‌
حاکمیت و بحران دائمی
تداوم وضعیت استثنایی در جمهوری اسلامی از منظر جورجو آگامبن


جورجو آگامبن، فیلسوف معاصر ایتالیایی، در ادامه‌ اندیشه‌های فوکو و والتر بنیامین، مفهوم «وضعیت استثنایی» را به‌عنوان یکی از سازوکارهای اصلی قدرت در جهان امروز تحلیل می‌کند.

از نظر او، حاکمان با اعلام شرایط اضطراری، قانون را موقتاً تعلیق می‌کنند تا از آن محافظت کنند، اما همین تعلیق موقتی به‌تدریج به یک وضعیت دائمی بدل می‌شود.

در چنین ساختاری، قدرت سیاسی نه از قانون و رضایت عمومی، بلکه از استمرار بحران و اضطراب تغذیه می‌کند؛ شهروندان در ظاهر درون قانون‌اند، اما در عمل از حقوق حقیقی خویش تهی می‌شوند.

در جمهوری اسلامی ایران، از آغاز انقلاب تا امروز، حکومت به‌طور مداوم خود را در وضعیت استثنایی بازتولید کرده است.

از «جنگ تحمیلی» تا «نفوذ فرهنگی»، از «فتنه» تا «جنگ نرم» و از «بحران حجاب» تا «تحریم اقتصادی»، گفتمان رسمی همواره بر وجود خطری عظیم و دشمنی دائمی تأکید کرده است.

این استمرار بحران، امکان تعلیق قانون، محدودسازی آزادی‌ها و گسترش حوزه‌های نظارتی را فراهم آورده و مشروعیتی موقت اما همیشگی برای اقتدار سیاسی ایجاد کرده است.

در چنین شرایطی، همان‌گونه که آگامبن می‌گوید، «زندگی برهنه» جایگزین «زندگی سیاسی» می‌شود؛ یعنی انسان‌ها صرفاً در مقام موجودات زیستی و قابل کنترل حضور دارند، نه در مقام شهروندانی با حق مشارکت. سیاست به مدیریت بدن‌ها، پوشش، رفتار و حتی احساسات مردم تقلیل می‌یابد، و دولت در قالب زیست‌سیاستی فراگیر، تا عمق زندگی خصوصی نفوذ می‌کند.

بحران به‌جای آنکه وضعیتی موقت باشد، به شیوۀ حکومت‌ورزی بدل شده است.

در نتیجه، حکومت ایران را می‌توان نمونه‌ای گویا از آن دانست که چگونه «وضعیت استثنایی» به وضعیت عادی بدل می‌شود. در اینجا، استثنا قاعده است و بحران نه تهدیدی برای نظام، بلکه منبع تداوم آن است.

آگامبن در تحلیل خود هشدار می‌دهد که چنین جوامعی به‌تدریج به اردوگاهی نامرئی تبدیل می‌شوند؛ جایی که مردم زنده‌اند، اما حضورشان از معنا و کنش سیاسی تهی شده است.

#جورجو_آگامبن #آگامبن #وضعیت_استثنایی #بحران #مشروعیت #حکومت_ایدئولوژیک #دیگرستیزی #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

محمدکاظم شریعتمداری، فقیه و مرجع تقلیدی بود که در ۱۴ فروردین‌ماه ۱۳۶۵ در تهران و در حصر خانگی درگذشت و او را شبانه و به شکلی پنهانی از تهران به قم انتقال دادند و در قبرستان ابوحسین قم به خاک سپردند. از ابتدای انقلاب اسلامی کاظم شریعت‌مداری با اختیارات ولی‌فقیه در اصل ۱۱۰ قانون اساسی مخالفت کرد و مخالف اختیارات نامحدود ولی‌فقیه بود و به این اصل قانون اساسی رای نداد. پس از دستگیری صادق قطب‌زاده به اتهام تلاش برای کودتا و بمب‌گذاری در خانه‌ روح‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی، نام شریعتمداری به‌عنوان یکی از حامیان قطب زاده مطرح شد که این امر موجب خانه‌نشینی شریعتمداری و حصر خانگی او تا پایان عمر شد. کاظم شریعتمداری در هشتم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۶۱ به وسیله‌ «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» از مرجعیت عزل شد.
او اولین مرجع تقلید شیعه بود که حکومت نوظهور جمهوری اسلامی او را برنتابید و با دستور روح‌الله خمینی خلع مرجعیت شد و در پی حصر، بیماری و آثار آن درگذشت.

مطالعه بیشتر در وبسایت آموزشکده توانا

https://tavaana.org/ayatollah-kazem-shariatmadari

#حکومت_اسلامی #محمد_کاظم_شریعتمداری #مرجعیت #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
دیکتاتور از فحش نمی‌ترسد، از آگاهی می‌ترسد؛

به‌جای فحاشی، هوشمندانه و خلاقانه افشاگری کنیم.

پیام همراهان

دیکتاتور از فحش نمی‌ترسد، از آگاهی می‌ترسد؛ زیرا واژه‌ی آگاهانه و خلاق، سلاحی است که مشروعیتش را می‌سوزاند. فحاشی و هرزه‌نگاری سیاسی شاید لحظه‌ای خشم و درماندگی ما را تخلیه کند، اما در میدان سیاست، همان چیزی است که استبداد می‌خواهد. وقتی زبان به ابتذال کشیده می‌شود، گفتار انتقادی از مسیر روشنگری خارج می‌شود و مخالف ناخواسته در زمین بازی حکومت قرار می‌گیرد.

در جمهوری اسلامی، بسیاری از مصادیق فحاشی سیاسی جرم‌انگاری شده‌اند. کافی است منتقدی در خشم از دایره‌ی احترام بیرون رود تا پرونده‌ای برایش ساخته شود. در سال‌های اخیر، بارها دیده‌ایم که فعالان مدنی نه به خاطر نقدشان، بلکه به اتهام «توهین» محکوم شده‌اند. این همان تله‌ای است که حکومت برای حذف معترضان می‌گستراند: تخریب اخلاقی، سپس مجازات قانونی.

راه مؤثرتر، افشاگری هوشمندانه و خلاقانه است. افشاگری یعنی نشان دادن دروغ، فساد و خشونت، بدون آلوده کردن زبان به فحش و تحقیر. مخاطب با توهین هم‌دل نمی‌شود، اما در برابر افشاگری مستند و محترمانه می‌ایستد و می‌اندیشد. تمسخر آگاهانه، طنز خلاق و روایت دقیق از واقعیت، سلاح‌هایی‌اند که نه تنها چهره‌ی قدرت را بی‌هیبت می‌کنند، بلکه سطح گفت‌وگو را بالا می‌برند. (تمسخر آگاهانه و طنز خلاقانه گاهی از شمشیر برنده‌تر است)

کنشگر اخلاقی کسی است که حتی در برابر بی‌اخلاقی، شأن گفتار خود را حفظ می‌کند. فحاشی، تخلیه‌ی خشم فردی است؛ افشاگری خلاقانه، تغذیه‌ی آگاهی جمعی. دیکتاتور از فحش نمی‌ترسد، زیرا فحش چیزی را تغییر نمی‌دهد؛ اما از آگاهی، خلاقیت و زبانی که مردم را بیدار می‌کند، همیشه در هراس است.

آگاهی و خلاقیت، مؤدب‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین سلاح‌ها علیه استبدادند.

#اخلاق #آگاهی #رواداری #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
حرم امام رضا، چه آرامشی!
آرامش عبادت در دینداران: ایمان یا تمرکز ذهن؟

پیام همراهان

تحقیقات نشان می‌دهد سکون و تمرکز ذهن، عامل اصلی تجربه آرامش در عبادت است، بدون اینکه تجربه معنوی یا ایمان نفی شود.
بسیاری از ما وقتی در اماکن مقدس حضور پیدا می‌کنیم یا نماز می‌خوانیم، حس آرامش و راحتی روانی را تجربه می‌کنیم. معمولاً این تجربه را به ایمان یا ارتباط با خدا مرتبط می‌دانیم. اما تحقیقات علمی نشان می‌دهد که بخش زیادی از این آرامش ممکن است ناشی از تمرکز ذهن و سکون روانی باشد، نه لزوماً تأثیر مستقیم ایمان یا عالم ماورایی.

در طول عبادت، توجه ما غالباً روی دعا، حرکات خاص یا تکرار جملات متمرکز می‌شود. همین تمرکز ذهن باعث کاهش افکار پراکنده، آرامش سیستم عصبی و کاهش استرس می‌شود. دکتر هربرت بنسون از دانشگاه هاروارد این حالت را «پاسخ آرامش» (Relaxation Response) نامید و نشان داد که این تجربه مشابه اثرات مدیتیشن و تمرینات ذهن‌آگاهی است.

فضای حرم امام رضا با نور ملایم و معماری زیبا، صداهای آرامش‌بخش دعا و زمزمه‌های جمعی، حضور افراد در سکوت و آرامش، و حرکات تکراری آیینی، محیطی فراهم می‌کند که ذهن به طور طبیعی متمرکز و آرام می‌شود. ترکیب نور، صدا، ریتم آیینی و حضور جمعی، پاسخ آرامش مغز را فعال کرده و حس راحتی و سکون روانی ایجاد می‌کند، حتی بدون توجه مستقیم به جنبه‌های ماورایی یا ایمان دینی.

مطالعات نوروساینس و روان‌شناسی نیز تأکید می‌کنند که حضور در محیط‌های آرام و مقدس و انجام عبادت‌های تکراری می‌تواند فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال کند و ضربان قلب و فشار خون را کاهش دهد. به این ترتیب، آرامش عبادت می‌تواند توضیحی روان‌شناختی و عصبی داشته باشد، بدون اینکه تجربه معنوی یا ایمان را نفی کند.

این نکته ما را به یک پرسش جذاب می‌رساند: آیا تمرینات مدیتیشن و ذهن‌آگاهی می‌توانند همان حس آرامش و سکون ذهنی را ایجاد کنند که در عبادت تجربه می‌کنیم؟ و از آنجا که ایمان دینی گاه می‌تواند تعصب برانگیزد یا مانعی برای همزیستی مسالمت‌آمیز شود، آیا استفاده از روش‌های غیر دینی برای دستیابی به آرامش می‌تواند گزینه‌ای عملی و سازگار با زندگی مدرن باشد؟

#عبادت #مدیتیشن #دین #اخلاق #گفتگو_توانا

@Dialogue1402