammo xavfsizlik nuqtayi nazaridan ertak ko'rinishidagi 3 ta hikoya atrofiga qurilgan deyish mumkin. Agar asar qahramonlari, dunyoning eng aqlli boshlari, shu ertaklar orasida yashiringan sir-sinoatlarni topa olishsa, balki Koinotning eng maxfiy sirlarini anglashlari va shu orqali Yer va uning aholisini kutayotgan muqarrar halokatdan qutulib qolishlari mumkin bo'ladi. Bir so'z bilan aytganda, unda insoniyatning keyingi 400 yil mobaynidagi kelajagi shu oddiy ertaklarga bog'liq bo'ladi.
Aslida ushbu asar ilmiy-fantastik janrda bo'lsa ham,muallif real voqeliklar - insonlarning qiyin vaziyatlarda o'zini tutishi, o'zaro tinchlik va umumiy maqsad yo'lida qanday harakat qilishi kabi mavzularni ko'taradi. Biz hali Sayyora manfaatlari uchun birlasha oladigan paytga yetib keldikmi? Shu savolga javob izlanadi.
Shuningdek, kitobni o'qib bo'lib o'ylab qoldim. Negadir aksariyat kinofilmlarda o'zga sayyoraliklar ko'pincha qandaydir sodda, yoqimtoy yoki bizga do'st bo'ladigan xilqat sifatida tasavvur etiladi. Xo'sh, qaysi hisobga ko'ra, biz boshqa olamlarni xuddi o'z shahzodasini kutayotgan bokira qiz sifatida ko'ramiz? Muallif Galaktikalarda boshqa mavjudotlar, agar ular bor bo'lsa, birinchi navbatda bizga nisbatan tahdid sifatida qarashlarini aytadi. Chunki Koinot bu aslo serquyosh va jannatmakon joy emas, u juda xavfli va shafqatsizdir.
Shu nuqtai nazardan ham sci-fi menga manzur bo'ldi. Umuman, zamonaviy xitoy adabiyoti biz o'ylaganimizdan ko'ra, boyroq va qiziqarliroq ekanligiga amin bo'ldim.
Bemalol, Sharq adabiyotini xalqaro darajadagi romanlarga ega deyishimiz mumkin. Ilmiy-fantastika muxlislari uchun Must read kitob!
@panda_books
📗Lyu Sizin – "Death's End"
Nihoyat, "Uch jism masalasi" trilogiyasini tugatdim. Bu yil ilmiy-fantastikaga bunchalik kirib ketaman deb o'ylamagandim, ammo trilogiyaning 1-qismidagi ilm-u fan va o'zga sayyoraliklar bilan bog'liq voqealar rivoji meni nihoyatda qiziqtirib qo'ygan edi.
Uchinchi, yakuniy qismda, muallif ikkinchi kitobdagidan farqli o'laroq sarguzasht voqealarni emas, balki ko'proq falsafiy qarashlarini ilgari suradi. Shuningdek, syujetdagi makon va zamonlar shunchalik tez o'zgaraverganidan, bo'layotgan voqealarni anglab olish ham o'quvchiga oson kechmaydi.
Butun kitob - bizga o'zga sayyoraliklardan to'g'ridan-to'g'ri olingan, ammo xavfsizlik nuqtayi nazaridan ertak ko'rinishidagi 3 ta hikoya atrofiga qurilgan deyish mumkin. Agar asar qahramonlari, dunyoning eng aqlli boshlari, shu ertaklar orasida yashiringan sir-sinoatlarni topa olishsa, balki Koinotning eng maxfiy sirlarini anglashlari va shu orqali Yer va uning aholisini kutayotgan muqarrar halokatdan qutulib qolishlari mumkin bo'ladi. Bir so'z bilan aytganda, unda insoniyatning keyingi 400 yil mobaynidagi kelajagi shu oddiy ertaklarga bog'liq bo'ladi.
Aslida ushbu asar ilmiy-fantastik janrda bo'lsa ham,muallif real voqeliklar - insonlarning qiyin vaziyatlarda o'zini tutishi, o'zaro tinchlik va umumiy maqsad yo'lida qanday harakat qilishi kabi mavzularni ko'taradi. Biz hali Sayyora manfaatlari uchun birlasha oladigan paytga yetib keldikmi? Shu savolga javob izlanadi.
Shuningdek, kitobni o'qib bo'lib o'ylab qoldim. Negadir aksariyat kinofilmlarda o'zga sayyoraliklar ko'pincha qandaydir sodda, yoqimtoy yoki bizga do'st bo'ladigan xilqat sifatida tasavvur etiladi. Xo'sh, qaysi hisobga ko'ra, biz boshqa olamlarni xuddi o'z shahzodasini kutayotgan bokira qiz sifatida ko'ramiz? Muallif Galaktikalarda boshqa mavjudotlar, agar ular bor bo'lsa, birinchi navbatda bizga nisbatan tahdid sifatida qarashlarini aytadi. Chunki Koinot bu aslo serquyosh va jannatmakon joy emas, u juda xavfli va shafqatsizdir.
Shu nuqtai nazardan ham sci-fi menga manzur bo'ldi. Umuman, zamonaviy xitoy adabiyoti biz o'ylaganimizdan ko'ra, boyroq va qiziqarliroq ekanligiga amin bo'ldim.
Bemalol, Sharq adabiyotini xalqaro darajadagi romanlarga ega deyishimiz mumkin. Ilmiy-fantastika muxlislari uchun Must read kitob!
@panda_books
Forwarded from Bored Panda
#review #pandametric
"The 8 Show", (2024)
Koreys doramalari yildan-yilga yaxshiroq. Netflixdagi ushbu yangi dorama ham shular jumlasidan.
Serial ekshn bilan birga art-haus stilida suratga olingani, vintaj va teatr atributlaridan foydalangani unga o'ta o'zgacha atmosfera beradi. Rejissor Shekspirning "Butu dunyo sahna, undagi odamlar aktyorlardir" degan g'oyani serialga to'la singdira olgan.
Qarzga botgan 8 nafar kishiga yopiq majmuada pul ishlab topish taklif etiladi. Klassika. Kalmar o'yini kabi. Faqat undan farqli o'laroq, hech nima qilish shart emas, hududni tark etishmasa bo'ldi.
O'yinga kirishdan oldin 8 ta raqamdan birini tanlash lozim. Keyin ma'lum bo'ladiki, raqamlar bu qavatlarni bildiradi. Har bir o'tkazilgan daqiqa uchun pul beriladi, ammo kim qaysi qavatda yashasa, o'shanga qarab daromad topadi. Farq esa katta: 1-qavat daqiqasiga 10,000 von topsa, 8-qavat 340,000 von topadi.
Barcha oldiniga bir sutka chidasak bo'ldi deb o'ylaydi. Ammo keyinchalik taymer kamayish o'rniga ko'payib boradi. Bora-bora ishtirokchilar ularga bu yerda qanchalik ko'p tomoshabop qiliq qilishsa, koʻproq vaqt berishlarini tushunib yetishadi. Vaqt esa - pul degani.
Pastki qavatdagilar tabiiyki, shu yerda ko'proq qolib pul topishga harakat qilishadi. Lekin bu osonmas, chunki ehtiyojlar uchun narsalarga pul sarflash kerak. Buni ikki yo'li bor: yo har kim o'z xonasida topgan pulidan xojatdan tortib boshqa buyumlargacha sotib olishi kerak, yoki maydonchadagi "Umumiy vaqt"dan sotib olish mumkin.
Yuqori qavatdagilar esa "Umumiy pul"dan o'zlarini kayf-safosi uchun sarflash boshlashadi. Ijtimoiy tengsizlik va iyerarxiya boshlanadi. Yuqori qavatdagilar jazodan qochib, o'yinni faqat pastki qatlam "jazoga tortiladigan" qilib tuzishadi. Hammasi borgan sari, yovuzlashib, shafqatsizlashib boradi. Yuqori qavatdagilar psixologik, jismoniy qiynoqlarning eng ashaddiylarini qo'llashadi, pastdagilarni suvsiz-ovqatsiz qoldirashadi.
Qahramonlardan biri bunga juda to'g'ri ta'rif beradi. "Qachonki sen mazlum bo'lishga odatlanarkansan va hozirgidek butkul taslim bo'larkansan, oxir-oqibat bunga tan berasan. Qachonki kunma-kun pul va vaqt uchun azob, ter va qoningni to'karkansan, har kuni senga azob berishlariga chidarkansan, buni normal deb qabul qilishni boshlaysan".
Doramani tezda tugatib qo'yish mumkin. Uni "vau, ideal deyolmayman" lekin undan olsa bo'ladigan juda muhim messejlar bor.
Serialdagi har bir insonni maqsadi – yuqoriroq qavatga ko'tarilish. Eng quyidan chiqib, xuddi 8-raqamdagi oyimchaga o'xshab, yuqori qavatda yashash, juda ko'p pulga ega bo'lish.. Sizga hech nimani eslatmayaptimi?
Ammo qissadan hissa shuki: qavatlarni alishtirishni iloji yo'q. Chunki dastlab raqam tanlab bo'lingan, siz hech narsani o'zgartira olmaysiz. Buni o'zgartirishga urinishlaringiz hech qanday naf yo'q.
Qanaqa oilada, qanday sharoitda tug'ilganing, kelib chiqishing, ta'lim darajang sifati va boshqalar hayotda katta rol o'ynaydi.
Yuqoriroq qavatga ko'tarilish, "ijtimoiy lift" (bekorda serialda lift emas, zina qo'yilmagan) yoki o'ylaganingdan ko'proq topish - bu illuziya, sarob. Kapitalistik tizimning shirin aldovi. Aslida allaqachon shu teatrda yashayapmiz. Arzimagan pul va vaqt uchun siz bilan istagan tomoshasini qilishlari mumkin. Tafakkur qiling. Ildiziga e'tibor bersangiz, ko'p narsani tushunib olasiz.
Serial aynan biz haqimizda, ayni damda yashayotgan jamiyatimiz haqida.
Panda tavsiya qiladi.
Panda Metric - 8.5 🍊 /10 🍊
@boredpandablog
"The 8 Show", (2024)
Koreys doramalari yildan-yilga yaxshiroq. Netflixdagi ushbu yangi dorama ham shular jumlasidan.
Serial ekshn bilan birga art-haus stilida suratga olingani, vintaj va teatr atributlaridan foydalangani unga o'ta o'zgacha atmosfera beradi. Rejissor Shekspirning "Butu dunyo sahna, undagi odamlar aktyorlardir" degan g'oyani serialga to'la singdira olgan.
Qarzga botgan 8 nafar kishiga yopiq majmuada pul ishlab topish taklif etiladi. Klassika. Kalmar o'yini kabi. Faqat undan farqli o'laroq, hech nima qilish shart emas, hududni tark etishmasa bo'ldi.
O'yinga kirishdan oldin 8 ta raqamdan birini tanlash lozim. Keyin ma'lum bo'ladiki, raqamlar bu qavatlarni bildiradi. Har bir o'tkazilgan daqiqa uchun pul beriladi, ammo kim qaysi qavatda yashasa, o'shanga qarab daromad topadi. Farq esa katta: 1-qavat daqiqasiga 10,000 von topsa, 8-qavat 340,000 von topadi.
Barcha oldiniga bir sutka chidasak bo'ldi deb o'ylaydi. Ammo keyinchalik taymer kamayish o'rniga ko'payib boradi. Bora-bora ishtirokchilar ularga bu yerda qanchalik ko'p tomoshabop qiliq qilishsa, koʻproq vaqt berishlarini tushunib yetishadi. Vaqt esa - pul degani.
Pastki qavatdagilar tabiiyki, shu yerda ko'proq qolib pul topishga harakat qilishadi. Lekin bu osonmas, chunki ehtiyojlar uchun narsalarga pul sarflash kerak. Buni ikki yo'li bor: yo har kim o'z xonasida topgan pulidan xojatdan tortib boshqa buyumlargacha sotib olishi kerak, yoki maydonchadagi "Umumiy vaqt"dan sotib olish mumkin.
Yuqori qavatdagilar esa "Umumiy pul"dan o'zlarini kayf-safosi uchun sarflash boshlashadi. Ijtimoiy tengsizlik va iyerarxiya boshlanadi. Yuqori qavatdagilar jazodan qochib, o'yinni faqat pastki qatlam "jazoga tortiladigan" qilib tuzishadi. Hammasi borgan sari, yovuzlashib, shafqatsizlashib boradi. Yuqori qavatdagilar psixologik, jismoniy qiynoqlarning eng ashaddiylarini qo'llashadi, pastdagilarni suvsiz-ovqatsiz qoldirashadi.
Qahramonlardan biri bunga juda to'g'ri ta'rif beradi. "Qachonki sen mazlum bo'lishga odatlanarkansan va hozirgidek butkul taslim bo'larkansan, oxir-oqibat bunga tan berasan. Qachonki kunma-kun pul va vaqt uchun azob, ter va qoningni to'karkansan, har kuni senga azob berishlariga chidarkansan, buni normal deb qabul qilishni boshlaysan".
Doramani tezda tugatib qo'yish mumkin. Uni "vau, ideal deyolmayman" lekin undan olsa bo'ladigan juda muhim messejlar bor.
Serialdagi har bir insonni maqsadi – yuqoriroq qavatga ko'tarilish. Eng quyidan chiqib, xuddi 8-raqamdagi oyimchaga o'xshab, yuqori qavatda yashash, juda ko'p pulga ega bo'lish.. Sizga hech nimani eslatmayaptimi?
Ammo qissadan hissa shuki: qavatlarni alishtirishni iloji yo'q. Chunki dastlab raqam tanlab bo'lingan, siz hech narsani o'zgartira olmaysiz. Buni o'zgartirishga urinishlaringiz hech qanday naf yo'q.
Qanaqa oilada, qanday sharoitda tug'ilganing, kelib chiqishing, ta'lim darajang sifati va boshqalar hayotda katta rol o'ynaydi.
Yuqoriroq qavatga ko'tarilish, "ijtimoiy lift" (bekorda serialda lift emas, zina qo'yilmagan) yoki o'ylaganingdan ko'proq topish - bu illuziya, sarob. Kapitalistik tizimning shirin aldovi. Aslida allaqachon shu teatrda yashayapmiz. Arzimagan pul va vaqt uchun siz bilan istagan tomoshasini qilishlari mumkin. Tafakkur qiling. Ildiziga e'tibor bersangiz, ko'p narsani tushunib olasiz.
Serial aynan biz haqimizda, ayni damda yashayotgan jamiyatimiz haqida.
Panda tavsiya qiladi.
Panda Metric - 8.5 🍊 /10 🍊
@boredpandablog
Forwarded from Panda Books
#mundarija
Kanalda postlarni o'qish va topishni osonlashtiruvchi (#) heshteglar
#taqriz / #review / #feedback - Biror asarga yozilgan taqrizlarni oson topish uchun;
#tavsiya - Kanal muallifi tomonidan o'qish tavsiya etiladigan kitoblar ro'yxati uchun;
#sarhisob - Oy, mavsum yoki yil bo'yi mutolaa qilingan asarlarning ro'yxatini topish uchun;
#Youtube_tavsiya - YouTube videoxostingida ko'rish tavsiya etiladigan foydali kontentlar uchun;
#haqida - Biror qiziqarli mavzu haqida yozilgan postlar;
#list - kitoblar yoki foydali kontentlar ro'yxati;
#mutolaa - Ayni damda mutolaa qilinayotgan kitobdan iqtibos yoki parcha;
#newbook / #yangikitob - Panda Books tomonidan harid qilingan yoki sovg'a qilishgan kitoblar uchun;
#iqtibos - kitobdan iqtiboslar uchun;
#intervyu - Panda Books suhbatlari, podcastlari uchun;
#offtop - Kitob mavzusidan biroz tashqari sohalarga doir postlar uchun;
#longread - Uzuuun yozilgan katta postlaaaar;
#KitobMukofotlari - Dunyoning nufuzli kitob mukofotlari haqida ma'lumotlar uchun;
#bookstores - Ajabtovur kitob do'konlari haqida chiroyli fotolar va ma'lumotlar
#maqola - birorta kattaroq qiziqarli mavzu haqida maqolalar
#nazm - she'riy postlar
#tarjima - kamina tarjima qilgan postlar
@panda_books
Instagram | Youtube | Tiktok
Kanalda postlarni o'qish va topishni osonlashtiruvchi (#) heshteglar
#taqriz / #review / #feedback - Biror asarga yozilgan taqrizlarni oson topish uchun;
#tavsiya - Kanal muallifi tomonidan o'qish tavsiya etiladigan kitoblar ro'yxati uchun;
#sarhisob - Oy, mavsum yoki yil bo'yi mutolaa qilingan asarlarning ro'yxatini topish uchun;
#Youtube_tavsiya - YouTube videoxostingida ko'rish tavsiya etiladigan foydali kontentlar uchun;
#haqida - Biror qiziqarli mavzu haqida yozilgan postlar;
#list - kitoblar yoki foydali kontentlar ro'yxati;
#mutolaa - Ayni damda mutolaa qilinayotgan kitobdan iqtibos yoki parcha;
#newbook / #yangikitob - Panda Books tomonidan harid qilingan yoki sovg'a qilishgan kitoblar uchun;
#iqtibos - kitobdan iqtiboslar uchun;
#intervyu - Panda Books suhbatlari, podcastlari uchun;
#offtop - Kitob mavzusidan biroz tashqari sohalarga doir postlar uchun;
#longread - Uzuuun yozilgan katta postlaaaar;
#KitobMukofotlari - Dunyoning nufuzli kitob mukofotlari haqida ma'lumotlar uchun;
#bookstores - Ajabtovur kitob do'konlari haqida chiroyli fotolar va ma'lumotlar
#maqola - birorta kattaroq qiziqarli mavzu haqida maqolalar
#nazm - she'riy postlar
#tarjima - kamina tarjima qilgan postlar
@panda_books
Instagram | Youtube | Tiktok
#review #taqriz
📗Sandra Nyuman – "1984: Juliya"
"Tanlov yo'q, ammo go'yo u bordek yashashing kerak".
Jorj Oruell daho. U "1984" romani orqali unikal bir dunyo yaratadi, antiutopiya darajasini yana bir pog'onaga ko'tarib ketadi. Keyinchalik unga tamsil etganlar ko'p bo'ldi. Bugun shundaylardan biri, aniqrog'i yozuvchi Sandra Nyuman qalamiga mansub "1984" romanining feministik varianti – "Juliya"ni tugatdim.
Sandra Nyuman o'z ishiga mualliflik huquqini Oruellning o'g'lidan oladi. Uning fikricha, Oruell o'z asarida Katta Og'a olamidagi ayollar obraziga, umuman, ularning hayotiga yetarlicha e'tibor qaratmagan. Juliya obrazi ham to'liq ochilmagan deb hisoblaydi. Shu sabab Sandra o'z kitobida "1984" olamidagi feministik hayot to'g'risida ma'lumot berishga qaror qiladi.
Aytish lozimki, Nyuman asarining deyarli seks mavzusida aylangan. Bilamiz, Katta og'a va partiya xalqqa jinsiy hayot erkinligini cheklab qo'ygan edi. Bu uchun hatto "Aksiljinsiy Ittifoq" nomli tashkilot ham tuzilgan, shuningdek, Muhabbat Vazirligi ham bu borada sergak edi. Natijada, ayollar pana-pastqamlarda bu ish bilan shug'ullanishga majbur bo'lishadi. Oila institutini o'ziga dushman deb bilgan partiya farzand ko'rishni ham cheklaydi, xohlovchilar faqat sun'iy urug'lantirish orqali homilador bo'lishi mumkin edi, xolos. Juliya ham Uinston Smit bilan shunday pinhona ko'rishishlardan birida tanishib qoladi. Voqeaning so'nggi ko'pchilikka ma'lum albatta.
Kitob allaqachon bizga tanish bo'lgan dunyoni yanada kengaytirgan, biz uchun ochiq qolgan joylarni to'ldirishga uringan bo'lsa-da, ammo baribir unga Oruell darajasida yondashilgan deya olmayman. Albatta, hammayam o'z sevimli kitobi davom etishini istaydi, lekin voqealar qayta hikoya qilinganidan unchalik katta ma'noyam yo'q.
Shunday bo'lsa ham, ayol-qizlar uchun bu kitob qiziq bo'lishiga aminman, totalitar tuzum ayollarga qanday zarar yetkazishi mumkinligini biroz bo'lsa ham tushunib olish imkoni mavjud.
Yillar o'tib, ko'plab yaxshi filmlar remake qilingani kabi, yaxshi asarlarga o'xshatib kitoblar yozish mumkin. Sandra Nyuman shunga jur'at qilibdi. Yomonmas. Lekin endilikda unga ham o'z shaxsiy "1984" dunyosini yaratishni tilab qolamiz.
Make Orwell Great Again!
@panda_books
📗Sandra Nyuman – "1984: Juliya"
"Tanlov yo'q, ammo go'yo u bordek yashashing kerak".
Jorj Oruell daho. U "1984" romani orqali unikal bir dunyo yaratadi, antiutopiya darajasini yana bir pog'onaga ko'tarib ketadi. Keyinchalik unga tamsil etganlar ko'p bo'ldi. Bugun shundaylardan biri, aniqrog'i yozuvchi Sandra Nyuman qalamiga mansub "1984" romanining feministik varianti – "Juliya"ni tugatdim.
Sandra Nyuman o'z ishiga mualliflik huquqini Oruellning o'g'lidan oladi. Uning fikricha, Oruell o'z asarida Katta Og'a olamidagi ayollar obraziga, umuman, ularning hayotiga yetarlicha e'tibor qaratmagan. Juliya obrazi ham to'liq ochilmagan deb hisoblaydi. Shu sabab Sandra o'z kitobida "1984" olamidagi feministik hayot to'g'risida ma'lumot berishga qaror qiladi.
Aytish lozimki, Nyuman asarining deyarli seks mavzusida aylangan. Bilamiz, Katta og'a va partiya xalqqa jinsiy hayot erkinligini cheklab qo'ygan edi. Bu uchun hatto "Aksiljinsiy Ittifoq" nomli tashkilot ham tuzilgan, shuningdek, Muhabbat Vazirligi ham bu borada sergak edi. Natijada, ayollar pana-pastqamlarda bu ish bilan shug'ullanishga majbur bo'lishadi. Oila institutini o'ziga dushman deb bilgan partiya farzand ko'rishni ham cheklaydi, xohlovchilar faqat sun'iy urug'lantirish orqali homilador bo'lishi mumkin edi, xolos. Juliya ham Uinston Smit bilan shunday pinhona ko'rishishlardan birida tanishib qoladi. Voqeaning so'nggi ko'pchilikka ma'lum albatta.
Kitob allaqachon bizga tanish bo'lgan dunyoni yanada kengaytirgan, biz uchun ochiq qolgan joylarni to'ldirishga uringan bo'lsa-da, ammo baribir unga Oruell darajasida yondashilgan deya olmayman. Albatta, hammayam o'z sevimli kitobi davom etishini istaydi, lekin voqealar qayta hikoya qilinganidan unchalik katta ma'noyam yo'q.
Shunday bo'lsa ham, ayol-qizlar uchun bu kitob qiziq bo'lishiga aminman, totalitar tuzum ayollarga qanday zarar yetkazishi mumkinligini biroz bo'lsa ham tushunib olish imkoni mavjud.
Yillar o'tib, ko'plab yaxshi filmlar remake qilingani kabi, yaxshi asarlarga o'xshatib kitoblar yozish mumkin. Sandra Nyuman shunga jur'at qilibdi. Yomonmas. Lekin endilikda unga ham o'z shaxsiy "1984" dunyosini yaratishni tilab qolamiz.
Make Orwell Great Again!
@panda_books
Panda Books
#review #taqriz 📗Sandra Nyuman – "1984: Juliya" "Tanlov yo'q, ammo go'yo u bordek yashashing kerak". Jorj Oruell daho. U "1984" romani orqali unikal bir dunyo yaratadi, antiutopiya darajasini yana bir pog'onaga ko'tarib ketadi. Keyinchalik unga tamsil…
#review
Ba'zan shoshganimda yoki xayol bilan (ko'pincha erinib) bo'lib, taqrizlarda asardagi muhim joylari to'g'risida yozish esdan chiqadi. "1984: Juliya"da ham kitobning xotimasi haqida yozmoqchi edim.
Aslida hozir ham to'liq yoza olmayman, chunki unda spoyler, ya'ni hikoyani aytib qo'yish bo'lib qoladi va o'qimoqchi odamni qiziqishini o'ldirib qo'yishim mumkin. Lekin aytsa bo'ladigan joylari bor.
Eng muhim joyi shundaki, u nihoyat adolat qaror topishi bilan tugaydi. Va bu meni nazarimda "adolatli yakun" edi. Hozir tushuntiraman.
"1984" romani Uinston Smit va Juliyaning Sevgi Vazirligiga olib kirilishi, u yerda ularning 101-xonada qiynashlari va Smitning Juliyani sotishi sahnasi bilan yakuniy qismga kelinardi.
Ular qo'yib yuborilgach, Smit ko'chada Juliyani uchratadi va uni sotganini aytadi. Kitob quyidagi jumlalar bilan tugardi:
"Uinston Smit endi Katta Og'ani yaxshi ko'rardi.."
Vot "Juliya"da biz shu voqeadan keyin Juliyaning taqdiri qanday kechgani haqida bilib olamiz. Va u bu ibtido shunday boshlanardi: "Endi Juliya Katta Og'adan nafratlanardi..."
Aslida Katta Og'a diktaturasi - bu barcha ma'lumotlarni cheklab, real voqelikni xalqdan yashirish ustiga qurilgan edi. Barcha diktaturalarda bo'lgani kabi, masalan, Stalin davrida ham oddiy odamlar "O'rtoq Stalin bo'layotgan xunrezliklardan bexabar, repressiya va qotilliklarni undan yashirishadi, agar biz uni ogoh etsak, u hammasini o'zgartirib, zulmkorlarni jazolagan bo'lardi" deya o'ylashadi. Va bu juda xato fikr.
Katta Og'a va uning Ichki partiya vakillari xalqning jabr-zulmini yaxshi bilishadi, chunki aynan ular shuni tashkil qilishgan. Ularning jasurligi va adolatparvarligi ham yolg'on, ular oxirida bor-yo'g'i bir to'da qo'rqoq va molparast kimsalar bo'lib chiqishadi. 1984 dunyosidagi Okeaniyaning doimiy urushlari, undagi birin-ketin g'alabalari ham yolg'on edi. Aslida urush deyarli tugab bo'lgan va Katta Og'a uzil-kesil mag'lub bo'lgandi. Ammo buni xalq bilmas, Partiyaning bor e'tiborini yuqori darajadagi amaldorlar hayotini yaxshilash, oddiy xalqni esa turli bema'ni repressiyalar bilan ushlab turish edi.
Odatda diktatura shaxsga bog'liqligi sababli ham shunchalik repressiv bo'lsa, aynan shu sababli shunchalik zaif hamdir. Ya'ni shaxs yo'qolsa, diktarura ham yo'qoladi. Ideyalogiyalar qoladigan, shaxslar kelib-ketaveradigan tuzumlargina kuchlidir.
Jorj Oruell bizga Diktatura uzoq davom etadi deydi. Va u haq.
Sandra Nyuman esa u qanchalik uzoq va qattiq bo'lmasin, insonlar bir kun undan qutula oladi deyildi.
Va u ham bu ma'noda haqdir.
@panda_books
Ba'zan shoshganimda yoki xayol bilan (ko'pincha erinib) bo'lib, taqrizlarda asardagi muhim joylari to'g'risida yozish esdan chiqadi. "1984: Juliya"da ham kitobning xotimasi haqida yozmoqchi edim.
Aslida hozir ham to'liq yoza olmayman, chunki unda spoyler, ya'ni hikoyani aytib qo'yish bo'lib qoladi va o'qimoqchi odamni qiziqishini o'ldirib qo'yishim mumkin. Lekin aytsa bo'ladigan joylari bor.
Eng muhim joyi shundaki, u nihoyat adolat qaror topishi bilan tugaydi. Va bu meni nazarimda "adolatli yakun" edi. Hozir tushuntiraman.
"1984" romani Uinston Smit va Juliyaning Sevgi Vazirligiga olib kirilishi, u yerda ularning 101-xonada qiynashlari va Smitning Juliyani sotishi sahnasi bilan yakuniy qismga kelinardi.
Ular qo'yib yuborilgach, Smit ko'chada Juliyani uchratadi va uni sotganini aytadi. Kitob quyidagi jumlalar bilan tugardi:
"Uinston Smit endi Katta Og'ani yaxshi ko'rardi.."
Vot "Juliya"da biz shu voqeadan keyin Juliyaning taqdiri qanday kechgani haqida bilib olamiz. Va u bu ibtido shunday boshlanardi: "Endi Juliya Katta Og'adan nafratlanardi..."
Aslida Katta Og'a diktaturasi - bu barcha ma'lumotlarni cheklab, real voqelikni xalqdan yashirish ustiga qurilgan edi. Barcha diktaturalarda bo'lgani kabi, masalan, Stalin davrida ham oddiy odamlar "O'rtoq Stalin bo'layotgan xunrezliklardan bexabar, repressiya va qotilliklarni undan yashirishadi, agar biz uni ogoh etsak, u hammasini o'zgartirib, zulmkorlarni jazolagan bo'lardi" deya o'ylashadi. Va bu juda xato fikr.
Katta Og'a va uning Ichki partiya vakillari xalqning jabr-zulmini yaxshi bilishadi, chunki aynan ular shuni tashkil qilishgan. Ularning jasurligi va adolatparvarligi ham yolg'on, ular oxirida bor-yo'g'i bir to'da qo'rqoq va molparast kimsalar bo'lib chiqishadi. 1984 dunyosidagi Okeaniyaning doimiy urushlari, undagi birin-ketin g'alabalari ham yolg'on edi. Aslida urush deyarli tugab bo'lgan va Katta Og'a uzil-kesil mag'lub bo'lgandi. Ammo buni xalq bilmas, Partiyaning bor e'tiborini yuqori darajadagi amaldorlar hayotini yaxshilash, oddiy xalqni esa turli bema'ni repressiyalar bilan ushlab turish edi.
Odatda diktatura shaxsga bog'liqligi sababli ham shunchalik repressiv bo'lsa, aynan shu sababli shunchalik zaif hamdir. Ya'ni shaxs yo'qolsa, diktarura ham yo'qoladi. Ideyalogiyalar qoladigan, shaxslar kelib-ketaveradigan tuzumlargina kuchlidir.
Jorj Oruell bizga Diktatura uzoq davom etadi deydi. Va u haq.
Sandra Nyuman esa u qanchalik uzoq va qattiq bo'lmasin, insonlar bir kun undan qutula oladi deyildi.
Va u ham bu ma'noda haqdir.
@panda_books
#review #taqriz
📗Markiz de Sad — "Les 120 journées de Sodome"
Sadizm haqida ilmiy maqolalar o'qib turib, bir necha bor markiz de Sad nomiga duch kelaverdim. Ozgina tushuntirish beradigan bo'lsam, sadizm - bu seksual buzuqlikning bir turi bo'lib, o'z sherigiga azob berish va jismonan ogʻriq yetkazishdan rohatlanishga aytiladi.
Xullas, keyin havolalar ortidan qidirib-qidirib, oxiri "sadizm" termini aynan ushbu shaxs, ya'ni Markiz de Sad (1740—1814) (asl ismi Donasyen Alfons) nomidan olinganini bildim. Bu men uchun yangilik bo'ldi, chunki negadir men doim bu termin inglizcha "sad" - "qayg'uli" so'zidan kelib chiqqan deb yurarkanman. Xullas, uning asarlari bilan tanishib chiqa boshladim va ushbu "Sodomning 120 kuni" romani orqali o'zim uchun Pandora qutisini ochib yubordim deyish mumkin.
Dahshat!
Markiz de Sad oliynasab oilada tug'ilishiga qaramasdan, jinsiy jihatdan nihoyatda buzuqlik illatlarini o'zida mujassam etadi. U o'z nafsini qondirish yo'lida, na din, na axloq va na qonun qarshilik ko'rsata olmasligini ta'kidlab, shu yo'ldan boradi.
U o'zi zo'rlash va qotillikda ayblanib, Bastiliyaga qamaladi. Qamoqda paytida esa u o'z g'oyalarini o'zida mujassam etgan romanlarni yozib boshlaydi, Ulardan biri mana shu "Sodomning 120 kuni" hisoblanadi. Unda 4 ta axloqi buzuq aristokrat shaxs (Sudya(!), Yepiskop(!), Gersog va bankir) tomonidan yaqinlari, qurbonlari va shuningdek, bir necha zo'ravonlik bilan olib kelingan qiz-yigitlarga nisbatan deyarli barcha zo'ravonlik shakllari, insest, pedofiliya, orgiya va nafsni g'ayritabiiy tarzda qondirish kabi ko'plab jazo va harakatlar eng mayda detallarigacha tasvirlab berilgan. Va buning oxiri qiynoqli o'lim bilan tugashini ham aytib o'tish lozim.
Markiz de Sad Bastiliya qulaganidan keyin, ko'pgina mahbuslar singari kasalxonaga tushadi, uning qo'lyozmalari esa kamerasida qoladi. Ammo qaysidur nozir ularni topib oladi va saqlab qo'yadi, keyinchalik u muzeyga katta narxda sotiladi. Markizning o'zi ularni yo'qolgan deb hisoblagan.
Roman 20-asrgacha nashr etilmagani hayratlanarli emas. Sababi undagi jinsiy zo'ravonlik va o'ta shafqatsizlikning batafsil tavsifi tufayli ba'zi davlatlar tomonidan chop etilishi taqiqlangan. Va men ham bunga qo'shilaman.
Kitobni ozgina varaqlab ko'rdim va aytishim lozimki, hali bu darajada sadistik narsa o'qimaganman. Albatta, men nisbatan qarashi keng insonlikka da'vo qilsamda, bitta narsa aniqki, inson agar unga absolyut hokimiyat va jazodan qochish imkoniyati beriladigan bo'lsa, siz hatto tasavvur qila olmaydigan darajada zo'ravon va eng tuban axloqli kimsaga aylanishi mumkin ekan.
Ushbu kitobda deyarli barcha qizil chegaralar kesib o'tilgan, jamiyatda aynan insonlar axloqi va tarbiyasiga ma'sul shaxslar tomonidan axloqiy jihatdan eng tuban ishlardan tap tortmaydigan bo'lib chiqqan. Roman bir tomondan har kimning seksual didi har xil demoqchi bo'lsada, lekin boshqa tomondan, o'quvchini kelajakdagi dahshatlardan ogohlantiradi, bu yaxshi emas degan fikrga kelishni ta'kidlaydi.
Bu kitob o'zbek tilida yo'q va o'ylaymanki, yaqin davrlarda aslo bo'lmaydi ham. Bir tomondan har kuni internetda sadizm qurboni bo'lgan shaxslar haqida chiqadigan xabarlar ham bizga yetadi. Shu bilan birga yoshlarni orasida sadizmning oldini olishda ularni jinsiy tarbiyasiga alohida e'tibor berish va jinsiy buzuqliklarga qarshi kurash olib borishning ahamiyati katta deb o'ylayman.
Sad reading:(
@panda_books
📗Markiz de Sad — "Les 120 journées de Sodome"
Sadizm haqida ilmiy maqolalar o'qib turib, bir necha bor markiz de Sad nomiga duch kelaverdim. Ozgina tushuntirish beradigan bo'lsam, sadizm - bu seksual buzuqlikning bir turi bo'lib, o'z sherigiga azob berish va jismonan ogʻriq yetkazishdan rohatlanishga aytiladi.
Xullas, keyin havolalar ortidan qidirib-qidirib, oxiri "sadizm" termini aynan ushbu shaxs, ya'ni Markiz de Sad (1740—1814) (asl ismi Donasyen Alfons) nomidan olinganini bildim. Bu men uchun yangilik bo'ldi, chunki negadir men doim bu termin inglizcha "sad" - "qayg'uli" so'zidan kelib chiqqan deb yurarkanman. Xullas, uning asarlari bilan tanishib chiqa boshladim va ushbu "Sodomning 120 kuni" romani orqali o'zim uchun Pandora qutisini ochib yubordim deyish mumkin.
Dahshat!
Markiz de Sad oliynasab oilada tug'ilishiga qaramasdan, jinsiy jihatdan nihoyatda buzuqlik illatlarini o'zida mujassam etadi. U o'z nafsini qondirish yo'lida, na din, na axloq va na qonun qarshilik ko'rsata olmasligini ta'kidlab, shu yo'ldan boradi.
U o'zi zo'rlash va qotillikda ayblanib, Bastiliyaga qamaladi. Qamoqda paytida esa u o'z g'oyalarini o'zida mujassam etgan romanlarni yozib boshlaydi, Ulardan biri mana shu "Sodomning 120 kuni" hisoblanadi. Unda 4 ta axloqi buzuq aristokrat shaxs (Sudya(!), Yepiskop(!), Gersog va bankir) tomonidan yaqinlari, qurbonlari va shuningdek, bir necha zo'ravonlik bilan olib kelingan qiz-yigitlarga nisbatan deyarli barcha zo'ravonlik shakllari, insest, pedofiliya, orgiya va nafsni g'ayritabiiy tarzda qondirish kabi ko'plab jazo va harakatlar eng mayda detallarigacha tasvirlab berilgan. Va buning oxiri qiynoqli o'lim bilan tugashini ham aytib o'tish lozim.
Markiz de Sad Bastiliya qulaganidan keyin, ko'pgina mahbuslar singari kasalxonaga tushadi, uning qo'lyozmalari esa kamerasida qoladi. Ammo qaysidur nozir ularni topib oladi va saqlab qo'yadi, keyinchalik u muzeyga katta narxda sotiladi. Markizning o'zi ularni yo'qolgan deb hisoblagan.
Roman 20-asrgacha nashr etilmagani hayratlanarli emas. Sababi undagi jinsiy zo'ravonlik va o'ta shafqatsizlikning batafsil tavsifi tufayli ba'zi davlatlar tomonidan chop etilishi taqiqlangan. Va men ham bunga qo'shilaman.
Kitobni ozgina varaqlab ko'rdim va aytishim lozimki, hali bu darajada sadistik narsa o'qimaganman. Albatta, men nisbatan qarashi keng insonlikka da'vo qilsamda, bitta narsa aniqki, inson agar unga absolyut hokimiyat va jazodan qochish imkoniyati beriladigan bo'lsa, siz hatto tasavvur qila olmaydigan darajada zo'ravon va eng tuban axloqli kimsaga aylanishi mumkin ekan.
Ushbu kitobda deyarli barcha qizil chegaralar kesib o'tilgan, jamiyatda aynan insonlar axloqi va tarbiyasiga ma'sul shaxslar tomonidan axloqiy jihatdan eng tuban ishlardan tap tortmaydigan bo'lib chiqqan. Roman bir tomondan har kimning seksual didi har xil demoqchi bo'lsada, lekin boshqa tomondan, o'quvchini kelajakdagi dahshatlardan ogohlantiradi, bu yaxshi emas degan fikrga kelishni ta'kidlaydi.
Bu kitob o'zbek tilida yo'q va o'ylaymanki, yaqin davrlarda aslo bo'lmaydi ham. Bir tomondan har kuni internetda sadizm qurboni bo'lgan shaxslar haqida chiqadigan xabarlar ham bizga yetadi. Shu bilan birga yoshlarni orasida sadizmning oldini olishda ularni jinsiy tarbiyasiga alohida e'tibor berish va jinsiy buzuqliklarga qarshi kurash olib borishning ahamiyati katta deb o'ylayman.
Sad reading:(
@panda_books
Forwarded from Panda Books
#review #taqriz
✳️ Chingiz Aytmatov — "Jamila"
1950-60-yillarda Moskvada "Новый мир" — eng obro'li va eski adabiy jurnallardan biri hisoblanardi. Bu jurnalda Sholoxov, Pasternak, Soljenitsin va Hamzatov kabi adabiyot darg'alarining eng yaxshi asarlari chop etilardi. 1958-yilda tahririyatga hali endi 30 yoshga to'lgan qirg'iz yozuvchisining qissasi kelib tushadi. O'sha paytdagi bosh muharrir Aleksandr Tvardovskiyga qissa juda manzur bo'ladi va uni "Jamila" deya nomlab, bosib chiqaradi. Majoziy aytganda, shu bilan ertaga tongda Chingiz Aytmatov endi mashhur sifatida uyqudan uyg'onadi.
Uning asari nafaqat SSSRda, balki undan tashqarida ham keng sur'atlarda bosilib chiqa boshlaydi. Lekin avvalboshida uni rus yozuvchisi deya hisoblashardi, sababi chet elliklarning SSSR xalqlari borasida bilimlari yetarli emasdi, biroq garchi keyinchalik rus tilida ijod qilgan bo'lsa ham o'zini qirg'iz millati yozuvchisi ekanligini ta'kidlab keladi va shunday hisoblaniladi. Albatta, qissalari ichida keng muhokamalarga sabab bo'lgani ham "Jamila" edi. Shuningdek, asar dovrug'iga yana bitta voqea ham sabab bo'ladi. Ba'zilar tan olishni istamas, ammo "Jamila" haqida allaqanday fransuz emas, balki mashhur adib Lui Aragon o'z fikrlarini bildiradi va o'zi uni fransuz tiliga tarjima qiladi. Ko'pchilik biladigan ""Jamila" - dunyodagi eng goʻzal muhabbat qissasi", degan ta'rif ham unga tegishli. Biroq bu kontekstdan uzib olingan bir parcha, xolos. Men uning davomini internetdan izlab topdim va tarjima qildim. Demak, Lui Aragon shunday deydi:
"Men ushbu mag'rur Parijda, Gyugo, Bodler shahrida, inqiloblar rahnamosi bo'lgan Parijda, har bir toshi afsona va tarix bilan bog'liq abadiy san'at shahri va yana sevishganlar shahri hisoblanmish makonda barcha o'qiganlarim, ko'rgan-bilganlarimdan keyin "Jamila"ni o'qidim va ko'z oldimda buyuk Romeo va Julyetta, Paolo va Francheska, Ernani va donya Sol obrazlari xira tortdi. Men Doniyor va Jamila bilan tanishdim, ular meni urushning 3-yili, 1943-yildagi avgust oyi tunlariga olib ketdi..."
Eng avvalo, men "Jamila"ni maktab paytlari o'qib chiqqanman. O'zi o'ylab ko'rsam shu paytgacha eng ko'p asarlarini o'qigan yozuvchilarim orasida Aytmatov yetakchilardan biri ekan. Chunki Aytmatovda faqat buyuk yozuvchilarda bo'lishi mumkin nodir bir iste'dod mavjud edi. Bu ham bo'lsa bir vaqtning o'zida ham milliy, ham umumbashariy bo'la olishdir. Uning asarlarida masalan, "Asrga tatigulik kun", "Oq kema"da millat muammolari ta'sirli ko'rsatilgan bo'lsa-da, muallif o'zini makon va zamon bilan cheklab qo'yishni istamaydi. Uning asarlarini faqat qirg'izlar tushunib, bosh irg'ab qo'yishlari bilan kifoyalanmaydi. O'z kitoblarida barcha zamon, makon va millatlarda yaxlit tushunchaga ega, insonning eng oliy hissiyotlaridan biri - sevgini tarannum etishga intiladi.
"Jamila" - sevgi haqida yozilgan eng go'zal qissa ekanligi ham shunda, ya'ni ha, u aslida hech bir bahssiz oddiy qirg'iz qishloq ayoli, yana erli juvon. Ammo bu uning umumbashar vakili, eng avvalo INSON ekanligini aslo inkor qila olmaydi. Sevgi bizning taqdirimizni harakatga keltiradigan buyuk kuchlardan biri va ba'zan insonni jamiyat yaratgan qoidalarni buzishga undaydi. Sevgi ko'pyuzlidir, uning qiyofalari sanoqsiz. Doniyor va Jamila ham shunday go'zal sevgi siymolariga aylandi. Bu ularni hasrat, dard va jamiyatdagi burchlarini tark etishga da'vat qilgan bo'lsa ham. Ammo kim aytdi sevgi faqat biz bilgan shakllarda uchraydi deb? Aytmatov Jamilada sevgining o'sha biz bilmagan va qabul qila olmagan shakllaridan birini namoyon etadi.
Jamila — aksarimiz orzu qilgan va kamchiligimiz erisha olgan muhabbat ramzidir. Va shaksiz, go'zal sevgi qissasi...
Yoqimli mutolaa!
@panda_books
✳️ Chingiz Aytmatov — "Jamila"
1950-60-yillarda Moskvada "Новый мир" — eng obro'li va eski adabiy jurnallardan biri hisoblanardi. Bu jurnalda Sholoxov, Pasternak, Soljenitsin va Hamzatov kabi adabiyot darg'alarining eng yaxshi asarlari chop etilardi. 1958-yilda tahririyatga hali endi 30 yoshga to'lgan qirg'iz yozuvchisining qissasi kelib tushadi. O'sha paytdagi bosh muharrir Aleksandr Tvardovskiyga qissa juda manzur bo'ladi va uni "Jamila" deya nomlab, bosib chiqaradi. Majoziy aytganda, shu bilan ertaga tongda Chingiz Aytmatov endi mashhur sifatida uyqudan uyg'onadi.
Uning asari nafaqat SSSRda, balki undan tashqarida ham keng sur'atlarda bosilib chiqa boshlaydi. Lekin avvalboshida uni rus yozuvchisi deya hisoblashardi, sababi chet elliklarning SSSR xalqlari borasida bilimlari yetarli emasdi, biroq garchi keyinchalik rus tilida ijod qilgan bo'lsa ham o'zini qirg'iz millati yozuvchisi ekanligini ta'kidlab keladi va shunday hisoblaniladi. Albatta, qissalari ichida keng muhokamalarga sabab bo'lgani ham "Jamila" edi. Shuningdek, asar dovrug'iga yana bitta voqea ham sabab bo'ladi. Ba'zilar tan olishni istamas, ammo "Jamila" haqida allaqanday fransuz emas, balki mashhur adib Lui Aragon o'z fikrlarini bildiradi va o'zi uni fransuz tiliga tarjima qiladi. Ko'pchilik biladigan ""Jamila" - dunyodagi eng goʻzal muhabbat qissasi", degan ta'rif ham unga tegishli. Biroq bu kontekstdan uzib olingan bir parcha, xolos. Men uning davomini internetdan izlab topdim va tarjima qildim. Demak, Lui Aragon shunday deydi:
"Men ushbu mag'rur Parijda, Gyugo, Bodler shahrida, inqiloblar rahnamosi bo'lgan Parijda, har bir toshi afsona va tarix bilan bog'liq abadiy san'at shahri va yana sevishganlar shahri hisoblanmish makonda barcha o'qiganlarim, ko'rgan-bilganlarimdan keyin "Jamila"ni o'qidim va ko'z oldimda buyuk Romeo va Julyetta, Paolo va Francheska, Ernani va donya Sol obrazlari xira tortdi. Men Doniyor va Jamila bilan tanishdim, ular meni urushning 3-yili, 1943-yildagi avgust oyi tunlariga olib ketdi..."
Eng avvalo, men "Jamila"ni maktab paytlari o'qib chiqqanman. O'zi o'ylab ko'rsam shu paytgacha eng ko'p asarlarini o'qigan yozuvchilarim orasida Aytmatov yetakchilardan biri ekan. Chunki Aytmatovda faqat buyuk yozuvchilarda bo'lishi mumkin nodir bir iste'dod mavjud edi. Bu ham bo'lsa bir vaqtning o'zida ham milliy, ham umumbashariy bo'la olishdir. Uning asarlarida masalan, "Asrga tatigulik kun", "Oq kema"da millat muammolari ta'sirli ko'rsatilgan bo'lsa-da, muallif o'zini makon va zamon bilan cheklab qo'yishni istamaydi. Uning asarlarini faqat qirg'izlar tushunib, bosh irg'ab qo'yishlari bilan kifoyalanmaydi. O'z kitoblarida barcha zamon, makon va millatlarda yaxlit tushunchaga ega, insonning eng oliy hissiyotlaridan biri - sevgini tarannum etishga intiladi.
"Jamila" - sevgi haqida yozilgan eng go'zal qissa ekanligi ham shunda, ya'ni ha, u aslida hech bir bahssiz oddiy qirg'iz qishloq ayoli, yana erli juvon. Ammo bu uning umumbashar vakili, eng avvalo INSON ekanligini aslo inkor qila olmaydi. Sevgi bizning taqdirimizni harakatga keltiradigan buyuk kuchlardan biri va ba'zan insonni jamiyat yaratgan qoidalarni buzishga undaydi. Sevgi ko'pyuzlidir, uning qiyofalari sanoqsiz. Doniyor va Jamila ham shunday go'zal sevgi siymolariga aylandi. Bu ularni hasrat, dard va jamiyatdagi burchlarini tark etishga da'vat qilgan bo'lsa ham. Ammo kim aytdi sevgi faqat biz bilgan shakllarda uchraydi deb? Aytmatov Jamilada sevgining o'sha biz bilmagan va qabul qila olmagan shakllaridan birini namoyon etadi.
Jamila — aksarimiz orzu qilgan va kamchiligimiz erisha olgan muhabbat ramzidir. Va shaksiz, go'zal sevgi qissasi...
Yoqimli mutolaa!
@panda_books
#review #taqriz
📗Robert Grin — "Mahorat"
"Har bir inson doim turli ehtimoliy shaxsiyatlari ichidan asl va haqiqiy o'zligini topadi".
— Xose Ortega i Gasset
Bir tomondan ne baxtki, Asaxiy Booksning ushbu premyerasi aynan shunday motivatsiyaga muhtoj bo'lib turgan paytimda qo'limga tushdi. Hayotda ba'zan borayotgan yo'lingdan to'xtab, ortga qaragan holda hayotingni bir kichik sarhisob qilib olmoq ham xayrlidir. Grin bu borada menga yordam berdi deb o'ylayman.
Uning yoqqan yana bir jihati, mahoratga erishish haqida bir necha mashhur insonlar misoli bilan cheklanmagani, deyarli har 2-3 varaqda yangi qahramonlar va ulardan olingan saboqlar haqida yozilgani - kitobni yanada qiziqarli va tushunarli qiladi.
O'zi mahorat nima? O'zingiz sevgan ish bilan shug'ullanishmi yoki tez boyishga intilish afzalmi? Ko'pchiligimiz yaxshi ko'rgan ishimiz bilan shug'ullanish o'rniga mo'may daromad keltiradigan ishlarga o'zimizni uramiz. Natijada pul topish ilinjida taqdirimiz yo'lidan tobora uzoqlashib boramiz. Moddiy ehtiyojingiz qondirilishi mumkin, ammo ichingizda baribir bo'shliq his etaverasiz. Uni istagan narsa bilan to'ldirishga urinmang, foydasi yo'q, Ba'zilar katta qurbonliklar bilan ortga qaytishga muvaffaq bo'ladi, ba'zilar esa yo'q.
Hamma narsaga hozir erishib bo'lmaydi. Kitobda bu haqida zo'r gaplar aytiladi. Mahorat sari yo'l sabrni talab qiladi. Siz kutgan natija balki 5 yilda, balki 10 yilda sodir bo'lar, siz mehnatlaringiz mevasiga e'tibor qaratishingiz kerak. Kimdur aytgandi: "Natija emas, unga olib boruvchi yo'l muhimroq" deb.
Chinakam boylik va muvaffaqiyat ularga erishishni ko'zlaganlarga emas, balki e'tiborini o'z sevgan ishida mahoratga erishish va biror narsani o'z hayotiy maqsadi etib belgilagan insonlarga nasib etadi. Buni unutmang.
Kitobni hayotda o'z yo'lini topishga harakat qilayotganlar, o'zining hozirgi qilib turgan ishidan ko'ngli to'lmayotganlarga tavsiya qilaman. Zero, uni mutolaasi davomida biror muhim xulosaga kelarsiz.
@panda_books
📗Robert Grin — "Mahorat"
"Har bir inson doim turli ehtimoliy shaxsiyatlari ichidan asl va haqiqiy o'zligini topadi".
— Xose Ortega i Gasset
Bir tomondan ne baxtki, Asaxiy Booksning ushbu premyerasi aynan shunday motivatsiyaga muhtoj bo'lib turgan paytimda qo'limga tushdi. Hayotda ba'zan borayotgan yo'lingdan to'xtab, ortga qaragan holda hayotingni bir kichik sarhisob qilib olmoq ham xayrlidir. Grin bu borada menga yordam berdi deb o'ylayman.
Uning yoqqan yana bir jihati, mahoratga erishish haqida bir necha mashhur insonlar misoli bilan cheklanmagani, deyarli har 2-3 varaqda yangi qahramonlar va ulardan olingan saboqlar haqida yozilgani - kitobni yanada qiziqarli va tushunarli qiladi.
O'zi mahorat nima? O'zingiz sevgan ish bilan shug'ullanishmi yoki tez boyishga intilish afzalmi? Ko'pchiligimiz yaxshi ko'rgan ishimiz bilan shug'ullanish o'rniga mo'may daromad keltiradigan ishlarga o'zimizni uramiz. Natijada pul topish ilinjida taqdirimiz yo'lidan tobora uzoqlashib boramiz. Moddiy ehtiyojingiz qondirilishi mumkin, ammo ichingizda baribir bo'shliq his etaverasiz. Uni istagan narsa bilan to'ldirishga urinmang, foydasi yo'q, Ba'zilar katta qurbonliklar bilan ortga qaytishga muvaffaq bo'ladi, ba'zilar esa yo'q.
Hamma narsaga hozir erishib bo'lmaydi. Kitobda bu haqida zo'r gaplar aytiladi. Mahorat sari yo'l sabrni talab qiladi. Siz kutgan natija balki 5 yilda, balki 10 yilda sodir bo'lar, siz mehnatlaringiz mevasiga e'tibor qaratishingiz kerak. Kimdur aytgandi: "Natija emas, unga olib boruvchi yo'l muhimroq" deb.
Chinakam boylik va muvaffaqiyat ularga erishishni ko'zlaganlarga emas, balki e'tiborini o'z sevgan ishida mahoratga erishish va biror narsani o'z hayotiy maqsadi etib belgilagan insonlarga nasib etadi. Buni unutmang.
Kitobni hayotda o'z yo'lini topishga harakat qilayotganlar, o'zining hozirgi qilib turgan ishidan ko'ngli to'lmayotganlarga tavsiya qilaman. Zero, uni mutolaasi davomida biror muhim xulosaga kelarsiz.
@panda_books
#review #taqriz
📗Frenk Gerbert — "Dyuna"
"Olam mantiqiy bo‘lishi kerak, degan fikr odamlar ongiga chuqur singib ketgan. Ammo voqelik bizni har doim mantiq chegarasidan bir qadam chetga olib chiqadi".
Uzoq kelajak. Arrakis sayyorasi. Ulkan qum tepaliklar (inglizcha "Dune")dan iborat bir qarashda o'likdek tuyuladigan ushbu sayyorada "Ziravor" deb nomlanadigan kuchli yerosti boyligi mavjud. Va tabiiyki, butun Galaktikada g'oyat yuqori narxlanadigan bu ziravor ustidan hukmronlik masalasi orqali ushbu kitob voqealari boshlanadi.
Imperator Shaddam IV ushbu sayyorani oldin Buyuk Xonadonlar ligasi — Lansraad a'zosi baron Vladimir Xarkonnenga, keyinchalik Kaladan sayyorasi hukmdorlari bo'lmish Atreydeslar Xonadoni yetakchisi graf Leto Atreydesga beradi. Kitobda biz ushbu oilalar o'rtasidagi azaliy dushmanlik guvohiga aylanamiz. Voqealar markazida esa graf Letoning o'g'li Pol Atreydes va grafning xotini Polning onasi ledi Jessika turadi.
Kitob hajmi juda katta. Buni his qilishingiz uchun yaqinda katta ekranlarga chiqqan rejissor Deni Vilnyovning "Dune-1" va "Dune-2" filmlari aynan shu bitta kitobga tayanib ishlangan. Kino, albatta, Dyunaning mazmunini to'liq ochib bera olmagandur, zero, kitob va kino o'rtasida yaxshigina tafovutlar ham mavjud. Lekin bunga to'xtalib o'tishga hojat yo'q.
Nufuzli Xyugo mukofotini qo'lga kiritgan ushbu kitob orqali “Dyuna xronikasi” boshlanadi. Frenk Gerbert o'zi 6 tasini yozib tugatadi. U saratonga chalinib 1986-yilda vafot etganindan so'ng, farzandi Brayan Gerbert otasining ishini davom ettiradi. Qoralamalardan foydalanib, u Kevin Anderson bilan birgalikda bu olam haqida naq 13 ta asar yozishadi.
Asar o'zida fantastika janrini jamlagan bo'lsa-da, joyi kelganda uning falsafiy romang xos elementlarini ham e'tirof etish lozim. Roman katta bo'lsa-da, oson o'qiladi, undagi teran fikrlar o'ziga xos so'zlashuv tili orqali kitobxonga ta'sirli tarzda yetib boradi. Roman qahramonlari, ayniqsa Polning hissiyotlari juda batafsil ochib berilgan, qahramonlar harakati ishonarli va samimiy chiqqan.
Gerbertning dahosi shundaki, u G'arbda deyarli hammadan oldin Sharq, aniqrog'i, arab madaniyatiga murojaat qilib, Dyunani tabiatini, neft va badaviylar timsolini, shuningdek, islom dinining ba'zi ahkomlarini o'z asariga mohirlik ila ko'chira olgan.
Dyunadagi siyosiy o'yinlar "Taxtlar o'yini"dan qolishmaydi. U yerda Rohibalar ordeni — "Bene Gesserit" super josuslar tashkiloti bo'lib, ular dinlar va payg'ambarona inson siymosini yaratish orqali insonlarni nazorat qilishga urinishadi. Shuningdek, mashinalarga qarshi urushdan keyin Mentat deya nomlanuvchi inson-kompyuterlar yaratiladi va kuchli miyaga ega mentatlar hukmdorlarning yaqinlariga aylanishadi. Shu bilan birga, imperatorning qudratli shaxsiy armiyasi - sardaukarlar, Dyuna tub aholisi Fremenlar, Sahroda kezadigan ulkan Chuvalchanglar, Gildiya, navigatorlar, doktor Sukklar haqida bilib olishingiz mumkin.
Kitob haqida ko'p gapirish mumkin, ammo hozircha shuni ayta olamanki, yaqin orada biz "Dyuna"ni o'zbek tilida ko'rishga muvaffaq bo'lsak, uning mutolaasidan arzirli narsa ola bilishingizga aminman.
Qachondir sahro aro imperiya sardaukarlaridan qochib, Shay-Xulud chuvalchanglardan panalab borarkansiz, qum barhanlari ortidan uzun qora yopinchiqqa burkangan, moviy ko'zlari bilan sizga donishmand qiyofada boqib turgan insonni uchratsangiz bilingkki, siz katta ehtimol Arrakis sayyorasi grafi, Lisan-al Gaib, Kvisats Xaderax, Pol Muad'Dib Atreydes qarshisida turibsiz..
Shu payta unga mening salomimni yetkazishni unutmang...
@panda_books
📗Frenk Gerbert — "Dyuna"
"Olam mantiqiy bo‘lishi kerak, degan fikr odamlar ongiga chuqur singib ketgan. Ammo voqelik bizni har doim mantiq chegarasidan bir qadam chetga olib chiqadi".
Uzoq kelajak. Arrakis sayyorasi. Ulkan qum tepaliklar (inglizcha "Dune")dan iborat bir qarashda o'likdek tuyuladigan ushbu sayyorada "Ziravor" deb nomlanadigan kuchli yerosti boyligi mavjud. Va tabiiyki, butun Galaktikada g'oyat yuqori narxlanadigan bu ziravor ustidan hukmronlik masalasi orqali ushbu kitob voqealari boshlanadi.
Imperator Shaddam IV ushbu sayyorani oldin Buyuk Xonadonlar ligasi — Lansraad a'zosi baron Vladimir Xarkonnenga, keyinchalik Kaladan sayyorasi hukmdorlari bo'lmish Atreydeslar Xonadoni yetakchisi graf Leto Atreydesga beradi. Kitobda biz ushbu oilalar o'rtasidagi azaliy dushmanlik guvohiga aylanamiz. Voqealar markazida esa graf Letoning o'g'li Pol Atreydes va grafning xotini Polning onasi ledi Jessika turadi.
Kitob hajmi juda katta. Buni his qilishingiz uchun yaqinda katta ekranlarga chiqqan rejissor Deni Vilnyovning "Dune-1" va "Dune-2" filmlari aynan shu bitta kitobga tayanib ishlangan. Kino, albatta, Dyunaning mazmunini to'liq ochib bera olmagandur, zero, kitob va kino o'rtasida yaxshigina tafovutlar ham mavjud. Lekin bunga to'xtalib o'tishga hojat yo'q.
Nufuzli Xyugo mukofotini qo'lga kiritgan ushbu kitob orqali “Dyuna xronikasi” boshlanadi. Frenk Gerbert o'zi 6 tasini yozib tugatadi. U saratonga chalinib 1986-yilda vafot etganindan so'ng, farzandi Brayan Gerbert otasining ishini davom ettiradi. Qoralamalardan foydalanib, u Kevin Anderson bilan birgalikda bu olam haqida naq 13 ta asar yozishadi.
Asar o'zida fantastika janrini jamlagan bo'lsa-da, joyi kelganda uning falsafiy romang xos elementlarini ham e'tirof etish lozim. Roman katta bo'lsa-da, oson o'qiladi, undagi teran fikrlar o'ziga xos so'zlashuv tili orqali kitobxonga ta'sirli tarzda yetib boradi. Roman qahramonlari, ayniqsa Polning hissiyotlari juda batafsil ochib berilgan, qahramonlar harakati ishonarli va samimiy chiqqan.
Gerbertning dahosi shundaki, u G'arbda deyarli hammadan oldin Sharq, aniqrog'i, arab madaniyatiga murojaat qilib, Dyunani tabiatini, neft va badaviylar timsolini, shuningdek, islom dinining ba'zi ahkomlarini o'z asariga mohirlik ila ko'chira olgan.
Dyunadagi siyosiy o'yinlar "Taxtlar o'yini"dan qolishmaydi. U yerda Rohibalar ordeni — "Bene Gesserit" super josuslar tashkiloti bo'lib, ular dinlar va payg'ambarona inson siymosini yaratish orqali insonlarni nazorat qilishga urinishadi. Shuningdek, mashinalarga qarshi urushdan keyin Mentat deya nomlanuvchi inson-kompyuterlar yaratiladi va kuchli miyaga ega mentatlar hukmdorlarning yaqinlariga aylanishadi. Shu bilan birga, imperatorning qudratli shaxsiy armiyasi - sardaukarlar, Dyuna tub aholisi Fremenlar, Sahroda kezadigan ulkan Chuvalchanglar, Gildiya, navigatorlar, doktor Sukklar haqida bilib olishingiz mumkin.
Kitob haqida ko'p gapirish mumkin, ammo hozircha shuni ayta olamanki, yaqin orada biz "Dyuna"ni o'zbek tilida ko'rishga muvaffaq bo'lsak, uning mutolaasidan arzirli narsa ola bilishingizga aminman.
Qachondir sahro aro imperiya sardaukarlaridan qochib, Shay-Xulud chuvalchanglardan panalab borarkansiz, qum barhanlari ortidan uzun qora yopinchiqqa burkangan, moviy ko'zlari bilan sizga donishmand qiyofada boqib turgan insonni uchratsangiz bilingkki, siz katta ehtimol Arrakis sayyorasi grafi, Lisan-al Gaib, Kvisats Xaderax, Pol Muad'Dib Atreydes qarshisida turibsiz..
Shu payta unga mening salomimni yetkazishni unutmang...
@panda_books
