کورونا: مسئوليت مردم، پيشنهاد به مسئولان

محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي

✅ هر کسي خواننده نوشته‌هاي من باشد مي‌داند که همواره خطاب به حکمرانان جامعه نوشته‌ام و کمتر (شايد يک بار) براي مواجهه با مسائل ايران، مردم را مخاطب قرار داده‌ام. داستان کورونا اما متفاوت است. تفاوت قضيه را در چند واقعيت بايد ديد.

✅ يک. ايران تنها کشوري نيست که با کورونا درگير شده است. کشورهاي توسعه‌يافته – از ايتاليا و فرانسه گرفته تا ژاپن و کره جنوبي – هم با اين ويروس و شيوع آن درگير هستند. قابليت حکومت در ايران کمتر از آن کشورهاست، اما اگر هم زياد بود، باز هم درگير مي‌شديم.

✅ دو. توطئه‌اي در کار نيست. شيوع کورونا محصول جهاني‌شدن و ارتباطات گسترده بين کشورهاست که ويروس را به سرعت در جهان پراکنده مي‌کند. هزار نقد هم به حکومت و دولت وارد است، اما هيچ دولتي در جهان تعمداً ويروس پراکنده نمي‌کند و مايل به ميلياردها دلار خسارت مالي و تلفات شهروندانش نيست.

✅ سه. شيوع کورونا فقط مسأله حاکميت و دولت نيست. کورونا از جنس مخاطراتي است که کم‌وبيش دموکراتيک عمل مي‌کند. #ويروس_دموکرات وصف تلخ و تا اندازه‌اي واقعي براي کورونا است (اولريش بک جامعه‌شناس آلماني، دود و آلودگي هوا را دموکراتيک مي‌دانست). تبعيض قائل نمي‌شود، هر کسي را که مستعد باشد مي‌کشد و فرقي نمي‌کند مسئول، اصلاح‌طلب، اصولگرا، در قدرت يا بيرون قدرت باشد. فقير و غني هم نمي‌شناسد. کورونا به همه حق برابر براي مردن مي‌دهد. منتظر تأييد صلاحيت‌اش براي مشارکت در کشتن هم نمي‌ماند.

✅ چهار. کورونا از جنس مسائل بدخيم است، يعني سخت‌ترين مسائلي که بشر با آن‌ها گلاويز مي‌شود. بحث‌اش مفصل است، اما يک ويژگي مسائل بدخيم اين است که براي حل آن‌ها بايد با انسان‌هاي بي‌شماري همکاري کنيد. رويکرد اساسي حل مسائل بدخيم (از چاقي کودکان گرفته تا بحران در آب‌هاي زيرزميني و همين جناب کوروناويروس) #همه_با_هم (در زبان انگليسي all together approach) است.

مسئوليت شهروندي

✅ وقتي کورونا مسأله همه ماست، توطئه‌اي هم در کار نيست، همه کشورها درگير هستند و توان و قابليت همه حکومت‌ها براي مواجهه با اين مسأله به نوعي کم است؛ و قابليت ما هم کمتر از کشورهاي توسعه يافته است؛ و بايد #همه_با_هم عمل کنيم تا کمتر خسارت ببينيم، مي‌شود چند نکته زير را نتيجه گرفت.

✅ يک. هر شهروند ضمن مطالبه‌گري از دولت و حکومت براي کارآمدتر بودن، بايد خودش مسئوليت مراقبت پيشگيرانه را بپذيرد. اگر حکومت و دولت را پاسخ‌گو و قابل اعتماد مي‌دانيد، شما هم براي بهتر عمل کردنش همراهي کنيد؛ و اگر آن‌ها را پاسخ‌گو و غيرقابل اعتماد نمي‌دانيد، بيشتر مراقب باشيد زيرا در صورت ابتلا و حتي مرگ بر اثر کورونا، اين ناپاسخ‌گوي غيرقابل اعتماد، کاري براي شما و بازماندگان نخواهد کرد. شما در هر دو صورت، بيشتر با اصول پيشگيري همراهي کنيد.

✅ دو. ايام سال نو نزديک است. جمعيت در بازارها خريد مي‌کنند. توده جمعيت براي انتقال اين ويروس بستر مساعدي است. يک راه پيشگيري، خريدهاي اينترنتي است (مثل حضوري نيست، ولي از ابتلا به کورونا بهتر است.)

✅ سه. مدارس و هر تجمعي را تعطيل مي‌کنند که تحرک و هم‌جواري آدم‌ها کمتر شود. اگر قرار باشد با تعطيلي‌ها همه راهي مسافرت شوند، بمب متحرک جمعيت فقط به ابزار توسعه انتقال و جابه‌جايي ويروس بدل مي‌شود. مسافرت‌هاي نوروز هر سال کشته‌هاي فراوان تصادفات به بار مي‌آورند. امسال ممکن است کورونا هم اضافه شود.

⭕پيشنهاد به مسئولان

✅ هر کشوري ويژگي‌هاي فرهنگي-اجتماعي خاصي دارد و حکومت نيز از اقتدار مشخصي برخوردار است. برخي راه‌حل‌هايي که کشورهاي ديگر به‌کار مي‌برند ممکن است در ترکيب خاص الگوهاي زندگي مردم و اقتدار حکومت، براي ايران نتيجه عکس بدهد.

✅ تعطيلي‌هايي که منجر به مسافرت‌هاي ميليوني در سطح کشور شوند، ابزار انتقال ويروس خواهند شد. تعطيلي شايد راهکاري براي ساير کشورها باشد، اما درخصوص عوارض آن براي ايران دقيق‌تر فکر کنيد. اين نکته درخصوص هر راهکار ديگري نيز صدق مي‌کند.

✅ بيست‌وپنج روز به نوروز باقي مانده است. اگر تعطيلي‌هاي نوروز سبب انتقال ويروس بر اثر مسافرت‌ها در مقياس ملي مي‌شوند (درست رفتاري ضد منطق قرنطينه) از همين الان به کاهش تعطيلي‌هاي نوروز، حتي لغو تعطيلات و گفت‌وگوي اجتماعي براي اقناع افکار عمومي فکر کنيد.

✅ پيشنهاد مي‌کنم يک تيم «پزشکي-اجتماعي» را مأمور مطالعه ابعاد اجتماعي کورونا و راهکارهاي مهار بحران کنيد. هزينه چنين کاري در مقابل خسارات گسترده اين ويروس به اقتصاد و فوايد احتمالي اين مطالعه، هيچ است.

 (اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.) @fazeli_mohammad

 https://www.instagram.com/p/B80eihxJXGc/?igshid=5nok5cgzfrkl