🖋
برای آن‌که شعری غیرسیاسی بسرایم باید به نغمهٔ پرندگان گوش بسپرم،
و برای آن‌که نغمهٔ پرندگان را بشنوم باید غرش بمب‌افکن‌ها خاموش شود…
✍🏼مروان مخول، شاعر فلسطینی
🆔@MazmoonBooks
برای آن‌که شعری غیرسیاسی بسرایم باید به نغمهٔ پرندگان گوش بسپرم،
و برای آن‌که نغمهٔ پرندگان را بشنوم باید غرش بمب‌افکن‌ها خاموش شود…
✍🏼مروان مخول، شاعر فلسطینی
🆔@MazmoonBooks
📚
فلسطین را بخوان
🔹جمعی از ناشران طی ابتکار عمل «هفتهٔ فلسطین را بخوان»، به عرضهٔ رایگان کتاب‌های رقومی (دیجیتال) دربارهٔ فلسطین مبادرت کرده‌اند.
⬅️ این کتاب‌ها (شامل عناوین داستانی و غیرداستانی) به زبان‌های گوناگون از ۲۹ نوامبر تا ۵ دسامبر در پیوند زیر در دسترس‌اند:
📎https://publishersforpalestine.org/2023/11/29/free-ebooks-for-readpalestine-week-november-29-december-5/
🛒 کافی‌ست پس از انتخاب کتاب و افزودن آن به سبد خرید، رایانشانی (آدرس ایمیل) خود را هنگام تکمیل فرآیند خرید (رایگان) وارد کنید تا پیوند بارگیری کتاب برای‌تان فرستاده شود.
🆔@MazmoonBooks
فلسطین را بخوان
🔹جمعی از ناشران طی ابتکار عمل «هفتهٔ فلسطین را بخوان»، به عرضهٔ رایگان کتاب‌های رقومی (دیجیتال) دربارهٔ فلسطین مبادرت کرده‌اند.
⬅️ این کتاب‌ها (شامل عناوین داستانی و غیرداستانی) به زبان‌های گوناگون از ۲۹ نوامبر تا ۵ دسامبر در پیوند زیر در دسترس‌اند:
📎https://publishersforpalestine.org/2023/11/29/free-ebooks-for-readpalestine-week-november-29-december-5/
🛒 کافی‌ست پس از انتخاب کتاب و افزودن آن به سبد خرید، رایانشانی (آدرس ایمیل) خود را هنگام تکمیل فرآیند خرید (رایگان) وارد کنید تا پیوند بارگیری کتاب برای‌تان فرستاده شود.
🆔@MazmoonBooks
نگاره‌هایی از نسخهٔ کمیاب چاپی شاهنامهٔ بایسنقری
📅چاپ ۱۳۵۰ خورشیدی
📌 برگرفته از حساب کاربری حسام آبنوس
در شبکهٔ ایکس
🆔@MazmoonBooks
📅چاپ ۱۳۵۰ خورشیدی
📌 برگرفته از حساب کاربری حسام آبنوس
در شبکهٔ ایکس
🆔@MazmoonBooks
🔍شمار واژه‌های عربیِ رایج در فارسی
✍🏼فرهاد قربان‌زاده
▫️ برخی معتقدند نیمی از واژه‌های رایج در فارسی عربی است. معیار این افراد برای دست یافتن به این آمار بر نگارنده روشن نیست، ولی می‌دانم که برای شمارش واژه‌های عربیِ رایج در فارسی با چند پرسش روبه‌رو هستیم:
۱. فارسی معاصر را باید در نظر داشته باشیم یا آمیخته‌ای از فارسی کهن و معاصر یا فقط فارسی کهن را؟ برای نمونه، آیا باید برخی واژه‌های عربیِ به‌کاررفته در دُرۀ نادره و تاریخ وصاف و تاریخ جهانگشای را، حتی اگر فقط یک بار در تاریخ زبان فارسی به‌کار رفته باشد، جزو واژه‌های عربیِ رایج در فارسی به‌شمار بیاوریم؟
۲. با هزاران واژۀ مشتق (مانند طفلک) و مرکّب (مانند کتابخانه) و مشتق‌مرکّب (مانند وطن‌پرستی) چه کنیم و این واژه‌ها را فارسی بدانیم یا عربی ـ فارسی؟
۳. واژه‌های عربیِ کم‌بسامدی مانند مال‌التجاره و موطن و مافات را با واژه‌های عربیِ پربسامدی مانند غم و کتاب و ساعت یکسان در شمار بیاوریم؟
۴. فارسی گفتاری را باید در نظر داشته باشیم یا فارسی نوشتاری را؟ روشن است که بسامد واژه‌های عربی در فارسی گفتاری کمتر از فارسی نوشتاری است.
▫️ برای دست یافتن به شمارِ تقریبیِ واژه‌های عربی در فارسی چند معیار را پیش روی خود قرار داده‌ام. نکتۀ بسیار مهم اینکه این معیارها با توجه به امکانات من بوده و لزوماً درست‌ترین و بی‌نقص‌ترین معیارها نیستند. نخست این معیارها را با توجه به پرسش‌های بالا یادآور می‌شوم:
۱. فقط واژه‌های رایج در فارسی معاصر را شمارش کرده‌ام و با واژه‌های به‌کاررفته در متن‌های کهن کاری نداشته‌ام. البته اگر بخواهیم به سبک‌شناسی و زبان‌شناسی تاریخی بپردازیم، شمارش واژه‌های کهن نیز اهمیت دارد، ولی مخاطب خود را عموم مردم و غیرمتخصصان دانسته‌ام و آن‌ها با فارسی کهن سروکاری ندارند.
۲. به‌دلیل کمبود وقت و امکانات، واژه‌های مشتق و مرکّب و مشتق‌مرکّبِ ساخته‌شده از یک جزء فارسی و یک جزء غیرفارسی را در کنار واژه‌های فارسی شمارش کرده‌ام، زیرا ساخت واژگانی این واژه‌ها نیز فارسی است. یعنی مسئله تنها این نیست که در واژه‌ای مانند آشوب‌طلب فقط آشوب فارسی است. بلکه ساخت واژگانی آن هم فارسی است. با وجود این، برای افزایش دقت آمار بهتر است این دست واژه‌ها را در طبقه‌ای جداگانه شمارش کنیم و این امکان برای من فراهم نبود.
۳. به‌دلیل کمبود وقت و امکانات، واژه‌های عربیِ کم‌بسامد را با واژه‌های عربیِ پربسامد یکسان در شمار آورده‌ام و آگاهم که این روش نیز از دقت آمار می‌کاهد. یعنی اگر یک فارسی‌زبان روزی ده بار واژۀ ساعت را به‌کار ببرد، ولی در عمرش فقط یک بار موطن را به‌کار ببرد، بسامد هر دو واژه را عدد ۱ درنظر گرفته‌ام (در زبان‌شناسی پیکره‌ای به دو مفهوم token و type پرداخته شده که در اینجا به آن‌ها نمی‌پردازم). درست‌تر این است که تکرار نیز در آمار واژه‌های عربیِ رایج در فارسی نقش داشته باشد و با وقت و امکانات اندکی که دارم نتوانستم تکرار را نیز در آمار خود بیاورم.
۴. فقط به فارسی نوشتاری پرداخته‌ام.
▫️ منبع نگارنده برای شمارش وام‌واژه‌های رایج در فارسی فرهنگی فارسی است که خودم آن را تألیف کرده‌ام و هنوز منتشر نشده‌است.
▫️ شمار وام‌واژه‌های برگرفته از برخی زبان‌ها، مانند انگلیسی، بسیار بیش از چیزی است که در پایین آمده، ولی هنوز آن‌ها را به فرهنگ نیفزوده‌ام. با تکمیل فرهنگ این آمار دست‌خوش اندکی دگرگونی خواهد شد.
▫️ این احتمال را در نظر داشته باشید که ممکن است معدودی از ریشه‌ها درست نباشد. این مشکل در کلیت آمار تأثیر چندانی ندارد.
▫️ شمارش دقیق‌ترِ وام‌واژه‌های رایج در فارسی می‌تواند موضوع مقاله‌ای زبان‌شناختی باشد. امید است که دوستان زبان‌شناس با مراجعه به پیکره‌های زبانیِ برچسب‌زده پژوهش‌های کامل‌تر و دقیق‌تری انجام دهند. پیشنهادم به این دوستان این است که به‌جای استفاده از فرهنگ، فهرستِ پنج‌هزار یا ده‌هزار واژۀ پربسامد فارسی را اساس کار خود قرار دهند تا وجود واژه‌های بسیار کم‌کاربرد (خواه فارسی و خواه بیگانه)، از دقت آمار نکاهد.
▫️ اینک شمار وام‌واژه‌های رایج در فارسی به تفکیکِ هر زبان:
🔹 واژه‌های فرهنگ: ٢١۸١۶ (١۰۰ درصد)
🔹 واژه‌های فارسی (و «زبان دیگر + فارسی»): ۱۱۸۰٢ (۵۴.۱۰ درصد)
🔹 واژه‌های عربی: ۷۳۵۳ (۳۳.۷۰ درصد)
🔹 واژه‌های فرانسوی: ۱۸۳۵ (۸.۴۱ درصد)
🔹 واژه‌های ترکی / مغولی: ۲۷۸ (۱.۲۷ درصد)
🔹 واژه‌های انگلیسی: ۲۳۴ (۱.۰۷ درصد)
🔹 واژه‌های روسی: ۷۰ (۰.۳۲ درصد)
🔹 واژه‌های هندی / سنسکریت: ۶۶ (۰.۳ درصد)
🔹 واژه‌های یونانی: ٢۵ (۰.۱۱ درصد)
🔹 واژه‌های برگرفته از زبان‌های دیگر: ۱۵۳ (۰.۷ درصد)
📌 منبع: از ویرایش
📎@azvirayesh
🆔@MazmoonBooks
✍🏼فرهاد قربان‌زاده
▫️ برخی معتقدند نیمی از واژه‌های رایج در فارسی عربی است. معیار این افراد برای دست یافتن به این آمار بر نگارنده روشن نیست، ولی می‌دانم که برای شمارش واژه‌های عربیِ رایج در فارسی با چند پرسش روبه‌رو هستیم:
۱. فارسی معاصر را باید در نظر داشته باشیم یا آمیخته‌ای از فارسی کهن و معاصر یا فقط فارسی کهن را؟ برای نمونه، آیا باید برخی واژه‌های عربیِ به‌کاررفته در دُرۀ نادره و تاریخ وصاف و تاریخ جهانگشای را، حتی اگر فقط یک بار در تاریخ زبان فارسی به‌کار رفته باشد، جزو واژه‌های عربیِ رایج در فارسی به‌شمار بیاوریم؟
۲. با هزاران واژۀ مشتق (مانند طفلک) و مرکّب (مانند کتابخانه) و مشتق‌مرکّب (مانند وطن‌پرستی) چه کنیم و این واژه‌ها را فارسی بدانیم یا عربی ـ فارسی؟
۳. واژه‌های عربیِ کم‌بسامدی مانند مال‌التجاره و موطن و مافات را با واژه‌های عربیِ پربسامدی مانند غم و کتاب و ساعت یکسان در شمار بیاوریم؟
۴. فارسی گفتاری را باید در نظر داشته باشیم یا فارسی نوشتاری را؟ روشن است که بسامد واژه‌های عربی در فارسی گفتاری کمتر از فارسی نوشتاری است.
▫️ برای دست یافتن به شمارِ تقریبیِ واژه‌های عربی در فارسی چند معیار را پیش روی خود قرار داده‌ام. نکتۀ بسیار مهم اینکه این معیارها با توجه به امکانات من بوده و لزوماً درست‌ترین و بی‌نقص‌ترین معیارها نیستند. نخست این معیارها را با توجه به پرسش‌های بالا یادآور می‌شوم:
۱. فقط واژه‌های رایج در فارسی معاصر را شمارش کرده‌ام و با واژه‌های به‌کاررفته در متن‌های کهن کاری نداشته‌ام. البته اگر بخواهیم به سبک‌شناسی و زبان‌شناسی تاریخی بپردازیم، شمارش واژه‌های کهن نیز اهمیت دارد، ولی مخاطب خود را عموم مردم و غیرمتخصصان دانسته‌ام و آن‌ها با فارسی کهن سروکاری ندارند.
۲. به‌دلیل کمبود وقت و امکانات، واژه‌های مشتق و مرکّب و مشتق‌مرکّبِ ساخته‌شده از یک جزء فارسی و یک جزء غیرفارسی را در کنار واژه‌های فارسی شمارش کرده‌ام، زیرا ساخت واژگانی این واژه‌ها نیز فارسی است. یعنی مسئله تنها این نیست که در واژه‌ای مانند آشوب‌طلب فقط آشوب فارسی است. بلکه ساخت واژگانی آن هم فارسی است. با وجود این، برای افزایش دقت آمار بهتر است این دست واژه‌ها را در طبقه‌ای جداگانه شمارش کنیم و این امکان برای من فراهم نبود.
۳. به‌دلیل کمبود وقت و امکانات، واژه‌های عربیِ کم‌بسامد را با واژه‌های عربیِ پربسامد یکسان در شمار آورده‌ام و آگاهم که این روش نیز از دقت آمار می‌کاهد. یعنی اگر یک فارسی‌زبان روزی ده بار واژۀ ساعت را به‌کار ببرد، ولی در عمرش فقط یک بار موطن را به‌کار ببرد، بسامد هر دو واژه را عدد ۱ درنظر گرفته‌ام (در زبان‌شناسی پیکره‌ای به دو مفهوم token و type پرداخته شده که در اینجا به آن‌ها نمی‌پردازم). درست‌تر این است که تکرار نیز در آمار واژه‌های عربیِ رایج در فارسی نقش داشته باشد و با وقت و امکانات اندکی که دارم نتوانستم تکرار را نیز در آمار خود بیاورم.
۴. فقط به فارسی نوشتاری پرداخته‌ام.
▫️ منبع نگارنده برای شمارش وام‌واژه‌های رایج در فارسی فرهنگی فارسی است که خودم آن را تألیف کرده‌ام و هنوز منتشر نشده‌است.
▫️ شمار وام‌واژه‌های برگرفته از برخی زبان‌ها، مانند انگلیسی، بسیار بیش از چیزی است که در پایین آمده، ولی هنوز آن‌ها را به فرهنگ نیفزوده‌ام. با تکمیل فرهنگ این آمار دست‌خوش اندکی دگرگونی خواهد شد.
▫️ این احتمال را در نظر داشته باشید که ممکن است معدودی از ریشه‌ها درست نباشد. این مشکل در کلیت آمار تأثیر چندانی ندارد.
▫️ شمارش دقیق‌ترِ وام‌واژه‌های رایج در فارسی می‌تواند موضوع مقاله‌ای زبان‌شناختی باشد. امید است که دوستان زبان‌شناس با مراجعه به پیکره‌های زبانیِ برچسب‌زده پژوهش‌های کامل‌تر و دقیق‌تری انجام دهند. پیشنهادم به این دوستان این است که به‌جای استفاده از فرهنگ، فهرستِ پنج‌هزار یا ده‌هزار واژۀ پربسامد فارسی را اساس کار خود قرار دهند تا وجود واژه‌های بسیار کم‌کاربرد (خواه فارسی و خواه بیگانه)، از دقت آمار نکاهد.
▫️ اینک شمار وام‌واژه‌های رایج در فارسی به تفکیکِ هر زبان:
🔹 واژه‌های فرهنگ: ٢١۸١۶ (١۰۰ درصد)
🔹 واژه‌های فارسی (و «زبان دیگر + فارسی»): ۱۱۸۰٢ (۵۴.۱۰ درصد)
🔹 واژه‌های عربی: ۷۳۵۳ (۳۳.۷۰ درصد)
🔹 واژه‌های فرانسوی: ۱۸۳۵ (۸.۴۱ درصد)
🔹 واژه‌های ترکی / مغولی: ۲۷۸ (۱.۲۷ درصد)
🔹 واژه‌های انگلیسی: ۲۳۴ (۱.۰۷ درصد)
🔹 واژه‌های روسی: ۷۰ (۰.۳۲ درصد)
🔹 واژه‌های هندی / سنسکریت: ۶۶ (۰.۳ درصد)
🔹 واژه‌های یونانی: ٢۵ (۰.۱۱ درصد)
🔹 واژه‌های برگرفته از زبان‌های دیگر: ۱۵۳ (۰.۷ درصد)
📌 منبع: از ویرایش
📎@azvirayesh
🆔@MazmoonBooks
استعمار و زبان فارسی
🔻تسلط استعمار بر کشورهای شرق سبب شد که از رواج فارسی کاسته شود.
❇️ فارسی دری امروزه در افغانستان و تاجیکستان و ازبکستان هم رایج است. در هر چهار کشور ایران و افغانستان و تاجیکستان و ازبکستان از اوایل سدهٔ بیستم مسیحی وضعی برای فارسی پیش آمده که فارسی رایج در هر یک از آن کشورها، به راهی افتاده که به‌تدریج آن‌ها را از هم جدا کرده است.
❌ در فارسی رایج در تاجیکستان و ازبکستان که به الفبای روسی نوشته می‌شود واژه‌های زیادی از روسی وارد شده و یا از آن زبان ترجمهٔ تحت‌اللفظ شده است. در فارسی رایج در افغانستان واژه‌های زیادی از پشتو وارد گردیده است و در فارسی رایج در ایران لغات زیادی از فرانسه به عاریت گرفته شده و لغات جعلی زیادی هم ساخته شده است.
📎 برگرفته از:
📚 تاریخ مختصر زبان فارسی
🖋شادروان دکتر محسن ابوالقاسمی
🔹انتشارات طهوری، ۱۳۷۸
🆔@MazmoonBooks
🔻تسلط استعمار بر کشورهای شرق سبب شد که از رواج فارسی کاسته شود.
❇️ فارسی دری امروزه در افغانستان و تاجیکستان و ازبکستان هم رایج است. در هر چهار کشور ایران و افغانستان و تاجیکستان و ازبکستان از اوایل سدهٔ بیستم مسیحی وضعی برای فارسی پیش آمده که فارسی رایج در هر یک از آن کشورها، به راهی افتاده که به‌تدریج آن‌ها را از هم جدا کرده است.
❌ در فارسی رایج در تاجیکستان و ازبکستان که به الفبای روسی نوشته می‌شود واژه‌های زیادی از روسی وارد شده و یا از آن زبان ترجمهٔ تحت‌اللفظ شده است. در فارسی رایج در افغانستان واژه‌های زیادی از پشتو وارد گردیده است و در فارسی رایج در ایران لغات زیادی از فرانسه به عاریت گرفته شده و لغات جعلی زیادی هم ساخته شده است.
📎 برگرفته از:
📚 تاریخ مختصر زبان فارسی
🖋شادروان دکتر محسن ابوالقاسمی
🔹انتشارات طهوری، ۱۳۷۸
🆔@MazmoonBooks
Forwarded from از ویرایش (فرهاد قربان‌زاده)
🟢 شانزدهم آذر، زادروز زنده‌یاد احمد تفضلی است؛ پدیدآورندهٔ کتاب ارزشمند تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام و بسیاری آثار ارزندهٔ دیگر.
⚪️ پنجاه‌وسه مقاله به زبان فارسی که در دانشنامه‌ها، نشریه‌های معتبر علمی، جشن‌نامه‌ها، و یادنامه‌های دانشمندان انتشار یافته، ازجمله یادگارهای گران‌سنگ اوست؛ همچون هشتادوسه مقاله به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی در نشریه‌های معتبر خارجی. و تازه این‌ها غیر از تألیفات و ترجمه‌های ایشان است که در قالب کتاب منتشر شده.
🔴 او برای میهنش فرزندی شایسته بود. یادش گرامی.
🆔@MazmoonBooks
⚪️ پنجاه‌وسه مقاله به زبان فارسی که در دانشنامه‌ها، نشریه‌های معتبر علمی، جشن‌نامه‌ها، و یادنامه‌های دانشمندان انتشار یافته، ازجمله یادگارهای گران‌سنگ اوست؛ همچون هشتادوسه مقاله به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی در نشریه‌های معتبر خارجی. و تازه این‌ها غیر از تألیفات و ترجمه‌های ایشان است که در قالب کتاب منتشر شده.
🔴 او برای میهنش فرزندی شایسته بود. یادش گرامی.
🆔@MazmoonBooks
وام‌واژه‌های_ایرانی_در_زبان_عربی.pdf
172.7 KB
📝 وام‌واژه‌های ایرانی در زبان عربی
✍🏼 زنده‌یاد احمد تفضلی
✏️ترجمهٔ محمدحسین ساکت
📌کتاب ماه ادبیات، شمارهٔ ۲۷، تیرماه ۱۳۸۸
🆔@MazmoonBooks
✍🏼 زنده‌یاد احمد تفضلی
✏️ترجمهٔ محمدحسین ساکت
📌کتاب ماه ادبیات، شمارهٔ ۲۷، تیرماه ۱۳۸۸
🆔@MazmoonBooks
📚
انتشار نسخۀ رقومی (دیجیتال) «هزارواژه»های علوم مهندسی
به‌منظور تسهیل دسترسی استادان، پژوهشگران، نویسندگان، مترجمان و سایر علاقه‌مندان به معادل‌های فارسی واژه‌ها و اصطلاح‌های بیگانه، نسخۀ رقومی (الکترونیکی یا دیجیتال) سه جلد «هزارواژۀ علوم مهندسی» بر روی وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی بارگذاری شد.
🔻پیش‌تر نسخۀ رقومی ده جلد «هزارواژه» شامل مجموعۀ واژه‌های علوم انسانی ۱ و ۲، هنر، زبان‌شناسی، باستان‌شناسی، روان‌شناسی، گردشگری و جهانگردی، و علوم زمین در وبگاه فرهنگستان منتشر شده بود.
📎پیوند دسترسی
🆔@MazmoonBooks
انتشار نسخۀ رقومی (دیجیتال) «هزارواژه»های علوم مهندسی
به‌منظور تسهیل دسترسی استادان، پژوهشگران، نویسندگان، مترجمان و سایر علاقه‌مندان به معادل‌های فارسی واژه‌ها و اصطلاح‌های بیگانه، نسخۀ رقومی (الکترونیکی یا دیجیتال) سه جلد «هزارواژۀ علوم مهندسی» بر روی وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی بارگذاری شد.
🔻پیش‌تر نسخۀ رقومی ده جلد «هزارواژه» شامل مجموعۀ واژه‌های علوم انسانی ۱ و ۲، هنر، زبان‌شناسی، باستان‌شناسی، روان‌شناسی، گردشگری و جهانگردی، و علوم زمین در وبگاه فرهنگستان منتشر شده بود.
📎پیوند دسترسی
🆔@MazmoonBooks
📚 معرفی کتاب:
📚اگر فرزند دختر دارید…
جامعه‌شناسی و روان‌شناسی شکل‌گیری شخصیت در دخترها
✍🏼 النا جانینی بلوتی
📝ترجمهٔ زنده‌یاد محمدجعفر پوینده
📖 نشر نی
📌چه دختر دارید چه ندارید، این کتاب را بخوانید…
🆔@MazmoonBooks
📚اگر فرزند دختر دارید…
جامعه‌شناسی و روان‌شناسی شکل‌گیری شخصیت در دخترها
✍🏼 النا جانینی بلوتی
📝ترجمهٔ زنده‌یاد محمدجعفر پوینده
📖 نشر نی
📌چه دختر دارید چه ندارید، این کتاب را بخوانید…
🆔@MazmoonBooks