#paskal
● O'n oltilik sonlar:
0 dan 9 gacha arab raqamlari va A, B, C, D, E, F va a, b, c, d, e, f harflar
▶️ @informatika
● O'n oltilik sonlar:
0 dan 9 gacha arab raqamlari va A, B, C, D, E, F va a, b, c, d, e, f harflar
▶️ @informatika
#paskal
Munosabat amallari:
(teng), "<" (kichik), ">" (katta); juft belgilar: ”< >" (teng emas), ”<=" (katta emas), “>=" (kichik emas);
Maxsus belgilar:
(nuqta), (vergul), (ikki
nuqta); (nuqtali vergul), (apostrof),
(qo'shtir-noq), "!" (undov), ” ?" (so'roq), "%" (foiz), "$" (dollar), (tijorat belgisi), "&"(ampersand), "#” (panjara), "(urg'u berish); turli qavslar: (, ), {, }, [, ];.
Juft belgilar:
: = , (*, *), C. •)
Boshqaruv belgilari:
#0 dan #31 gacha kodli belgilar (# — belgi kodining o'nlikdagi qiymatini bildiradi, boshqaruv belgiiari ishlaganda ekranda aks etmaydi).
Mantiqiy amal belgilari:
and, or, not, xor.
▶️ @informatika
Munosabat amallari:
(teng), "<" (kichik), ">" (katta); juft belgilar: ”< >" (teng emas), ”<=" (katta emas), “>=" (kichik emas);
Maxsus belgilar:
(nuqta), (vergul), (ikki
nuqta); (nuqtali vergul), (apostrof),
(qo'shtir-noq), "!" (undov), ” ?" (so'roq), "%" (foiz), "$" (dollar), (tijorat belgisi), "&"(ampersand), "#” (panjara), "(urg'u berish); turli qavslar: (, ), {, }, [, ];.
Juft belgilar:
: = , (*, *), C. •)
Boshqaruv belgilari:
#0 dan #31 gacha kodli belgilar (# — belgi kodining o'nlikdagi qiymatini bildiradi, boshqaruv belgiiari ishlaganda ekranda aks etmaydi).
Mantiqiy amal belgilari:
and, or, not, xor.
▶️ @informatika
#paskal
Xizmatchi so'zlar
And (va),
const (o'zgarmas),
end (tamom),
goto (...ga o't),
label (nishon),
or (yoki),
until (-gacha),
downto (- gacha kamaytirish),
to (-gacha davom ettirish)
array (massiv)
div (butun bo'lish)
mod (modul)
If (agar)
Not (emas)
Then (unda)
Var (o'zgaruvchi)
Begin (boshlash)
Do (bajar)
For (uchun)
in (-da)
Of (-dan)
Else (aksincha)
File (fayl)
▶️ @informatika
Xizmatchi so'zlar
And (va),
const (o'zgarmas),
end (tamom),
goto (...ga o't),
label (nishon),
or (yoki),
until (-gacha),
downto (- gacha kamaytirish),
to (-gacha davom ettirish)
array (massiv)
div (butun bo'lish)
mod (modul)
If (agar)
Not (emas)
Then (unda)
Var (o'zgaruvchi)
Begin (boshlash)
Do (bajar)
For (uchun)
in (-da)
Of (-dan)
Else (aksincha)
File (fayl)
▶️ @informatika
#paskal
Standart identifikator(nom)lar
O'zgarmaslar: false, true, maxint;
Turlar: boolean, integer, char, real, text;
Fayllar: output, INPUT;
Funksiya va protseduralar: get, rewrite, read, readln, write, writeln.
▶️ @informatika
Standart identifikator(nom)lar
O'zgarmaslar: false, true, maxint;
Turlar: boolean, integer, char, real, text;
Fayllar: output, INPUT;
Funksiya va protseduralar: get, rewrite, read, readln, write, writeln.
▶️ @informatika
#paskal
Arifmetik amallar
+ qo‘shish, masalan: A+B, natija turi real yoki integer;
- ayirish, masalan: A-B, natija turi real yoki integer;
* ko‘paytirish, masalan: A*B, natija turi real yoki integer;
/ bo‘lish, masalan: A/B, natija turi real;
div - butunga bo‘lish, masalan: A div B, natija turi integer;
mod bo‘linma qoldig‘i, masalan: A mod B, natija turi integer.
▶️ @informatika
Arifmetik amallar
+ qo‘shish, masalan: A+B, natija turi real yoki integer;
- ayirish, masalan: A-B, natija turi real yoki integer;
* ko‘paytirish, masalan: A*B, natija turi real yoki integer;
/ bo‘lish, masalan: A/B, natija turi real;
div - butunga bo‘lish, masalan: A div B, natija turi integer;
mod bo‘linma qoldig‘i, masalan: A mod B, natija turi integer.
▶️ @informatika
#paskal
Butun sonlar uchun Paskal tilida div va mod amallari mavjud bo'lib, u mos holda butunga bo'lish va bo'linma qoldig'ini hisoblash amallarini bildiradi.
Masalan, 11 div 3 = 3- butun, 11 mod 3 = 2- qoldiq.
Boshqa elementar funksiyalar, masalan, tgx, arcsinx, arccosx, arcctgx lar elementar matematikadan ma’lum bo'lgan bo'lish ko'paytirish kabi munosabatlardan foydalanib hisoblash mumkin.
Har bir ko'rsatma yoki buyruq (nuqtali vergul) belgisi bilan yakunlanadi. Dastur matnida bir satrga ko’pi bilan 127 ta belgi yozish mumkin.
▶️ @informatika
Butun sonlar uchun Paskal tilida div va mod amallari mavjud bo'lib, u mos holda butunga bo'lish va bo'linma qoldig'ini hisoblash amallarini bildiradi.
Masalan, 11 div 3 = 3- butun, 11 mod 3 = 2- qoldiq.
Boshqa elementar funksiyalar, masalan, tgx, arcsinx, arccosx, arcctgx lar elementar matematikadan ma’lum bo'lgan bo'lish ko'paytirish kabi munosabatlardan foydalanib hisoblash mumkin.
Har bir ko'rsatma yoki buyruq (nuqtali vergul) belgisi bilan yakunlanadi. Dastur matnida bir satrga ko’pi bilan 127 ta belgi yozish mumkin.
▶️ @informatika
#paskal
Dastur va uning tuzilishi
Paskal tilida dastur bitta blokda mujassamlashgan dastur sarlavhasi va tanasidan iborat bo'ladi.
Dasturning asosiy qismi uning tanasi hisoblanadi, umumiy holda u qat’iy tartibdagi 6 ta bo'limdan iborat:
Belgilarni aniqlash bo'limi: label
O'zgarmaslarni aniqlash bo'limi: const
Turlarni aniqlash bo'limi: type
O'zgaruvchilarni tavsiflash: var
Protsedura va funksiyalar
procedure; function
Operatorlar bo'limi: begin , end
▶️ @informatika
Dastur va uning tuzilishi
Paskal tilida dastur bitta blokda mujassamlashgan dastur sarlavhasi va tanasidan iborat bo'ladi.
Dasturning asosiy qismi uning tanasi hisoblanadi, umumiy holda u qat’iy tartibdagi 6 ta bo'limdan iborat:
Belgilarni aniqlash bo'limi: label
O'zgarmaslarni aniqlash bo'limi: const
Turlarni aniqlash bo'limi: type
O'zgaruvchilarni tavsiflash: var
Protsedura va funksiyalar
procedure; function
Operatorlar bo'limi: begin , end
▶️ @informatika
#paskal
Paskal tilda, asosan, 3 xil miqdorlar ishlatiladi.
0‘ZGARMAS MIQDORLAR
Belgili o'zgarmaslar: apostrof ichiga olingan bitta belgi - harf, raqam yoki maxsus belgidan iborat. Masalan: ’a’; 'B'; '9';
'' va hokazo.
Satrli o'zgarmaslar (belgilardan iborat satr) soni 0 tadan 122 ta belgigacha bo'lgan va apostrof ichiga olingan harf, raqam va maxsus belgilar ketma-ketligidan iborat. Apostrof ichiga olingan raqamlar ustida arifmetik amallar ishlatib bo'lmaydi.
Masalan:‘456’; 'Toshkent’;'A 549’; 'B***M.’; '47%';
Mantiqiy o'zgarmaslar True (rost) yoki False (yolg'on) mantiqiy qiymatlardan biridir.
Sonli o'zgarmaslar ikki turda butun va haqiqiy:
Butun sonlar ishorali yoki ishorasiz ko'rinishda - 2147483648 dan +2147483647 gacha bo'lgan butun sonlardir. Agar butun sonli o'zgarmas bu oraliqdan chiqib ketsa, xato haqida xabar beradi.
Haqiqiy sonlar o'z navbatida qo'zg'almas nuqtali va qo'zg'aluvchi nuqtali sonlarga bo'linadi.
▶️ @informatika
Paskal tilda, asosan, 3 xil miqdorlar ishlatiladi.
0‘ZGARMAS MIQDORLAR
Belgili o'zgarmaslar: apostrof ichiga olingan bitta belgi - harf, raqam yoki maxsus belgidan iborat. Masalan: ’a’; 'B'; '9';
'' va hokazo.
Satrli o'zgarmaslar (belgilardan iborat satr) soni 0 tadan 122 ta belgigacha bo'lgan va apostrof ichiga olingan harf, raqam va maxsus belgilar ketma-ketligidan iborat. Apostrof ichiga olingan raqamlar ustida arifmetik amallar ishlatib bo'lmaydi.
Masalan:‘456’; 'Toshkent’;'A 549’; 'B***M.’; '47%';
Mantiqiy o'zgarmaslar True (rost) yoki False (yolg'on) mantiqiy qiymatlardan biridir.
Sonli o'zgarmaslar ikki turda butun va haqiqiy:
Butun sonlar ishorali yoki ishorasiz ko'rinishda - 2147483648 dan +2147483647 gacha bo'lgan butun sonlardir. Agar butun sonli o'zgarmas bu oraliqdan chiqib ketsa, xato haqida xabar beradi.
Haqiqiy sonlar o'z navbatida qo'zg'almas nuqtali va qo'zg'aluvchi nuqtali sonlarga bo'linadi.
▶️ @informatika
#paskal
1-dars.
Paskal algoritmik tilining alifbosi quyidagilardan iborat:
* 26 ta lotin harflari
* 0 dan 9 gacha arab raqamlari
* 32 ta kirill harflari
* maxsus belgilar a (+,-,*,/,=,>,<,{,},[,],`) ni o'z ichiga oladi.
Paskal tilida so'z deb bir nechta belgilar ketma - ketligi tushuniladi. Xizmatchi so'z deb Paskal tilidagi standart nom tushuniladi. Bu nom maxsus ma'noni anglatadi va uni ma'lumotlarga berib bo'lmaydi.
Masalan: PROGRAM, BEGIN, END, FOR, AND va hokazo.
👨💻 @informatika
1-dars.
Paskal algoritmik tilining alifbosi quyidagilardan iborat:
* 26 ta lotin harflari
* 0 dan 9 gacha arab raqamlari
* 32 ta kirill harflari
* maxsus belgilar a (+,-,*,/,=,>,<,{,},[,],`) ni o'z ichiga oladi.
Paskal tilida so'z deb bir nechta belgilar ketma - ketligi tushuniladi. Xizmatchi so'z deb Paskal tilidagi standart nom tushuniladi. Bu nom maxsus ma'noni anglatadi va uni ma'lumotlarga berib bo'lmaydi.
Masalan: PROGRAM, BEGIN, END, FOR, AND va hokazo.
👨💻 @informatika
#paskal
2 - dars
Paskal tilida ma'lumotlarning elementlari bo'lib o'zgaruvchilar, o'zgarmaslar, izohlar xizmat qiladi.
O'zgaruvchilar deb - hisoblash jarayonida qiymatini o'zgartiradigan kattaliklarga aytiladi.
O'zgarmaslar (const) deb - hisoblash jarayonida qiymatini o'zgartirmaydigan kattaliklarga aytiladi.
Izohlar - programmaning ma'lum qismini tavfsiflash uchun ishlatiladi va bu qatorda hech qanday amal bajarilmaydi, ya'ni programmaning biror qismini yaxshiroq tushuntirish uchun xizmat qiladi. Izoh { } simvollari orasida beriladi. { Bu yerga izoh yoziladi. }
👨💻 @informatika
2 - dars
Paskal tilida ma'lumotlarning elementlari bo'lib o'zgaruvchilar, o'zgarmaslar, izohlar xizmat qiladi.
O'zgaruvchilar deb - hisoblash jarayonida qiymatini o'zgartiradigan kattaliklarga aytiladi.
O'zgarmaslar (const) deb - hisoblash jarayonida qiymatini o'zgartirmaydigan kattaliklarga aytiladi.
Izohlar - programmaning ma'lum qismini tavfsiflash uchun ishlatiladi va bu qatorda hech qanday amal bajarilmaydi, ya'ni programmaning biror qismini yaxshiroq tushuntirish uchun xizmat qiladi. Izoh { } simvollari orasida beriladi. { Bu yerga izoh yoziladi. }
👨💻 @informatika
#paskal
3-dars
Operator - tilning yakunlangan jumlasi hisoblanadi va ma'lumotlar taxlilining tugallangan bosqichini ifodalaydi. Operatorlar nuqtali vergul ";" operatorning tugallanganini bildiradi. TP (Turbo Packal)da operatorlar programmada keltirilgan ketma-ketlikda bajariladi.
Programma sarlavhasi - Program xizmatchi so'zi bilan boshlanib undan so'ng programma nomi (identifikator) keltiriladi. Programma sarlavhasi programmaning boshqa satrlari kabi nuqtali vergul bilan tugatiladi. Programma sarlavhasini yozmasdan tashlab ketish ham mumkin.
👨💻 @informatika
3-dars
Operator - tilning yakunlangan jumlasi hisoblanadi va ma'lumotlar taxlilining tugallangan bosqichini ifodalaydi. Operatorlar nuqtali vergul ";" operatorning tugallanganini bildiradi. TP (Turbo Packal)da operatorlar programmada keltirilgan ketma-ketlikda bajariladi.
Programma sarlavhasi - Program xizmatchi so'zi bilan boshlanib undan so'ng programma nomi (identifikator) keltiriladi. Programma sarlavhasi programmaning boshqa satrlari kabi nuqtali vergul bilan tugatiladi. Programma sarlavhasini yozmasdan tashlab ketish ham mumkin.
👨💻 @informatika