✳️ هیولای #اقتصاد_چاوزی
🔴 #علی_میرزاخانی
✅ 1- چهار سال پیش که وارث «چاوز» سکان ونزوئلا را در دست گرفت، نشانه‌های التهاب در اقتصاد این کشور هویدا بود: نرخ دلار از 10 بولیوار رسمی به بیش از 80 بولیوار جهش کرده بود و نرخ تورم نیز به مرز 40 درصد نزدیک شده بود ؛ اما هیچ کس فکر نمی‌کرد که ونزوئلا طی چهار سال در باتلاقی فرو رود که حتی تصور ابعاد بحران این کشور نیز خوف‌انگیز باشد. صحبت از افزایش 30 درصدی نرخ دلار نیست، حتی صحبت از دو برابر شدن هم نیست؛ شاید دلار 10 برابر هم می‌توانست برای مردم ونزوئلا که غرق در فلاکت شده‌اند ، قابل‌قبول باشد ؛ اما اعداد فعلی ونزوئلا ، هیولایی متفاوت را به تصویر می‌کشد. آخرین خبرها حاکی از 1000 برابر شدن دلار نسبت به چهار سال پیش است ؛ یعنی #۸۰.۰۰۰_بولیوار در برابر #یک_دلار . البته طی هفته‌های اخیر پرش دلار به بالای #۱۰۰.۰۰۰_بولیوار هم گزارش شده است.
✅ 2- نرخ #تورم هم سرعتی مشابه دارد : بحث تورم تک‌نرخی که بماند تورم دو نرخی هم به افسانه‌ها پیوسته است. تورم حدود 40 درصدی چهار سال پیش به سرعت سه رقمی و سپس چهار رقمی شد و پیش‌بینی می‌شود #تورم_۲.۰۰۰% سال 2017 در سال‌جاری پنج رقمی شود و به #عدد_نجومی_۱۳.۰۰۰%_افزایش یابد. «مادورو»، وارث چاوز، تنها کاری که می‌کند پناه بردن به دستگاه چاپ اسکناس است، همان دستگاهی که تمام مصائب این کشور زیر سر آن است. تا اواخر پارسال، اسکناس 100 بولیواری درشت‌ترین اسکناس بود، اما طی یک سال اخیر اسکناس‌های 2000 بولیواری، 5000 بولیواری، 10 هزار بولیواری و 20 هزار بولیواری هم روانه بازار شده‌اند. در عین حال، اشتهای هیولای اقتصاد چاوزی تمامی ندارد و اخیرا اسکناس 100 هزار بولیواری هم چاپ شده است؛ اسکناسی که در بازار امروز ونزوئلا حدود یک دلار ارزش دارد؛ درحالی‌که کمتر از 10 سال پیش 100 هزار بولیوار ارزشی برابر 10 هزار دلار داشت .در همین مدت، #نیمی_از_تولید_ملی این کشور #ذوب شده است.
✅ 3- #اقتصاد_ایران طی همین مدتی که اقتصاد ونزوئلا با سرعتی عجیب به سمت دره در حال حرکت است ، در یک #دوربرگردان_تغییر مسیر داده و در جهت مخالف البته با سرعت بسیار کم ، سعی در خروج از این مسیر خطرناک دارد .
🔴 اما باید هشدار داد که سیاست‌گذاران اقتصادی نباید درباره علل خروج اقتصاد ایران از مسیر سقوط دچار توهم شوند ؛ چراکه همین توهم می‌تواند آغاز بازگشت به مسیر قبلی باشد . برای شفاف‌تر شدن بحث لازم است به این سوال پاسخ دهیم که چه عللی باعث #نجات_اقتصاد_ایران از #مهلکه‌ای شد که #اقتصاد_ونزوئلا در آن گرفتار شده است.
🔴 #دولت_یازدهم با #شعار #تدبیر_و_امید سر کار آمد که اتفاقا دو گمشده اصلی در اتاق سیاستگذاری بودند ؛ اما چنانچه بخواهیم تصویری واقع‌بینانه از #تحولات اقتصادی پس از #برجام داشته باشیم ، باید گفت که عمده دستاوردها مدیون #بال_امید بوده است تا #بال_تدبیر . بال امید باعث بهبود انتظارات به آینده اقتصادی کشور شد که مهم‌ترین متغیر اثرگذار روی عملکرد اقتصادی است ؛ اما مساله این است که اگر بال تدبیر به کمک بال امید نیاید به‌تدریج توان این بال تحلیل خواهد رفت. با تضعیف بال امید در فقدان تدبیر ، #انتظارات در افق متفاوتی شکل خواهد گرفت و این همان اتفاقی است که در حال رخ دادن است و تا دیر نشده باید علاج شود.
🔴 #احتیاط در #سیاستگذاری_اقتصادی اگرچه در ماه‌های قبل از برجام برای جلوگیری از سوء‌استفاده طرف مقابل قابل‌توجیه بود، اما متاسفانه همین احتیاط در مقطع زمانی بعد از برجام به بی‌عملی و بعضا بدعملی سیاستی غیرقابل‌توجیهی تبدیل شد. در این مقطع زمانی ، #سیاست_ارزی کلا تعطیل شد ، #سیاست_مالی برای بهینه‌سازی تجهیز منابع مالی دولت از محل درآمدهای آینده و نیز یارانه‌های غیرهدفمند به کما رفت و نهایتا ، این خطاهای سیاستگذاری در اواسط امسال روی سیاست نیم‌بند پولی آوار شد تا این سیاست هم از کار بیفتد. اما آنچه مایه نگرانی است این #فرصت_های_سوخته نیست ، بلکه سردرگمی تیم اقتصادی در نگاه سیستمی به اجزای مختلف اقتصاد است که حرکت به سمت حل چالش‌ها در چارچوب یک بسته سیاستی منسجم و دارای راهکارهای سازگار با هم را غیرممکن کرده است.
🔴 در عین حال، اگرچه ابزارهای سیاستی برای تسریع پروژه نجات اقتصاد ایران روزبه‌روز محدودتر می‌شود ، اما فرصت هنوز از دست نرفته است؛ اگرچه در کمال صراحت باید گفت پیشبرد این پروژه از عهده اتاق فرمانی که سیاستگذاری اقتصادی را به سطح بخشنامه‌نویسی و روزمرگی و بخشی‌نگری تنزل داده است ، برنمی‌آید.
🔴 رویکرد واکنشی به التهابات اقتصادی ، هزینه‌های سنگینی به اقتصاد تحمیل می‌کند و به همین دلیل باید آسیب‌شناسی شود که چرا مواجهه با التهاباتی که قابل‌پیش‌بینی و پیشگیری بود تا این مرحله به تاخیر افتاده است. پاسخ شفاف به این سوال ، #کلید عبور از بی‌تدبیری و بدعملی سیاستی در اقتصاد است.
🔴 #علی_میرزاخانی
✅ 1- چهار سال پیش که وارث «چاوز» سکان ونزوئلا را در دست گرفت، نشانه‌های التهاب در اقتصاد این کشور هویدا بود: نرخ دلار از 10 بولیوار رسمی به بیش از 80 بولیوار جهش کرده بود و نرخ تورم نیز به مرز 40 درصد نزدیک شده بود ؛ اما هیچ کس فکر نمی‌کرد که ونزوئلا طی چهار سال در باتلاقی فرو رود که حتی تصور ابعاد بحران این کشور نیز خوف‌انگیز باشد. صحبت از افزایش 30 درصدی نرخ دلار نیست، حتی صحبت از دو برابر شدن هم نیست؛ شاید دلار 10 برابر هم می‌توانست برای مردم ونزوئلا که غرق در فلاکت شده‌اند ، قابل‌قبول باشد ؛ اما اعداد فعلی ونزوئلا ، هیولایی متفاوت را به تصویر می‌کشد. آخرین خبرها حاکی از 1000 برابر شدن دلار نسبت به چهار سال پیش است ؛ یعنی #۸۰.۰۰۰_بولیوار در برابر #یک_دلار . البته طی هفته‌های اخیر پرش دلار به بالای #۱۰۰.۰۰۰_بولیوار هم گزارش شده است.
✅ 2- نرخ #تورم هم سرعتی مشابه دارد : بحث تورم تک‌نرخی که بماند تورم دو نرخی هم به افسانه‌ها پیوسته است. تورم حدود 40 درصدی چهار سال پیش به سرعت سه رقمی و سپس چهار رقمی شد و پیش‌بینی می‌شود #تورم_۲.۰۰۰% سال 2017 در سال‌جاری پنج رقمی شود و به #عدد_نجومی_۱۳.۰۰۰%_افزایش یابد. «مادورو»، وارث چاوز، تنها کاری که می‌کند پناه بردن به دستگاه چاپ اسکناس است، همان دستگاهی که تمام مصائب این کشور زیر سر آن است. تا اواخر پارسال، اسکناس 100 بولیواری درشت‌ترین اسکناس بود، اما طی یک سال اخیر اسکناس‌های 2000 بولیواری، 5000 بولیواری، 10 هزار بولیواری و 20 هزار بولیواری هم روانه بازار شده‌اند. در عین حال، اشتهای هیولای اقتصاد چاوزی تمامی ندارد و اخیرا اسکناس 100 هزار بولیواری هم چاپ شده است؛ اسکناسی که در بازار امروز ونزوئلا حدود یک دلار ارزش دارد؛ درحالی‌که کمتر از 10 سال پیش 100 هزار بولیوار ارزشی برابر 10 هزار دلار داشت .در همین مدت، #نیمی_از_تولید_ملی این کشور #ذوب شده است.
✅ 3- #اقتصاد_ایران طی همین مدتی که اقتصاد ونزوئلا با سرعتی عجیب به سمت دره در حال حرکت است ، در یک #دوربرگردان_تغییر مسیر داده و در جهت مخالف البته با سرعت بسیار کم ، سعی در خروج از این مسیر خطرناک دارد .
🔴 اما باید هشدار داد که سیاست‌گذاران اقتصادی نباید درباره علل خروج اقتصاد ایران از مسیر سقوط دچار توهم شوند ؛ چراکه همین توهم می‌تواند آغاز بازگشت به مسیر قبلی باشد . برای شفاف‌تر شدن بحث لازم است به این سوال پاسخ دهیم که چه عللی باعث #نجات_اقتصاد_ایران از #مهلکه‌ای شد که #اقتصاد_ونزوئلا در آن گرفتار شده است.
🔴 #دولت_یازدهم با #شعار #تدبیر_و_امید سر کار آمد که اتفاقا دو گمشده اصلی در اتاق سیاستگذاری بودند ؛ اما چنانچه بخواهیم تصویری واقع‌بینانه از #تحولات اقتصادی پس از #برجام داشته باشیم ، باید گفت که عمده دستاوردها مدیون #بال_امید بوده است تا #بال_تدبیر . بال امید باعث بهبود انتظارات به آینده اقتصادی کشور شد که مهم‌ترین متغیر اثرگذار روی عملکرد اقتصادی است ؛ اما مساله این است که اگر بال تدبیر به کمک بال امید نیاید به‌تدریج توان این بال تحلیل خواهد رفت. با تضعیف بال امید در فقدان تدبیر ، #انتظارات در افق متفاوتی شکل خواهد گرفت و این همان اتفاقی است که در حال رخ دادن است و تا دیر نشده باید علاج شود.
🔴 #احتیاط در #سیاستگذاری_اقتصادی اگرچه در ماه‌های قبل از برجام برای جلوگیری از سوء‌استفاده طرف مقابل قابل‌توجیه بود، اما متاسفانه همین احتیاط در مقطع زمانی بعد از برجام به بی‌عملی و بعضا بدعملی سیاستی غیرقابل‌توجیهی تبدیل شد. در این مقطع زمانی ، #سیاست_ارزی کلا تعطیل شد ، #سیاست_مالی برای بهینه‌سازی تجهیز منابع مالی دولت از محل درآمدهای آینده و نیز یارانه‌های غیرهدفمند به کما رفت و نهایتا ، این خطاهای سیاستگذاری در اواسط امسال روی سیاست نیم‌بند پولی آوار شد تا این سیاست هم از کار بیفتد. اما آنچه مایه نگرانی است این #فرصت_های_سوخته نیست ، بلکه سردرگمی تیم اقتصادی در نگاه سیستمی به اجزای مختلف اقتصاد است که حرکت به سمت حل چالش‌ها در چارچوب یک بسته سیاستی منسجم و دارای راهکارهای سازگار با هم را غیرممکن کرده است.
🔴 در عین حال، اگرچه ابزارهای سیاستی برای تسریع پروژه نجات اقتصاد ایران روزبه‌روز محدودتر می‌شود ، اما فرصت هنوز از دست نرفته است؛ اگرچه در کمال صراحت باید گفت پیشبرد این پروژه از عهده اتاق فرمانی که سیاستگذاری اقتصادی را به سطح بخشنامه‌نویسی و روزمرگی و بخشی‌نگری تنزل داده است ، برنمی‌آید.
🔴 رویکرد واکنشی به التهابات اقتصادی ، هزینه‌های سنگینی به اقتصاد تحمیل می‌کند و به همین دلیل باید آسیب‌شناسی شود که چرا مواجهه با التهاباتی که قابل‌پیش‌بینی و پیشگیری بود تا این مرحله به تاخیر افتاده است. پاسخ شفاف به این سوال ، #کلید عبور از بی‌تدبیری و بدعملی سیاستی در اقتصاد است.