۱ اردیبهشت ۹۶
رونمایی متن کامل و شرح #گلستان_سعدی به #سیریلیک.
تلاش ارزنده ی #عابد_شکورزاده
برای دستیابی تاجیکان عاشق #سعدی به گنجینه پارسی که بخاطر تغییر خط نمیتوانستند از آن بهره گیرند
@loversofiran

رونمایی نسخه کامل #گلستان_سعدی باشرح روان وخوانا به #سیرلیک
کوشش گران سنگ #عابد_شکورزاده،
با همت #سفارت_ایران درتاجیکستان

#شوروی در۱۳۱۹ خط تاجیکان را به زور ازپارسی به #سیریلیک تغیرداد
@loversofiran

اخبار خوب سال ۱۳۹۲
از زبان سفیر #ایران در #تاجیکستان درباره همکاری تنگاتنگ ایران با تاجیکستان برای گسترش آموزش #خط_فارسی در این کشور کهن با فرهنگ ایرانی.
آموزش خط فارسی در تاجیکستان، پس از استقلال آن از #شوروی سابق در ۱۹۹۱، و حدود سال ۱۳۷۰ در محتوای آموزشی کتابهای درسی تاجیکستان گنجانده شد تا نسل نوپای تاجیک با خط نیاکان خود آشنا شوند و کمی از چیرگی فرهنگ کمونیستی شوروی رها گردند اگرچه که هنوز پس از حدود ۳ دهه از استقلال آن کشور، خط رسمی آن کشور خط #سیریلیک (روسی) است که و زبان علمی شان در دانشگاهها بسیار وابسته به زبان روسی است و زبان فارسی بیشتر جنبه ی ادبی و شعری دارد.
از آنجا که با تغییر خط اجباری در تاجیکستان پس از چیرگی شوروی سابق، این مردم با یک کندی رشد زبان، نسبت به همتایان خود در ایران و افغانستان روبرو شدند بنابراین مردم این کشور نمیتوانند از محتوای آموزشی کتابهای درسی و دانشگاهی ایران برای آموزش خود استفاده کنند و نیز نوزایی و بالندگی زبانی فارسی زبانان تاجیک نسبت به مردم ایران و افغانستان با کندی آشکاری دست به گریبان بوده است، چنانکه غلبه و آمیختگی واژگان #روسی را در گویش امروز مردم تاجیک آشکارا میبینم و آنها نتوانسته اند از واژگان نو و زنده ی زبان روز فارسی رسمی ایران استفاده و ساختارهای گویشوری خود را با آن بروز و نو کنند.
امید است با گسترش مناسبات فرهنگی دو کشور و نیز ارتباط مردم فارسی زبان دو کشور با کمک فضای مجازی، این شکاف و دوری ناگوار اجباری تاریخی بین ما همتباران رو به خاموشی و پایان گذارد. 🙏
@LoversofIRAN

yon.ir/rprAw

👈دیدار رئیس فرهنگستان، با سفیر تاجیکستان

@LoversofIRAN

⬅️چهارشنبه، بیستم تیرماه ۱۳۹۷، نعمت‌الله امام‌زاده، سفیر جمهوری #تاجیکستان در ایران، به دعوت دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس #فرهنگستان زبان و ادب #فارسی، میهمان فرهنگستان بود.

در آغاز این جلسه دکتر حداد عادل، با خوشامدگویی به سفیر تاجیکستان و اشاره به مشترکات متعدد بین دو کشور و صمیمیت و یکدلی میان مردم دو کشور افزود: با توجه به اینکه در چندسال اخیر روابط دو کشور آن گرمی سابق را نداشته است (به دلیل پاره ای اختلاف های سیاسی) همۀ ما باید تلاش کنیم که مجدداً روابط #ایران و #تاجیکستان به همان سطح سابق و حتی بالاتر برگردد.

وی در ادامه گفت: خوشبختانه در این سه سال اخیر رابطۀ زبانی و ادبی ما با کشور تاجیکستان قطع نشد. سه سال پیش که من به مناسبت همایشی که در دوشنبه برگزار شد و بعد از آن هم همایش #میرسید_علی همدانی به تاجیکستان سفر کردم، تصمیم گرفتیم پژوهشگاه فرهنگ فارسی ــ تاجیکی را بازگشایی کنیم که آقای قریبی در آنجا مشغول هستند. این پژوهشگاه در این مدت و با وجود محدودیت‌های بسیار، کارهای ارزشمندی را به انجام رساند و کتاب‌های سودمندی را به‌صورت دوخطه، یعنی هم به #خط_فارسی و هم به خط #سیریلیک، ‌منتشر کرده است.

پس از آن نعمت‌الله امام‌زاده، سفیر تاجیکستان در ایران،‌ با اشاره به فعالیت‌های پژوهشگاه فرهنگ فارسی ــ تاجیکی در تاجیکستان اظهار کرد: من با تمام فعالیت‌های آقای #قریبی و این پژوهشگاه آشنا هستم و آن‌ها را پیگیری می‌کنم.

وی در ادامه با اشاره به پیوندهای فرهنگی میان دو کشور با خواندن شعری افزود: آب اگر صد پاره گردد باز با هم آشناست! و هیچ سدّی نمی‌تواند جلوی این یکپارچه گشتن را بگیرد. مشترکات فرهنگی و تاریخی و بالاتر از همه زبانی باعث ایجاد این یکپارچگی است. تاجیکستان در تمام این سال‌ها که تحریم‌های کشورهای غربی و به‌خصوص امریکا علیه ایران وضع شده است هیچ‌گاه طرف‌دار این‌گونه رفتارها نبوده و ما همیشه تلاش می‌کنیم که در تمام بخش‌ها همکاری‌های خودمان را گسترش دهیم، چرا که پیشرفت شما را پیشرفت کشور خود می‌دانیم.

این دیدار صمیمانه با حضور دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان، دکتر محمدرضا نصیری، دبیر فرهنگستان، #حسن_قریبی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ فارسی ــ تاجیکی، آزاده جلالی، کارشناس روابط بین‌الملل فرهنگستان، و مرتضی قاسمی، سرپرست روابط‌عمومی برگزار شد.از @hassangharibi
http://www.apll.ir/wp-content/uploads/2018/07/X250497-800x480.jpg
http://www.apll.ir/?p=2970


@LoversofIRAN

👈نام‌های جانوری در تاجیکستان

@LoversofIRAN

#تاجیکستان، بخشی از "ایران زمین کهن و باستانی" است که مردم آن به زبان فارسی تاجیکی سخن می گویند. یادگاری از دوران هخامنشیان(پیش از اسلام) تا سامانیان(پس از اسلام) و امروز #فارسی #تاجیکی #تاجیک

⬅️ در یک متن #سیریلیک تاجیکی به عبارت #حیوانات_شیرخوار برخوردم و دریافتم که منظور همان «پستان‌داران» است.
«مهره‌داران» را هم #اره_‌پشت و «گیاه‌خواران» (چهارپایان) را نیز #حیوانات_سم‌دار نوشته بود.
اکنون جهت آگاهی، رایج‌ترین نام‌های جانوران در #تاجیکستان را از منابع کتبی و شفاهی در پی می‌آورم:

آرو: (زنبور)؛
اِزار سُرخک [شلوار سرخک]: (دارکوب)؛
اسپ: (اسب)؛
اَکّه: (زاغچه)؛
بوم‌قوش: (جغد سنگی)؛
بَرزه‌گاو: (گاو گاوآهن)؛
بز بچه/ بزغاله: (بزغاله)؛
بوقّه: (گاو نر)؛
بوم/چُغذ: (جغد)؛
بی‌دانه/ وَرتیش: (بلدرچین)؛
بَیطل: (مادیان)؛
پاختک: (فاخته)؛
پوتیش/ شانه سَرک: (پوپک، شانه به سر)؛
پیشک/گربه: (گربه)؛
تارتَنک: (عنکبوت)؛
تای: (کره‌اسب)؛
تُرنَه: (درنا)؛
تُقوم‌شولوک: (حلزون)؛
جور: (چکاوک)؛
جَیره: (جوجه تیغی)؛
چارُق‌دوزک، خالک/ خالهء بهار: (کفش‌دوزک)؛
چوجه: (جوجه)؛
خارپشتک: (خارپشت)؛
خاموشک: (پشه)؛
خچیر: (قاطر)؛
خوک: (هر نوع گراز)؛
روده‌پا: (سپیداج، نوعی هشت‌پا)؛
زرگوش: (نوعی خرگوش)؛
زُلوک: (زالو)؛
سالوغ: (میش)؛
سگ‌بچه/ کوچوک: (توله‌سگ)؛
سنگ‌پشت: (لاک‌پشت)؛
سوزنک: (سنجاقک)؛
سَوسار: (سمور)؛
سوغور: (مارموت، نوعی سنجاب)؛
سی‌واغر: (سُهره، سر سیاه)؛
شَبوشک: (شپش)؛
شیرپول: (کلاغ سیاه)؛
شیرین‌چه: (شته)؛
شیشَک: (گوسفند دوساله)؛
غُنده: (رُتیل)؛
فراش‌توروک: (پرستو)؛
قوشقار: (قوچ)؛
کاغذخورَک: (کرم کتاب)؛
کرم خَرک: (خرخاکی)؛
کرم دریایی: (میگو)؛
کرمک: (کرم ابریشم)؛
کرم لای‌خورک: (کرم خاکی)؛
کف‌لیسَک: (نوزاد قورباغه)؛
کَلپیسه: (مارمولک)؛
کَلته‌کَلاس/ کَرَفسه: (بزمجه)؛
کلّه‌موش: (موش خرما)؛
کورشه‌پرک: (خفاش)؛
کورموش: (موش کور)؛
کوکو: (قرقی)؛
کَیک: (کَک)؛
گاوپلنگ: (زرافه)؛
گربچه: (بچه گربه)؛
گل‌ماهی: (قزل‌آلا)؛
گمبوسک: (قاب‌بالان=نوعی سوسک)؛
گهواره‌جنبان:(آخوندک)؛
لاشه‌خور: (لاش‌خور، کرکس)؛
ماما جُرغاتک: (چرخ‌ریسک بزرگ)؛
مرغ مرجان: (بوقلمون)؛
موسیچه: (یاکریم)؛
میتَّه: (بید)؛
نان‌خورک: (سوسک آشپزخانه)؛
نخجیر: (بز کوهی)؛
هفت رنگ/ بوقلمون: (آفتاب پرست).

/از کانال حسن قریبی@hassangharibi/


⬅️ توضیحی درباره این مطلب:

برزه گاو، همان ورزا گاو است که در ایران و به ویژه در #گیلان [و #مازندران] هم می گویند.

طبیعتا پاختک و فاخته و زلوک و زالو، کیک و کک، پیشک و پیشی یک واژه اند با دو تلفظ و در ایران بوم، خارپشت و سنگ پشت، همچنان گفته می شود.

ازار به معنی شلوار هم در متون کهن #پارسی آمده و هم دربرخی گویش های #ایران همچنان رواج دارد.

لاشخور و لاشه خور، کورموش و موش کور، شبوشک و شپش هم یک واژه هستند، با دو تلفظ و با جابه جایی اندک؛ و «کورشه برک» همان شهپرک کور است.

/با سپاس از خانم دکتر رضایی_گروه ایرتاج(انجمن دوستی ایران و تاجیکستان)
از کانال اتحادیه کشورهای وارث تمدن ایرانی@CUIIC/

@LoversofIRAN

👈یکی از هزاران نشانه مرزهای کهن #ایران_زمین

✍ #ماریا_بهمن_پور

از #شاهنامه فردوسی:
سپه سر به سر، زان توانگر شدند
ابا یاره و تخت و افسر شدند
یکی توس را داد از ان تخت اچ
همان یاره و توغ و منشور #چاچ

استاد #فریدون_جنیدی در کلاس شاهنامه خوانی، به این بخش خونخواهی رستم پس از کشته شدن #سیاوخش/ #سیاوش که رسیدند درباره واژه #چاچ گفتند: " این چاچ، نامی کهن در #ازبکستان است که هنوز هم ناحیه ای به آن نام هست و در سفری که به آنجا داشتم دیدم مردم چاچ هنوز فارسی سخن می گویند"

اما #چاچ_باستان در گستره #چیرچیک و میان دو شاخه از رودخانه #سیر_دریا یا همان #سیحون، بود که چند فرسنگ از هم فاصله دارند و کم و بیش موازی هستند. جنوبی‌ترین نقطه چاچ به سیردریا می‌رسید و چاچ در کرانه راست رودخانه بود

در ۷۵۱میلادی "کاوسی‌ان چی" فرمانروای چینی، پادشاه چاچ را کشت و پس از آن دختر پادشاه کشته شده، از مسلمانان کمک خواست. #ابومسلم سردار ایرانی، زیاد بن صالح را با لشکری به آن سرزمین روانه کرد. چینی‌ها را در ۱۳۳ق شکست داد. "کاوسی‌ان چی" در نبرد کشته شد و با همین نبرد، اسلام به آسیای میانه راه یافت. #چین دیگر نتوانست بر آن سامان حکمرانی کند. در منابع پس از اسلام و به ویژه عربی، چاچ را با نام #الشاش نوشته اند زیرا حرف #چ در زبان عربی نیست. در تاریخ #طبری سلسله ۳/ #قانون_مسعودی از #ابوریحان_بیرونی/ و #حدود_العالم درباره چاچ نوشته شده است، چنانکه چاچ را سرزمین جنگاوران دلیر #اسلام در برابر #ترکان و مرز اسلام و ترکان کافر می نامیدند

چاچ در ادبیات فارسی به‌ویژه شاهنامه بسیار آمده. کمانی در قدیم در چاچ ساخته می‌شد که بنام بود و اصطلاح #کمان_چاچی در ادب فارسی یعنی "بهترین کمان". کمان های چاچ از خدنگ و بسیار استوار بود.

چاچ را نام کهن و باستانی #تاشکند نیز گویند در شمال خاوری ازبکستان. در ریشه شناسی واژه تاشکند، از دو بخش "تاش و کند"؛ برخی گویند که #تاش به معنی "سنگ/سنگی" در زبان #ترکی است و #کند در فارسی به معنی "شهر/آبادی/دژ" است.
پسوند فارسی #کند پرکاربرد بوده و بر بسیاری بخش های #خراسان_کهن گذاشته شده بود که برخی شان معرب شده اند به "قند/جند"؛ مانند #سمرقند #بیرجند #نوقند #شواکند

(یکی از هموندان کانال:
#تاش در کُردی، از بن تراشیدن و نام "سنگ و چوبی" است دست تراش یا دیواره کوه و صخره ای که دست تراش یا طبیعی_تراش باشد مانند "فرهاد تاش" در کوه #بیستون
تیشه هم می تواند از همین ریشه باشد
#کردی ذخیره گاه خوب فارسی #پهلوی است)

۱۸۶۵ روس‌ها تاشکند (بخشی از خان‌نشین #خوقند) را تسخیرکردند و زمان سیاه دوری #فرارود/ #فرارودان (ماوراءالنهر) از ریشه #ایرانی اش آغازشد
۱۸۶۷ تاشکند مرکز جدید اداری،سیاسی،صنعتی شد.
۱۹۱۷ حکومت بولشویکی در این شهر برپا شد.
زمین لرزه ۱۹۶۶ شهر و جاذبه‌های تاریخی که روزگاری آبادی سر راه کاروان‌های #جاده_ابریشم بود را ویران کرد اما تاشکند به کمک ۳۰٬۰۰۰ هزار نیروی داوطلب بازسازی شد

امروز تاشکند پایتخت ازبکستان گرچه هنوز #فارسی زبانان بسیاری دارد اما زبان #ازبکی، شاخه ای از زبان های آلتایی_مغولی_ترکی، زبان دولتی و رسمی است و #روسی یادگار چیرگی فرهنگی #کمونیسم، هنوز زبان علمی و ابزار نفوذ روسیه بر آسیای میانه!
در ۳۰ سال گذشته پس از فروپاشی #شوروی و برپایی کشور تازه بنیانی با نام جدید ازبکستان، #تاجیک ها(فارسی ها)ی این سرزمین آزار بسیار دیدند زیرا حکومت ازبکی جدید، درپی خاموش کردن ریشه های ایرانی این دیار و به گوشه راندن زبان فارسی بود. خط این کشور نیز که پس از چیرگی #روس ها از #خط_فارسی به #سیریلیک دگرگون شده بود؛ با استقلال از شوروی فروپاشیده شده همچنان سیرلیک ماند.

اکنون هزاران نسخه خطی فارسی در کتابخانه های ازبکستان، از سوی بسیاری از جوانان این کشور دستیافتنی نیست چون #خط_فارسی نمی دانند.
گرچه فارسی زبانان یا ازبک هایی که شیفته ریشه های ایرانی آن دیار هستند، خودشان خط فارسی را آموخته اند تا ادبیات فارسی را که در ازبکستان دوستدار فراوان دارد از روی نسک های فارسی بخوانند.
#سعدی #رودکی #فردوسی و... در آن سامان بسیار خواهان دارند و والا شمرده می شوند. شاهنامه و... از روی برگردان ها به خط سیرلیک خوانده میشود، حال آنکه تنها با چند روز آموزش می توانند به سادگی شعر فارسی را از کتاب های با خط فارسی بخوانند و لذت دو چندان برند، اما دولت ازبکستان چنین نمی خواهد، مبادا این مردم یاد #ایران کنند

برای دانش بیشتر:
حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، جلد سوم، چاپ پنج/۱۳۷۰
غیاث‌آبادی، رضا، ایران سرزمین همیشگی آریاییان، ویرایش دوم، چاپ سوم/۱۳۸۴
تاریخ سرزمین ایران، عباس پرویز/ ۱۳۹۰
مهرالزمان نوبان. نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان. چاپ اول/ ۱۳۷۶
انوشه، حسن. دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه. چاپ اول (ویراست۲)/۱۳۷۶

https://t.me/LoversofIRAN/8203?single

👈نامه سرگشاده "پارسی انجمن"، به سر رشته دارانِ "تاجیکستان"

کاری بسیار شایسته و بایسته از کنشگران "پارسی انجمن" در واکنش به ادامه سیاست دورکردن #فارسی زبانان #فرارود ( آسیای میانه) که در #تاجیکستان و #ازبکستان زندگی می کنند از تاریخ و فرهنگ و مردم #ایران که از دوره کمونیستی شوروی آغاز شد و هنوز هم با بهانه های گوناگون اما با فشار و تنش کمتر دنبال می شود. این نامه تنها به رییس جمهور مادام العمر (و البته دیکتاتور) و سران تاجیکستان نوشته شده است و نه ازبکستان؛ زیرا ازبکستان همه ۳۰سال پس از استقلال از شوروی را در چنبره حکومت #ازبک ها که ضد فارسی ها( #تاجیک ها) هستند در شرایطی است که اصلا نمی توان چنین درخواستی را در شکل یک نامه بدان گسیل داشت!


⬅️درود
به رئیس‌جمهورِ تاجیکستان جنابِ امامعلی رحمان،

به رئیسِ مجلسِ ملیِ مجلسِ عالیِ جمهوریِ تاجیکستان جنابِ محمدسعید عبیدالله‌اف،

به رئیسِ مجلسِ نمایندگانِ مجلسِ عالیِ جمهوریِ تاجیکستان جنابِ شکورجان ظهورف،

به نمایندگانِ مجلسِ عالیِ جمهوریِ تاجیکستان.

می‌دانیم که سده‌ی بیستم سده‌‌ای بسیار تلخ و دردناک برای زبانِ پارسی در #آسیای_میانه یا #فرارودان بود. در این سده، زبانِ #پارسی در تاجیکستان ضربه‌هایی بسیار سخت خورد، آسیبهایی بسیار دید، و سست و ناتوان گردید. اکنون، در زمانِ فرخنده‌ی استقلال، امید است که آنچه زبانِ ما در سده‌ی بیستم از کف داد در سده‌ی بیست‌ویکم دوباره به دست آورد، و شما بزرگواران در جایگاهِ رهبری و نمایندگیِ سرزمینِ نیاکانِ خردمندمان بر این کارِ بزرگ توانایید.

۱. می‌دانیم که تا سالِ ۱۹۲۵ زبانِ مردمانِ فرارودان را «پارسی» می‌نامیدند، و از #رودکی تا #عینی ادبیّاتی را که در این سرزمین پدید آمد ادبیّاتِ پارسی می‌گفتند. زین‌رو، از عالیجنابان درخواست می‌کنیم برای پاسداشتِ یکپارچگیِ ملیِ تاجیکستان، رشدِ خودشناسیِ #ملی و سربلندیِ #تاجیکان، پاسداشتِ میراثِ معنویِ تاجیکستان، تداومِ زبان و گسترش و بالش و شکوفاییِ آن و شراکت در همه‌ی افتخارهای فرهنگیِ پارسی‌گویانِ جهان، نامِ درست و راستینِ زبانِ تاجیکان که «پارسی» است به رسمیت شناخته شود.

۲. از نخستین سالهای برپاییِ حکومتِ شوروی، نظریّه‌پردازانِ حزبِ #کمونیست #روسیه، برای مرزبندی و کشورسازی در سرزمینهایی که روسیّه‌ی تزاری به چنگ آورده بود و برای بریدن پیوند مردمانِ آن سرزمینها از خاستگاههای تاریخی، جغرافیایی و فرهنگیِ خودشان خطِّ کهنِ پارسی را به خطِّ بیگانه‌ی #سیریلیک (روسی) دگر کردند تا همه‌ی گنجینه‌ی فرهنگ و ادبِ نیاکان از دسترسِ نسلهای تازه دور بماند و یک گسستِ بزرگِ تاریخی و فرهنگی پدید آید و حافظه‌ی تاریخیِ مردمان پاک شود، که برآیندِ آن را می‌بینیم، اکنون مهم‌ترین دشواریِ تاجیکان برای پیوند با همزبانانِ خود، و نیز بهره‌گیری از میراثِ گرانسنگِ نیاکانیِ خویش، ندانستنِ دبیره‌ یا #خط پارسی است. تا زمانی که دبیره‌ی نیاکانی به تاجیکستان بازنگردد این کشور نخواهد توانست پیوندِ خود را با هم‌زبانانِ خویش در سراسرِ جهان استوار کند و از دستاوردهای کلانِ فنی، دانشی و فرهنگیِ هم‌زبانان بهره‌ گیرد و به این گنجینه‌ی بزرگ در راهِ پیشرفتِ خود دست یابد. بر همین پایه، از عالیجنابان درخواست می‌شود تا برنامه‌ای زمانمند برای بازگرداندنِ خطِّ نیاکانی به تاجیکستان پی‌ریزی کنند.

۳. زبانِ پارسی میراثِ مشترکِ یک حوزه‌ی تمدّنیِ کهن است که نقشی بزرگ در فرهنگِ جهان داشته است. هر یک از باشندگانِ این حوزه‌ی تمدّنی به یک اندازه‌ صاحبِ این میراثِ زبانی‌اند و به یک اندازه نیز دربرابرِ آن مسئول‌اند. زین‌رو، واژه‌های این زبان را به #افغانستانی و #ایرانی و #تاجیکی و … دسته‌بندی کردن سببِ سستیِ زبانِ مشترکِ پارسی‌زبانان خواهد شد. واژه‌های این زبان از هر سرزمینی که آمده باشند ازآنِ همه‌ی پارسی‌زبانان است، نه کشوری ویژه. در همین راستا، از عالیجنابان درخواست می‌شود تا با گذاردنِ قانون، جلوی سیاستِ جدایی‌افکنانه دشمنانِ زبانِ پارسی را بگیرند، و همچنین زمینه‌های قانونی برای پالایشِ زبانِ پارسی در تاجیکستان از واژه‌های بیگانه را فراهم آورند.

/از پارسی انجمن @parsi_anjoman/



@LoversofIRAN