Assalomu alaykum,

Bugun javoblarni berishni davom etaman. Kechroq esa murakkabroq savol qoʻyishga harakat qilaman.

Oʻzi murakkab savollarni izlasangiz, sodda yozilgan va yechimiga odamni chalgʻitadigan savollar chiqadi. Masalan:

Tennis koptogi va roketkasi £1.10 turadi. Agar roketka koptokdan £1 qimmat boʻlsa, koptok narxi qancha?

Koʻp oʻylamay bittada javob bersangiz odatda xato javob bergan boʻlasiz. Tekshirib koʻrishsa aynan shu savolda koʻpchilik adashgan.

Savolni iqtisodchi olim oʻylab topgan. Shu sababli odam psixologiyasini yaxshi ishlatgan.

Man javoblarni berguncha miyyani qizdirib turamizmi?

https://t.me/DrAlgorithm/359

Kalit - javobi

Bu yerda kiber xavfsizlik boʻyicha boshlangʻich bilimingizni sinab koʻrdik. Son, tartib va harf kabi tushunchalar moslashuvi haqida edi savol.

Sodda qilib aytganda, har bir harf ustidagi sonni tartib raqam deb olsak.
123456789 ga mos harflarni qoʻyib chiqamiz. Natija:

123456789
MUSTAHKAM

chiqadi.

Javobni topgan va bot orqali yurtdoshlarimizga rahmat deb qolaman.

https://t.me/DrAlgorithm/360

Shoshqaloq soat - javob

Bir chekkadan bizda bor maʼlumotlarni yozib chiqamiz.
* 00:00 da soat toʻgʻri ishlayotgan edi.
* Har soatda 12 daqiqa oldinga oʻtib ketadi
* Soat 22:00 ni koʻrsatmoqda
* 4 soat avval toʻxtagan

Agar har soatda 12 daqiqa oldinga oʻtib ketadigan boʻlsa, 60 daqiqada 72 daqiqani koʻrsatadi.
Agar 22 soat koʻrsatayotgan boʻlsa, 22*60=1,320 daqiqa.
Soatni aniqlaymiz, 1,320/72=18.33.
Demak 18 soat oʻtibdi, 0.33*60=20 daqiqa.
Natijada soat 18:20 ni koʻrsatauotganini chiqardik.
Endi, agar soat 4 soat avval toʻxtagan boʻlsa, hozir soat 22:20 ekan.

Topganlar koʻp boʻldi.

https://t.me/DrAlgorithm/361

Hafta yakuni

Hafta yakunida biroz dam olib, miyyani kundalik hayotdan chalg`itib olgan ma'qul. Shunday emasmi?

Bugun sizga kundalik savollarimizdan ko`ra biroz murakkab, miyyani ko`proq ishlatadigan savol bermoqchimiz. O`ylaymanki sizga ma'qul keladi.

Savol qizziq bo`lsa, do`stlaringizga ham ulashishingiz mumkin.

https://t.me/DrAlgorithm/362

Antiqa sudoku

Koʻpchilik uchun Sudoku oʻyini tanish. Uni 3,4,5 yulduzchalik qiyin boshqotirmalarini ham koʻp yechib koʻrgansiz. Keling endi rostakam qiyin Sudoku yechimini izlab koʻramiz. 

Demak sizga 9x9 lik kvadrat berilgan. Ichida siniq chiziqlar bilan ma'lum sohalar ham ajratilgan. Har bir sohaning chap-ust tomonida son yozilgan. 

Endi, har bir katakka 1 dan 9 gacha raqamlarni shunday joylashtiring-ki. Raqamlar har bir qatorda, ustunda, qalin ajratilgan 3x3 katakda va siniq chiziq sohalarida takrorlanmasin. Siniq chiziq bilan ajratilgan sohalardagi kataklar raqamlari yigindisi shu sohaga yozilgan songa teng boʻlsin

Qani boshladik!

Savol javobini bilib qolsangiz, izohlarga yozmang. @DrAlgorithmBot ga javobingizni yozsangiz, sizga tekshirib beradi. 

Savol raqami: 31112

Javobini esa, kelasi hafta yakshanba kuni e'lon qilaman. 

Kuningiz maroqli otsin!

https://t.me/DrAlgorithm/363

Rasm xira ochilsa, bu file dan foydalansangiz bo`ladi.

Savol javobini bilib qolsangiz, izohlarga yozmang. @DrAlgorithmBot ga javobingizni yozsangiz, sizga tekshirib beradi.

Savol raqami: 31112

https://t.me/DrAlgorithm/364

Assalomu alaykum,

Boshlangan haftangiz barakali bo`lsin!

Yakshanba kuni berilgan savol biroz murakkab chiqib qoldi shekilli. Ko`pchilik urinib ko`rishganini ham yozishmadi. Nasib qilsa, hafta davomida yechimlarga yetib qolarmiz.

Bugun ishni maroqli davom ettirish uchun esa, soddaroq savol bermoqchiman.

Jon Londondan Mumbai ga tijorat safari bilan bordi. Har safar kelganida soatini teskari (tepadan pastga) qilib taqib oladi. Savol, nima uchun?

Yordam: Jon elektron soatlarni hush ko`rmaydi. Shunga analoq soat taqishni yoqtiradi.

Kuningiz hayirli bo`lsin!

Savol raqami: 31113

https://t.me/DrAlgorithm/365

Assalomu alaykum

Ustozim Qudrat og'a Youtube platformasida bepul videodarslar qilayotgan ekan.

Java dasturlashga kirish. Foundation.

Java Game development

Ustozda tajriba juda katta.

Qaysi birini o'rganay deb ko'p yozishadi.
Ochiqcha aytaman, o'zimni jiyanim ham dasturlashni o'rganishni boshladi. Unga ham ikkitasidan birini tanla dedim.

PHP yoki Java

Javani tanladi.
Jiyan bu postni o'qisa tasdiqlaydi.

PS: Ushbu videoda man va do'stim haqida gapirib ketgan ekan. Mani qo'llab quvvatlagan yaqinlarimni hammasini umrbod duo qilaman.

OpenAI da burilish.

OpenAI asoschisi OpenAI ni tark etdi.

OpenAI (ChatGPT nomi mashhurroq) blogida eʼlon qilinishicha.

CEO Sam Altman ishdan olindi. Bu qarorga direktorlar kengashi kelgan. Vaqtincha endi CEO (bosh rahbar) vazifasini Chief technology officer (CTO - bizni tilda Texnik direktor) Mira Murati davom ettiradi.

Texnik korxonalarda shunaqasi ham boʻlib turadi. Koʻochilik bu voqeani Stiv Jobs Appleni tark etgani bilan baholamoqda.

https://t.me/DrAlgorithm/372

Toqqa chiqish

Salim, Mahkam va Aziz birga toqqa chiqadigan bo`lishdi. Har biri turli rangdagi uycha (tent) olib chiqishdi. Bundan tashqari olib ketiladigan narsalarni ham bo`lishib olishdi. 3 kecha tunab qolishadi, shu sababli har biri bittadan ovqat pishiradigan bo`ldi.

* Salim baliq pisharigan bo`ldi.
* Tovuq pishiradigan odam qizil rangli uycha (tent) da yashaydi.
* Mahkam stol va stullarni olib boradi.
* Qovoq va idishlarni olib boradigan odam ko`k uychada yashaydi.
* Azizning uychasi yashil uychadan keyin joylashgan.
* Yashil uychada yashaydigan odam osh pishiradi.
* Aziz o`tin va ko`mir olib boradi.

Yuqoridagi ma'lumotlardan foydalanib, kim qaysi rangli uychada yashadi, nima ovqat pishiradi va o`zi bilan qaysi buyumlarni toqqa olib chiqqanini aniqlay olasizmi?

Savol javobini bilib qolsangiz, izohlarga yozmang. Javobingizni yozib qo`ysangiz, javob chiqqanida tekshira olasiz. 

Savol raqami: 31118

Javobini esa, kelasi hafta e'lon qilaman. 

Kuningiz maroqli otsin!

https://t.me/DrAlgorithm/373

Assalomu alaykum
Boshlangan haftangiz barakali boʻlsin!

Berilgan qisqa savolimizga koʻpchilik toʻgʻri javob berishdi. Javobini etish vaqti keldi deb oʻylayman.

London va Mumbai vaqtlari 5 soat 30 daqiqaga farq qiladi. Agar soatingizni teskari taqib olsangiz aynan 5:30 soat faqt bilan koʻrsatadi.
Shu sababli Jon soatini sozlab oʻtirmay, teskari taqib olardi.

Albatta, biroz noqulaylik bor. Daqiqa mili chap yoki oʻng tomonda boʻlishiga qarab, soat mili biroz siljigan boʻladi.

https://t.me/DrAlgorithm/374

Jarayon qizib bormoqda

1. Asoschi olimni ishdan olishdi. Xodimlar ham ketib qolishni boshladi.
2. Qayta ish joyiga taklif qilishdi. Ishdan ketkazishni taklif qilgan odamni ishdan olishdi.
3. Korxonaga mablag` kiritgan Microsoft hayron qoldi:
3.1. yoki majbur bo`lib, o`zini ichida yangi bo`lim ochib Altmanni chaqirdi.
3.2. yoki oldindan o`ylab, OpenAI ni sotib olgan va Altmanni o`ziga olishni niyat qilgan.
4. Altman orqaga qaytmandi. Endi ishdan ketgan xodimlar bilan alohida korxona ocha oladi, OpenAI2 paydo bo`ladimi?
5. Kimdur AI ni davlatlar nazorat qilishi kerak deganmidi?

Juda ajoyib narsalar bo`lmoqda.

https://t.me/DrAlgorithm/375

Post uzun lekin foydali, aynisa dasturchi bo’lmoqchi yoki farzandini dasturchi qilmoqchi bo’lganlarga.

Dars berib yurgan paytim (dasturlashdan), o’quvchilarning ko’pchiligi dastur tuzishga qiziqardi lekin algoritmlarga kelganda qiynalishardi. Buning asosiy sababi matematikani yo o’qimagan yo o’qitishmagan. Chunki ko’pchiligi oddiy qoldiq nimaligini bilmasdi.

Ikkinchi muammo, dasturchi chiqishi mumkin bo’lgan o’quvchilarda o’quv markazga to’lash imkoni yoki oddiy noutbuki bo’lmasdi.

Uchinchi muammo, 2006-2010-yillar TATU da o’qigan paytim, dasturchi chiqishi mumkin bo’lgan bollar o’qishga kirolmay (harbiy imtiyoz tufayli), qora mehnat qilishga majbur bo’lishgan.

To’rtinchi muammo, hozirgi kunda chet elda yurgan vatandoshlarimizdan dasturlashni o’rganmoqchiman, nimadan boshlay? deb ortiqcha harajat qilib natijaga e’rishmaganidir.

Beshinchi muammo, ko’pchilik ota-onalar manga chiqib, farzandimni dasturchi qilmoqchiman, nimadan boshlasin? deb ko’p savol berishgan. Shu paytlari matematika o’rganib tursin keyin dasturchilikka o’qib oladi deb javob berardimu lekin bu kamlik qilardi. Shu tariqa yuqoridagi muammolarga yechim qidirishni boshladim.

Aslida 2009-yili onlayn dasturlashni o’rgatadigan platforma qilish niyatim bo’lgan, lekin talabalik, yashash, kvartira muammolari bilan bo’lib, pul topishdan ortmaganman.

Niyat, niaytligicha qolmasin deb yaxshigina oylikli ishdan bo’shab (2022-yil mayda), kitob yozishni boshlaganman (2022-iyuldan). Kitobda asosan nazariy bilimlar bo’lib, “Dasturlash 0-qadam: Matematika” deb nomlangan. Kitob maktab o’quvchilari va dasturlashni endi o’rganmoqchi bo’lganlar uchundir.

Kitobda matematik atamalarning C va Python dasturlash tillarida qanday ifodalanishi yoritilgan. Bundan tashqari qiziq faktlar, dastur kodlari, har xil grafiklar va blok sxemalar ham keltirilgan. Qisqa qilib aytgancha 10 marotaba chaynalgan faqat yutish kerak.

Ko’pchilik dasturchilar biladi, dasturlashni nazariy o’rganib bo’lmaydi (xuddi, suzishni kitob o’qib o’rganib bo’lmaganday). Shuni inobatga olib kitobga chambarchast bog’liq bo’lgan https://itboom.uz platformasini ham yaratdim. Ushu platformada kitobdagi mavzuga aloqador qo’shimcha ma’lumotlar va masalalar keltirilgan.

Har bir masalani ikki xil: matematik va dasturiy yo’l bilan ishlash mumkin. Bundanda qizig’i, bitta masalani xohlanacha ishlash mumkin. Chunki tizim har bir masalani dinamik yaratib beradi. Bu esa xohlagancha yoki tushunguncha masala ishlash imkonini beradi.

Eng qulay joyi, dastur tuzib ishga tushirish uchun endi noutbuk kerak emas. Bitta telefonning o’zida ham o’qib ham o’rganib ham matematik va dasturiy masalarni ishlash mumkin. Telefon itboom.uz saytiga kira olsa bo’ldi.

Ushbu qulaylik har qanday vaziyatda dasturlashni o’rganishga imkon beradi.

Yuqoridagi ishlarga 3.500 soatdan ko’p vaqt sarflangan, tashkiliy ishlar bilan bundanda ko’proq. Xarajati ham ancha joyga borib qoldi.

Narxi, hozirda 48 ta turdagi masala va kitobning dastlabki mavzulari mutloq tekinga itboom.uz saytida joylayahtirilgan. O’rganishni hoziroq boshlash imkonini berish uchun.

Qolgan narxlarni https://itboom.uz saytidan ko’rib olsangiz bo’ladi (o’quv markazlarning bir oylik puli ham emas)

Agar shu joygacha o’qigan bo’lsangiz, iltimos, shu postni do’stlaringiz bilan ulashing, zero bitta shu oddiy harakat bilan dasturchilar ko’payishiga hissa qo’shing.

Ruslan Abdullayev(SHRANET)

Ruslan Abdullayev, Sherzod Rahmatovlarni hozirgi "pokoleniya"lar uncha tanimasa kerak. Lekin biz va bizdan oldingilar juda yaxshi tanishadi. "Katta krug". Biz ulardan dasturlashni o'rganganmiz. O'zbekistonning katta dasturchilari hisoblanadi. Ulardan dars olish bizga nasib qilgan.

Jamiyatimiz va yoshlar uchun foydali kitob va sayt ishlab chiqishibdi.

Shu kanalga a'zo bo'lib qo'yamiz: https://t.me/itboomuz