🌿 فیلم کامل سخنرانی شاهین سپنتا عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، با عنوان «اتحادیه نوروز، همبستگی ملی، همگرایی منطقه‌ای» در دیدار سالانه جبهه ملی ایران در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ که با حضور اعضای شورای مرکزی، هواداران، اعضای سازمان‌ها و احزاب جبهه ملی ایران برگزار شد.
@shahinsepanta

🌺 یادروز حماسه بازگشت خرمشهر به آغوش مام میهن گرامی باد.

آنچه در هنگام آزادی خرمشهر از رادیو ایران پخش شد، رزم‌آهنگ «شهریار» نام دارد.

رزم‌آهنگ (مارش)، موسیقی بدون کلام حماسی است که برای هماهنگی میان سربازان هنگام رژه، شور‌آفرینی میان رزمندگان هنگام نبرد، و شادی‌آفرینی میان مردم در هنگام پیروزی رزمندگان در برابر دشمن نواخته یا از رسانه‌ها پخش می‌شود.

علی اکبر دلبری سازنده مارش «شهریار» در سال ۱۳۱۶ وارد ارتش ملی ایران و گروه موزیک شد و در سال ۱۳۳۳ مارش «شهریار» را ساخت.

@shahinsepanta

🌿 مجلس عراق نوروز را تعطیل رسمی اعلام کرد
مجلس عراق با صدور بیانیه‌ای، اعلام کرد که لایحه تعطیلات رسمی و تبدیل آن به قانون با رای نمایندگان به تصویب رسیده است و بر این ا‌ساس روز ٢١ مارس به عنوان عید نوروز از این به بعد در این کشور تعطیل رسمی خواهد بود.
@jashnha2

گل سوسن سپید یا سوسن آزاد، نماد جشن خردادگان (ششم خردادماه). @JASHNHA2

🌿 جشن نیلوفر، روز دختر ایرانی، ششم تیرماه فرخنده‌باد.
@jashnha2

🌸 روز دختر در فرهنگ ایران: جشن نیلوفر

✍ شاهین سپنتا
@SHAHINSEPANTA

یکی از پرسش‌هایی که بسیار از نگارنده پرسیده‌اند، این که در فرهنگ ایران چه روزی به نام «روز دختر» نام‌گذاری شده است؟
این نگارنده در پاسخ به این پرسش، روز ششم از تیرماه یا جشن نیلوفر را به عنوان روز دختر در فرهنگ ایران پیشنهاد و در چرایی این پیشنهاد به چند نکته اشاره می‌کند:

اگرچه در بسیاری از منابع ایرانی همچون «آثارالباقیه»، «التّفهیم»، «زین‌الأخبار» و جز این، از جشن اسفندگان در روز پنجم اسفندماه با عنوان «روز زن و زمین» نام برده شده و تاکید شده است که اسفندگان «جشن ویژه زنان» یا روز آزادی زنان بوده و زنان و دختران در این روز جشن و شادی برپا می‌کردند، با این همه، اسفندگان ویژه همه زنان بود و اگر بخواهیم روزی را ویژه دختران برگزینیم، جشن نیلوفر گزینه شایسته‌ای خواهد بود.

بیرونی، در آثارالباقیه اشاره می‌کند که جشن نیلوفر در خردادروز از تیرماه یا روز ششم از تیرماه برگزار می‌شود و همین دیدگاه در برهان قاطع نیز بازتاب دارد و می‌دانیم که گل نیلوفر نماد آناهيتا است.
چهره کیهانی آناهیتا، یک ایزدستاره یا ستاره‌بانوست که همان ستاره گردان یا سیاره «ناهید» یا «زهره» یا «ونوس» در سامانه خورشیدی است و پس از ماه، درخشان‌ترین جرم آسمانی است که به هنگام شب از زمین دیده می‌شود.
آناهیتا یا «اَرِدویسوَر آناهیتا»، زاینده‌ی رودی مینوی یا آسمانی به نام «اَرِدویسورَ» (به معنی رود نیرومند) یا «اَرِدوی» است که سرچشمه همه رودها و آب‌های روی زمین است، پس بر این پایه، آناهیتا ایزدبانوی آب‌هاست که نیایش آبان‌يشت در اوستا ویژه ستایش اوست. او به خواست اهورا مزدا از فراز ستارگان به سوی زمین اهورا آفریده روان می‌شود.
واژه «آناهیتا» یا آناهید یا ناهید به معنی بی‌آلایش است و آناهیتا یا ناهید و نمادش نیلوفر از دیرباز نامی زیبا برای دختران ایرانی بوده‌اند.
ایزدبانو آناهیتا، در آبان‌یشت با ویژگی‌های دختری زیبا، تندرست، بلندبالا، دلیر، برومند، کمر بر میان بسته، بلندآوازه، آزاده، نازنین، نیرومند، و نژاده، ستوده شده است. او دختری خودساخته است که نه تنها برای شایستگی‌هایش به هیچ مردی وابسته نیست بلکه دختران کوشای دیگر را یاری‌رسان است.
در شهرهای مختلف ایران باستان، نیایشگاه‌هایی به نام آناهیتا در کنار آب برپا بود که برای نمونه می‌توان به نیایشگاه‌های کنگاور و بیشابور، بی‌بی شهربانو در شهر ری و پیرسبز در اردکان اشاره کرد. در آبان یشت این نیایشگاه‌ها، خانه آناهیتا نامیده می‌شوند و درباره آنها آمده است که آناهیتا دارنده هزار دریاچه و هزار رود است و در کرانه هریک از این دریاچه‌ها، خانه‌ای خوش ساخت و کلان پیکر با یکصد پنجره و یک هزار ستون خوش‌تراش برپاست.
همچنین برخی جای‌ها به یادمان آناهیتا دارای پسوند «دختر» بودند که برای نمونه می‌توان از شهر «پلدختر» در لرستان (برگرفته از نام پل‌دختر بازمانده از دوره ساسانی بر رودخانه کشکان) یا «قلعه دختر» در کرمان نام برد. «سرآب نیلوفر» در کرمانشاه نیز یادمان آناهیتاست. آناهیتا از چنان جایگاهی برخوردار بود که نامش در سنگ نوشته اردشیر دوم هخامنشی در همدان آمده و نگاره‌اش در سنگ‌نگاره تاق‌بستان در کرمانشاه نقش شده است.
در تندیس‌ها یا سنگ‌نگاره‌ها، آناهیتا چون دختری بلندبالا با تن‌پوشی زیبا و تاجی بر سر و سبوی آبی در دست نقش‌شده است. در آبان یشت، آناهیتا کمر بر میان بسته تا پستان‌هایش زیباتر بنماید و دلنشن‌تر شود، پاپوش‌هایی درخشان تا مچ پا پوشیده و به استواری آن‌ها را با بندهای زرین بسته، گوشواره‌های زرین چهارگوشه‌ای برگوش‌ها آویخته، و گردن‌بندی برگردن نازنین بسته، و تنپوش زرین پُرچینی بر تن کرده و تاج زرین هشت‌گوشه‌ای بر سر نهاده است. در آوند نقره مطلا از دوره ساسانی که در موزه هُنر «کلیولند» در ایالت اوهایو در آمریکا نگهداری می‌شود، آناهیتا در حالی نقش شده است که شاخه‌ای گل نیلوفر را در دست دارد.

به نظر می‌رسد که ستایش ویژگی‌ها و توانمندی زنانه آناهیتا در کنار آب، شادمانی و دست‌افشانی گروهی دختران در کنار سرآب‌های پر از نیلوفر یا سرچشمه‌ها و رودها و آب‌افشاندن، از آیین‌های جشن نیلوفر بوده است. بر این بنیان، در این دوران جشن نیلوفر می‌تواند به عنوان جشنی همیشگی برای بزرگداشت دختران شایسته و توانمند ایرانی در عرصه‌های مختلف زندگی همچون کار، ورزش، هنر، اخلاق و ... ثبت شود.

از دیدگاه نگارنده، دختر بودن، مقطعی از زندگی یک انسان است که از بدو تولد آغاز می‌شود و تا پیش از ازدواج ادامه دارد و لزوما به معنای متداول و عامیانه آن «دوشیزگی» نیست.
گرامیداشت روز دختر به معنی نگاه جنسیت‌زده و ارزش‌انگاری باکرگی نیست بلکه به معنی اهمیت پذیرش استقلال فردی و اجتماعی زنان بدون همسر و توانمندی‌های آنها به عنوان یک انسان آزاد است.


@SHAHINSEPANTA

🌿 جشن نیلوفر در فرهنگ ایران، روز دختر، ششم تیرماه خجسته‌باد.
@jashnha2

‍ 🏹 جشن تیرگان فرخنده باد!

✍️ شاهین سپنتا

در گاهشماری ایرانی، سیزدهمین روز هر ماه و چهارمین ماه هر سال به نام «تیر» خوانده می‌شود و به فرخندگی هم‌نامی روز و ماه به نام ایزد تیر و بزرگداشت جایگاه آن در اندیشه ایرانیان، روز سیزدهم تیرماه «جشن تیرگان» یا «تیرو جشن» برگزار می‌شود.

در منابع ایرانی، برای برگزاری جشن تیرگان سه انگیزه اصلی را برشمرده‌اند که هریک ناظر بر تعریفی از واژه «تیر» است:

نخست: اختر یا ستاره تیر
دوم: اپاختر یا سیاره عطارد یا تیر
سوم: تیر که از کمان رها کنند.

یک) تیرگان و ستاره تیر: «تیر» یا «تِشتر» در فارسی، همان «تیشتر» در پهلوی و «تیشتریه» در اوستاست که نام ایزدستاره‌ای سپید و درخشنده است. تیر یا تشتر که درخشان‌ترین ستاره آسمان شبانه ‌است در استوره‌های ایرانی، ایزد باران و ترسالی است و سرود ستایش و داستان پرشور نبرد او با دیو خشکسالی یا «اَپوش» در«تیریشت» اوستا آمده است. به خجستگی ایزد باران و ترسالی، آب‌پاشی از آیین‌های شاد این جشن است که آن را به نام‌ جشن «آبریزگان» یا «آب‌پاشان» نیز مشهورکرده است.

دو) تیرگان و سیاره تیر: سیاره تیر یا عُطارِد نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است و به علت نزدیکی این سیاره به خورشید و از طرفی فاصله کمی که با زمین دارد صبح‌های زود، قبل از طلوع خورشید در آسمان می‌درخشد به همین دلیل آن را «ستاره صبح» نام نهاده‌اند و چون اندکی پس از غروب خورشید در آسمان دیده می‌شود، آن را «ستاره غروب» نیز نامیده اند. بر این پایه، به واسه حضور نزدیک و ملموس این سیاره در زندگی روزانه مردم، در فرهنگ‌ ملل مختلف جلوه‌ای استوره‌ای یافته است. نام اروپاییِ این سیاره Mercury است و مرکوری در استوره‌های یونان و روم، خدای سخن‌وری و نویسندگی است. در ادبیات فارسی و عرب نیز تیر یا عطارد را «دبیر فلک» یا «تیر فلک» گفته‌اند و به سخن دیگر، تیر «نویسنده فلک» است.
بیرونی در آثارالباقیه روایت می‌کند نام دیگر این روز تیر است که همان عطارد است که ستاره نویسندگان است و در این روز هوشنگ پادشاه پیشدادی برادر خود را بزرگداشت و او را در شمار «دهقنه» درآورد و از مردم و ملوک و دهقانان و موبدان و ... خواست که لباس کاتبی بپوشند.
به سخن دیگر، هوشنگ در چنین روزی همه طبقات جامعه را به فراگرفتن نوشتن فراخواند و دهقنه یا آیین دهقانی را در بین دهقانان گسترد. بیرونی، دهقنه را «عمارت دنیا و زراعت» معنی می‌کند که به تعبیر امروزی تلاش برای آبادانی سرزمین و کشاورزی بر بنیان دانش است. به سخن دیگر دهقنه یا آیین دهقانی، شیوه دهقان‌ها یا دهگان‌ها شد و افزون بر کشاورزی، نوشتن آموختند و در آبادانی شهر و روستا کوشیدند و نگاهبان فرهنگ، جشن‌ها، سنت، باورهای کهن، و روایات ایرانی بودند و فرزندان خود را نیز آشنا با فرهنگ ایرانی پرورش دادند. مسعودی، طبری و مسکویه نیز برآمدن دهقانان را از دوره پیشدادی دانسته‌اند که در طول تاریخ امتداد یافته است و به گواهی ارداویراف‌نامه و کارنامه اردشیر بابکان، دهقانان در دوران ساسانی از جایگاه مهمی دربین طبقات اجتماعی برخوردار بودند.

سه) تیرگان، و تیر و کمان: بیرونی در «آثارالباقیه»، حماسه پرتاب تیر توسط «آرش ‌کمان‌گیر» و از جان‌فشانی او برای تعیین مرز ایران و توران را در روز تیرگان می‌داند. بیرونی تاکید می‌کند که روز پرتاب تیر آرش روز سیزدهم ماه بوده است که آن روز را «تیرگان کوچک» نامیدند و تیر پس از یک شبانروز یعنی در روز چهاردهم ماه یا «گوش‌روز» در مرز توران فرود آمد که آن روز را «تیرگان بزرگ» نام نهادند. به یادبود حماسه آرش کمان‌گیر و پرتاب تیر از فراز دماوند، سیزدهم تیرماه «روز ملی دماوند» نام گرفته است که چون در این روز مرزهای ایران گسترده و پاینده شد، می‌توان این روز را «روز ملی یکپارچگی سرزمینی ایران» نیز دانست.

مچ‌بند تیروباد، یکی از شادمانه‌های جشن تیرگان است که در سالهای اخیر رایج شده است. این مچ‌بندهای نخی با ۷ نخ در ۷ رنگ رنگین‌کمان و ۷ گره، در روز تیر (۱۳تیرماه) بر مچ بسته می‌شود و در روز باد (۲۲تیرماه) باز شده و به باد سپرده می‌شود. تا یاد آرش که همه توانش را با دستانش به کار گرفت و کمان را برکشید و تیر را به ایزد باد سپرد تا مرز ایران گسترده و پهناور بماند، در یادها زنده بماند.

در سال ۱۳۸۱، انجمن قلم ایران با تاثیر از استوره تیرگان و تیر فلک، این روز را به عنوان «روز قلم» پیشنهاد کرد که به تصویب شورای فرهنگ عمومی رسید و چهاردهم تیرماه هرسال همزمان با «تیرگان بزرگ» به عنوان «روز قلم» در تقویم رسمی کشور ثبت شد.

@SHAHINSEPANTA
@JASHNHA2

🏹جشن تیرگان، ۱۳ تیرماه، یادروز آرش کمان‌گیر و روز یکپارچگی سرزمینی ایران، فرخنده‌باد‌.
🎨آرش‌کمان‌گیر اثر استاد رضا بدرالسماء هنرمند نگارگر اصفهانی.
@jashnha2

دستبندهای نخی تیروباد

✍ شاهین سپنتا

در سالهای اخیر همزمان با جشن تیرگان در برخی رسانه‌ها از دستبندهای تیروباد نام برده می‌شود و حتی هفته نامه امرداد در یادداشتی آن را از «آیین‌های جشن تیرگان» دانسته و‌ به عموم «ایرانیان» منسوب کرده است.

برخی رسانه‌ها نیز در توضیح این دستبندها نوشته‌اند که دستبند تیروباد را از ۷ نخ در ۷ رنگ و با ۷ گره به نشانه رنگین‌کمان می‌بافند و در روز جشن تیرگان (۱۳تیرماه) به دست می‌کنند و روز ۲۲ تیرماه (بادروز) به باد می‌سپارند و ظاهرا این دستبندها نمادی از تیر یا مچ‌بند آرش کمانگیر است که به یاری باد مرز ایران و‌ توران را مشخص کرد و ۷ رنگ آن نشانه رنگهای رنگین‌کمان پس از باران است!

با این حال با بررسی‌های انجام شده از سوی نگارنده، در هیچ کدام از متون یا گزارش‌های مردم‌نگاری دست اول در چند دهه گذشته، اشاره‌ای به چنین باور یا سنتی نشده است.

برای روشن شدن موضوع، مساله را با دوست گرامی موبد کورش نیکنام درمیان گذاشتم و سابقه این دستبندها را پرسیدم.

موبد نیکنام در پاسخ نوشتند که سابقه معرفی این دستبندها به سال ۱۳۷۴ و خاطرات شفاهی که از برخی خانواده‌های اعیانی زرتشتی شنیده‌اند، بازمی‌گردد. سخن موبد نیکنام چنین است:

« درود دکتر. نخ تیروباد را چند نسل که به ۳۰۰ سال می‌رسد در برخی خانواده‌ها به یاد دارند و بیشتر ارباب و پولدارها تهیه و استفاده می‌کردند‌. پس از انقلاب و از سال۷۴ که با پرسش از بسیاری خانواده‌ها این موضوع را در کتاب «از نوروز تا نوروز» بیان کردم‌ بسیاری علاقه‌مند شدند تا دوباره همگانی کنند
از جمله همسر من بسیاری از این بند را بافت و هرسال به دست دوستان و خویشان بست. در کنگره هشتم که لندن بودیم، ‌این را علنی کردیم و شرکت‌کنندگان نیز با آن آشنا شدند و
اکنون فراگیر شده است. هفت رنگ رنگین کمان به امید بارندگی و تشکیل این کمان در آسمان. به یاد تیر آرش که در روز تیر از کمان رهاشده و به یاری ایزد باد تا روز باد به حرکت درآمده و مرز ایران و توران را تعیین کرده است.»

دکتر نیکنام در کتاب «یادگار دیرین، ۱۳۹۴، ص ۱۶۱» می‌نویسد که این دستبند را در کرمان و بم، «نخ تیرو» می‌گویند.

چنانکه از توضیحات دکتر نیکنام دریافت می‌شود، این دستبند در بین برخی طبقات اجتماعی زرتشتیان کرمان متداول بوده که پس از مصاحبه شفاهی با برخی مردم محلی از سال ۱۳۷۴ به همت دکتر نیکنام و‌ همسر گرامی باز‌آفرینی و معرفی شده است.

به هر روی، چه دستبند تیروباد را پدیده‌ای نوظهور بنامیم و یا به استناد مردم‌نگاری‌های دکتر نیکنام برخاسته از فلکلور زرتشتیان کرمان بدانیم، از دیدگاه نگارنده، دستبند نمادین تیروباد می‌تواند بر زیبایی‌های جشن تیرگان بیافزاید.

@shahinsepanta

🌳 جشن امردادگان ( هفتم امردادماه) فرخنده باد:
✍️ شاهین سپنتا
.
🌿 «اَمُرداد» در فارسی، در اوستا «اَمِره‌‌تات» و در پهلوی « اَمُردات» به معنی «جاودانگی و بی‌مرگی» و در گات‌ها (سرودهای زرتشت) یکی از فروزه‌های اهورامزداست.
.
🌿 پنجمین ماه از سال و هفتمین روز از هر ماه «امرداد» نام دارد.
.
🌿 به فرخندگی هم‌نامی روز و ماه به نام امرداد و بزرگداشت جایگاه آن در اندیشه ایرانیان، روز هفتم امردادماه هرسال جشن امردادگان برگزار می‌شود.
.
🌿 امرداد، نماد سرزندگی، نوزیستی و جوانی همیشگی است؛ از این روی در بندهش آمده است: « امرداد بی‌مرگ سرور گیاهان بی‌شمار است؛ زیرا او را به گیتی، گیاه خویش است... اگر کسی گیاه را رامش بخشد یا بیازارد، آن گاه امرداد از او آسوده یا آزرده بود...».
.
🌿 دستور «داراب پالن» در منظومه «فرضیات‌نامه» از آیین‌های شاد در بوستان و گلستان و باغ و دشت و رسیدگی به آنها به هنگام «امرداد‌ روز» سخن می‌گوید و «مسعود سعد سلمان» نیز شادکامی در امردادماه را سپارش می‌کند.
.
🌳 ویژگی برجسته جشن #امردادگان، بزرگداشت درختان و گیاهان - نماد سرسبزی زمین- و یادآورنده خویشکاری انسان‌ها در پاسداشت آن هاست.
از آنجا که جنگل ها گنجینه های ارزشمند گونه های مختلف گیاهی به شمار می روند و در سال های اخیر در معرض آسیب های فراوان و تخریب گسترده قرار گرفته اند، با در نظر گرفتن ضرورت پاسداشت این سرمایه های تکرار نشدنی ملی، پیشنهاد شد که این روز به عنوان «روز ملی پاسداشت جنگل‌ها» نامگذاری شود.
.
🌼 در بندهش، آنجا که «درباره چگونگی گیاهان» سخن به میان می‌آید، از میان گل‌ها، «چمبگ/ زنبک / زنبق» گل ویژه امرداد معرفی شده است که برپایه دانش گیاه شناسی منظور از آن گل Hemerocallis lilio-asphodelus است که در ایران با نام «زنبق زرد» یا «زنبق رشتی» شناخته می‌شود.

@SHAHINSEPANTA
@JASHNHA2

⬅️ خاستگاه:
http://drshahinsepanta.blogsky.com/1390/05/05/post-642/

در فرهنگ ایران از میان گل‌ها زنبق زرد یا زنبق رشتی از خانواده سوسنیان با نام علمی Hemerocallis lilio-asphodelus نماد جشن #امردادگان است . @JASHNHA2