#مقاله_تخصصی
#کشاورزی

💢 #کشت_فراسرزمینی ایران در #قزاقستان؛ رویکرد جدید به ظرفیت‌های اقتصادی آسیای مرکزی

✍ ولی کوزه­‌گر کالجی؛ پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات ایران شرقی

🔰 یکی از #راهبردهایی که برخی از کشورها در زمینه تأمین #امنیت_غذایی اتخاذ کرده‌اند، بهره‌گیری از منابع #تولید و #توسعه کشاورزی در کشورهایی است که دارای منابع کافی و ارزان برای تولید می‌باشد، که این راهبرد در ایران تحت عنوان «#کشت_فراسرزمینی» یا به زبانی ساده «کشاورزی در کشورهای دیگر» شناخته می‌شود. اهداف کشاورزی فراسرزمینی از جانب #کشورها و شرکت‌های حقیقی و حقوقی متفاوت است. این اهداف می‌تواند شامل تأمین بخشی از امنیت غذایی کشور #سرمایه‌گذار، تأمین #انرژی از طریق تولید سوخت‏­‌های زیستی، تولید در کشور هدف به منظور #صادرات محصولات کشاورزی یا ترکیبی از موارد فوق است.

❇️ مزایای متعددی برای کشت فراسرزمینی مطرح شده است که در این بین مواردی مانند تأمین بخشی از امنیت غذایی کشور و ایجاد اطمینان از تأمین نیاز کشور توسط سرمایه ‏گذاران داخلی، استفاده از منابع فراسرزمینی (آب و خاک و…) و امکان #برنامه_ریزی برای حفظ و احیای منابع پایه تولید کشور، وجود زمینه‏‌های مستعد و مناسب برای فعالیت #اقتصادی و سودآور توسط #بخش_خصوصی و فعالان اقتصادی، وجود بازار مطمئن و مناسب برای سرمایه‌گذاران کشاورزی فراسرزمینی، فراهم آمدن بازار مناسب برای صدور #نهاده‌های تولید از قبیل ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی، پمپ‌های آب و… و از همه مهمتر صدور #خدمات فنی و مهندسی کشاورزی، ایجاد فضای مناسب برای به کارگیری فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی، کسب مهارت و تجربه فعالان بخش خصوصی با حضور پایدار در عرصه جهانی و رقابت با تولید‌کنندگان محصولات کشاورزی و #عرضه‌کنندگان خدمات فنی و مهندسی کشاورزی سایر کشورها و تبادل اطلاعات علمی، فنی و اجرایی با سایر رقبا در کشورهای هدف و #انتقال_تجربیات به داخل کشور از جمله مزیت­‌های شایان توجه کشت فراسرزمینی محسوب می­شود.

❇️ موارد و ملاحظات یاد شده در رابطه با کشاورزی #ایران نیز صادق است. علی‌­رغم نقاط قوت و #فرصت‌های مناسب بخش #کشاورزی کشور، وجود موانع و مشکلاتی از جمله قرارگرفتن بخش زیادی از کشور در منطقه خشک و نیمه خشک، تغییرات اقلیم و وقوع خشکسالی‌های پی‌ در پی، کوچکی واحدهای بهره‌برداری اراضی، محدودیت #منابع_آب و خاک باعث عدم تحقق اهداف بخش کشاورزی شده است. 90 درصد منابع آبی در ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و طبق گزارش‌های بین‌المللی ایران در مرحله بحرانی قرار دارد. از طرفی با #فرسایش_خاک، شوری و گچ دار بودن آن نیز دست به گریبان است. به طور میانگین می‌توان گفت یک هکتار کشت محصولات حدود 10 هزار مترمکعب آب مصرف می‌کند. بنابراین هر هکتار #کشت_فراسرزمینی را می‌توان معادل 10000 متر مکعب آب صرفه‌جویی در نظر گرفت. بنابراین، کشاورزی فراسرزمینی نوعی #تجارت_آب مجازی است. از سوی دیگر، مشکلات فراروی #واردات مواد غذایی از جمله وجود معادلات دیپلماتیک در تجارت مواد غذایی به ویژه در مواقع #بحران‏، نوسانات شدید قیمتی، تغییر #ذخایر_راهبردی و… باعث شد که کشت فراسرزمینی به منظور تأمین بخشی از نیاز و تقاضای مواد غذایی کشور به‌عنوان راهکاری پشتیبان، اهمیت پیدا کند.

❇️ ورود ایران به موضوع کشت فراسرزمینی در #قزاقستان، رویکردی مثبت و جدید به ظرفیت های اقتصادی منطقه #آسیای_مرکزی به شمار می رود. از نقطه نظر اقتصادی، جمهوری قزاقستان از اعضای مهم و تاثیرگذار اتحادیه اقتصادی #اوراسیا پس از فدراسیون #روسیه است که با توجه به اجرایی ­شدن توافقنامه #تجارت_آزاد ایران و اتحادیه از اوایل آبان 1398، مطالعه و بررسی محصولات تولیدی در کشت فراسرزمینی از نظر #تعرفه­‌های_ترجیحی و #گمرگی و صادارات و واردات و امور #بانکی مطابق با مفاد توافقنامه تجارت آزاد امری ضروری به نظر می­رسد. ضمن آن که ورود ایران به کشت فراسرزمینی در قزاقستان در فضای نسبتاً مساعد #سیاسی و اقتصادی پس از توافقنامه #برجام صورت گرفت. اما پس از خروج یک جانبه ایالات متحده #آمریکا از برجام، اعمال #تحریم­‌های مختلف علیه کشورمان بویژه در حوزه بانکی و افزایش شایان توجه قیمت #ارز و عدم تخصیص ارز دولتی (ارز نیمایی) به بخش­های خصوصی که پیامدهای منفی بر فعالیت شرکت­های ایرانی فعال در کشت فراسرزمینی در قزاقستان برجای گذاشته است، شناسایی و تعریف راهکارهای مناسب و #عملیاتی برای حفظ و تقویت کشت فراسرزمینی در قزاقستان در شرایط #تحریمی امری ضروری به نظر می­رسد.

🔻 متن کامل #مقاله در پیوند زیر:

https://plink.ir/C5Q33

🆔 @EconomicDiplomacyISU