میزان - کـوردستان

🔵کاڵەم دڕا، هیچم پێ نەبڕا!

دوو خۆشک هەبوون، یەکیان مێردی کردبوو بە پیاوە دەوڵەمەندێکی شاری و ئەوی دیکەش ماڵی لە دێهات بوو.
رۆژێک خۆشکی شاری ویستی سەردانی خۆشکەکەی لە لادێ بکات. دوای چاکوچۆنی و پشوودان، خاتوونی شاری باسی ژیانی خانمانەی ژنانی دەوڵەمەندی شاری بۆ دەکرد کە ئەوان لەنێو کۆشکی چەندقاتی، تەنیا چاوان دەڕێژن و لێوان سوور دەکەن، کەچی ئەتۆی بابان وێران بەشت بۆتە مەڕدۆشین، مەشکەژەندن و گەوڕماڵین و لاپێژی... دوور لە کەیف و خۆشی وەکوو ئاژەڵ و پاتاڵ لەنێو خانووی ڕەش و گڵی...
خۆشکی لادێیی سەیرێکی خۆشکەکەی کردو وتی: گرینگ ئەوەیە کە مرۆڤ بە سەربەرزی و رووسووری بژیێت، ئەوانەی تۆ باسیان دەکەی تەنیا گوێی خۆیان لە هەموو شتێ خەواندوە. ئەگەر بێت و لێیان بقەومێ بەرگەی دوو ڕۆژ ناگرن. ئێمە لێرە بە ڕەنجی شانی خۆمان دەژین و...
مێردی ژنە لادێیی کە گۆی لەو باسانە بوو. لەبەر خۆیەوە وتی: ئەگەر مەزرایەکی بچووکم هەبا، شەیتانیشم بە نۆکەر نەدەگرت!
شەیتان کە بۆ سەردانی دۆست و یارانی لەو ناوچە‌ بوو، گوێی لەم قسە بوو! وتی: وادیارە بەو فڵتەفەرمایشتە تۆیش کەوتوویتە کێبەرکێ لەگەڵ هاواڵزاوای شاریت.. من زۆر گەورە بووم ئەو ساڵەی ماڵی باپیرت لە بەهەشت باریان کرد و شاربەدەر بوون. دەروونتان باش دەناسم. ئێستا بۆ چوار بستە زەوی من بە سووک دێمە پێش چاوت و خۆت بە ئازا؟ جا بمێنم و تۆ...

ڕۆژگار وای هێنا، پیرەژنێک لەو دێهاتە مووچە و مەزرایەکی هەبوو، وتی بەم سەری پیرییە پێی ڕاناگەم. کابرا لێی بوو بە مشتەری..
مەزرا بوو بە خێر و ڕژا بەسەر کابرا، ڕۆژبەڕۆژ داهاتی زۆرتر دەبوو. شەوێک شەیتان خۆی کرد بە ڕێبوارێکی ماندوو و بوو بە مێوانی کابرا، شەو بەدەم باس و خواسەوە بە کابرای گوت: لە فڵانە دێ، باخ و باخاتێکی ئاوەدان شک دەبەم کە دەیفرۆشن، بڕۆ بەشکم بتوانی بیکڕی. کابرا بەیانی چوو، قسەکە بەڕاست دەرچوو. بنە و بارگەیان گواستەوە بۆ موڵکی تازە. تا دەهات هەر کۆک و پۆشتەتر دەبوون. شەوێک پیاوێکی بازرگان(شەیتان) بوو بە میوانی کابرا و باسی ناوچەیەکی دووری کرد کە مۆڵکی خۆیان هەراج کردووە و بە بڕە و گۆترە بە هەرزان دەیدەن. کابرا ماڵ و حاڵی خۆی نەختەوە کرد و ڕۆیی بۆ ئەو مەڵبەندە. گەیشتە دێهاتێک؛ خەڵکی دەورەیان دا. ڕیش سپی ئاوایی بە کابرای گوت: کاکە ئێمە تەنیا بەیەک شێوە مامەڵەت لەگەڵ دەکەین.. سەر لە بەیانی هەموومان پێکەوە دەچینە سەر تەپۆڵکەی لای خوارووی ئاوایی.. لە پێشدا پارەکەت لێ دەستێنین. چوار گوڵمێخت(میخ طویله) پێ دەدەین؛ هەرکە خۆر دەرکەوت لەپای تەپۆڵکەکە یەکێک لە گوڵمیخەکان دەچەقێنی. پاشان هەتا پێت خۆش بوو بەرەو باشوور بڕۆ. لەهەر کوێ بە باشت زانی گوڵمێخی دووهەم داکوتە و بەرەو ڕۆژهەڵات وەرسووڕێ؛ لەوێش تا هەرچەندی پێت دەکرێ بڕۆ، کە مێخی سێهەمت دامەزراند بەرەو باکوور وەرێ کەوە. گۆڵمیخی چوارمیش بۆ لای سەرووی زەویەکەیە. پانتایی ئەو موڵکە چوارگۆشە کە ئەکەوێتە نێوان ئەو چوار خاڵە دەبێ بە مۆڵکی تۆ! جا خۆت و غیرەتت، هەتا مەودای زۆرتر بپێوی، موڵکت گەورەتر دەبێ. بەڵام بەو مەرجەی، دەبێ پێش تاریکی ئێوارە بگەڕێیتەوە لای ئێمە کە هەر لێرە چاوەڕێتین. ئەگەر بکەویتە شەو، پارەکەت فەوتاوە و موڵکیشت نابێت!
بەیانی پێش خۆرهەڵاتن هەموویان لەسەر تەپۆڵکە ئامادە بوون..کابرا تۆشەبەرەی نان و کونەی ئاو لە کۆڵ، چوار گوڵمێخی بەدەستەوە ئامادە بوو؛ هەرکە یەکەم گزینگی خۆر دای لە سەران؛ ماراتۆن دەستی پێ کرد..
کابرا لەبەر خۆیەوە وتی: قەت هەلی وام دەست ناکەوێ. هەتا بۆم بکرێ موڵکی گەورەتر دەبڕم. لای حەیف بوو ئەو دەشتە پڕپیت وبەرەکەتە بستێکیشی لە کیس چێ. چاوی بە هەر شوێنێک دەکەوت، دەیگوت ئەوەش بۆ من باشە، ئەو دارستانەش با بۆ من بێت... هەتا دەهات بە پەلەتر هەڵدەهات. لەبەر ئەوەی کە باری سووکتر بێت، پێڵاوەکانشی فڕێ دا. نێوەڕو بە دەم ڕاکردنەوە پاروە نانێکی خوارد و قومێک ئاوی کرد بە دوایدا! وەها شەڵاڵی ئارەقە بوو جلەکانیشی فڕێ دا. کە ئێوارە هات هەرچوار گوڵمیخەکەی داکوتابوو؛ بەڵام کاتی وای نەمابوو. دەبوو پێش خۆرئاوابوون خۆی بگەیێنێتە سەرتەپۆڵکە هەتا سەوداکەی سەربگرێ! بستێک زمانی کێشا بوو؛ شەکەت و ماندوو، لاق ولەتەر بریندار، بەگیانەڵا خۆی گەیاندە بناری تەپۆڵکە. گوێی لە چەپڵەلێدانی خەڵکی بوو؛ هێزی لێبڕابوو، کەوتە سەرچۆک؛ هێڵنجێکی دا و بڕێک خوێنی هەڵهێنایەوە. ویستی جارێکی دی هەڵسێتەوە بەڵام بە هەناسە ساردی کەوت و جووڵەی لێبڕا..
خەڵک وردە وردە هاتنە خوارێ بۆ لای تەرمی کابرا..
گەورەی ئاوایی وتی: ئەو پیاوە شەرتەکەی دۆڕاند؛ بەڵام ڕابەردار نییە ئاوەها بمێنێتەوە و هیچیشی دەست نەکەوتبێ!
بە پانایی دوو هەنگاو و درێژایی پێنج هەنگاو بۆیان کرد بە گۆڕ و کابرایان تێدا ناشت.
پارەکەیان لە نێوان خۆیاندا بەش کرد.

لێئۆ تۆلستۆی ۱۸۸٦(محمدعلی جمالزادە)

🔹پێشینیان فەرموویانە: تەماح سەری نەبڕیت، سەرت دەبڕێت.

✍عیسا ئەحمەدی ۱۴۰۲/۰۹/۲۷

1.6K viewsedited 04:49