‍‍ ‍‍ 🔷🔸دیگر هرگز مباد!

🖋احسان شریعتی

📌«نه فراموش ‌می‌کنیم، و نه طلسم‌ می‌شویم!
نه می‌بخشیم، و نه انتقام می‌جوییم! «
🔸در سالگرد کودتا و عید غدیر

🔹🔸در یکی از یادداشت‌های پیش به چند دسته از آدم‌ها و رویکردها اشاره شده بود :

🔹1) آنان که (خطاها و جرم‌های گذشته را) «فراموش ‌می‌کنند و (به همین علت) می‌بخشند!» (اکثر مردمان؛ و نتیجهٔ این رویکرد امکان تکرار آنها در آینده است)؛

🔸2) آنان که «فراموش ‌می‌کنند» (بویژه اشتباهات خودشان را)، اما (خطاهای دیگران را) «نمی‌بخشند» (مثل اکثر مسئولین نظامات گذشته)؛

🔹3) آنان که (جنایات گذشته را) «فراموش ‌نمی‌کنند، اما می‌بخشند» (تا دور باطل انتقام قطع شود)! این فرمول به‌ظاهر هوشمندانه حق به‌جانب‌تر می‌نماید؛

🔸4) و بالاخره، آنان که «نه فراموش ‌می‌کنند و نه می‌بخشند!» (اقلیتی که «افراطی» تلقی یا معرفی می‌شوند). و اما از قضا، شاید منطقی‌ترین و طبیعی‌‌ترین رفتار همین رویکرد نوع چهارم باشد. چرا؟ به این دلیل ساده که اگر از پیش فرض و قرار این باشد که جرایم بخشیده خواهند شد (هرچند فراموش نشوند)، چه عاملی بازدارندهٔ اقدامات تبهکاران آینده خواهد بود؟
هدف اصلی، اگر ناممکن ساختن «تکرار» جرم، جنحه و جنایت، در آینده است، دو عامل بازدارندهٔ قوی، یکی ایجاد حساسیّت و خودآگاهی و تقویت حافظهٔ تاریخی است و دیگر، مجازات عملی حقوقی و قضایی بزهکاران. برای دست‌یابی به این ضمانت می‌بایست هم با بیماری «فراموشی» مبارزه کرد، و هم به مرتکبان چنان درسی داد که از تکرار آن بهراسند. پس مجازات قاعده و قانون است و «بخشش» استثنا و حادثه‌ای منحصر به فرد. هدف البته اگر اجتناب از «تکرار» جرم در آینده است، یادآوری جرم‌ها و فاجعه‌های تاریخی نباید ما را تبدیل به وسواس مستمر شود و ما را طلسم و مسحور زمان گذشتهٔ متصلب سازد، به گونه‌ای که جز به آن رخداد به چیز دیگری نیاندیشیم. زیرا فراموشی نیز به‌اندازهٔ یاد برای بشر و برای تغییر-و-تحول و ادامهٔ راه بسوی آینده ضروری است، هم‌چنانکه خواب به اندازهٔ بیداری برای سلامت جسم و جان آدمی لازم‌ است.

🔹فراموش نمی‌کنیم، اما در گذشته هم منجمد نمی‌مانیم و امکان آغازهای دیگر را از میان نمی‌بریم. همچنین اگر قرار و اصل بر آن نیست که حتما مجرمان را ببخشیم، برای ممانعت از تکرار جرم باید از ورود به دور باطل «انتقام» یا خشونت مشابه اجتناب ورزیم. معنای عملی «قصاص» و مجازات‌های معادل‌، با تکامل جوامع و جهش‌های حقوقی عصر جدید، بس پیچیده‌تر و بغرنج‌تر شده است و معطوف به هدف اصلی، «امتناع از تکرار جرم». برای نمونه، بجای تنبیه سریع جسمی (از عضو در برابر عضو گرفته تا اعدام عاجل در انتهای راه)، بطورکلی، در محاکمه‌ها و محکومیت‌های مُدرن، به‌قول میشل فوکو، بجای داوری اعمال و مجازات جرم‌ها، پیرامون «روح» مجرمان قضاوت می‌شود، و «دیگر پرسش صرفاً این نیست که چه قانونی باید این خلاف را مجازات کند؟، بل‌که این‌است که «مناسب‌ترین تدبیر در مورد او کدام ‌است؟ چگونه می‌توان تغییر و تحول سوژه [خلاف‌کار] را پیش‌بینی کرد؟ و بهترین و مطمئن‌ترین راه اصلاح او کدام است؟» (و البته درهر پیشرفت پسرفتی نهفته که فوکو درصدد افشای آن است: مراقبت و تنبیه در فازی بالاتر).
مجرمانه‌تر از خود جرم‌ها، تلاش برای «تحریف» تاریخ است: برای نمونه، امروزه دیگربار شاهدیم که چگونه تلاش می‌شود که «کودتا»ی ۲۸ مرداد ۳۲ را «قیام» عمومی علیه یکدندگی و خودکامگی مصدق (در برابر پیشنهادات امریکا و دربار و مجلس) و اقدامات او را علیه «مشروطه» جلوه دهند و جای خدمت و خیانت، دیکتاتوری و آزادی، وابستگی و استقلال، و ..، را عوض کنند تا همهٔ معیارها و مفاهیم درهم آمیزد و ملیون و آزادیخواهان به استعمار و استبداد «بدهکار» شوند.

🔸جوهر و آماج «سیاست» اگر تسخیر «قدرت» باشد و روش حفظ آن حزم و حیله، در تاریخ صدر اسلام، راهی «سیاسی‌«تر می‌نمود که از «سقیفه» به امارت معاویه و سلطنت اموی می‌رسد. ماهیت «سیاست»، اما، اگر آزادی بیان و کُنش‌گری عدالت‌محور در سپهر عمومی پیرامون سرنوشت شهر و «مدنیّت» باشد، توصیهٔ «غدیر»، را راه‌نمایی در راه‌یابی آحاد جامعهٔ اعتقادی (امت) و سمت‌گیری عقیدتی پیروان (تشیع) می‌یابیم و نیز گزینه‌ای مؤثر بر سر راه «انتخاب» سیاسی شهروندان یک دولت-شهر (مدینه)، در شرایط تشکیل (پیش-مُدرن) یک «ملّت».

#کودتا
#انتقام
#آغازی_دیگر
#مشروطه
#آینده
#یادداشت
#احسان_شریعتی

✅ @Dr_ehsanshariati

🔷🔸 از کودتای 28 مرداد و نقش منفی آمریکا و اقداماتی که مصدق انجام داد در سطح بیرونی یاد می‌شود اما در داخل، هنوز اختلافات تاریخی گذشته به قوت خود باقی است. تا جایی که مردم می توانند از خانه شاه و خانواده او، از اتاق خواب تا دفاتر درسی فرزندان ایشان بازدید کنند، اما نمی‌توانند خانه مصدق را ببینند!


📌برشی از مصاحبه احسان شریعتی با پایگاه خبری امتداد

#مصاحبه
#امتداد
#کودتا
#احسان_شریعتی

✅@Dr_ehsanshariati

🔷🔸احسان شریعتی درگفتگو با امتداد:


🔸 امروز مردم می توانند از خانه شاه بازدید کنند ولی درب خانه مصدق را بسته اند


🔸امروز سالروز کودتای 28 مرداد است. کودتایی که با سرنگون شدن دولت ملی دکتر مصدق، کشور را آماده حوادث دیگری از جمله انقلاب کرد.
با اینکه تحلیل‌های مختلفی درباره این کودتا شده است، اما شاید نظر یکی از روشنفکران و فلسفه پژوهان دوره معاصر نیز از منظری دیگر خواندنی باشد.

🔹او معتقد است که در کشور ما بیشتر به تسویه حساب‌های ایدئولوژیک تاریخی خانواده‌های فکری سیاسی توجه می شود. در حالی که باید مصالح ملی و موقعیت منطقه‌ای کشور و موقعیت جهانی قدرت ها و برخوردی که با ما دارند، همچنین اتحاد پیرامون مصالح ملی و منطقه‌ای معیار باشد.

🔸احسان شریعتی در گفت و گو با امتداد گفت: کودتای 28 مرداد 1332 در سیاست خارجی آمریکای پس از جنگ جهانی نوآورانه بود. چرا که این کشور پس از کودتا در ایران، اقدام به سلسله کودتاهایی در دیگر کشورها از جمله شیلی کرد و از سنت کناره‌جویی گذشته خود خارج شد. تا پیش از 28 مرداد سال 32، آمریکا هنوز وارد نقشی نشده بود که انگلیس به‌عنوان قدیمی‌ترین استعمارگر در جهان ایفا می‌کرد.

🔹این نکته ای است که گاه منتقدین مصدق نادیده می‌گیرند و نقش آمریکا را پیش و پس از چنین کودتایی یکی می پندارند، در حالی که تا پیش از آن دعوای اصلی ملت‌های استقلال‌طلب با انگلیس بود. در بُعد داخلی نیز، ابهامات زیادی درباره این کودتا وجود دارد که هنوز برطرف نشده است. برای نمونه چرا باید در 25 مرداد اقدام به کودتا شکست بخورد ولی در 28 مرداد پیروز شود؟ یا چرا مصدق در وهله نخست واکنش مناسب نشان می‌دهد و نظامیان کودتاچی را بازداشت می کند، ولی در 28 مرداد نیروهای ملی و مردمی در مجموع منفعل هستند؟
این نکته می‌تواند در ارزیابی تضادهای درونی ملی مورد توجه قرار گیرد که آیا این تضادها موجب بی انگیزگی برخی از نیروها و یا حتی چرخش و خیانت برخی دیگر نشده بود؟ نقشی که فرصت‌طلبان در این میان و میدان بازی می کنند بسیار مهم است. منظور اپورتونیست‌هایی هستند که از درون به جنبش‌ها و نظام‌های استقلال و آزادی‌خواه ضربه می زنند.
اگر از تاریخ درس نگیریم، ممکن است باردیگر و به‌شکلی دیگر در موقعیت فعلی نیز همین حوادث تکرار شوند.

🔸هرچند به‌قول هگل اولین درسی که از تاریخ می آموزیم این است که دولت‌ها و ملت‌ها از تاریخ درس نمی‌گیرند و رخدادها هم طبعا نعل به نعل تکرار نمی شوند. به این خاطر که یگانه، تکین، یا منحصر به فرد هستند و دلایل وقوع هر حادثه با حادثه دیگر فرق می‌کند. بنابراین نمی توانیم بگوییم که تاریخ عینا تکرار می‌شود. هرچند که مارکس می‌نویسد و هگل هم در جایی می‌گوید که تاریخ (رخدادها و شخصیت‌ها) دوبار تکرار می‌شود اما فراموش می کند بگوید بار دوم به‌شکل نوعی کمدی!

#مصاحبه
#امتداد
#کودتا
#دکتر_محمد_مصدق
#حصر
#احسان_شریعتی
✅@Dr_ehsanshariati

https://plink.ir/jMlux
https://t.me/emtedadnet/46646

🖇ادامه گفتگو در لینک وب سایت

http://ehsanshariati.org/PostView?Action=Post&ID=42

🔷🔸از ۱۴ مرداد تا ۲۸ مرداد،
از مشروطه تا نظام تک حزبی

✍احسان شریعتی

🔺نقش عامل خارجی و زمینه ی درونی پیروزی دو کودتای ۱۲۹۹ و ۱۳۳۲، از پی دو جنبش دموکراتیک مشروطه و ملی شدن نفت، چه بود؟
فقدان ابتکار عمل، واکنش سریع و مقاومت و تشکل نایافتگی نیروی ملی-مردمی بطور کلی، همواره نقش قدرت های خارجی و وابستگان به آنها و استبداد داخلی را در تاریخ معاصر تعیین کننده ساخته است.

🔺وقوع چنین کودتاهایی در شرایط کنونی، و به شکل های دیگر، امکان تکرار ندارد؟
و هر بار نتیجه مشابه نیست؟ بازتولید استبداد (خواه سیاسی و خواه دینی) در خدمت مطامع نواستعماری (خواه مستقیم و خواه غیرمستقیم، عامدانه یا جاهلانه)!

#نگاه_روز
#احسان_شریعتی
#استبداد_دینی
#استعمار_خارجی
#کودتا

🔆 @Dr_ehsanshariati