ارباب کیخسرو شاهرخ
نماینده زرتشتیان ایران و پیشرو در اصلاحات اجتماعی قاجار

برای مطالعه متن کامل این شناسه به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:

https://dialog.tavaana.org/arbab_keykhosro_shahrokh/

#گفتگو #رواداری #دین #بهدین #زرتشتی #کیخسرو_شاهرخ
@dialogue1402

آخور یا آخِر؟ مسئله مرجعیت شیعه!

جدایی‌راه قم و نجف در نسبت دین و دولت

پیام همراهان

توصیه اخیر آیت‌الله علی سیستانی مبنی بر پرهیز مؤمنان از اقتدا به امامان جماعتی که از دولت حقوق می‌گیرند، بار دیگر تفاوت نگرش دو حوزه بزرگ شیعه، قم و نجف، را برجسته کرده است. سیستانی این توصیه را نه از باب طعن به عدالت روحانیان حقوق‌بگیر، بلکه برای مصون نگه‌داشتن جایگاه دینی از هرگونه دخالت دولت، امروز یا فردا، طرح می‌کند. این نگاه ادامه سنتی است که در نجف بر استقلال نهادی و مالی روحانیت تأکید می‌کند؛ سنتی که تجربه دخالت دولت‌ها در امور دینی را خطری دائمی برای مرجعیت می‌داند.

در مقابل، ساختار روحانیت در ایران به دلایل تاریخی، فقهی و سیاسی با دولت گره خورده است. از عصر صفویه تا امروز، بسیاری از علما در ایران رابطه‌ای نزدیک با حکومت داشته‌اند و با استقرار جمهوری اسلامی این پیوند نهادمندتر شده است. بودجه سالانه برای امامان جماعت و جمعه، سازمان‌های دینی وابسته به دولت، و نقش سیاسی مکرر خطبه‌ها بر این رابطه مهر تأیید می‌زند. البته نباید این واقعیت پیچیده را به یکسان‌سازی فروکاست: در قم نیز طیف‌هایی وجود دارند که از حکومت فاصله گرفته یا منتقد آن‌اند. اما ساختار کلی حوزه قم با دستگاه سیاسی جمهوری اسلامی پیوندی ناگسستنی پیدا کرده است.

در نجف نیز نمی‌توان از «پرهیز مطلق از سیاست» سخن گفت. سیستانی در مقاطع حساس عراق، از سقوط صدام تا مقابله با داعش و بحران‌های سیاسی اخیر، نقش‌آفرینی داشته است. بااین‌حال، نوع سیاست‌ورزی نجف محتاطانه، غیرنهادی و اخلاق‌محور است؛ سیاست‌ورزی‌ای که برای حفظ فاصله با قدرت طراحی شده، نه برای ادغام شدن در آن.

همین تفاوت در «نوع نسبت با سیاست» است که توصیه اخیر سیستانی را مهم می‌کند. او یادآور می‌شود که رابطه مالی با دولت دیر یا زود استقلال دینی را تهدید می‌کند، حال آن‌که در ایران این رابطه به بخشی از ساختار رسمی روحانیت تبدیل شده است.

در نهایت، مسئله نه یک دوگانه قطعی میان قم و نجف، بلکه پرسشی بنیادی درباره آینده مرجعیت شیعه است:
آیا دین می‌تواند در کنار دولت بایستد و همچنان مستقل بماند، یا استقلال دینی تنها با فاصله‌گذاری سنجیده از قدرت حفظ می‌شود؟

#دین_حکومتی #حکومت_دینی #مرجعیت_شیعه #نجف #قم #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

خشونتی که ھویت را نشانه میرود
✍️اندیشه جعفری
ھانا آرنت میگوید که نظام‌ھای سرکوبگر برای ماندگاری به خلق «بی‌ثباتی دائمی» نیاز دارند؛ بی‌ثباتی‌ای که مردم را از توان کنشگری جمعی دور کند و رابطه آن‌ھا با حقیقت را فرسوده سازد.
در جمھوری اسلامی این منطق را ھر روز می‌بینیم؛ از سرکوب خیابانی و بی‌‌قانونی حساب‌شده تا پروپاگاندا و تلاش برای تخریب نمادھای ھویتی و تاریخی.
در فاصله ٢۵ نوامبر تا ١٠ دسامبر ـ از روز جھانی مبارزه با خشونت علیه زنان تا روز جھانی حقوق بشر ـ این شکاف میان ارزشھای جھانی و واقعیت داخل کشور با وضوح بیشتری خودش را نشان میدھد.
ھمین روزھاست که دوباره یادآور میشویم؛ خشونت فقط ضربه فیزیکی نیست. میتواند خشونت علیه حافظه جمعی، تاریخ، نمادھا و روح جامعه باشد.
ماجرای اخیر برخی چھره‌ھای ھنری نزدیک به حاکمیت ـ از جمله ویدیوھایی که در آن نمادھایی مانند درفش کاویانی یا نقش سرستونھای شیردال ھخامنشی به عنوان «ھدف» یا «سیبل» انتخاب شدند ـ اگرچهشاید در ظاھر یک شوخی یا ژست نمایشی تلقی شود، اما در سطح اجتماعی بی‌ارتباط با یک الگوی دیرپا نیست. الگویی که طی دھه‌ھا تلاش کرده میان »ھویت ایرانی» و «ھویت حکومتی» شکاف بیندازد و نمادھای ایرانی را در جایگاه دشمن یا شی مورد حمله قرار دھد.
این ھمان چیزی است که آرنت از آن به عنوان «تخریب میدان مشترک» یاد میکند؛ جایی که جامعه حتی بر سر ارزش‌ھای بنیادین خود ھم نتواند به توافق برسد.
از نگاه روانکاوانه، چنین کنش‌ھایی اغلب نه از قدرت، بلکه از اضطراب ھویتی ناشی میشوند. وقتی یک نظام سیاسی برای تثبیت خود نیازمند نفی تاریخ و اسطوره‌ھای مشترک مردم باشد، ناخودآگاه فرھنگی‌اش نیز به سمت ھدفگیری نمادھا میرود.
برخورد نمادین با درفش کاویانی یا نقش‌برجسته‌ھای تخت جمشید شبیه نوعی آیین پالایشی» است؛ آیینی که ریشه‌ھایش را میتوان در سنت رجم ـ سنگ‌زدن به نماد شیطان ـ دید.
این رفتار در سطح فردی بیشتر شبیه به «فرافکنی« است؛ حمله به یک شی برای تخلیه تنش ناشی از بحران‌ھایی که درونی و حل نشده باقی مانده‌اند.
چطور میشود که بحران‌ھایی از این دست را نادیده گرفت و یا با آن ھیجان‌زده شد یا خندید یا از کنار آن بی‌تفاوت گذشت؟
وقتی که اضمحلال ذره ذره با چاشنی ھیجان، به جان یک ملت می‌دود.

اما حقیقت این است که نمادھا، بازتاب جمعی حافظه یک ملت ھستند؛ و ھیچ آیینی ـ حتی اگر در پوشش طنز اجرا شود ـ نمی‌تواند آنھا را از دل مردم حذف کند.
ھمانطور که آرنت تاکید میکند، قدرت واقعی در اجبار نیست؛ در حقیقت‌گویی، در مقاومت مدنی، در یادآوری مداوم چیزھایی است که قرار بوده فراموش شوند.
این روزھا، میان ٢۵ نوامبر تا ١٠ دسامبر، ما فقط از خشونت علیه زنان یا حقوق بشر حرف نمی‌زنیم؛ از خشونت علیه ھویت حرف می‌زنیم.
از حقی که ھر انسان دارد تا ریشه‌ھایش را دوست بدارد، تاریخش را بشناسد و نمادھایش را حفظ کند.

و یادآوری می‌کنیم؛ ھیچ حکومتی نمی‌تواند برای ھمیشه میان مردم و خاطره مشترکشان دیوار بکشد.
نور ھمیشه راھی برای عبور پیدا می‌کند.


#هویت #نماد #آئین #گفتگو_توانا

@Dialogue1402