#نکته: در گفتار، ضمیرِ «این‌ها» بعد از برخی واژه‌ها می‌آید و بر خویشی و نزدیکی دلالت می‌کند. این ضمیر با واژۀ قبل‌ از خودش نیم‌فاصله می‌شود و کاربردش صرفاً در نوشتارهای غیررسمی است، مانند عمواین‌ها/ عمواینا، خاله‌این‌ها/ خاله‌اینا، داداش‌این‌ها/ داداش‌اینا، مادرم‌این‌ها/ مادرم‌اینا، ... .

«مُبادیِ آداب» یا «مُبالیِ آداب»؟

۱) «مُبادی» اسم فاعل از «مُبادات/ مُباداة» و به‌ معنای «آشکارکننده» است و مَجازاً به‌ معنای «رعایت‌کننده و ملاحظه‌کننده» به‌کار می‌رود. بنابراین «مُبادی آداب» یعنی «آن‌که آداب‌ورسوم معاشرت را رعایت می‌کند» و به‌اصطلاح «آداب‌دان و مؤدب» است.

۲) «مُبالی» اسم فاعل از «مُبالات/ مُبالاة» و به‌ معنای «توجه یا اهتمام داشتن به چیزی یا امری» است («لااُبالی» نیز از «مبالات» است). بنابراین «مُبالی آداب»، که به‌ندرت شنیده می‌شود، یعنی‌ «آن‌که به رعایت آداب اهتمام و توجه دارد». پس هردو توجیه‌پذیر و درست‌اند، اما «مُبادی آداب» مرسوم‌تر و گوش‌آشناتر است.

یادآوری:
گاهی «مُبادی آداب» را /مَبادی آداب/ تلفظ می‌کنند. «مَبادی» جمع «مبدأ» است و تلفظ /مَبادی/ به‌جای /مُبادی/ می‌تواند در قالب قاعدۀ همگونی واکه‌ای (= تأثیرپذیری واکۀ یک هجا از واکۀ هجای مجاور) توجیه شود (بسنجید با واژه‌های عربی «رُواق» و «عُنّاب» و «مُفاد» که در فارسی به‌صورت /رَواق/ و /عَنّاب/ و /مَفاد/ تلفظ می‌شوند). نیز ممکن است تلفظ «مُبادی» به‌صورت /مَبادی/ به‌دلیل قیاس آن با واژه‌های عربی‌ای که بر وزن «مَفاعل»‌اند باشد، مانند «مقاطع»، «مکاتب»، «منابع»،‌ و ... . با این حال، تلفظ معیار آن، طبق ضبط فرهنگ آوایی فارسی (گیتی دیهیم)، /مُبادی آداب/ است.
#واژه‌شناسی #زبان‌شناسی
۱۳‌۹۷/۱۲‌/۰۲‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

فاصله‌گذاری «ابن» و «بنت»

۱) در فارسی، «ابن»هایی که میان دو اسم یا بیش‌تر می‌آید، با حذف همزه، با اسمِ قبل از خود نیم‌فاصله می‌شود: علی‌بن ابی‌طالب، عیسی‌بن مریم، سیدبن طاووس، حسین‌بن عبدالله‌بن حسن‌بن علی‌بن سینا، داراب‌بن‌ اردشیر (یکی نامه بنوشت فرخ دبیر/ ز دارای داراب‌بن اردشیر ـــ فردوسی).

۲) «ابن»هایی که ابتدای نام‌ افراد می‌آید یا با واژۀ بعد از خودش مجموعاً صفت یا اسم می‌سازد، نیم‌فاصله می‌شود: ابن‌خلدون، ابن‌سینا، ابن‌ابی‌الحدید، ابن‌الوقت، ابن‌السبیل/ ابن‌ِسبیل، ابنِ‌عَم (گفت هرکو را منم مولا و دوست/ ابنِ‌عم من علی مولای اوست ـــ ملای رومی).

یادآوری: «ابن»، به‌معنی فرزند مذکر و پسر، در حالت اضافه، بافاصله نوشته می‌شود: «حاجی میرزا حسنِ شیرازی، مشهور به فسایی، ابنِ [= پسرِ] میرزا حسن» (از فرهنگ بزرگ سخن).

۳) «بنت»هایی که میان دو اسم می‌آید، از دو طرف بافاصله نوشته می‌شود: فاطمه بنت اسد، مگر «بنت» با مابعدش مجموعاً یک واژه بسازد: بنت‌الحسین، بنت‌العِنَب* (اى آن‌كه دارى صد طرب از نشئۀ بنت‌العنب/ ... ـــ فیض کاشانی).
★ بنت‌العنب (دختر انگور/ رَز) مَجازاً به‌معنی شراب است.

یادآوری: «بنت»، به‌معنی فرزند مؤنث و دختر، در حالت اضافه، بافاصله نوشته می‌شود: «آزرمیدخت، بنتِ [= دخترِ] اپرویز، زنی عاقل بود» (ابن‌بلخی، فارسنامه، ص ۱۲۶، از فرهنگ بزرگ سخن).

سید محمد بصام
@Matnook_com

🔺 بخشی از کارگاه آنلاین ویرایش و درست‌نویسی متنوک و پاسخ به پرسش شرکت‌کنندگان

- تفاوت ایرانیک با ایتالیک چیست؟
- چه‌گونه خط پاورقی را از چپ به راست ببریم؟
- اگر پاورقی فارسی و لاتین داشتیم، خط پاورقی کدام سمت قرار می‌گیرد؟

🔹 ویرایش و درست‌نویسی را با کارگاه‌های آنلاین متنوک تجربه کنید!

🔘 نظرات شرکت‌کنندگان: @Matnook_01
@Matnook_com

#نکته: معنای «پر» por را می‌دانیم. این واژه گاهی قیدِ صفت است و بنابراین بافاصله نوشته می‌شود.
درست: پُر واضح است، پُر بیراه نگفت.
نادرست: پُرواضح* است، پُربیراه* نگفت.

#نکته: «بنابه» و «بنابر» حرف اضافۀ مرکب است و به همین دلیل بی‌فاصله نوشته می‌شود. مثال: بنابر گزارش‌های سازمان، بنابه مستندات پرونده، ... . «بنابراین» نیز، به‌معنای «پس»، حرف ربط مرکب و قاموسی است. به همین دلیل همۀ اجزایش نزدیک نوشته می‌شود.
@Matnook_com

#نکته: وقتی واژه‌ای را ایرانیک (= شیب‌دار) می‌کنیم، دیگر لازم نیست آن را در گیومه هم بگذاریم و/یا آن را سیاه (Bold) کنیم. پس، به‌مناسبت، یا آن را ایرانیک می‌کنیم یا سیاه یا داخل گیومه می‌گذاریم. مثال:
- کسرۀ «حدِنصاب» خفیف است. (گیومه)
- کسرۀ حدِنصاب خفیف است. (سیاه)
- کسرۀ حدِنصاب خفیف است. (ایرانیک)

یک نکته‌ات بگویم!

«این جانب»، به‌ معنای «این طرف»، یک گروه اسمی است و بافاصله نوشته می‌شود،‌ اما «اینجانب/ این‌جانب»، به‌ معنای «من (بنده)»، یک واژه است که می‌توان آن را به‌صورت پیوسته یا نیم‌فاصله نوشت (صورتِ پیوسته رایج‌تر است). جمعِ «اینجانب» نیز «اینجانبان» است که بیشتر در متن‌های اداری کاربرد دارد و درست است.

سید محمد بصام
@Matnook_com

🔺 عصر غیبت

ناشر: مؤسسة السبطین العالمیة
مترجم: سید محمد بصام
(تاریخ ترجمه: ۱۳۹۰)

ویرایشِ کتابتان را به ما بسپارید!
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

🔺 تفسیر اطیب‌البیان

ناشر: مؤسسة السبطین العالمیة
ویرایش (۹ جلد اول): سید محمد بصام

ویرایشِ کتابتان را به ما بسپارید!
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

۱ الگو برای ۱۰۰ها واژه!

صفت شمارشی (عدد) + اسم + «-ه» همیشه نیم‌فاصله نوشته می‌شود. مثال:
یک‌روزه، یک‌سویه، یک‌شبه، یک‌مَرده، دوپوسته، دودَهنه، دوزبانه، دوکاره، سه‌پایه، سه‌چرخه، سه‌تیغه، سه‌طلاقه، سه‌ماهه، چندکاره، چندمنظوره، چندماهه، چندموتوره، چندشغله، چندنفره، ۲۴ساعته، … .

سید محمد بصام
@Matnook_com

یک نکته‌ات بگویم!

واژه‌های مرکبی که از تکرار یک واژه ساخته می‌شوند نیم‌فاصله نوشته می‌شوند:
آرام‌آرام، آهسته‌آهسته، بریده‌بریده، بزن‌بزن، بخش‌بخش، پاره‌پاره، پرسان‌پرسان، پیش‌پیش، تکه‌تکه، حلقه‌حلقه، راه‌راه، سلانه‌سلانه، دوان‌دوان، ذره‌ذره، رفته‌رفته، کم‌کم، خیلی‌خیلی، یواش‌یواش، ... .

- سینه خواهم شرحه‌شرحه از فراق/ تا بگویم شرح درد اشتیاق (مولوی)
- اندک‌اندک خیلی شود و قطره‌قطره سیلی گردد. (سعدی)
#فاصله‌گذاری
۱۳‌۹۷/۱‌۲/۲‌۰‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

«با وجود این» یا «با این وجود»؟

وقتی می‌گوییم «با وجود این»، یعنی با وجود چیزی که درباره‌اش سخن گفته‌ایم. اما وقتی می‌گوییم «با این وجود»، از کدام «وجود» سخن می‌گوییم؟ طبیعتاً دربارۀ وجودی سخن نگفته‌ایم که بگوییم «با "این" وجود». به مثال‌های زیر توجه کنید.

۱) دیروقت بود، با وجود این تلفن کردم. (با وجود چه؟ با وجود دیروقت بودن.)
۲) دیروقت بود، با این وجود تلفن کردم. (با کدام وجود؟ وجودی در کار نیست!)

یادآوری:
«با وجود این» و «با وجود این‌که» هردو حرف ربط مرکب‌اند و کاملاً بافاصله نوشته می‌شوند.

سید محمد بصام
@Matnook_com

#نکته: «جات» در فارسیِ امروز به‌عنوان نشانۀ جمعِ نوع و جنس به‌کار می‌رود و درست است: اداره‌جات، ترشی‌جات، سبزی‌جات، شیرینی‌جات، روزنامه‌جات، طلاجات، کارخانه‌جات، نوشته‌جات، میوه‌جات، نقره‌جات،... .

#نکته: صورت گفتاری فعل «گذاشتن» را هم با «ذ» می‌نویسیم: می‌ذارن، بذار، بذاره، نذار. بنابراین املای «می‌زارن»، «بزار»، «بزاره»، و «نزار» نادرست است.
@Matnook_com

صفحه‌کلید جی‌بورد
برای اندرویدی‌ها:👇
goo.gl/Dgty3a

- کادر قرمز: درج زیروزِبَر، تنوین، تشدید، و ...؛
- کادر آبی: درج نیم‌فاصله؛
- کادر مشکی: اعداد فارسی و سایر نشانه‌ها.
@Matnook_com