ماجرای حمله مغولان به ایران
گردآورنده: دکتر باقر پیری
ویراستار : هادی نورملکی بالاوند
قسمت شانزدهم
۲۵-۳-۱۴۰۲

🔹ماجرای حملەمغولان

مغولها قصد فتح کامل اروپا را داشتند. برای همین در سال 1242 میلادی، خود را به دروازه‌های شرقی اروپا رسانده بودند و یک ارتش مسیحی را در لهستان و یکی دیگر را در مجارستان نابود کرده بودند.
ارتشی از شوالیه‌های مسیحی ژرمن، لهستانی و تمپلر که مشغول جنگ با مغول‌ها بودند، قربانی درایت مغول‌ها در کمین کردن و تله گذاشتن آنان شده  و تقریباً تا آخرین نفرشان از بین رفته بود. لشکر مغول‌ها به فرماندهی سبتای بهادر به پیشروی خود در گردنه کوه‌های کارپاتیا و دشت‌های مجارستان ادامه داد. دیگر هیچ قدرتی در اروپا توان شکست مغولها را نداشت. آنها نیروهای خود را به نزدیکی وین در اتریش و دریای آدریاتیک رسانده بودند. بعد از شکست دادن شوالیه‌ها، مغول‌ها مجارستان را هم تحت کنترل خود گرفتند. آن‌ها دشت‌های منطقه را شبیه استپ‌های محل زندگی خودشان می‌دیدند و دام‌های خود را در دشت‌های منطقه به چرا گذاشته بودند.
https://t.me/Holilan_History

بقایای قلعه گبری در نزدیکی شهر ری که مرداویج زیاری درون محوطهٔ آن دفن شد.

📷 تصویری از حسین رئوف بیگ افسر فرمانده قشون متجاوز عثمانی که در بهار سال ۱۲۹۴ خورشیدی برابر با شعبان سال ۱۳۳۳ قمری به همراه پنج هزار نفر قوای عثمانی و دلو با توپخانه و استعداد تجهیزات جنگی تحت امر شهرستانهای خسروی- قصرشیرین- سرپل ذهاب- و کرند غرب را به اشغال خود در آورد که با رشادت و سلحشوری سرداران و مردم ایلات مقتدر و غیور سنجابی و گوران چنان تو دهنی به قوای عثمانی زدند و با اقتدار آنان را با شکست مواجه کردندند که با وساطتت رجال حکومتی کرمانشاه و کاپیتان شونمان و کاپیتان سن سون ضمن عقد قرارداد خسروآباد یک هفته به آنان فرصت دادن بدون قید و شرطی خاک ایران را ترک و تا خانقین عقب نشینی کنند و ۳۰۰ نفر از قوای متجاوز را به هلاکت رساندند و با اقتدار احتشام الممالک حاکم کرند و سالار افخم فرزندش را سلامت از بند و اسارت قوای عثمانی نجات میدهند این رشادتها و سلحشوری و وطن پرستی آنان در تاریخ ایران و جهان به ثبت رسیده است، یاد و خاطره ۲۰ شهید ایل سنجابی و ۱۰۰ شهید ایل گوران را گرامی میداریم و تا ابد در خاطر مردم غرب ایران زنده و جاوید هستند 💐

https://t.me/Holilan_History

زندان دیو

🔹 زندان سلیمان یا زندان دیو، تپه‌ای در میان دشتی زیبا در آذربایجان‌غربی‌ که متعلق به دوره سوم زمین‌شناسی‌ست.
🔹اگر از این کوه بالا بروید در دهانه آن با حفره‌ای بسیار عمیق و ترسناک روبه‌رو خواهید شد که با نگاه کردن به انتهای آن سرگیجه خواهید گرفت.
#هلیلان در گذر تاریخ
https://t.me/Holilan_History

📖 #داستانهای_شاهنامه
✍ فریناز جلالی
قسمت شصت ودوم
۲۶-۲-۱۴۰۲

💠 مرگ منوچهر

چوسال منوچهر شد بر دو شصت
ز گیتی همی بار رفتن ببست

🔸منوچهر در پایان عمر پسرش نوذر را فراخواند و به او پند داد و می گفت که دل به این تخت و تاج شاهی خوش مکن که بالاخره به سر می آید و همگی آخر کارمان خاک است . مواظب باش از دین خدا سرمپیچی . تو مگذار هرگز ره ایزدی که نیکی ازویست و هم زو بدی ممکن است از توران و پسر پشنگ به تو گزندی برسد پس تو در آن زمان از زال و سام یاری بخواه و همچنین از پسر زال که پهلوانی است که شهر توران را از بین می برد. این بگفت و چشم بر هم نهاد .

یکی پند گویم ترا از نخست
دل از مهر گیتی ببایدت شست

جهان کشتزاریست با رنگ و بوی
درو مرگ و عمر آب و ما کشت اوی
https://t.me/Holilan_History

🛑مرداویج و تجدید شاهنشاهی ساسانی




📚 مسعودی پس از شرح فتوحات مردآویج و متصرفات وسیع او و قدرت فوق العاده ای که پیدا کرده بود گوید: تختی از طلا مرصع به جواهر تهیه نمود و تحقیق کرد که تاج شاهنشاهان ساسانی چگونه و به چه هیبتی بوده است؟صورت یك یك آنها را برای او کشیدند مردآویج تاج انوشیروان را پسندید و انتخاب کرد. مردآویج میخواست به بغداد رود ، خلیفه را از میان بردارد و شرق و غرب جهان اسلام را تا آنجا که در تصرف عباسیان بود به دست آورد



📚مؤلف الفخری گوید : مردآویج میخواست بغداد را بگیرد و دولت آل عباس را به ایرانیان  منتقل سازد. سیوطی گوید : مردآویج میگفت من شاهنشاهی ساسانی را بر میگردانم وی بر تختی از طلا مینشست که در پائین آن تختی از نقره بود .



📚برای سپهسالاران نیز تختی را از هم طلا فراهم آورده بود تا بر آن بنشینند، و به شیوهی افسر کسری افسری گوهرنشان ساخته بود. او می خواست بر عراق تازد و بر آن چیرگی بابد و مداین و طاق و ایوان خسرو را از سر سازد. و آنگاه که چنین کرد اگر کسی با او سخن گفت شاهنشاه بخواندش



📚منزوی، مترجم مجلد پنجم تجارب الامم، در پانویس نوشته ی تعیین کننده ای که از مسکو به نقل شد، آورده است: ابوبکر صولی در «اوراق» می افزاید که مرداویج گفت: «من کشور فارس را بازگردانم و دولت عرب را واژگون کنم !



📚در اینجا منظور از فارس ایران است. خواه این گزارش درست باشد و خواه نادرست، پیداست که در این روزگار در برخی محفل ها چنین فکری وجود داشته است که باید با برانداختن حکومت عرب ها، فرمانروایی خود ایرانیان از تو در ایران برپا شود.به این ترتیب می توان با قاطعیت چنین برداشت کرد که بغداد نقشه کشتن مرداویج ریخته است و با شتاب هرچه تمام تر آن را به اجرا در آورده است.



منابع


تاریخ دیلمیان، پرویز رجبی
شاهنشاهی عضدالدوله دیلمی،علی اصغر فقیهی
باقی منابع در داخل متن ذکر شده است( مسعودی- الفخری-سیوطی-.....)

#لرستان
طرز تهیه #نان_بلوط
#هلیلان درگذر تاریخ
https://t.me/Holilan_History

مختصری از زندگی نامه خالو قربان لک( سالار ظفر)
منبع : کتاب سرداران لک در انقلاب مشروطه
تالیف : سرهنگ هادی اسفندیاری بالاوند
تدوینگر : هادی نورملکی بالاوند
سال چاپ سال ۱۴۰۱
ص۱۰۷
۲۷-۳-۱۴۰۲
قسمت ششم

خالو قربان سالار ظفر هرسینی

🛑مرداویج  میخواست مدائن را پایتخت قرار دهد



📚 مردآویج در نظر داشت بغداد را متصرف شود و مدائن را پایتخت قرار دهد و تاج بر سر گذارد برای این منظور به عبدالله وهبان که حکومت اهواز را به او داده بود نوشت که ایوان مدائن و طاق کسری را تعمیر کند و به همان هیبت و صورتی که در زمان انوشیروان داشته در بیاورد نوشت که خود او در واسط منتظر خواهد ماند تا این دستور پایان پذیرد


📚فرمان داده بود تاجی عظیم و گوهر نشان برای او بسازند، بر روی تختی از زر مینشست پائین تر تختی از نقره که فرشی بر روی آن پهن کرده بودند قرارداشت پائین تر از آن کرسی های زراندود گذاشته بودند تا هر يك از رجال بنسبت عقامش روی آن بنشیند عامه مردم در فاصله دوری خاموش وساکت میایستادند


منابع

تجارب الامم جلد ۵ ص ۳۱۷
شاهنشاهی عضد الدوله دیلمی، علی اصغر فقیهی

ماجرای حمله مغولان به ایران
گردآورنده: دکتر باقر پیری
ویراستار : هادی نورملکی بالاوند
قسمت هفدهم
۲۸-۳-۱۴۰۲
آب و هوای اروپا برای زندگی ایلی مغولها بسیار مناسبتر از آب و هوای ایران بود. 
همه چیز دست به دست هم داده بود که غرب هم مثل ایران در مواجهه با مغول‌ها در پرتگاهی تاریخی قرار گیرد. اما با خوش‌شانسی از این خطر جان به در برد.
در سال 1242 میلادی، اسب‌ سوارهای غریبه را در اطراف وین دیده میشدند و اتریش در برابر آن‌ها کاملاً بی‌دفاع بود. این روش حمله دقیقاً شبیه شیوه حمله به ایران بود. یعنی فرستادن جلوداران برای ترساندن دشمن و سپس حمله نهایی و در این میان، غرب اروپا با نگرانی منتظر آن‌ها بود و کاری هم از دستش برنمی‌آمد.
مغول‌ها  مطمئن بودند که وین را به راحتی فتح می‌کنند. با این اوصاف، تردیدی نبود که وین با خاک یکسان خواهد شد. مغولها قصد داشتند. ابتدا به بلژیک حمله کنند. چون ثروت بیشتری در این مناطق خوابیده بود و قرار بود گروهی دیگر از مغولها از آلپ عبور کنند و خود را به ایتالیا برسانند و چراگاه‌های بیشتر و شهرهای بیشتری برای ویران کردن هم پیدا کنند.
در صورت حمله مغول‌ها، بسیاری از مناطق اروپا خالی از سکنه و احتمالاً به سرعت به کوهستان‌ و چمنزار تبدیل می شد. اتفاقی که در خراسان ایران افتاد. و در صورت وقوع چنین جنایتی، اروپا هرگز شاهد شکل‌گیری سرمایه‌داری و اوج‌گیری طبقه متوسط نمی‌شد و صنعت چاپ در اروپا شکل نمی‌گرفت. انقلاب‌هایی مثل انقلاب فرانسه هرگز رخ نمی‌داد و از همه مهم‌تر، اروپا هرگز انقلاب صنعتی را تجربه نمی‌کرد. دقیقا همان چیزی که در ایران افتاد.
ویرانی پاریس احتمالاً یکی از فاجعه‌بارترین نتایج حمله مغول‌ها می‌شد؛ اگر مغول‌ها به ایتالیا حمله می‌کردند و کسی در برابرشان دوام نمی‌آورد؛ حمله مغول‌ها و ویران کردن احتمالی شهر رم توسط آن‌ها به معنای ویران کردن قوی‌ترین نقطه ارتباط جامعه اروپا با گذشته باستانی روم بود. اگر این ارتباط با دنیای کلاسیک قطع می‌شد، چهره‌هایی مثل دانته، میکل‌آنژ و لئوناردو داوینچی ظهور پیدا نمی‌کردند؟ حتی اگر نیاکان این هنرمندان هم از حمله مغول‌ها جان به در می‌بردند، شهرها و روستاهایشان چنان ویران می‌شد و دغدغه مردم چنان بر تأمین غذای روزانه متمرکز می‌شد که دیگر جایی برای شعر یا هنر باقی نمی‌ماند. درست مثل اتفاقی که در ایران افتاد و خرافه و نذر و نیاز جای دانش را گرفت.
اما حمله مغول‌ها به وین هرگز اتفاق نیفتاد. در اوایل سال 1242 میلادی، ارتش مغول ناگهان عقب‌نشینی کرد. مرگ جانشین چنگیز یعنی اوکتای باعث عقب‌نشینی مغول‌ها از اروپا شد و لشکریان مغولی به مغولستان بازگشتند. چون وقتی خان از دنیا رفت، قانون و عرف مغولی ایجاب می‌کرد که نیروهای نظامی شخصاً به سرزمین شان برگردند و به او ادای احترام کنند و یک خان جدید هم انتخاب شود.
نتیجه این شد که سبتای بهادر در آستانه فتح غرب اروپا، راهش را تغییر داد و با نیروهایش به خانه برگشت. مغول‌ها دیگر هرگز به اروپا برنگشتند. چون تمرکز خان جدید روی تثبیت قدرت خود بر چین و ایران و سرزمین‌های عربی قرار گرفت. چون در ایران، خلیفه عباسی و حشاشین در حال استحکام جایگاه خود بودند تا با یک بسیج مردمی مغولها را از جهان اسلام بیرون برانند و در چین نیز شورش هایی بر علیه مغولان صورت گرفت.
مرگ اوکتای روند تاریخ جهان را عوض نمود و راه را برای سروری غرب در جهان باز نمود. چون یکی از رقبایشان یعنی ایران نیز دیگر توان تولید علم را نداشت. بلکه توان علمی پیشینیان خود را نیز در آتش خشم مغولان از دست داده بود
مغولان هنگام حمله به ایران تمام راههای ارتباطی را می شناختند و اطلاعات دقیقی از موقعیت نظامی و اقتصادی و ارتباطی خوارزمشاهیان داشتند.
آنها این اطلاعات را از بازرگانان راه ابریشم کسب نموده بودند.
دستگیری و اعدام 450 بازرگان جاسوس در اُترار حاکی از همکاری بازرگانان راه ابریشم با مغولان بود و می توان پی برد چنگیز تاجران راه ابریشم را مورد تکریم قرار می داد.
علت اصلی همکاری بازرگانان با مغولان، بسته شدن راه ابریشم توسط سلطان محمد خوارزمشاه بود.
سلطان محمد خوارزمشاه مثل خسرو انوشیروان ساسانی متوجه شد که دسترسی آلتاییان به سود راه ابریشم و ابزارآلات مورد نیاز برای ساخت یک ارتش قوی می تواند یک فاجعه جهانی را حاصل نماید. با این تفاوت که خسرو انوشیروان به طور کامل راه ابریشم را مسدود نکرد و فقط با تعیین حق گمرک سنگین برای عبور کالا باعث شد که نه روم و نه ترکان نتوانند سود مناسبی از تجارت راه ابریشم کسب نمایند. ولی ایران بدون هیچ زحمتی بتواند سود کلانی از این تجارت بدست آورد.
اشتباه سلطان محمد در این بود که به طور کامل راه تجارتی ابریشم را بست. او با چنین اقدامی سبب نارضایتی بازرگانان داخلی و خارجی شد و آنان نیز برای رهایی از وضعیت موجود، نهایت همکاری را با چنگیز
https://t.me/Holilan_History

⚫️⚫️⚫️
۲۹ خرداد سومین سالگرد عروج اسوه ادب واخلاق، الگوی شرافت وانسانیت زنده نام‌مهندس #جلیل_کریمی
از دیار هلیلان طایفه بهمنیاروند روستای کزآباد
ریاست اداره برق شهرستان  اسلام آباد غرب

⚫️نبودن هایی هست که هیج بودنی جبرانشان نمی کند وعزیزانی هستند که هرگز تکرار نمی شوند.

⚫️قرنهاهم بگذرد

یادت درتک تک اجزای جانمان خواهد ماند
جز آن که مرگ مارا به یغماببرد.

🔘آهوان گم‌شدند درشب دشت
🔘آه از آن رفتگان بی برگشت
#هلیلان در گذر تاریخ
https://t.me/Holilan_History

نام تبارشناسی ساسانیان از آغاز تا هرمز دوم
🖊سیروس نصراله ‌زاده
https://t.me/Holilan_History

🛑مذهب و اعتقادات مرداویج




📚گرچه مرداویج در سپاه علویان طبرستان حضور داشته، ولیکن به آن‌ها وفادار نبود. او تنها از دین برای پیشبرد اهداف نظامی و سیاسی خود استفاده کرده‌است و تعصبی به دین و مذهب نداشت؛ به گونه‌ای که گاه توسط نزدیکانش مورد شماتت قرار گرفته‌است. او پس از به قدرت رسیدن، چون توان مقابله با خلافت را در خود نمی‌دید یا چون نیاز به داشتن حکومتی تحت مشروعیت دینی دستگاه خلیفه داشت، ابتدا لباس سیاهی که شعار خلیفه بود، را به تن کرد ولی بعد به دشمنی با خلیفه پرداخت.



📚او همچنین به خلیفهٔ فاطمی در مصر نامه‌ای نوشت و هدایایی برای او ارسال کرد، ولی مشخص نیست که قصدش مشروعیت یافتن تحت لوای او بوده یا برای ایجاد اتحاد علیه عباسیان تلاش می‌کرده. این رویکرد مرداویج به مذهب موجب شده منابع دربارهٔ مذهب وی دارای اختلاف باشند.



📚برخی منابع اورا زرتشتی، شیعه اسماعیلی یا کافر دانستند؛ ولی با توجه به زیدی بودن اکثریت مردم گیلان و دیلم در آن دوره و گزارش‌هایی که دربارهٔ وشمگیر، برادر مرداویج، وجود دارد، می‌توان نتیجه گرفت که مرداویج پیشتر پیرو زیدیان بوده‌است.اصول فکری و اعتقادی مرداویج به درستی شناخته نیست. این احتمال وجود دارد که او متناسب با پیشروی‌هایش، افکار و ایده‌های جدیدی را دنبال کرده‌است. مشخص نیست در آغاز چه رویکردی نسبت به دین، مذهب و خلیفه داشته‌است و واکنشی نسبت به این مسائل از او گزارش نشده.




📚بهانه قرار دادن بی‌احترامی اسفار به دین اسلام نیز می‌تواند تنها در جهت به قدرت رسیدن باشد؛ کمااینکه ابن علان قزوینی، از فرماندهان سپاهش، بی‌احترامی مشابهی به قرآن داشت که او واکنشی نشان نداد و خود از مسلمانان شهر ری به اندازهٔ نامسلمانان جزیه گرفت. در ابتدای به قدرت رسیدن لباس سیاه خلیفه را پوشید اما مدتی بعد ساز طغیان علیه او را نواخت و به تاریخ ایران توجه نشان داده و دستور داد همچون پادشاهان ساسانی برای او دو تخت، یکی از طلا و یکی از عاج، بسازند و برای اطرافیانش تخت‌هایی از نقره ساخت؛



📚 همچنین تاج کسری برای خود ساخت و قصد داشت با ترمیم ایوان کسری، آنجا را پایتخت خود قرار دهد.مرداویج سر آن داشت تا بغداد را بگیرد، خلافت را براندازد، دولت عرب را از میان ببرد، پادشاهی ایرانیان را دوباره برقرار سازد و خود را «شاهنشاه» بنامد.


منابع

 مهرآبادی، تاریخ سلسله زیاری

 رجبی، جایگاه مرداویج در تاریخ ایران

 رحمتی و شاهرخی، «مرداویج و اندیشه احیای شاهنشاهی ساسانی».
https://t.me/Holilan_History

📖 #داستانهای_شاهنامه
✍ فریناز جلالی
قسمت شصت و سوم
۱-۴-۱۴۰۲ش

💠 پادشاهی نوذر(بخش اول)

🔸پادشاهی نوذر هفت سال طول کشید . وقتی سوگ پدرش به پایان رسید بر تخت شاهی تکیه زد و بار عام داد و به سپاه دینار و درم داد و بزرگان به پابوسی او آمدند .مدتی از این ماجرا نگذشته بود که شاه طریقه بیدادگری پیش گرفت و رسمهای پدر را به هم زد و با موبدان و آزادگان دشمنی کرد و دلش اسیر حرص و آز شد و به همین خاطر در پهنه فرمانرواییش بزرگان دست به طغیان زدند و شورش در گوشه و کنار مملکت به پا شد .نوذر شاه ترسید و به سام نامه نوشت که : دلگرمی من به توست . در پادشاهی من آشوب به پا شده است و به تو نیاز دارم.

طبیعت زیبای کوه‌های "گَرین"
شهرستان #الشتر - لرستان
#هلیلان در گذر تاریخ
https://t.me/Holilan_History

ماجرای حمله مغولان به ایران
گردآورنده: دکتر باقر پیری
ویراستار : هادی نورملکی بالاوند
قسمت هیجدهم
۱-۴-۱۴۰۱

مغولان هنگام حمله به ایران تمام راههای ارتباطی را می شناختند و اطلاعات دقیقی از موقعیت نظامی و اقتصادی و ارتباطی خوارزمشاهیان داشتند.
آنها این اطلاعات را از بازرگانان راه ابریشم کسب نموده بودند.
دستگیری و اعدام 450 بازرگان جاسوس در اُترار حاکی از همکاری بازرگانان راه ابریشم با مغولان بود و می توان پی برد چنگیز تاجران راه ابریشم را مورد تکریم قرار می داد.
علت اصلی همکاری بازرگانان با مغولان، بسته شدن راه ابریشم توسط سلطان محمد خوارزمشاه بود.
سلطان محمد خوارزمشاه مثل خسرو انوشیروان ساسانی متوجه شد که دسترسی آلتاییان به سود راه ابریشم و ابزارآلات مورد نیاز برای ساخت یک ارتش قوی می تواند یک فاجعه جهانی را حاصل نماید. با این تفاوت که خسرو انوشیروان به طور کامل راه ابریشم را مسدود نکرد و فقط با تعیین حق گمرک سنگین برای عبور کالا باعث شد که نه روم و نه ترکان نتوانند سود مناسبی از تجارت راه ابریشم کسب نمایند. ولی ایران بدون هیچ زحمتی بتواند سود کلانی از این تجارت بدست آورد.
https://t.me/Holilan_History

🛑مرداویج و برگزاری جشن باشکوه سده




📚مرداويج خواست جشن پدران بزرگ خويش را، كه سيصد و ده سال بود از آن شكوه جهان افروز افتاده بود، در يكی از بزرگ ترين شهرهای ايران آن روز يعنی اصفهان برگزار كند.


📚جشن سده نزدیک میشد در این شب با کیفیت خاصی آتش می افروختند مردآویج از مدتی قبل دستور داده بود در بیرون شهر اصفهان هیزم گرد آورند و آتشی آماده کنند که هیچ کس مانند آن را نه دیده و نه شنیده باشد دستور داده بود آلات نفت اندازی و آتش افروزی و آتش بازی و کسانی که در این امور مهارت دارند گردآورند و شمع های بزرگ آماده سازند. در اطراف اصفهان کوه و تپه ای نماند که پشته های هیزم برای آتش زدن در آن تعبیه کرده باشند، محل نشستن مردآویج را در فاصله دوری قرار دادند که حرارت آتش او را ناراحت نکند ، کلاغ و مرغ شکاری بسیار صید کردند و بهای ومنقار آنها پوستهای گردو پر از نفت ووسایل آتش سوزی دیگر بستند تا در ساعت معین آتش از همه جا از زمین، از کوه؛ از هوا زباله بکشد.


📚این جشن را بعدها شاهان آل بویه گسترش دادند و در دوره آل بویه هم شاهد احیا و گسترش آیین ها و جشن های باستانی ایرانیان حتی در دربار خلافت عباسیان هستیم


منابع

تجارب الامم جلد ۵ ص ۳۱۰
شاهنشاهی عضد الدوله دیلمی - علی اصغر فقیهی

غروب و دلتنگی ....
(لرستان زیبا)
https://t.me/Holilan_History

💢 پَل بریدن(گیسو) در میان زایار (مردم)لر

#بارون_دوبد سیاح روسی در سال 1840میلادی برابر با 1219هجری شمسی به مناطق لرستان و خرم آباد سفر کرده و شرح سفر خود را در کتابی تحت عنوان #سفرنامه_لرستان_و_خوزستان ارائه نموده است.اودرباره بازدید از قبرستانی در لرستان چنین می گوید:
 بر بالای هر مزار سنگ عمودی صافی دیده می‌شد. که طره گیسوی زنان بر آنان آویزان بود…به من گفتند برای زن و مادر و خواهر و دختر و بستگان دیگر متوفی رسم است تاحلقه‌های زلف خود را بچینند و به نشانه غم دل بر مزار عزیز از دست رفته خود بگذارند..گمان نکنم هیچ‌گاه سوگنامه‌ای را درحد نیمی از فصاحت و بلاغت یک چنین بیانی از احساس اصیل ساده، که تنها مهر خالص یک زن می‌تواند آن را خلق کند، در جایی خوانده باشم.»
گیسو از اهمیت زیادی در بین مردم لر برخوردار است در گذشته داشتن موی کوتاه ذلت بود و کسی موی خود را کوتاه می کرد کوتاهی مو به میزانی زشت و ناپسند بود که گیس بریده نوعی نفرین و دشنام به حساب می آمد.
داشتن پل های بلند و پر تعداد یکی از ملاک ها و معیار های زیبایی بانوان و دختران بود و نشان از جایگاه اجتماعی آنها داشت.
استاد #فرزین ، شاهنامه پژوه در "آیین‌های سوگواری درشاهنامه "می‌گوید: سوگواران و داغدیدگان به جز رفتارهایی همچون گریستن‌، خستن روی‌، آیین‌های ویژه‌ای مثل بریدن بانوان موی سر خود را و بستن میان با موی  مرسوم بوده است.هم چنین شنیده شده است که بختیاریان بر مزار عزیزان و مردان شجاع و بزرگان هر کُربو بَرد ِشیر می‌گذارند و عده‌ای نیز با برافراشتن ساختمانی چهارطاقی که کوشک می‌گویند بنا می‌کردند ‌که این پَل‌های بافته شده و برخی نیز باز شده بر سقف کوشک می‌آویختند که تصورش بسیار غم انگیز است.اصطلاح "پَل بُریدن" گاهی جای نفرین هم بکار می‌رود چون پَل بُریده!(شاخه لری بختیاری)پِل بِررو و پَل بِرریا در شاخه‌های لکی و پَهل دات سیت بوئره(شاخه مینجایی‌) پَل پوت بُهرا (مراد بریدن مو ریز و درشت)نفرین کردن در حالتی که رفتار یک دختر جنبه ضد هنجار و عرف داشته باشد و در مواردی حتی برای به سخره گرفتن یک مرد خطاب می‌شود که اشاره‌ای به عقوبت اجتماعی این رفتار دارد و یا "پل دات بُهرا/پَل دیت بُهرا "(لُری شاخه جنوبی)خطاب به مرد و زن است.

برای دانستن اهمیت زلف و پل در فرهنگ تمام لرها از پهلی و بختیاری تا جنوبی میتوان چنین عنوان کرد؛

#ویلکن در سال 1886 در مقاله ای چنین بیان میکند که سر را جایگاه روح میداند و با توجه به یافته های انسان شناسانه و باستان شناسی و اسطوره شناسی همیشه مهمترین خدایان و الهه ها ایزد بانو بودند و مردم در مراسمات شادی و عزا رفتارهایی مناسب با باور های خود بروز میدادند که تا به امروز کم و بیش نقش پر رنگی دارند.

زنان در عزا پل میبرند چون میخواهند خود را در غم تازه گذشته قربانی کنند به اعتقاد ویلکن بریدن آیینی موی سر، بنابر اصل "جزء به جای کل"، جانشین قربانی کردن انسان است چون سر، یعنی محل رویش مو، را جایگاه روح می‌دانستند.

با توجه به سابقه سکونت لرها در ایران و ایزدبانو های فرهنگ ایران کهن زلف و پل ریشه در قوم لر دارد و باور به زلف در سایر اقوام به مانند لرها وجود ندارد زیرا خاستگاه اصلی این آیین لرستان است و بس زیرا لر است که در زایش و مرگ آیین هایی دارد مرتبط با موی سر که در هیچ یک از اقوام  دیده نمیشود.

نقش ها و کتیبه های کهن در لرستان بزرگ و اشعار کهن لری خود بهترین گواه بر این مدعاست.
 
در #ادبیات_لرستان پل برون دستمایه  ادبی مهمی فراهم آورده که در ذیل به بخشی از آن ها اشاره می کنیم . شاعران لر به پیروی از این آیین  می گویند :
 
قافله ها میئا...(اسم متوفی) نی ده باشو
دخترو گیس بوئریت ریت وا نهاشو

#میرنوروز هم می‌گوید:
اَر که مِه روزی ده تو بهام جدایی
گیس بُرسه وه سَر قورم بیایی
( غضنفری: 1365).

 و در شعر لری بختیاری هم آمده است :
دات بُرا ددیت بُرا همه بُران پهل
همه به کارد ایبُرِن زینه ت وه خنجل (خنجر)
دات بُرا ددوت بُرا همه بُران مِی
همه به کارد ایبُرن زینه ت وه قیچی

و این شعر به لُری شاخه ی جنوبی از #رسول_سنایی
قدیمل مُردنِ هر مِردِ خوبی
بهونه ی پَل بُرونِ زَنگَل ایبی
چِنو سی مُردَش پَل ایبُریدِن
که لامِردون فرش پَلل ایبی

یا این شعر از شاعره لُر #خاطره_خاتون_جلدانی :
گیس برون خاطریامه ری و درگاه سرنوشتم
وا تش همیه خیالت ایقه سوختم تا بِرشتم
ورخلاصس وا تش باد کپر کل چی رنینم
و زلالی سر خم درد دلم سیت نوشتم

و #فردوسی در شاهنامه می سراید:
همه بندگان موی کردند باز
فرنگیس مشکین کمندِ دراز
بُرید و میان را به گیسو ببست

# هلیلان در گذرتاریخ
https://t.me/Holilan_History

Cave paintings in Doushe cave, Lorestan, 8 millennium.BC
🔷 نقاشی های غار دوشه شهرستان چگنی
🔹قدمت ده هزار سال پیش
#هلیلان در گذر تاریخ
https://t.me/Holilan_History