Oʻzbek dasturchiga "qiyin"

Endi ish topib, 3 kishilik dasturchilar korxonasida ish boshlasang-da, odamlar Scrum master, PM, DevOps deb boshingni qotirsa qizziq boʻlarkan...

Katta korxonalar Cloudʼga oʻtib ketgan, sen esa hali ham bash script yozishga vaqting yoʻq. FTPda oʻtirib file tashlaysan, git nima ekanini Team Leadʼman deb aytadigan bola ham bilmasa, aytgancha u oʻzi sandan atigi 1 oy oldin ishga kelgan...

AI ishimizni olib qoʻyadi deb yurgan paytda, xatto ChatGptʼdan roʻyxatdan oʻtmagan boʻlsang...

Tanish xolatmi?

Oʻylab qarasam, sodda narsalar koʻp. Biz ular haqida eshitmaganimiz uchun ishlatmaymiz.

Yanayam qizzigʻini etimi?

Dasturchilar ishlatishni boshlagan dasturlarni oddiy odamlar kundalik hayotida ishlatib yuribdi

- desam hafa boʻlmaysizmi?

Bu gaplar bir necha yildan beri aqlimni olgan, nahotki sodda narsalarni ishlatishni hammaga oʻrgatib boʻlmasa?

Nima deb oʻylaysiz, gaplarimda asos yoki foyda bormi?

@DrAlgorithm

Doiradan tashqariga chiqish

Hamma ko`ringan narsa ham siz o`ylagandek bo`lavermaydi.

Ba'zida oddiy ko`ringan narsalar aslida boshqacha bo`lishi mumkin bo`lishi mumkin.
Buni doim yodda tutgan yaxshi.

Think out of the box.

@DrAlgorithm

Bitta ozgaruvchi X berilgan.

Agar faqat bitta silk (for, while, loop ixtiyoriy bittasi) ishlatish mumkin bolsa, print(x) ni ishlatib, ekranga cheksiz 10101010.... chiqara olasizmi?

while true
... // 1 ta amal/command
print(x)

Maktab davrida berishgan edi shu savolni. Javobini eshitib, rosa hayron qolgan edim. Kimdur topsa, voqeani etib beraman.

@DrAlgorithm

Savol javobini juda ko`p usullar bilan topa oldingiz.

Endi biroz murakkab qilsak.

Ekranga 2 va 5 raqamlari ketma-ketligini chiqarishimiz kerak. Qanday qilsak bo`ladi?

@DrAlgorithm

Talaba va mardikor

Talabalik davrida universitetimiz yonida Talaba kafesi boʻlar edi. Taomlari mazali va arzon edi. Faqat bitta tovuqli kotlet biroz qimmat boʻlardi. Stipendiya olganda tatib koʻrardik.

Eng qizzigʻi professor oʻqituvchilar, rektorat xodimlari va talabalar bitta xonada ovqatlanar edi. Koʻpincha yoningizda oʻtirgan odam qoʻshni fakultet professori yoki dekani ekanini bilmay qolar edingiz. Man uchun bu oddiy xolat boʻlgan, toki boshqa universitetda alohida xona tashkil etilganini koʻrmagunimcha. Mayli, u alohida hikoya.

Bir kuni tushlik qilgani kirsam, ikki professor-oʻqituvchi suhbatlarini eshitdim. Mavzu: Mardikorlik qilayotgan talabar uchun tizim qilib, domlalar ehtiyoji boʻlsa ular murojaat qila olishi.

Kursdoshlarimdan baʼzilar mardikorlik qilishini eshitganim uchun mavzu qizziq boʻldi. Mijoz kutib sovuqda turganidan koʻra tizimdan ish topish juda zoʻr gʻoya. Keyin domlalar uyida ishonchli odam ishlatadi va vazifalar yelgilroq boʻladi.

Ammo, suhbatdosh domlalar bu gʻoyani maʼqullashmadi. Sababi, agar biror bitta domla talaba haqqini suisteʼmol qilsa, masalan tekinga ishlatsa, domla-talaba udumiga putur yetadi. Poraxoʻrlik usuli (instrumental)ga aylanib qolishi mumkin.

Talaba uchun mardikorlik juda zoʻr ish. Hayotga orgatadi. Jismoniy mehnat qiyinroq ekanini his qilib, ilm olishga gayrati oshadi. Ertaga ishsiz qolganida ham qiynalmaydi. Yigit kishiga 40 xunar oz ekanini oʻrganadigan joy.

Oʻylab qarasam, 20 yil oldin hayot ancha sodda boʻlgan ekan. Ishingizga va kasbingizga baraka bersin.

@DrAlgorithm

Wherever you go, Mommy and Daddy are right behind you.
~ Etienne de Bruin

Qayerda boʻlma, ota va onang sening yoningda.

Yutuqlarga erishganingda, oʻqishda baholaring koʻtarilganida, ishingga baraka kirganida, puling koʻpayganda, shaxsiy biznes ochganigda, uy sotib olganingda... bilging-ki barchasi ota-onang duosi bilan.

Ustunim otam, jannatim onam.

Agar ishing yurishmayotgan boʻlsa, toʻgʻrilash mumkin.

Juda yengil amal, ertalab ishga ketishdan oldin:
- ota-onang duosini ol
- farzandingni duo qil.

Qarang, bu gaplarni gʻarblik IT direktori ham bilar va qoʻllar ekan.

@DrAlgorithm

Ertaga 2 ta zo`r tadbir bor:

1. UzGeeks DevOps meetup
2. Job&Edu fest 2024

Afsus bora olmas ekanman.
Lekin aniq bilaman, siz kutmagan korxona qatnashadi.

@DrAlgorithm

UzGeeks DevOps tadbiri

Bunaqangi raqamlarni ko`rib, ba'zilar qo`rqib ketsa kerak. Nega buncha ko`p son va grafiklar deb.

Aynan shu sonlar va o`zgarishlar biznesning qanchalik foydali bo`layotganini hisoblashga yordam beradi.

Bir vaqtlar loyiha ko`rgan edim.
StarUp qilishgan va asosiy imkoniyatligi boshqa bir websitega bog`liq. Odam soni ko`payib, pul tushumi ko`paygan. Ammo foyda kattalashmagan. Aksincha, zararga kirishni boshlashgan.
Sababi esa, bular pul to`lab ishlatadigan xizmat (website) API uchun narxini oshirgani bo`lgan.

Bir tomondan minglab odamlarni u loyihasiz qoldira olmaysiz. Ikkinchi tomondan ziyonga ishlayapsiz.

Shunga puxta reja qilish, oldindan hisoblab ko`rish, ziyon qilmaydi - aksincha, foyda keltiradi.

Boshlasammikan - boshlamasammikan?

Tadbirlar yaxshi o`tsin, ko`proq qatnashib yurilik.

@DrAlgorithm

Figma uchun imloni xatolarni tekshiruvchi SpellCheck plaginining daromadi oyiga $380 ga yetdi.

Startup shunday boʻlsinki:
- odamlarni muammolarini hal qilsin.

@botirziyatov

1. Figma plugin qanday qilinishini o`rganamiz.
2. O`zbek tilidagi Imlo tekshirish tizimlaridan biriga ulanamiz. (ular birnechta)
3. Plugin yasab, bozorga kirib ko`ramiz.

Oyiga $10 topamiz + Server harajati $20 bo`ladi. = -$10/oyiga 😐

Bizga qilish biroz qiyin ekan. Lekin portfolio uchun qilaman deganlar uchun qizziq g`oya ekan.

@DrAlgorithm

Kattalar ham oʻyin oʻynaydi

Metroda ketayotib, katta odam oʻyin oʻynayotganini koʻrdim. Hamma yaxshi gumonda boʻlishi kerak deyilganidek hayolimga kelgan oʻylar:

1. Strategiya oʻynayotgan boʻlsa kerak. Iqtisodiyot, moliya, xalqaro aloqalar va xalqni boshqarish uchun zoʻr simulyayor. 1996 yillar men ham oʻynardim. Miyyani qizdirib yuboradi bagʻzida.

2. Bu tester boʻlsa kerak. Oʻyin ishlab chiqarishda QA (testerlar) koʻp kerak.

3. Ishdan charchab qaytmoqda. Biroz miyyaga dam berish kerak.

Albatta bular hammasi vaqtni zoya ketgazish kabi / koʻrinadi.

Sizda yana qanday oʻylar (variant) bor?

Izohlarda muhokama qilamiz.

@DrAlgorithm

CTO boʻlmoqchiman

Shaxsiy xabar orqali bir yosh hamkasbimiz (dasturchi demoqchiman) aloqaga chiqib qoldilar. Tanishib online video suhbat qildik.

P.S. Uzr, post juda uzun. Qisqa qilishga harakat qildim.

Oʻzlari Frontendda ishlar ekanlar. Kelajakda CTO boʻlish niyatlari bor ekan. Hech oʻylab koʻrmagan ekanman, reja asosida CTO boʻlish mumkinmi? CTO kurslari bor, ular CTOlar uchun deb oʻylar edim. Chunki koʻpchilik kutilmaganda guruh sardori (Team lead) yoki IT direktor (CTO) etib tayinlanadi. Koʻpincha oʻzidan soʻrab ham oʻtirishmaydi. Bu yigitimiz bilan suhbatlashib ba`zi fikrlar keldi. Shular bilan oʻrtoqlashmoqchiman.

Mavzu: CTO boʻlish.

@DrAlgorithm

CTO boʻlmoqchiman

Shaxsiy xabar orqali bir yosh hamkasbimiz (dasturchi demoqchiman) aloqaga chiqib qoldilar. Tanishib online video suhbat qildik.

P.S. Uzr, post juda uzun. Qisqa qilishga harakat qildim.

Oʻzlari Frontendda ishlar ekanlar. Kelajakda CTO boʻlish niyatlari bor ekan. Hech oʻylab koʻrmagan ekanman, reja asosida CTO boʻlish mumkinmi? CTO kurslari bor, ular CTOlar uchun deb oʻylar edim. Chunki koʻpchilik kutilmaganda guruh sardori (Team lead) yoki IT direktor (CTO) etib tayinlanadi. Koʻpincha oʻzidan soʻrab ham oʻtirishmaydi. Bu yigitimiz bilan suhbatlashib ba`zi fikrlar keldi. Shular bilan oʻrtoqlashmoqchiman.


Mavzu: CTO boʻlish.

1. Dasturchi odam CTO boʻlgani yaxshimi yoki texnik boʻlmagan odammi?
Bu savolni koʻp oʻylaganman. Mening fikrim, texnik odam CTO boʻlishga moslashishi tezroq. Oʻrganadigan narsasi koʻp boʻladi. Odamlar bilan ishlash, moliyani rejalashtirish, oʻzidan aqlliroq odamlar bilan ishlash va boshqalar.

2. Asosiysi masala "Qanday qilib?" savolini "Nima uchun?" ga almashtirishi kerak. Chunki ixtiyoriy masalani texnik jihatdan yechish mumkin ekanini biladi. Yechim aslida kerakmi? Shuni aniqlashi va his qilishni oʻrganishi kerak.

3. Biror yoʻnalish (stack) da ishlab koʻrdingiz deylik (Backend, Frontend, Mobile), ishlash sizga yoqmayapti yoki eplay olmayapsiz yoki matematika pand bermoqda. Kelajakda qayerda boʻlishingizni tasavvur qila olmayapsiz. Nima qilsangiz boʻladi?
Bu holatda sizga boshqa yoʻnalishlar bor ekanini eslatgan boʻlar edim. Masalan,
* DevOps - serverlarga mahsulotni chiqarish, sozlamalar bilan ishlash va boshqalar - Frontend va Backendda ishlagan odam osonlikcha DevOpsga oʻta oladi.
* Security officer - havfsizlik mutaxassisi - xodimlar uchun tizimlarga huquqni sozlash (access management), boʻlinma va guruhlarni shakllantirish (org. chart), qurilmalarni boshqarish (MDM), kiber hujumlardan himoyalash (pentest, antimalware, antifishing) va boshqalar.
* Information officer - boshqa biznes boʻlimlar (operation team) bilan tizimlarni joriy qilish, biznes jarayonlarni toʻgʻri yoʻlga qoʻyilishini nazorat qilish, IT jarayonlar boʻyicha huquqiy hujjat (policy and procedure) ishlab chiqish, tizimlardan foydalanishni oʻrgatish (training), hujjat va qoʻllanmalar ishlab chiqish (documentation and tutorial) va boshqalar.

4. Agar matemakam yaxshi boʻlsa, qayerga qarab harakat qilsam yaxshiroq?
Analitika va fikrlashni doim rivojlantirib borish orqali Arxitektorlikka harakat qilsangiz boʻladi. Turli tizimlarni ishlab chiqishda sizda aniq struktura orqali ishlash, tizimni mustaxkam qilish, turli jarayonlarda oʻziga hos yondashuvlar qilishni amaliyotda qoʻllashingiz kerak. Shunda 7-10 yilsa arxitektor boʻla olasiz.
U kim? Yangi tizim ishlab chiqilayotganda qaysi texnologiya (stack) tanlanishi, qaysi framework'lardan foydalanishdan tortib, qanday qilib tekshirish va serverga qoʻyishgacha boʻlgan jarayonlarni nazorat qiladi. Oʻzi kod yozmaydi yoki kam yozadi. Lekin koʻproq boshqa boʻlinmalar bilan gaplashadi va masalaning mohiyatiga yetishga harakat qiladi.

5. Har bir dasturchi, u qaysi texnologiya (stack)da boʻlishidan qat'iy nazar oʻziga Hayot yoʻlini chizib olishi kerak. 10 yil, 15 yil faqat bitta texnologiyada qoladimi yoki davomli almashtirib turadimi? Dasturchi boʻlib umrini oxirigacha ishlay oladimi yoki katta boʻlganida boshqa sohaga oʻtib ketadimi?
Bu savollarning javobini hozir bilmasligingiz mumkin. Lekin kamida 15 yilga reja qilish uchun harakat qilsangiz, sizda 5 yillik reja paydo boʻladi. Bu esa keyinchalik qayerda va qanday ishlashingiz, zerikib, oʻz sohangizdan sovib qolmasligingiz, oilaviy hayotingizga koʻproq vaqt ajrata olishingiz kabi masalalarga yechim boʻladi.

Xulosa.

1. Sizdan CTO chiqadi.
2. Doim texnik yechimi bor.
3. Boshqa yoʻnalishlar koʻp.
4. Matematika, analitika, arxitektura.
5. Hayot yoʻlini ishlab chiqish kerak.

Reja asosida CTO yoki Arxitektor boʻlish mumkin. Buni talabalik davridan boshlasa yaxshiroq. Rejani katta qoʻyish kerak. Lekin kichik qadamlar bilan natijaga erishish kerak.

Vaqtingizga rozi boʻling.

@DrAlgorithm

Rejani kattaroq oling

Faraz qiling sizni IT manager (CTO) sifatida ishga olishmoqchi. Sizning yordamingizda korxonani $2mlnʼdan $10mlnʼga olib chiqishmoqchi. Sizni ishga olish uchun suhbat (interview) qilishmoqda. Sizning harakatingiz va soʻzingiz:

- Yaxshi, men shu yerda ekanman, texnologiya sizning oʻsishingiz uchun toʻgʻri ishlashini taʼminlayman, - deb aytishingiz mumkin.

Lekin bu gapni kichik CTO gapirsa yarashadi. Senior CTO bunday deydi:

- Demak, men sizni $2mlnʼdan $10mlnʼga olib chiqishga yordam beruvchi CTOman.

Maqsad korxonaning C-daraja odami boʻlmoqchimisiz? Unda marhamat Imkoniyat va Masʼuliyatni birga qabul qiling. CEO siz bilan birga korxonani kattalashtirishini oʻzingiz his qiling va unga ham his qildiring.

(CTO in 100days: 3-kun)

@DrAlgorithm #cto

Masʼuliyat

Qaror biznes uchun foydali yoki zararli boʻlganini aniqlashga qancha koʻp vaqt ketsa, bu qarorlarni qabul qiladigan odamdan shunchalik koʻp ishonch talab etiladi.

The longer it takes to reveal whether a decision is good or bad for the business, the more trust is required in the people making those decisions.

(CTO in 100 days: 4-kun)

@DrAlgorithm #cto