HRM مدیران و مشاورین منابع انسانی

‍ مگس را نشانه بگیر و ادرار کن
(محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)
✅ دستشویی‌های خارج از ایران عموماً بخشی برای ایستاده ادرار کردن مردان دارند. استفاده‌کنندگان از آن‌ها معمولاً توجه نمی‌کنند که به کدام سمت ادرار می‌کنند. مسئولان فرودگاه اسخیپول آمستردام در هلند تصویر مگس سیاهی را بر کف هر دستشویی سرپایی نقاشی کرده‌اند و آد کیبوم اقتصاددانی که طرح توسعه فرودگاه را دنبال می‌کند می‌گوید «ما به هدف خود رسیده‌ایم.» کارکنان وی آزمایش نقاشی مگس بر آبریزگاه را انجام داده و پی برده‌اند که این کار پاشیدن ادرار به اطراف را 80 درصد کاهش می‌دهد. گویی مردان به هنگام ادرار کردن، مگس را نشانه می‌روند ولی مسئولان فرودگاه به هدف دیگری می‌رسند: آلودگی کمتری ایجاد می‌شود.
✅ عبارت فوق بخشی از صفحات 49 و 50 کتاب «سُقُلمِه» نوشته ریچارد تیلر برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2017 است. تیلر معتقد است هر کسی که ساختمان، منوی غذا یا اطلاعات ارائه‌شده به مشترکین آب و برق را طراحی می‌کند، «معمار انتخاب» است. «معماران انتخاب» تلاش می‌کنند تا با اثرگذاری بر رفتار انسان‌ها کمک کنند تا به زندگی شادتر، طولانی‌تر و پسندیده‌تری برسند. آن‌ها اثرگذاری بر رفتار انسان‌ها را معماری می‌کنند.
✅ تیلر بعد از تعریف «معماری انتخاب» مفهوم «سقلمه» را تعریف می‌کند: «سقلمه هر جنبه‌ای از معماری انتخاب است که رفتار مردم را بدون تغییر در محرک‌های اقتصادی یا منع سایر گزینه‌ها، در جهتی قابل پیش‌بینی تغییر می‌دهد.» (درست مثل مگس‌های نقاشی‌شده روی آبریزگاه که مردان را به ادرار کردن در سمتی خاص جهت می‌دهد.) «شرط سقلمه نامیده‌شدن، کم‌هزینه‌بودن، اجتناب از مداخله معمار انتخاب، آسان بودن جلوگیری و خروج از آن است. سقلمه زوری نیست!»
✅ چیدن میوه‌ها در فروشگاه زنجیره‌ای در قفسه‌هایی نزدیک دید مردم و بردن تنقلات مضر برای کودکان به طبقات پایین‌تر، سقلمه است زیرا انتخاب مشتریان را از آن‌ها نمی‌گیرد اما میوه‌های مفید را بیش از تنقلات مضر پیش چشم آن‌ها قرار می‌دهد؛ زوری هم نیست، و نادیده گرفتن این ابتکار و رسیدن به تنقلات هم کار سختی نیست.
✅ ریچارد تیلر و کاس آر سانستین در کتاب سقلمه – که دو ترجمه با همین عنوان و یک ترجمه با عنوان «تلنگر» از آن به فارسی منتشر شده است – طیفی از سقلمه‌های مختلف برای بهبود تصمیم‌ها درباره سلامتی، ثروت و شادی را ارائه می‌کنند. من به راهکارهای تشویق مردم به صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب علاقمندم. تیلر نتیجه پژوهشی را گزارش می‌کند که 300 خانوار بررسی‌شده در کالیفرنیا بعد از آن‌که به ایشان اطلاع داده شد برق مصرفی‌شان از میانگین برق مصرفی مردم محله بالاتر است، کاهش معناداری در مصرف برق خود ایجاد کردند؛ و آن‌ها که از میانگین پایین‌تر بودند، مصرف برق خود را افزایش دادند. گروه دوم وقتی یک شکلک خندان (استیکر 😀) را روی قبض‌های مصرف انرژی خود دریافت کردند، دیگر مصرف خود را بالا نبردند. (صفحات 152 و 153) این اطلاعات و شکلک خندان، سقلمه هستند، کم‌هزینه، بدون اجبار اما جهت‌دهنده فرد در مسیرهای درست‌تر.
✅ تیلر و سانستین طیفی از سقلمه‌ها را در کتاب خود معرفی کرده‌اند که به‌کار همه کسانی که در پی معماری انتخاب هستند می‌آید. مدیران رستوران‌ها، مربیان مهدکودک‌ها، معلمان مدارس، رؤسای دانشکده‌ها، مدیران دولتی، صاحبان کسب‌وکارها، مدیران مصرف آب و انرژی، وزرای دولت و هر کسی که در کار طراحی انتخاب‌های مردم است، از خواندن این کتاب بسیار خواهد آموخت. این کتاب برخلاف عمده کتاب اقتصادی، برای عموم قابل فهم است هر چند ظرائف بسیار دارد.
✅ مفهوم «سقلمه» با کاربردی که تیلر برای آن طرح می‌کند به‌کار شرایط امروز ایران ما می‌آید. هدایت کردن جامعه به مسیرهای درست، اصلاح برخی کژی‌ها، مقابله با برخی کردارهای نابه‌جا و نهادینه‌کردن رفتارهای پایدار و صحیح که از نیازمندی‌های اساسی جامعه امروز ماست، با سقلمه‌ها امکان‌پذیر است. من کتاب را تا به انتها نخوانده‌ام، اما تا به این‌جای متن تصورم این است که ایده سقلمه برای تحقق و پیشبرد «#موفقیت‌های_کوچک»، راهگشاست.
(این متن را اگر می‌پسندید، برای دیگران هم ارسال کنید.) @fazeli_mohammad

⁭

36 viewsMahjoub j, 13:39