‌
“دست خدا بر سر ماست، خامنه‌ای رهبر ماست”

کهن‌الگوی پدر مقتدر و مقدس در جمهوری اسلامی

پیام همراهان

کارل یونگ، روان‌شناس سوئیسی، مفهوم ناخودآگاه جمعی را معرفی کرد: بخشی از روان که فراتر از تجربه فردی است و شامل الگوها و تصاویر مشترک انسانی می‌شود، مانند پدر، قهرمان، سایه یا منجی. این الگوها، رفتارها و واکنش‌های جمعی را شکل می‌دهند و می‌توانند حتی بدون آگاهی ما، باورها و تصمیم‌های سیاسی و اجتماعی را هدایت کنند.

شعارهای از قبیل «دست خدا بر سر ماست، خامنه‌ای رهبر ماست» نمونه‌ای بارز از فعال شدن کهن‌الگوی پدر مقتدر در جمهوری اسلامی است. رهبر در این شعار نه فقط یک سیاستمدار، بلکه نمادی از پدر فراگیر معرفی می‌شود؛ پدری که امنیت، نظم و بقای جمع را تضمین می‌کند و اطاعت را بر اختیار فردی ارجح می‌داند. نتیجه آن، وابستگی روانی و پذیرش بی‌چون‌وچرای قدرت است.

عبارت «دست خدا بر سر ماست» نیز کهن‌الگوی قدرت الهی و منجی را فعال می‌کند. پیام ناخودآگاه آن این است که مخالفت با رهبر، مخالفت با نظم آسمانی و حتی بقای جامعه است. چنین ترکیبی نقد و پرسشگری را محدود کرده و وابستگی جمعی را تقویت می‌کند.

در عمل، این شعار و کهن‌الگوها باعث می‌شوند جامعه در حالت بقا و اضطراب دائمی قرار گیرد. ترس از تهدیدها یا خطرهای فرضی باعث می‌شود مردم حتی پس از مرگ رهبر یا تغییر شرایط سیاسی، همچنان چرخه اطاعت و استبداد را بازتولید کنند. نمونه‌های تاریخی از دهه‌های اخیر نشان می‌دهند که شعارها و نمادها می‌توانند رفتار و تصمیمات جمعی را بدون منطق یا دلیل روشن هدایت کنند.

شناخت این کهن‌الگوها اولین گام برای ایجاد آگاهی جمعی و تفکر مستقل است. تا زمانی که جامعه به نقش‌های «پدر مقتدر» و «منجی نجات‌دهنده» وابسته باشد، تغییر واقعی در ساختار قدرت دشوار خواهد بود. اما اگر بتوانیم این الگوها را تحلیل و نقد کنیم، فرصت ایجاد نهادسازی، مسئولیت‌پذیری جمعی و گریز از اطاعت کورکورانه فراهم می‌شود.

در نهایت، این یادداشت دعوتی است به نگاهی آگاهانه و انتقادی به شعارها و نمادهایی که روان جمعی را شکل می‌دهند؛ فهم اینکه قدرت چگونه با ناخودآگاه ما بازی می‌کند، نخستین قدم برای تغییر و رشد جامعه است.

#کهن_الگو #یونگ #قدسی_سازی #حکومت_دینی #گفتگو_توانا


@Dialigue1402

توانِ وحدت‌آفرینِ یک رسم سکولار
چرا شب یلدا مهم است؟

یلدا را باید گرامی داشت چرا که بازگشت خورشید، زیبایی شب و شادی را جشن می‌گیرد؛ نه دشمن‌سازی بی‌پایان، کینه‌پرستی، انتقام یا چیزهایی از این دست را. یلدا شبی برای همبستگی، هم‌نشینی و مهربانی است، نه مناسک بیمارگونه‌ای از خودآزاری یا دگرآزاری.

شب یلدا ریشه در آیین‌ها و جهان‌بینی‌های ایران باستان دارد و به احتمال زیاد با باورهای متمرکز بر طبیعت و ستاره‌شناسی پیوند خورده است. مسیر تاریخی این رسم آیینی بسیار جالب توجه است: یلدا به تدریج از چارچوب‌های مذهبی فاصله گرفته و به یک سنت فرهنگی، غیردینی و همگانی تبدیل شده است، و به همین دلیل وحدت‌بخش و دوستی‌آفرین است، نه محلی برای عقده‌گشایی و نفرت.

امروز یلدا (همانند نوروز) جشنی است برای همه. دیندار و غیردیندار، مؤمن و یا دین‌گریز، همه بدون نیاز به اشتراک عقیدتی آن را گرامی می‌دارند. نوروز نیز نمونه‌ای روشن از یک سنت سکولار شده است که دیگر بر اساس ایمان مذهبی برگزار نمی‌شود، و خصلتی فرهنگی و انسانی به خود گرفته است؛ و دقیقا به همین دلیل توانسته قرن‌ها باقی بماند و پیونددهنده انسان‌ها باشد.

آیین‌های فرهنگی سکولار نه نیاز به باور دارند و نه وفاداری ایدئولوژیک می‌طلبند: آن‌ها انتخاب‌های آگاهانه مردمی هستند که زیبایی، زندگی و شادی را گرامی می‌دارند.

یلدا تمرینی اجتماعی برای هم‌زیستی‌اند: نمونه عینی این که همبستگی کاملا امکان‌پذیر است اگر راه آن را یاد بگیریم. درست به همین دلیل است که این نوع مناسک، بستر روانی و فرهنگی لازم برای همزیستی دموکراتیک را فراهم می‌کنند؛ همزیستی‌ای که در آن تفاوت‌ها تحمل می‌شوند، نه سرکوب.

یلدا، در این معنا، فقط یک شب نیست. نمونه‌ای است از این‌که چگونه فرهنگ، وقتی از بند تفرقه‌های اعتقادی رها می‌شود، می‌تواند به زبان مشترک جامعه تبدیل شود.

#یلدا #آیین #باور #سکولار #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
ورق بزنید

۲۰ دسامبر زادروز عزیز نسین، نویسنده‌ای جسور و دین‌ناباور از ترکیه است که با طنز تلخ خود، رنج‌ها و نابرابری‌های جامعه را به چالش کشید.

او با قلمی آزاداندیش و نگاهی انتقادی، مرزهای سنت و عقیده را درنوردید و یادگاری ماندگار از مبارزه برای آزادی و عدالت بر جای گذاشت.

یادش گرامی باد.

مطالعه بیشتر در مورد او در سایت توانا
https://tavaana.org/aziz_nesin/

#عزیز_نسین #خداناباور #دین_ناباور #طنز #aziznesin #گفتگو_توانا


@Dialogue1402