📚بخشی از جزوهٔ چاپی دورۀ ستارگان ویرایش متنوک (ویراست پنجم) همراه با فهرست کامل
🎁این جزوهٔ چاپی هدیۀ ما به شرکت‌کنندگان در دورۀ ستارگان ویرایش است و با پستِ رایگان ارسال می‌شود.
@Matnook_com

عکس‌هایی دیدنی از سیمین دانشور
به‌مناسبت ۸ اردیبهشت، زادروز وی
به کوشش مجلۀ بخارا (علی دهباشی)
@bukharamag
#منهای_ویرایش #ادبیات
۱‌‌۴‌‌۰‌‌‌‌‌۳/‌‌‌۰‌‌‌‌۲‌‌‌/‌۰‌‌‌۸‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

‌«هرچند ...، اما ...»، که در آخرین جملۀ سیمین دانشور نیز به‌کار رفته، از ساخت‌های نحوی رایج در زبان فارسی است و معمولاً برای تقویت مفهوم تضادی که در جمله وجود دارد به‌کار می‌رود:
«اگرچه اندر آن عالَم نیز تن را نصیب است، ولکن اصلْ دل است و تن تَبَع است.» (غزالی، کیمیای سعادت، ج ۲، ص ۱۴)
گرچه شیرین‌دهنان پادشهان‌اند ولی
او سلیمان زمان است که خاتم با اوست (حافظ)
بنابراین، چنان‌که برخی از ویراستاران پنداشته‌اند،‌ این ساخت نحوی (یا «اگرچه ...، ولی ...» و مانند آن) نه حشو است و نه گرده‌برداری و نه نادرست.
#ویرایش_زبانی #گرده‌برداری
۱‌‌۴‌‌‌۰‌‌‌۳/‌‌‌۰‌‌‌‌‌۲‌‌‌/‌۰‌‌‌۸‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

کارگران مشغول کارند!
به‌مناسبت ۱۲ اردیبهشت، روز جهانی کارگر

در فارسی، برخی صفت‌ها هم با حرف اضافه به‌کار می‌روند و هم با نشانۀ اضافه: محتاج به پول/ محتاجِ پول؛ نزدیک به خانه/ نزدیکِ خانه؛ مشغول به کار/ مشغولِ کار. هر دو ساخت را می‌توان در فارسی رسمی به‌کار برد‌،‌ ولی معمولاً کاربرد این صفت‌ها با حرف اضافه رسمی‌‌تر یا فصیح‌‌تر تلقی می‌شود (کارگران مشغول به کارند) و بدون حرف اضافه، غیررسمی (کارگران مشغول کارند). گاهی نیز حرف اضافه و متممِ آن قبل از صفت می‌‌آیند و بیشتر در فارسی رسمی به‌کار می‌روند: «افراد بشر در زندگی به کمک یکدیگر محتاج‌اند.» (مقالات دهخدا، ص ۹)
#دستورزبان
۱‌۴۰‌۳/‌‌۰‌‌‌۲‌/‌‌‌‌۱‌‌۲‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

فاصله‌گذاری ۳۰ عبارت پرکاربرد!

فهرست زیر گروه‌های حرف‌اضافه‌ایِ* «با»دار و پرکاربردی است که همیشه و کاملاً بافاصله نوشته می‌‌شوند:
با‌ آن‌که؛ با‌ آن‌همه؛ با‌ استفاده‌ از؛ با‌ این‌ ترتیب؛ با‌ این‌ تفاسیر؛ با‌ این‌ تفاصیل؛ با‌ این‌ حال؛ با‌ این‌که؛ با‌ این‌ وصف/ توصیف/ اوصاف؛ با‌ این‌همه؛ با‌ تکیه‌ بر؛ با‌ تمام‌ِ؛ با‌ توجه‌ به؛ با‌ عنایت‌ به؛ با‌ عنوان‌ِ؛ با‌ کمال‌ِ؛ با‌ کمک‌ِ؛ با‌ کوشش‌ِ؛ با‌ نهایت‌ِ؛ با‌ وجود‌ِ؛ با‌ وجود‌ این؛ با‌ وجود‌ این‌که؛ با‌ وجود‌ آن‌که؛ با‌ وجودی‌ که؛ با‌ هدف‌ِ؛ با‌ هم؛ با‌ همت‌ِ‌؛ با‌ همۀ؛ با‌ یاد‌ِ؛ با‌ یاری‌ِ.
★ گروه‌ حرف‌اضافه‌ای از یک حرف اضافۀ ساده یا مرکب و دست‌کم از یک واژه تشکیل شده‌است و در جمله، نقش نحوی مشخصی دارد،‌ مانند «با اشتیاق» که در این جمله قید است: هنگامه با اشتیاق به نمایشگاه کتاب می‌رود.
#فاصله‌گذاری #دستورزبان
۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/‌‌۲‌‌۲‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

کتاب درست و غلط در زبان از دیدگاه زبان‌شناسی دربردارندۀ ۲۶ مقاله از ۱۴ زبان‌شناس صاحب‌نام دربارۀ درست و غلط در زبان است که نویسندگانِ آن‌ها کوشیده‌اند با نقد دیدگاه‌های غیرعلمی و گمراه‌کنندۀ رایج، از دیدگاه علم زبان‌شناسی، به موضوع درست و غلط بنگرند و چشم‌انداز تازه‌ای پیش‌ِ‌روی خوانندگان بگذارند. در ویراستِ دومِ این کتاب، علاوه‌بر این‌که چندین مقاله در صد صفحه به کتاب افزوده شده، «نمایۀ واژگان» و «نمایۀ کتاب‌ها و نشریه‌ها» نیز به کتاب افزوده شده‌است که به‌ویژه نمایۀ واژگان، برای کسانی که به‌دنبال دیدگاه زبان‌شناسان دربارﮤ واژه‌ای هستند، بسیار کارآمد است. مخاطب این کتاب ویراستاران، نویسندگان، مترجمان، و علاقه‌مندان به درست‌نویسی‌اند. گروه متنوک خریدن و خواندن این کتاب ارزشمند را به یکایک اهل قلم، به‌‌ویژه به ویراستاران، پیشنهاد می‌کند.
سفارش:
@Ahmad_Khandan
#کتاب_خوب_بخوانیم
۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/‌‌۲‌‌۲‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

🔺مهدی مشهور، ارشد ادبیات نمایشی و کارگردانی تئاتر

🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

«پارس» صدای سگ است یا ...؟
به‌مناسبت ۲۵ اردیبهشت، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت فردوسی

در فارسی، دو واژۀ «پارس» داریم که به یک صورت تلفظ می‌شوند، اما ریشه و معنای متفاوتی دارند:
۱) پارس: اقوام و قبایلی آریایی‌ که در سرزمین «پارس» و عیلام ساکن بودند و زبان آن‌ها را «پارسی» می‌گویند.
۲) پارس: صدای سگ، عوعو، واق‌واق.

در معنای اول، واج p، طبق قاعدۀ آوایی «نرم‌شدگی» (lenition)، به واج f تبدیل شده و «پارس» و «پارسی» به‌صورت /فارس/ و /فارسی/ تلفظ گردیده‌است، مانند تبدیل «پیل» به «فیل» (که معمولاً گمان می‌کنند معرّب (= «عربی‌شده») است، ولی این‌گونه نیست) یا تبدیل «سپارش» (از فعل «سپاردن» و «سپردن») به «سفارش». بنابراین واژهٔ «فارسی» نیز فارسی است، نه عربی و نه عربی‌شدۀ «پارسی».

در معنای دوم، پارس از «پاس» است و «پاس» به معنای «نگهبانی» است. سپس، طبق یک تحول آوایی (← مجلۀ زبانشناسی، س ۲۰، ش ۱، ص ۱‌‌-۱‌‌‌‌‌۶‌)، واج غیراشتقاقیِ r (واجی که در اصلِ واژه نبوده‌) به آن افزوده شده‌ و به‌صورت «پارس» درآمده‌است، مانند «چرتکه» (از اصل روسی) و «خاکشیر» و «تراشیدن» که در اصل «چتکه» و «خاکشی» و «تاشیدن» بوده‌اند. در بخشی از قلمرو زبان فارسی، به واژه‌های دیگری نیز همین واج r را افزوده بوده و آن را تلفظ می‌کرده‌اند، مانند «تاختن» و «پاسبان» که به‌صورت /تَراختن/ و /پارسبان/ تلفظ می‌شده‌اند. «پارس» نیز، به معنای «صدای سگ»، صورت تحول‌یافتۀ «پاس» است و درست است. در نتیجه، هیچ ارتباطی با سرزمین پارس ندارد، زیرا صرفاً دو واژۀ هم‌آوا و هم‌نویسه‌اند، مانند واژۀ فارسیِ «دَم» (= «لبۀ چیزی») و واژۀ عربیِ «دَم» (= «خون»).

یادآوری:
در ترکی، «پارس» نام یک جانور شکاری هم هست که در فارسی به آن «یوز»، و در عربی به آن «فَهْد» گفته می‌شود. در گاه‌شماری ترکی، «پارس‌ئیل/ بارس‌ئیل» به معنای «سال پلنگ» است.
#زبان‌شناسی #واژه‌شناسی
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/‌۲‌۵‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

سلسله‌چالش‌های ویرایش گروه متنوک (۱)

در این سلسله‌چالش‌ها تمرین ویرایش می‌کنیم و نکته‌های جدید و رایگان نگارش و ویرایش را با سبکی نوین به شما آموزش می‌دهیم.
#تمرین_ویرایش
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/‌۲‌‌۶‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

سلسله‌چالش‌های ویرایش گروه متنوک (۲)

در این سلسله‌چالش‌ها تمرین ویرایش می‌کنیم و نکته‌های جدید و رایگان نگارش و ویرایش را با سبکی نوین به شما آموزش می‌دهیم.
#تمرین_ویرایش
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/‌۲‌‌‌۷‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

🔺علی علی‌پور، دکتری مهندسی مکانیک، از تهران

🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

سلسله‌چالش‌های ویرایش گروه متنوک (۳)

۴ نکتۀ کاربردی ویرایش و نگارش در ۱۰ دقیقه
+ ۱ ترفند ورد برای اهل قلم و ویراستاران
#تمرین_ویرایش
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/‌۲‌‌‌‌۹‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

در دو سه کارگاه دیگر هم شرکت کرده بودم، ولی نکات مهم و فراوانی در کارگاه استاد بصام آموختم که در کارگاه‌های دیگر نبود! با کارگاه متنوک بود که فهمیدم ویراستاری چیست و چگونه باید متن را ویرایش کرد...

طاهره صباغ، از قزوین، کارشناسی ارشد حقوق، از ویرایش‌آموزان کارگاه‌های متنوک

نظرات سایر ویرایش‌آموزان:
@Matnook_01
تلگرام متنوک:
@Matnook_com
وبگاه متنوک:
Matnook.com

۷ نکته دربارۀ «غیر» در ۷ دقیقه!

#دستورزبان #فاصله‌گذاری
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/۳‌۰‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

دربارۀ «پهپاد»

واژۀ «پهپاد» از به‌هم پیوستنِ حروفِ آغازینِ عبارتِ «پرندۀ هدایت‌پذیر از دور» (unmanned aerial vehicle) ساخته شده‌است. به این فرایند، که یکی از روش‌های اختصارسازی است، سرواژه‌سازی می‌گویند و به چنین واژه‌هایی، سرواژه یا سرنام. یک نمونۀ دیگر: متنوک (مؤسسۀ تخصصی نگارش و ویرایش کتاب).
تلفظ «پهپاد» به‌صورت /پهباد/ ـ به‌دلیل تبدیل واج P به b ـ به‌لحاظ آوایی طبیعی و موجه است، ولی نباید با «ب» نوشته شود. بنابراین املای *پهباد، که گاهی در متن‌های خبری و فضای مجازی دیده می‌شود، نادرست است.
#واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۲/۳‌‌۱‌
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

🔺رویا هاشمی‌زاده، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و ویراستار، از اصفهان

🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

دربارۀ «چای»
به‌مناسبت روز جهانی چای ☕️

واژهٔ «چای» از چینیِ شمالیِ çá (با تلفظی شبیه /چا/) به هندی و روسی رفته و سپس با همین تلفظ به فارسی‌ رسیده‌است. سپس واج /y/ ـ در قیاس با واژه‌هایی مانند «پای» و «جای» (در کنار «پا» و «جا») ـ به آن افزوده شده و به‌صورت «چای» و سپس «چایی» درآمده‌است. واژهٔ انگلیسیِ tea و فرانسویِ thé نیز از چینیِ جنوبیِ t‘e گرفته شده‌است. در فارسی، تلفظ و املای «چای» رسمی و «چایی» غیررسمی است.
#واژه‌شناسی
۱‌۴‌۰‌۳/۰‌‌‌‌۳/‌۰‌۱
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

سلسله‌چالش‌های ویرایش گروه متنوک (۴)

آنچه در این ویدیو می‌آموزید:
- جایگاه «-ی» نکره
- کاربرد «توسطِ» و درستی آن
- فعل ناقص (وجه وصفی)
- حذف فعل به قرینه و قواعد آن
- کاربرد نادرست ماضی ساده به‌جای ماضی نقلی
- شیوۀ نگارش نام‌های خاص فرنگی در فارسی
+ معرفی یک کتاب مفید برای نویسندگان،‌ مترجمان، و ویراستاران
#تمرین_ویرایش
‌۱۴‌۰‌۳‌/۰‌۳‌/‌۰‌۳
سید محمد بصام
Matnook.com
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com