Loyiha dasturchiga bog‘liq bo‘lmasin

Bir vaqtlar dasturchilar jamoasi yiqqan edim. Ishlab turgan loyiha, ammo jamoa yo‘q edi. Shu sababli tezroq ishni boshlay olish uchun Senior dasturchilardan jamoa yig‘ish fikrida edim.

Bir kuni chet el korxonasida 10+ yildan ortiq ishlagan Senior bilan gaplashdim. Jamoaga qo‘shilishga rozi bo‘ldi. Unga loyiha arxitekturasini to‘liq topshirdim. Chunki uning chet el korxonasida ishlagan ish tajribasi men uchun muhim edi. O‘zim faqat mahalliy korxonalarda ishlagan bois.

Ish boshladik, lekin ish boshlashdan avval qiziq gap edi:

- Loyihani manga bog‘lama!
- ...
- Sanga etgan ishingni qilib beraman, loyihani to‘liq eplab beraman, korxonada ishlash tizimini (madaniyatni) shakllantirib beraman. Faqat loyihalarni manga bog‘lab qo‘yma. Ertaga ketadigan bo‘lsam, xafagarchilik bo‘lmasligi kerak.

Man uchun bu qiziq tuyuldi. Xuddi muzdek suv quygandek. Bu gapni birinchi marta eshitishim edi.

Hozir fikrim unday emas. Rostdan ham loyihani dasturchiga bog‘lash kerak emas. Dasturchi keladigan va ketadigan odam. Loyiha esa doim ishlashi, takomillashishi va kengayishi kerak.

Har safar dasturchingiz ketib qolsa, loyihani qaytadan yozmaysiz-ku.

Demak, loyihani dasturchiga bog‘lab bo‘lmas ekan. Unda nima qilaman? Qanday qilib korxonani doim ishlashini ta’minlayman? Qanday qilib dasturchilarni qiziqishini ushlab turaman yoki o‘qitaman? Ular baribir ketadigan bo‘lsa. Ularga nima uchun sarmoya (Investitsiya) kiritishim kerak?

Yechim izlash kerak.

Ba’zi yechimlarni ishlatib ko‘rdim.

1. Hujjat yozing. Loyiha davomida dasturchi korxona yordamida o‘rgangan tajribasini hujjat qilib yozsin. Biror jarayonni eplay boshladimi, darrov qanday qilib bajarayotganini yozib qo‘ysin.

2. Vazifa berishda, biror mavzuni muhokama qilishda doim hujjat shakllantiring. Odatda ba’zilar kunlik majlis (Stand-up)larni qilmaydi. Qilsa ham, og‘zaki gaplashib, hech nima yozmaydi. Siz esa yozing. 4 qator bo‘lsa ham yozing..

3. Dasturchingiz salohiyatini doim o‘stirib boring. Kurslarga borsin, bilim olsin. Yilda bir marta bo‘lsa ham bitta kurs olib bering. Xarajat qilganingizda ketib qolishidan qo‘rqmang. Juda bo‘lmasa, 2 yil ishlab berasan deb shart qo‘yasiz.

4. Konferensiya va MeetUplarda qatnashsin. Faol bo‘lishini ta’minlang. Ham shaxsiy brendi kuchayadi ham sizning korxonangiz nomi chiqadi.

5. Dasturchilar jamoasi: "Yo‘q", - desa, salbiy qaramang, asosini o‘rganing. "Yo‘q" deyish mumkin. Nima uchun ekanini o‘rganish mumkin emas.

Bu holat hammamizda bo‘ladi. Shu sababli aybni xodimimizdan emas, avval ishni tashkil etishda qilgan xatoimizdan izlang. Tizim ishlashi kerak. Shunga harakat qiling.

Kuningiz barakali o‘tsin. Dasturchilar ketaman deyishmasin :)

28.08.2025 London
@DrAlgorith

Axborot asri o`tib ketdi. Hozir qayerdamiz?

Kompyuter tashqi qurilmalarini ko‘pchilik biladi. Hozirgi kunda keng tarqalgani tashqi SSD disklar bo‘lsa kerak. Ham hajmi katta, ham o‘lchami kichik.

ℹ️ Axborot asri

Keling tarixga nazar solsak. Axborot asri (Information Age) boshlarida, elektron ma’lumotlar qanday saqlangan? Hozir ham ishlatiladimi?

Quyida men bilgan ma’lumot saqlovchi qurilmalarni yozib o‘taman. Biladiganlar fikr qoldiring, to‘ldirib qo‘yamiz.

0. Tashqi SSD disk - 1GB ~ 30TB (2006-)
-1. Blu-ray disk - 25GB ~ 128GB (2006-)
-2. Flesh karta - 8mb ~ 1TB (2000-)
-3. DVD (DVD-R, DVD-RW) - 4.7GB ~ 17GB (1996)
-4. ZIP Drive - 100mb ~ 700mb (1995 - 2003)
-5. CD (CD-R, CD-RW) - 650mb ~ 870mb (1982-2019)
-6. Floppy disk 3.5in - 360kb ~ 1.44mb (1983-2011)
-7. Floppy disk 5.2in - 360kb ~ 1mb (1976-1995)
-8. Floppy disk 8in - 237kb ~ 1.2mb (1971-1985)
-9. Audio kaseta - 200kb - 1mb (1970-1999)
-10. Tashqi HDD disk - 4mb ~ 36TB (1960-)
-11. Magnit lenta - 11kb ~ 580TB (1951-)
-12. Perfo-karta 80byte (1890-1980yy.)
-13. Perfo-lenta - 1byte ~ (1846; 1944-1980yy.)

Bu maqolani yozishimga sabab, bir vaqtlar audio kassetaga dasturlarimni saqlab yurganim yodimga tushdi. Man perfo-kartalar vaqtida yashamaganman, lekin ungan keyingi disklarni deyarli hammasini ishlatib ko‘rganman. Hozirgi kunda saqlanib qolgan 3-4 ta disk turini hisobga olsak, buni sun’iy intellekt (SI) bilan solishtirsa bo‘ladi.

4️⃣ Toʻrtinchi sanoat inqilobi (4IR)

Axborot asri orda qoldi.

Sunʼiy intellekt (SI) , Internet buyumlar (IoT), Jismoniy va raqamli dunyolarning birlashishi, Toʻldirilgan va virtual reallik (AR/VR) asridamiz.

SI tizimlarni oddiy suhbat va file o‘qishdan boshladi. Keyin audio yordamchilar va agentlarga o‘tdi. Hozirgi kunda fikrlashish (brainstorming), o‘rganish (supporting) va ta’lim (education)ga juda keng yordam berib kelmoqda.

Bitta savol meni qiynagan edi:

- SI juda tez rivojlanib ketdi. Endi men ham SI oqimiga kira olamanmi?

O‘ylab qarasam, qo‘rqqan va boshlamagan odam albatta kirmay qolib ketar ekan. Hozir boriga qo‘shilib olaman degan odam esa, albatta oqim bilan hamnafas suzar ekan.

Orqaga qaramaymiz, hozirgi kunga moslashib, kirishib yashaymiz.

Ilm olishda to‘xtamang, SI ni esa kundalik hayotdagi yordamchi asbob deb qarang. Ishingizni osonlashtirsin. O‘rganing va o‘rganishga kirishing.

30.08.2025 London
@DrAlgorith

Mitti odatlar

Jamoa bilan ishlashda turli xil muloqot dasturlari (messengerlar)dan foydalanamiz. Ammo shunday kichik narsalar borki, ertangi ish jarayonini murakkablashtiradi.

Muloqot dasturida fayl yubormang.

Muloqot dasturi tez xabarlashish uchun ishlatiladi. Turli fayllar (Doc, PDF, Zip, Excel kabilar)ni yuborish uchun mo‘ljallanmagan.

Unday bo‘lsa, fayllarni qanday qilib yuboramiz?

Barcha fayllar maxsus dastur - Cloud Disklarda saqlangani ma’qul. Masalan, Google Drive, OneDrive, Nextcloud, iCloud va boshqalar.

Fayllar huquq va ehtiyojga qarab (access and roles) ajratilgan bo‘lishi kerak.

Demak, biror jamoa a’zosi bilan gaplashib turibsiz, unga fayl uzatish kerak.
Nima qilamiz?

Barakalla! Faylni Diskka tashlab, xabarda esa shu fayl havolasini yuboramiz.

* Ham fayl to‘g‘ri joyda turibdi, yo‘qolib qolmaydi.
* Ham undan faqat kerakli odamlar foydalana oladi.
* Muloqot dasturi katta hajmli fayllar bilan to‘lib qolmaydi.

Bu mitti odat, lekin vaqt o‘tishi bilan juda as qotadi.

Ba’zi og‘riqlar.

- Falon fayl yuborgan edingiz, 2 oycha oldin, shuni qayerda yuborgan edingiz?
- Falon odamning barcha muloqotlarini saqlab qo‘ymoqchi edik, 50GB joy yetmay qoldi.
- Eh! Falon faylni pistonchi ko‘rib qolibdi. Unga berish mumkin emas edi.
- Qayerdan olibdi? Guruhda kimdir fayl qilib tashlab yuboribdi.

Demak, kelishib olsak:

Muloqot dasturi (messenger)da fayl yubormaymiz. Faqat havola yuboramiz.

#mittiOdat #pmkurs

02.09.2025 London
@DrAlgorith

Motivatsiya < Intizom
[chaqmoq izidan yurmang]

Shu kunlarda g‘ayratlantirish (motivatsiya) kurslari juda ko‘payib ketdi. Boshida foydali ko‘rindi. Vaqt o‘tib, hammasi yuzaga chiqa boshladi.

Biz bizga buyurilgan intizomni tark etdik. Bu Motivatorlarni ko‘payishiga olib keldi.

Motivatsiya chaqmoqqa o‘xshaydi – u birdaniga paydo bo‘ladi, ko‘p energiya beradi va hamma narsani yoritadi. Lekin u bir zumda o‘tib ketadi va ortidan yana qorong‘ulik qoladi. Intizom esa shamga o‘xshaydi – uning nuri kuchli bo‘lmasligi mumkin, lekin u tinmay yonadi. U sizni uzoq muddatli yo‘lingizda doimiy ravishda olg‘a boshlaydi. Sizga bir lahzalik porlash kerakmi yoki uzoq muddatli yorug‘lik?

“Phoenix project” kitobida yangi CTO xatolarini o‘rganish uchun mutaxassisga boradi. Fikrlar orasida shu fikr ham bor edi:

Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdi-ki, kuniga 5 daqiqa shug‘ullanish haftada bir 3 soat shug‘ullanishdan yaxshiroq.

Nega?
Chunki intizom kichik, doimiy qadamlardan iborat. Aynan shu kichik harakatlar, kichik g‘alabalar bizga maqsadimizga yetishish uchun barqaror zamin yaratadi. G‘arbdagi ko‘plab muvaffaqiyatli insonlar aynan shu tamoyilga amal qilishadi: ular hasharlar uyushtirmaydi, ular har kuni oz-ozdan o‘z vazifalarini bajarib borishadi.

Niyatim kimnidir tanqid qilish emas.

Niyatim - esdan chiqib borayotgan intizomimizni qayta tiklashga chaqirish.

Shunday ekan, o‘zimizga bir savol beraylik: bizga bir lahzalik chaqmoq kerakmi yoki hayotimizni nurga to‘ldiruvchi doimiy sham?

03.09.2025 London
@DrAlgorith

O'zbekistonda Ilk Bor

🎶💻 Informatika O'qituvchilariga Amaliy Seminar

Noodatiy va ijdoiy ta'lim yondashuvi:
Musiqa orqali JavaScript yoki Python dasturlash tillarini talabalarga o‘rgating! 🎵➡️👨‍💻

AQSh'da faoliyat ko'rsatayotgan, turli texnologiya kompanyialari bilan ishlagan, raqamli media fanlar doktori unvonli xalqaro mutaxassisdan o'rganish imkoniyati.

📅 Sana: 25–26 sentyabr
📍 Manzil: Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
💡 Ishtirok etish bepul, lekin o'rinlar soni cheklangan!

🔗 Batafsil ma’lumot va anketa: www.ijodiydasturlash.uz

🤝 Hamkor va homiylar:

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti — tuit.uz
Chevening — chevening.org
EarSketch — earsketch.gatech.edu

🚀 Innovatsion ta’lim imkoniyatini qo‘ldan boy bermang!

@paiziev24

Dasturlash va Informatika yanada oson!

Sanjar juda zoʻr loyiha qilgan.

Oʻzi AQShda yashasa ham oʻzbek yoshlari Informatika va dasturlash sohasini oson oʻrganish uchun harakat qildi.

Seminarda qatnashishni tavsiya qilaman.

Maktabda informatika fanini oʻqitayotgan faol ustozlar boʻlsa, ularga ham foydali boʻladi.

Aytgancha, tanish-bilish (Networking) qilish esdan chiqmasin.

📅 Sana: 25–26 sentyabr
🔗 Batafsil ma’lumot va anketa: www.ijodiydasturlash.uz

05.09.2025 London
@DrAlgorithm

Assalomu alaykum do‘stlar!

Tajribasi katta ustoz dasturchimiz meni mehmonga chaqirdilar. Juda xursand bo‘ldim.

Yoshlarimizda dasturlashga qiziqish katta. Hard-skill bo‘yicha juda kuchli bo‘lib ketishmoqda.

Endi Dinozavrlar ham uyg‘onib, yangilik yaratish vaqti kelgan shekilli.

Shanba kuni ko‘raylik, yangi uslub qanday bo‘lar ekan?

Mehmonda ko‘rishguncha!

09.09.2025 London
@DrAlgorithm

“IT va Olam” kelajakka yoʻl

Texnologiya kelajakka oʻz ta’sirini oʻtkazishni boshlamoqda. Siz ham IT sohasiga qiziqsangiz, sizni qiziqarli va bilimlarga boy vebinarga taklif qilamiz!

🔈 Vebinarni Angliyaning @Moneff korxonasida IT Manajer Saidolim Djoʻrayev olib boradi.

Bunda siz:
🔹 IT sohasidagi eng so‘nggi yangiliklar;
🔹 Mutaxassis tajribasi;
🔹 Sizni qiziqtirgan savollarga javob olish imkoniga ega boʻlasiz.

🗓 13-sentabr, 20:00
📍 Format: Online

👉 IT va Olam - kanaliga a'zo bo'ling!

Professional "Yo‘q" deyish

Bilarmidingiz? Rahbaringiz aslida sizdan "Yo‘q" deyishingizni kutadi.

Har bir rahbar o‘z jamoasida "labbaychi", har bir topshiriqqa "xo‘p bo‘ladi" deydigan, savol bermasdan ishga kirishib ketadigan xodimlarni yoqtiradi, - deb o‘ylashadi. Yuzaki qaraganda shunday: kamroq muhokama, tezroq ishga kirishish. Lekin bu muvaffaqiyatsizlikka olib boradi.

Kitobda qiziq gap o‘qib qoldim. Erik ismli qahramon aytgan gapi bor, bu gap har bir rahbar ish stoliga yozib qo‘yishiga arziydi:

"Albatta, siz "Yo‘q" deyishingiz mumkin. Biz sizga fikrlashingiz uchun haq to‘laymiz, shunchaki ishni bajarish uchun emas."

"Of course you can say No. We pay you to think, not to do."


Nima uchun "Ha, xo‘p bo‘ladi"chi xodimlar xavfli?

Tasavvur qiling, men jamoaga yangi bir loyiha ustida ishlashni topshirdim. Dasturchi hech qanday savol bermasdan, darhol kod yozishni boshladi. Ikki haftadan so‘ng u ishni tugatdi. Ammo keyin ma’lum bo‘ladiki:

1. Bu ish boshqa bir modul bilan ziddiyat hosil qilgan.

2. Loyihani yaratishda qo‘llanilgan yondashuv kelajakda katta "texnik qarz" (technical debt) qoldirgan.

3. Aslida, bundan ancha samaraliroq va tezroq yechim mavjud edi, lekin hech kim bu haqda o‘ylab ko‘rmagan.

Natijada nima bo‘ldi?

Vaqt, pul va eng asosiysi - jamoaning ishtiyoqi behuda sarflandi. Agar o‘sha dasturchi yoki jamoa boshida "Yo‘q, bu yondashuv to‘g‘ri emas, chunki..." deb aytganida, biz bu isrofgarchilikning oldini olgan bo‘lardik.

Qanday qilib to‘g‘ri "Yo‘q" deyish mumkin?

"Yo‘q" deyish – bu qo‘pollik yoki bo‘ysunmaslik emas. Bu – professional mas’uliyat. Muhimi, buni to‘g‘ri yetkazib bera olish.

1. "Yo‘q, chunki..." formulasidan foydalaning.
Shunchaki "yo‘q, qilolmayman" demang. Sababini aniq va raqamlarga asoslanib tushuntiring.

Salbiy: "Yo‘q, bu vazifani bugun qila olmayman."

Ijobiy: "Yo‘q, bu vazifani bugun bajara olmayman, chunki hozirda men A loyihasining muhim qismi ustida ishlayapman. Agar chalg‘isam, ertangi reliz kechikishi mumkin. Bu esa korxonamiz uchun X miqdorida zarar keltirishi ehtimoli bor."

2. Muqobil yechim taklif qiling.
Siz muammoning bir qismi emas, yechimning bir qismi ekanligingizni ko‘rsating.

Salbiy: "Bu funksiyani ikki kunda qo‘shib bo‘lmaydi."

Ijobiy: "Bu funksiyani to‘liq hajmda ikki kunda qo‘shishning imkoni yo‘q. Lekin, biz eng muhim qismini (MVP) ertaga tayyor qilib berishimiz mumkin. Yoki, agar bizga to‘rt kun vaqt berilsa, uni barcha testlardan o‘tkazib, barqaror versiyasini taqdim etamiz. Qaysi biri biz uchun hozir muhimroq?"

3. Ustuvorliklarni (prioritetlarni) aniqlashtiring.

Ba’zida rahbariyat (yoki buyurtmachi) barcha vazifalar birdek muhim deb o‘ylaydi. Sizning vazifangiz - ularga haqiqiy vaziyatni ko‘rsatish.

Savol bering: "Tushundim, bu juda muhim. Hozir men ishlayotgan A va B vazifalar bilan solishtirganda, bu yangi topshiriqning ustuvorligi qanday? Agar buni boshlasam, qaysi birini kechiktirsam bo‘ladi?"


Xulosa

Sizning ishingiz – shunchaki kod yozish, dizayn chizish yoki jadval to‘ldirish emas. Sizning ishingiz - korxonaning umumiy maqsadiga erishish uchun o‘z tajribangiz va aqlingizni ishlatishdir.

Buning ichiga xavflarni oldindan ko‘ra bilish, noto‘g‘ri qarorlarni shubha ostiga olish va yaxshiroq yo‘llarni taklif qilish ham kiradi.

Agar sizga biror vazifa berilsa, bir zum to‘xtang. O‘zingizga savol bering:
* Bu vazifaning asl maqsadi nima?
* Nima uchun aynan shu yo‘l tanlandi?
* Bundan yaxshiroq, tezroq yoki arzonroq yechim yo‘qmi?
* Bu ish kelajakda qanday muammolarga olib kelishi mumkin?

Agar javoblaringiz sizni qoniqtirmasa, o‘z fikringizni aytishdan qo‘rqmang. Asosli dalillar bilan aytilgan "Yo‘q" — bu korxonaga qilingan eng katta yaxshilikdir.

Unutmang, siz shunchaki klaviaturani bosishingiz yoki qog‘ozlarni to‘ldirishingiz uchun oylik olmaysiz. Siz tajribangiz, bilimingiz va eng muhimi - fikrlash qobiliyatingiz uchun haq olasiz.

Shunday ekan, keyingi safar topshiriq olganingizda, o‘ylang.
Agar kerak bo‘lsa, o‘z professional lug‘atingizdagi eng qudratli so‘zni ishlating: "Yo‘q, chunki..."

10.09.2025 London
@DrAlgorithm

Assalomu alaykum do‘stlar!

Bugun nasib qilsa, yangi talqinda AT haqida suhbat quramiz.

Siz bilan XMS (Xohlagan Mavzuda Soʻrang) / AMA (Ask Me Anything) shaklida suhbat qurmagan ekanmiz. Shuni ham biror usul bilan yo‘lga qo‘yishni o‘ylab yurgan edim.

Bugun suhbatda sizning savollar uchun ham vaqt ajratganmiz. Shunday ekan izohlarda savolingizni qoldirsangiz, suhbatda javob berishga harakat qilaman.

Webinarga qo‘shiling. Siz uchun foydali bo‘ladi deb o‘ylayman.


🗓 13-sentabr, 20:00
📍 Shakli: Online

👉 IT va Olam - kanalida

Webinarni 10 daqiqada boshlaymiz 👇
https://www.youtube.com/watch?v=ZPglWdMPYtM

👉 IT va Olam - kanaliga a'zo bo'ling!

StartUp va yoshlar

O‘zbekistonda StartUp qilayotgan yoshlar ko‘paygan. Bu juda yaxshi holat. O‘zining shaxsiy tijorati (biznesi) bo‘lishi juda zo‘r.

Yoshlarimiz tirishqoq, qiyinchilikdan qo‘rqmaydi, ishini oxiriga yetkazishga harakat qiladi. Bu xislatlar hammada ham bor emas. Bersang yeyman, bermasang o‘laman - kayfiyatidan chiqib olganimiz quvonarli holat.

Ammo bitta "Lekin"imiz bor.

StartUp qilish qoidalari va talablari bor. Buni ko‘pgina markazlar o‘rgatib kelmoqda. Masalan, StartUp Garage. Yangi boshlayotganlarga yo‘l xaritasi (Roadmap) berib, har bir bosqichni tushuntirib kelishmoqda. Bu fundamental bilim va busiz ish yurishi qiyin.

Hatto yaqinda StartUp Garage o‘zining yopiq eco-tizimini hamma uchun ochdi (Founders Community). Endi hamma tekinga a’zo bo‘lishi mumkin. StartUp asoslarini o‘rganishi, tanish-bilish orttirishi mumkin.

Meni o‘ylantirgan narsa esa, yoshlarning ish yuritishi.

O‘zini CEO deb bilgan StartUpchilar, g‘oyadan boshqa ish qilmagan. Menga ham ko‘p yozishadi. 2-3 asoschi bilan suhbat qilib koʻrdim, gaplari qiziq:

- Oka, manga CTO kerak-de.
- Nima uchun?
- Shu man o‘ylagan narsani yasab beradi. Hammasini o‘zi boshqaradi. TZ yozishdan bozorga kirishgacha qilib beradi.

Yoki:
- CTO misiz? Manga CTO kerak. Kompyuterga aloqador loyiha o‘ylaganman. Shuni qilib berish kerak.

G‘oya borligi yaxshi, g‘oya hammada bor.

Shu g‘oyani tushuntirib bera olish, uni amalga oshirish uchun qadamlarni yozib chiqish, shu qadamlarni bajarish uchun harakatni boshlash, har kuni g‘oyani loyihaga aylantirish ustida ishlash hammaning ham qo‘lidan kelmas ekan.

Hurmatli StartUp asoschilari:

- Agar StartUpʼingiz hali g‘oya shaklida bo‘lsa, iltimos, StartUp qurish asoslarini o‘rganing.

- IT mutaxassisi qilib beradi, men shuni ustida biznes qilaman, - degan fikrdan qayting.

- G‘oyamni yasayman, sarmoya (investitsiya) olaman va sotaman, - deb kichik fikrlamang.

G‘oya bormi? BIror muammoni hal qiladimi? Raqobat qila olasizmi? Ko‘lami katta emasmi? Tez bozorga kira olasizmi? O‘zi umuman bozorga kirish imkoni bormi?

kabi savollarga javob topib qo‘ying.

Nazariy asosini bilmasdan ish boshlasangiz 90/10 ning 90 tomonida bo‘lib qolasiz.

StartUp boshlaganingiz zo‘r, to‘xtamang. Parallel nazariy tomonini ham o‘rganing. Biz sizga yordam beramiz. Faqat savollar va taqdimot (pitch)ga yaxshi tayyorlaning. Vaqtni nazorat qiling.

Foydali va asosli StartUpʼlarimiz koʻpayvursin!

15.09.2025 London
@DrAlgorithm

Ta’limdagi o‘zgarishlar yaxshi-mi?

Bizning ta’lim tizimi haqida ko‘p gaplar bo‘lmoqda. Yangi o‘zgarishlar kiritilmoqda. Menga bu aysbergni eslatvordi.

So‘nggi 30 yilda ta’limda kamida 5 ta katta o‘zgarish bo‘ldi. Va "negadir" hammasi muvaffaqiyatli emas. Rejalashtirilgan demoqchi bo‘laman, lekin uyushtirilganga o‘xshaydi.

Kitob muqovasi sotuvchi oshiradi, lekin mag‘zi kabi ko‘p emas.

Ta’limda o‘qitish manbalari (darslik, qo‘llanma kabi) ustida ishlamas ekanmiz, yangi bino qursak ham, yillar sonini sanasak ham natija yaxshilashmaydi.

Bir vaqtlar ta’limda yurganim uchun hozir ham ko‘p kuzatib turaman. Yaxshi tavsiya berayotgan ustozlar bor. Negadir eshitgimiz kelmaydi. Ota-onalar ham eshitmaydi. Vaholanki....

Muammo ustozlarda emas. Muammo ularga qo‘yilgan talablarda.

* Alifbo almashdi.
* Baholash tizimi 4 marta almashdi. (Ball, baho, ball+, Ball Pro Max)
* Maktab turi almashdi. (Bog‘cha, boshlang‘ich, katta sinf, kollej, litsey, gimnaziya)
* Universitetni aytmasa ham bo‘ladi. (Oliy ma’lumot, Tugallanmagan "chala" oliy, Oliy (magistr), Nomzod+Doktor -> PhD, keyin DSc, Akademiklar esa, rahmatli bo‘lib ketishdi)

Sizning ham asabingiz buzildimi?

- Muammoni hamma biladi, yechimdan gapir, yechimdan, - deysizmi?

20 yil avval chet davlatidagi ta’lim vazirligida bo‘lgan edim. Malaka oshirish maqsadida borgan edim. Biz uchun qo‘llash mumkin bo‘lgan juda ko‘p foydali ma’lumotlar olganman.

Ta’lim vazirligi ichida har bir fan bo‘yicha kafedralar bor. Matematika, fizika, tarix, Ingliz tili va boshqalar.

Har bir kafedra o‘zining faniga ixtisoslashgan. U yerda maktabda dars berib, natijaga erishgan ustozlar ishlaydi. Chekka hududdan bo‘lsa ham markazga ko‘chirib o‘tkazishadi. 3-4 yillik shartnoma tuziladi. Keyin yana maktabiga qaytib ketadi.

Vazirlikda yaqin yashaydigan odam emas, fanni yaxshi biladigan ustoz ishlashi kerak.

Har yili yangi kitob chiqadi. Har yili!

- Darslik kitobi, o‘quvchi uchun.
- Dars berish qo‘llanma kitobi, dars beruvchi ustoz uchun.
- Imtihon savollari, yil davomida olinadigan barcha katta va kichik imtihon, so‘rovnoma, olimpiadalar.
- Tarqatma materiallar, veb saytlar, multimedia va boshqalar.

Kitob yozish qiyin. Chiroyli kitob chiqarish yanada qiyin.

Shu sababli vazirlik ichida:
- Dizaynerlar ishlaydi. Ustozlar bergan kitobni dizayn qilishadi.
- Nashriyoti bor. Barcha kitoblar shu yerda chop etiladi.

Faraz qiling, fizika kafedrasi kitob tayyorladi. Dizaynerlar uni dizayn qiladi. Nashriyot 1-2 dona rosmana kitob chop etadi. Keyin fizika ustozlari kitobni tekshirib, xatolari ustida ishlashadi.

Masalan, "A nuqtadan, B nuqtaga obyekt 120km/soat tezligida yo‘lga chiqdi...."
Dizayner olmaxon chizib qo‘ydi. Fizika ustoz uni poyezdga almashtiradi.

Til kafedrasi yiliga o‘nlab kitoblarni o‘z tiliga tarjima qildiradi. Tashqi tarjimonlardan foydalanadi.

Bu tizimda kimga maza?

- Vazirlikdagi fan ustoziga. O‘zini fanidan maza qilib kitob yozadi.

- Maktab o‘qituvchisiga. Material tayyor, qanday dars o‘tish tayyor, imtihon savollari tayyor, tarqatma material va uy ishi ham tayyor. Dam olib dars o‘tadi. Charchab emas.

- Vazirlik va rahbarlarga ham yaxshi. Rostdan ham ta’lim sifati oshadi.

Xulosam

Bizga o‘qitish manbalarini yasab beradigan ustozlar kerak. Ularga yaxshi sharoit yasab berish kerak. 100 kishiga yaxshi sharoit tayyorlasak, ular 10,000 ta maktab, 100,000 o‘qituvchi uchun tayyor qo‘llanma beradi. Shunda biz ta’limni rivojlanishiga hissa qo‘lgan bo‘lamiz.

Xorij tajribasini o‘rganaylik, o‘zimizning fidoyi ustozlarimizni hamkorlikka chaqiraylik, ta’limni rivojlantirish osonroq bo‘ladi.

Nasib qilsa, aynan shu 100 ta ustoz 40-50 mln dan oylik oladi.

Kuningiz xayrli o‘tsin. Ta’limdagi o‘zgarish (reformalar) uning rostdan ham rivojlanishiga hissa qo‘shsin.

17.09.2025 London
@DrAlgorithm