Forwarded from ایرانبان کُرد
🔰رسم‌الخط سورانی برای کلهری، لکی و هورامی نامناسب است.
#چنگیز_محمدی
⭕️رسم‌الخطی را که به اشتباه کُردی می‌نامند، درواقع رسم‌الخط سورانی بوده که در واقع برای سورانی، گویشی از مجموعه زبانهای کردی درست شده است.
درواقع و به لحاظ علم زبانشناسی چیزی به نام «رسم‌الخط کردی» تا کنون وجود خارجی نداشته است و این رسم‌الخط‌ها مانند کرمانجی، کلهری، سورانی و.. اغلب بومی و گویشی هستند. این کاستی ناشی از یکدست‌نبودن دستگاه واجی و آوایی مجموعه زبانهای کُردی است.
شوربختانه یکسان‌سازی از حوزه‌ی سیاسی به حوزه‌ی زبان کشیده شده است و برخی اصرار ناموجه زیادی دارند که باید زبانواره‌های گوناگون کُردی مانند کلهُری و لکی و هورامی که هر کدام دستگاه واجی ویژه‌ی خود دارند، با رسم‌الخط سورانی نوشته شوند. در زبانشاسی تفاوت‌ها را بایستی پذیرفت ولی هدف فعالان سیاسی کرد در حوزه‌ی زبان بیشتر معطوف به اهداف سیاسی است.
این رسم‌الخط برای کلهری کاستی دارد و بهره‌گیری از آن را اگر نخواهیم خیانت به زبان نیاکانمان بنامیم، دست‌کم به زبان ما آسیب جدی خواهد زد.
کاستیِ الفبا، نباید زبان را دگرگون کند. این کاستی برای کلهری بسیار مخرب است ولی برای سورانی چنین نیست. چون کاستی معطوف به کلهری است؛ بنابراین برای سورانی‌ها محلی از اعراب ندارد.
گمان می‌رود همین رسم‌الخط قراردادی فارسی بهتر از سورانی ناقص برای کلهری باشد.
✅مهمترین نقد و پرسش این‌جانب از مدافعان رسم‌الخط سورانی این‌ست که،
اگر قرار باشد خط سورانی مشکل حروف اساسی کلهری، مانند «یای مجهول ē»، «آو āw»، «اِ کشیده ē»، «ای کشیده ī»، «نٓگٓ ŋ»، «ایو ü»، «خٓ ŕ»، «گٓ ģ» و... را حل نکند، پس کاربردش برای کلهری چه‌دلیلی دارد؟
رسم‌الخط سورانی با این ناتوانی‌ها در انتقال نویسه‌ی حروف کلهری تبدیل به‌همان الفبای ناقص فارسی می‌شود.
رسم‌الخط ناقص سورانی افزون بر عدمِ انتقالِ کامل مصوت‌های کلهری در نوشتار، نمی‌تواند نقشِ واجی برخی حروف کلهری را ادا کند.
دستگاه واجی سورانی، نسبت به کلهری، اختلاف چندانی با دستگاه واجی فارسی ندارد.
کُردی کلهری از سویه‌ی دستگاه واجی، تقریباً بر دستگاه واجیِ اوستایی منطبق است. تنها الفبای اوستایی می‌تواند دستگاه واجی کلهری را منتقل کند.
⭕️الفبای سورانی برای گویش سورانی بی‌نقص است ولی این الفبا برای کلهری و لکی و هورامی ناقص و الکن است.
به چند دلیل ما نمی‌توانیم از رسم‌الخط سورانی برای کلهری بهره ببریم.
۱. رسم‌الخط سورانی منطبق بر دستگاه واجی کلهوری نیست.
۲. رسم‌الخط سورانی، به الفبایی برای پیش‌بردِ اهدافِ سیاسی تبدیل شده است.
۳. رسم‌الخط سورانی با نشانه‌های متعدد الفبایی بر روی حروف، نازیباست.
۴. رسم‌الخط سورانی برای کلهری آغاز یکسان‌سازی و جدایی کلهری از ایران و زبان فارسی است و پیوند تاریخی کلهرها با نیاکان کُرد ایرانی خود را خواهد گسست.
۵. با توجه به دیرینگی دستگاه واجی کلهری نسبت به سورانی، استفاده از این رسم‌الخطِ ناقص، رفته‌رفته دستگاه واجیِ کهنِ کلهری را تغییر خواهد داد؛ هم‌چنان‌که الفبای فارسی دستگاه واجی فارسی را تغییر داده است.( مثلاً در واژه ی «خور»، که در فارسی قدیم درست مانند کلهری تلفظ شده است؛ ولی امروزه الفبای ناقص فارسی باعث شده این واژه را مانند قدیم تلفظ نکنیم) گواه‌های بسیاری ازین‌دست در فارسی وجود دارد.
۶. کلهرها دنباله‌رو و مقلدِ تولیدات فرهنگی و واژه‌گزینی‌های غیرعلمیِ تمامیت‌خواهانه‌ی تجزیه‌طلبان نیستند. کلهرها به آسیمیله شدن توسط سورانی‌ها تن در نمی‌دهند؛ ازین رو برای حفظ فرهنگ و زبان کُردی کلهری از سویه فرهنگی بهره بردن از رسم‌الخط سورانی برای کلهری کاملا اشتباه است.
۷. رسم‌الخط سورانی اقتصادی نیست و فراگیری آن دشوار است.
✅نتیجه‌گیری:
از سویه سیاسی، زبانشناسی و فرهنگی، استفاده‌ی کلهرها از رسم‌الخطِ سورانی برای کلهری کاملاً اشتباه است؛ ازین‌رو استفاده از این رسم‌الخط به آینده سیاسی کلهرها و به زبان و فرهنگِ کلهری آسیب خواهد زد.
@iranban_kord
#چنگیز_محمدی
⭕️رسم‌الخطی را که به اشتباه کُردی می‌نامند، درواقع رسم‌الخط سورانی بوده که در واقع برای سورانی، گویشی از مجموعه زبانهای کردی درست شده است.
درواقع و به لحاظ علم زبانشناسی چیزی به نام «رسم‌الخط کردی» تا کنون وجود خارجی نداشته است و این رسم‌الخط‌ها مانند کرمانجی، کلهری، سورانی و.. اغلب بومی و گویشی هستند. این کاستی ناشی از یکدست‌نبودن دستگاه واجی و آوایی مجموعه زبانهای کُردی است.
شوربختانه یکسان‌سازی از حوزه‌ی سیاسی به حوزه‌ی زبان کشیده شده است و برخی اصرار ناموجه زیادی دارند که باید زبانواره‌های گوناگون کُردی مانند کلهُری و لکی و هورامی که هر کدام دستگاه واجی ویژه‌ی خود دارند، با رسم‌الخط سورانی نوشته شوند. در زبانشاسی تفاوت‌ها را بایستی پذیرفت ولی هدف فعالان سیاسی کرد در حوزه‌ی زبان بیشتر معطوف به اهداف سیاسی است.
این رسم‌الخط برای کلهری کاستی دارد و بهره‌گیری از آن را اگر نخواهیم خیانت به زبان نیاکانمان بنامیم، دست‌کم به زبان ما آسیب جدی خواهد زد.
کاستیِ الفبا، نباید زبان را دگرگون کند. این کاستی برای کلهری بسیار مخرب است ولی برای سورانی چنین نیست. چون کاستی معطوف به کلهری است؛ بنابراین برای سورانی‌ها محلی از اعراب ندارد.
گمان می‌رود همین رسم‌الخط قراردادی فارسی بهتر از سورانی ناقص برای کلهری باشد.
✅مهمترین نقد و پرسش این‌جانب از مدافعان رسم‌الخط سورانی این‌ست که،
اگر قرار باشد خط سورانی مشکل حروف اساسی کلهری، مانند «یای مجهول ē»، «آو āw»، «اِ کشیده ē»، «ای کشیده ī»، «نٓگٓ ŋ»، «ایو ü»، «خٓ ŕ»، «گٓ ģ» و... را حل نکند، پس کاربردش برای کلهری چه‌دلیلی دارد؟
رسم‌الخط سورانی با این ناتوانی‌ها در انتقال نویسه‌ی حروف کلهری تبدیل به‌همان الفبای ناقص فارسی می‌شود.
رسم‌الخط ناقص سورانی افزون بر عدمِ انتقالِ کامل مصوت‌های کلهری در نوشتار، نمی‌تواند نقشِ واجی برخی حروف کلهری را ادا کند.
دستگاه واجی سورانی، نسبت به کلهری، اختلاف چندانی با دستگاه واجی فارسی ندارد.
کُردی کلهری از سویه‌ی دستگاه واجی، تقریباً بر دستگاه واجیِ اوستایی منطبق است. تنها الفبای اوستایی می‌تواند دستگاه واجی کلهری را منتقل کند.
⭕️الفبای سورانی برای گویش سورانی بی‌نقص است ولی این الفبا برای کلهری و لکی و هورامی ناقص و الکن است.
به چند دلیل ما نمی‌توانیم از رسم‌الخط سورانی برای کلهری بهره ببریم.
۱. رسم‌الخط سورانی منطبق بر دستگاه واجی کلهوری نیست.
۲. رسم‌الخط سورانی، به الفبایی برای پیش‌بردِ اهدافِ سیاسی تبدیل شده است.
۳. رسم‌الخط سورانی با نشانه‌های متعدد الفبایی بر روی حروف، نازیباست.
۴. رسم‌الخط سورانی برای کلهری آغاز یکسان‌سازی و جدایی کلهری از ایران و زبان فارسی است و پیوند تاریخی کلهرها با نیاکان کُرد ایرانی خود را خواهد گسست.
۵. با توجه به دیرینگی دستگاه واجی کلهری نسبت به سورانی، استفاده از این رسم‌الخطِ ناقص، رفته‌رفته دستگاه واجیِ کهنِ کلهری را تغییر خواهد داد؛ هم‌چنان‌که الفبای فارسی دستگاه واجی فارسی را تغییر داده است.( مثلاً در واژه ی «خور»، که در فارسی قدیم درست مانند کلهری تلفظ شده است؛ ولی امروزه الفبای ناقص فارسی باعث شده این واژه را مانند قدیم تلفظ نکنیم) گواه‌های بسیاری ازین‌دست در فارسی وجود دارد.
۶. کلهرها دنباله‌رو و مقلدِ تولیدات فرهنگی و واژه‌گزینی‌های غیرعلمیِ تمامیت‌خواهانه‌ی تجزیه‌طلبان نیستند. کلهرها به آسیمیله شدن توسط سورانی‌ها تن در نمی‌دهند؛ ازین رو برای حفظ فرهنگ و زبان کُردی کلهری از سویه فرهنگی بهره بردن از رسم‌الخط سورانی برای کلهری کاملا اشتباه است.
۷. رسم‌الخط سورانی اقتصادی نیست و فراگیری آن دشوار است.
✅نتیجه‌گیری:
از سویه سیاسی، زبانشناسی و فرهنگی، استفاده‌ی کلهرها از رسم‌الخطِ سورانی برای کلهری کاملاً اشتباه است؛ ازین‌رو استفاده از این رسم‌الخط به آینده سیاسی کلهرها و به زبان و فرهنگِ کلهری آسیب خواهد زد.
@iranban_kord