بررسی کاربرد عناصر فرهنگ عامه (فولکلور) در آثار داستانی هدایت
(عبداله حسن زاه-مهدی احمدی)
#ادبیات
#فرهنگ_عامه
#مقاله
#صادق_هدایت
#درخت_هنر
@derakhte_honar

🔔شش زنگی ﮐﻪ ﺑﺸﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺏ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻟﻪ ﺍﺵ ﺑﯿﺪﺍﺭ ﮐﺮﺩ:


✅ﺍﻭﻟﯿﻦ زنگ ﺭﺍ ﮐﻮﭘﺮﻧﯿﮏ در ۱۵۵۰ میلادی ﻧﻮﺍﺧﺖ . ﺍﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺯﻣﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﮐﺎﺋﻨﺎﺕ ﻧﯿﺴﺖ بلکه ﺳﯿﺎﺭﻩ ﺍﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﺩ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ.

✅دومین زنگ را نیوتن در ۱۷۰۰ میلادی نواخت :
او نشان داد که هیچ نیروی غیبی و هوشمندانه ای موجب سقوط اجسام و حرکت سیارات و شهاب سنگها و کهکشانها نمیشود. تنها نیروی جاذبه است که نه هوشمندانه کار میکند و نه برنامه ریزی شده.

✅سومین زنگ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻭﯾﻦ در ۱۸۵۰ میلادی ﻧﻮﺍﺧﺖ :
او ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮐﻪ "ﺍﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺕ" ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯿﺸﺪ ، نشان ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ندارد و در اثر تغییر و تکامل موجودات دیگر به وجود آمده است.

✅چهارمین زنگ را نیچه در ۱۹۰۰ میلادی نواخت. او گفت:
که هیچ نجات دهنده ی غیبی وجود ندارد. تنها انسان است که می تواند نجات دهنده خود باشد. او گفت: ''ایمان مذهبی یعنی اینکه نمیخواهم بپذیرم حقیقت چیست؟ انسانها نمیخواهند عقایدشان را تغییر دهند چونکه نمیخواهند توهماتشان تخریب شوند.''

✅پنجمین زنگ ﺭﺍ ﻓﺮﻭﯾﺪ در ۱۹۰۰ میلادی ﺯﺩ:
ﺍﻭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻋﻘﻞ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ اﻧﺴﺎﻥ ﻧﯿﺴﺖ , ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺑﺸﺮ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻥ افکار_ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ.

✅ششمین زنگ را راسل در ۱۹۵۰ میلادی نواخت. او به ما آموخت:
''از اینکه عقیده ای متفاوت با اکثریت داشته باشید نترسید. بسیاری از عقاید که امروز مورد قبول اکثریتند زمانی مورد مخالفت اکثریت بوده اند.
اگر پنجاه میلیون نفر هم عقیده احمقانه ای داشته باشند، باز هم آن عقیده احمقانه است.''


📚 آزادی نه دادنی است نه گرفتنی. بلکه آموختنی است برای همین است که خیلی ها از آن گریزانند. چون یاد گرفتن برایشان مشکل است. با دوپینگ و یک شبه نمیشود جهان اولی شد.
راه آزادی و پیشرفت نه از خیابانها و با مشتهای گره کرده بلکه از آرامش کتابخانه ها می گذرد. برای همین است که در جهان سوم که نا امنی فراوان است، امن ترین مکانها برای عنکبوتها، کتابخانه ها هستند.
زنگها را کوپرنیک و داروین و... سالهاست که نواخته اند، اما بسیاری در برابر بیدار شدن از خود مقاومت نشان میدهند و به این کار خود افتخار هم می کنند.

#فلسفه #فیزیک #ادبیات #انسان #آزادی #کتاب

#کوپرنیک #نیوتن #داروین #نیچه #فروید #راسل

@derakhte_honar

🗓 10 شهریور
سالروز درگذشت #احسان_یارشاطر
پزوهشگر، نویسنده و ایران شناس.
بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیکا، بنیان‌گذار مرکز مطالعات ایران‌شناسی، و استاد بازنشستهٔ مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا نیویورک.

او نخستین ایرانی‌ای است که پس از جنگ جهانی دوم در آمریکا به مرتبهٔ استادی رسید.
ازآغاز دههٔ ۱۹۷۰ نزدیک به ۴۰ ویراستار و ۳۰۰ نویسنده از سراسر آمریکا، اروپا و آسیا با آن همکاری داشته‌اند.
یارشاطر ویراستاریِ سه مجلد از تاریخ ایران کمبریج را هم بر عهده داشته و نویسندهٔ شانزده جلد کتاب تاریخ ادبیات ایران است.
وی از سالهای بیست خورشیدی بعنوان یک خدمتگذار نامدار اما بس فروتن و صدیق در کار عظیم ایرانشناسی و فرهنگسازی ایران، سرزمینی که با تمام وجود به آن عشق میورزید پرداخت، و تا واپسین روزهای حیات پرفروغش، همه هستی‌ و زندگیش را بلاوقفه و یکسره در این راه وقف نمود.
او در کودکی والدین خود را از دست داد و با فقر و تنگدستی و سخیتهای بسیار توانست با زحمت و تلاش به تحصیل خود ادامه بدهد تا بالاخره در سال ۱۳۲۶ زیر نظر علی اصغر حکمت موفق بدریافت درجه دکتری در ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد. سپس یه دانشگاه لندن رفت و در آنجا دکترای زبان شناسی را نیز گذراند و به ایران بازگشت و مجددا در دانشگاه تهران به کار تدریس پرداخت. وی قریب ۶۰ سال پیش «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» را برای اولین بار در ایران تاسیس کرد که توانست آثار ارزشمند بیشماری را به فارسی ترجمه و در اختیار علاقمندان قرار دهد.
او مرکز مطالعات ایرانشناسی را در این دانشگاه بنا نهاد و تا پایان عمر به کار تدریس و تحقیق پرداخت.
دکتر یارشاطر بعنوان مؤسس و سرویراستار «دانشنامه ایران و اسلام»، و «دانشنامه ایرانیکا» همه زندگی و دارایی های مادیش را نیز در این راه فدا نمود و با زحمت و کار طاقت فرسای سالیان که حتی یکروز هم تا پایان عمر هرگز تعطیلی برنداشت در این راه ثابت قدم ماند. خانه یارشاطر پر بود از عتیقه‌جات و آثار نفیس هنری. او برای تامین مخارج کمرشکن ایرانیکا، بارها اجبارا دست به فروش مجموعه‌های گرانقدر خود زد که هم اکنون بسیاری از آنها در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند...

“وطن برای من جایی است که بتوان برای ایران کار کرد، نوشت، منتشر کرد و فرهنگ ایران را بهتر شناساند”.

#احسان_یارشاطر
#ایران_شناسی
#ادبیات
#فرهنگ

@derakhte_honar

🖋 نقد کتاب «بوف کور»
اثر «صادق هدایت»
نویسنده مقاله: #سیروس_شمیسا

#ادبیات
#مقاله
#بوف_کور

@derakhte_honar

🎖 جایزه ادبی #بوکر

#بوکر ۲۱۹ مشترکاً رسید به خانم‌ها #مارگارت_اتوود و #برناردین_اواریستو

اعلام نام دو نویسنده برای یک جایزه‌ی بوکر خلاف اساسنامه‌ی این جایزه ادبی است، ولی هیئت داوران پس از آن‌که برای انتخاب یک برنده‌ی قطعی برای جایزه درمی‌مانند، تصمیم می‌گیرند قوانین را کنار بگذارند.

به این ترتیب، مارگارت اتوود ۸۰ ساله (با رمان «وصایا») و برناردین اواریستوی ۶۰ ساله این جایزه‌ی ۵۰ هزار پوندی را تقسیم خواهند کرد.

مارگارت اتوود در سال ۲۰۰۰ هم جایزه‌ی ادبی بوکر را به‌‌خاطر رمان «آدمکش کور» گرفته کرده بود و به این ترتیب به جمع سه نویسنده‌ی دیگری می‌پیوندد که دو بار بوکر را برده‌اند.

برناردین اواریستو هم با کتاب «دختر، زن، دیگری» اولین زن سیاه‌پوست و اولین نویسنده‌ی بریتانیایی سیاه‌پوستی است که از سال ۱۹۶۹ که بوکر به راه افتاد این جایزه را دریافت می‌کند.

اواریستو قرار است با ۲۵ هزار پوند جایزه‌اش بخشی از وام خانه‌اش را بپردازد و مارگارت اتوود هم جایزه‌اش را به یک خیریه‌ی متعلق به بومیان کانادا تقدیم خواهد کرد.

#ادبیات
#جایزه_بوکر
#مارگریت_اتوود
#برناردین_اواریستو

@derakhte_honar

نوبل «استثنایی» ادبیات ۲۰۱۹ به دو نویسنده، یک زن و یک مرد، رسید

آکادمی نوبل #الگا_توکارتسوک از لهستان و #پتر_هانتکه (هاندکه) از اتریش را به‌عنوان برندگان نوبل ادبیات سال ۲۰۱۹ اعلام کرد.

الگا توکارتسوک، ۵۷ ساله، به زبان لهستانی می‌نویسد و در کشور خود و در جهان انگلیسی‌زبان از شهرتی چشمگیر برخوردار است. او در سال ۲۰۱۸ جایزه معتبر من بوکر را با رمان «پروازها» برده بود.

پتر هانتکه اتریشی نیز که ۷۶ سال از عمرش می‌گذرد نویسنده‌ای با شهرتی جهانی است و در ایران نویسنده‌ای شناخته‌شده‌تر است، به‌ویژه آن که در سینما نیز با ویم وندرس همکاری داشته؛ فیلمسازی که در ایران اغلب او را می‌شناسند.

در پی جنبش #MeToo و رسوایی‌های جنسی که دو سال پیش دامن آکادمی نوبل را هم گرفت، همسر یکی از اعضای زن آکادمی در سال ۲۰۱۸ به جرم تجاوز به دو سال زندان محکوم شد. اما پیش از آن که دادگاه برگزار شود، آکادمی اعلام کرد که در سال ۲۰۱۸ برنده‌ی نوبل_ادبی را انتخاب نخواهد کرد و به جای آن در سال ۲۰۱۹ دو برنده ادبیات به جهانیان معرفی خواهد شد.

تا پیش از این، از ۱۱۴ برنده‌ی #نوبل_ادبی تنها ۱۴ برنده زن بودند.

#ادبیات
#جایزه_نوبل

@derakhte_honar

🖋
... خداوند عز و جل ما را اندر زمانه‌ای پدیدار آورده است که اهل آن هوی را شریعت نام کرده‌اند و طلبِ جاه و ریاست و تکبر را عِزّ و علم و ریای خلق را خشیت و نهان داشتن کینه را اندر دل، حلم و مجادله را مناظره و محاربت و سفاهت را عزّت و نفاق را زُهد و تمنا را ارادت و هذیانِ طبع را معرفت و حرکات دل و حدیث نفس را محبت و الحاد را فقر.

از کتاب: #کشف_المحجوب
علی بن عثمان هُجویری


#ادبیات
#عرفان
#کشف_المحجوب
#هجویری


@derakhte_honar

به بهانه روز بزرگداشت مقام عطارنیشابوری
۲۵ فروردین
ــــــــــــــــــــــ
غزل عطار مهم‌ترین مرحلهٔ تکامل
غزل عرفانی


▪️غزل عطار یکی از مهم‌ترین مراحل تکامل غزل عرفانی فارسی است، یعنی اگر دیوان شمس تبریزی را نادیده بگیریم، غزلیات عطار مهم‌ترین نمونه‌های غزلِ عرفانی فارسی است و این نکته را یادآور شوم که آن بخش از غزل فارسی که تخت تأثیر عرفان ابن‌عربی شکل گرفته است(از قبیل غزل‌های فخرالدین عراقی و شمس مغربی و حتی بعضی جوانب کار خواجه حافظ) به هیچ روی موردِ نظر ما نیست. منظور ما آن شیوه از غزل عرفانی است که اوج آن را باید در دیوان شمس‌ جلال‌الدین مولوی جست.

▪️در این شیوهٔ غزل مهم‌ترین نکته، وحدت تجربهٔ شعری و حتی در موارد بسیار زیاد وحدت «تم و موتیو» است، بدین‌گونه که شاعر از همان آغاز که مطلع غزل را می‌سراید تا پایان، از یک مسیر طبیعی حرکت می‌کند و دایره‌وار در همان‌جا که آغاز کرده بود، سخن را به پایان می‌برد. در بسیاری از این غزل‌ها نوعی سرگذشت یا واقعه تصویر می‌شود و چه بسیار از این غزل‌ها که جوهر زندگینامهٔ یک عارف است که تحولی روحی به ناگهان او را دگرگون کرده است و این نمونه‌ها را در بخش غزل‌های قلندری عطار فراوان می‌توان دید.

▪️مهم‌ترین نکته در این گونه غزل‌ها_ که شیواترین نمونه‌های غزل عرفانی در زبان فارسی است_برهنگی این غزل‌ها از اصطلاحات عرفانی است‌ یعنی شاعر چندان بر تجربهٔ روحانی خویش مسلط است و چنان با موضوع آمیخته است که نیازی به اصطلاحات فنّی تصوف احساس نمی‌کند.

▪️مهم‌ترین ویژگی غزل‌های عطار تناسبی است که میان صورت و معنی در این آثار دیده می‌شود. ما «صورت» را به معنی عام کلمه در اینجا به کار می‌بریم که شامل «زبان» و «تصویر» و «رمز» و «موسیقی» و «قالب عمومی» شعر است و «معنی» را برابرِ «محتوی» یا «پیام». به همین دلیل تناسب صورت و معنی است که در غزل عطار، خواننده، هیچ عنصری را زاید احساس نمی‌کند و انتخاب «تک‌بیت» از آن بسیار دشوار است. باید غزل انتخاب کرد نه تک‌بیت، در صورتی که از اغلب شاعران بزرگِ غزلسرا می‌توان به تک‌بیت‌هایی قناعت کرد.

▪️ممکن است خوانندگانی که با غزل حافظ و غزل‌های مولوی آشنایی و الفت بسیار دارند، در این‌گونه غزل‌ها به چشم شیفتگی ننگرند اما در خواندن این غزل‌ها هیچ‌گاه از دو نکته نباید غفلت کرد: نخست، نقش تاریخی این غزل‌هاست: اگر تجربه‌های سنائی و عطار نبود، بی‌گمان دیوان شمس تبریز مولانا، نمی‌توانست شکل بگیرد و اگر مجموعهٔ تجربه‌های سنائی و عطار و مولوی به ضمیمهٔ خلاقیت نظامی و خاقانی و سعدی و همام و ... بسیاری شاعران دیگر نیز نبود، غزل‌های آسمانی خواجه در روی زمین تحقق نمی‌یافت‌. نکتهٔ دوم تازگی حال و هوا و عمق تجربهٔ روحی شاعر است که در اغلب این غزل‌ها خود را نشان می‌دهد و هر غزل در کل، حاصل یک نوع در خویش فرورفتن است.

محمدرضا شفیعی کدکنی
منطق‌الطیر، تهران: ۱۳۹۳، ص۴۷_۵۰

#عطارنیشابوری
#شفیعی_کدکنی
#ادبیات_عرفانی

@Derakhte_Honar

📝در سوگ زبان...
#نجف_دریابندری

در این همهمه ی بی قراری و ندانم کاری... و با این همه بی هویتی و بی سرانجامی، خبری بس کوتاه و جانکاه، تلخ تر از زهر رسید: دریابندری رفت!
واااای...! یعنی چه؟! تصورش هم آنقدر دردناک است که نمی توان حتی چند ثانیه زیر سنگینی این خبر و این سوگ دوام آورد!... اما «بس گوهر قیمتی» که ا ز این دیار رفته اند...
برای ما نسل چندمی های مثلا کتابخوان، نام و نشان او مصداق یک نوستالژی جذاب بود... دیدن نامش بر جلد کتابهای کهنه یا چاپ چندمی، آن هم با تنوع بسیار زیاد موضوعات و محتوا، سند معتبری بود برای تهیه آن اثر! حتی محترم تر و مهمتر از نام نویسنده!
خیل آثار ترجمه اش گویای نبوغ روح و عظمت قلم این اعجوبه ی ارجمند است: از فلسفه راسل تا پیامبر جبران، تاریخ سینما تا گودوی بکت، از تراژدی آنتیگونِ تا کتاب مستطاب آشپزی... و از آن همه ترجمه رمان و داستان کوتاه تا بیشمار مقاله و نقد و نظر سیاسی-اجتماعی...!
اما تنها این نوشته ها و ترجمه ها و تالیفات نبود که او را به جایگاه رفیع روشنفکری قرن و صدر اندیشه و ادب رساند! بلکه زبان خاص و تسلط ذاتی او بر مباحث زبان شناختی، دستور زبان، و فرهنگ و ادبیات شفاهی این مرز و بوم بود که او را جزو بزرگترین چهره های ماندگار ادبیات معاصر جهان کرد. احاطه اش بر فضای سیاسی-اجتماعی وطن و به کارگیری عناصر زبانی-فرهنگی در تالیف و ترجمه، دریابندری را از خیل مترجمان کوچک و بزرگ ایران متمایز کرد... و باز هم این همه رفعت و شکوه و خردمندی به کنار! دریغا که جهان، در هیچ زمان و زمانه ای مانند او دیگر نخواهد یافت...! دریغا استاد...دریغا بزرگمرد...دریغا دریابندری...!


🖋آرمان کوچکی پیرکوهی
17 اردیبهشت 1399

#نجف_دریابندری
#ادبیات #زبان_شناسی #ترجمه #داستان #کتاب #مترجم

@derakhte_honar

نشریه فرهنگی-هنری «درخت هنر» منتشر شد!
@derakhte_honar
*
🌳 #درخت_هنر منتشر شد!🌳

✳️درود.
نخستین شمارۀ نشریه فرهنگی-هنری #درخت_هنر با مجوز انتشار الکترونیکی منتشر شد. در این شماره به #داستان، #سینما، #عکاسی، #شعر، #نقاشی، #موسیقی و #کتاب پرداخته ایم. پرونده ی ویژه هم به « #خواب» و تعریفها و تعبیرهای مختلفی از آن اختصاص دارد.

✅همراهان این شماره:
🔸میلاد رضایی خلیق
🔸سمانه عاطف درخشان
🔸سام ایمانی
🔸الهام اسدی نیا
🔸جواد تقوی سوره برق
🔸مهسا ادهم
🔸آروین حکَمی
🔸عباس رسولی املشی
🔸ایمان نادری
🔸اکبر شاهانی مقدم
🔸شهرزاد قاسمی
🔸 گیلدا جعفری مقدم
🔸مانی نیک روشن
🔸رضا خرم
🔸امید فلاح
🔸آرمان کوچکی پیرکوهی
و گفتارهایی از شیخ احمد غزالی توسی
———————————-
✅نشریه را از اینستاگرام و تلگرام #درخت_هنر derakhte_honar دریافت نمائید.

✅با افتخار، پذیرای نظرات ارزشمند و مطالب گرانقدرتان هستیم. 🌹

#درخت_هنر #نشریه #فرهنگ #هنر #ادبیات

🎧 اسطوره چیست؟
(بخش اول)

🎙#استاد_ژاله_آموزگار

زمان: 1 ساعت و 38 دقیقه
حجم: 34 مگابایت

#اسطوره #تاریخ #ادبیات
@derakhte_honar

📚کلاس شاهنامه
شاهرخ مسکوب
گفتار ۱ - حماسه

🔺حماسه بیانگر دید و جایگاه انسان است در جهان، حال آنکه اسطوره بیانگر دید و جایگاه انسان است در کیهان. به تعبیر دیگر، حماسه همان اسطوره است که از آسمان به زمین، از انتزاع به جسم، از عالم مجاز به دنیای واقعی انسان ها آمده است.

بنا بر نظر هگل، روایت حماسی مربوط به فرهنگ اقوام در حال شکل گیری است، چون ایلیاد و اودیسه نزد یونانی ها، یا مهاباراتا ورامایانا نزد هندی ها. اما حماسه ملی ایران یا شاهنامه در قرن چهارم هجری، یعنی ۱۲۰۰ سال پس از تشکیل قوم و ملت ایران و چهار صد سال پس از شکست از عربها نوشته شده است. در این دوران، تاریخ ایران که پیش‌تر به دست اردشیر پی ریزی شده بود، این بارتوسط یک شاعر از نو پی افکنده می شود. بنابراین، شاهنامه را می توان حماسه متأخر نام نهاد.

🔺منابع حماسه ملی ایران عبارتند از:
ـ روایت های اسطوره ای برگرفته از اوستا
ـ سیکل سیستان یا روایت های پهلوانی شرق ایران (خاندان نریمان، سام، زال، رستم و فریبرز)
ـ روایت های تاریخی خانواده های اشکانی (گودرز، گیو و بیژن)

روایت های هر سه این منابع طی سالیان دراز به صورت شفاهی، سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر نقل می شده است. اوستا را تنها موبدان می دانستند و بازگو می کردند، در حالی که روایت های پهلوانی و حماسی توسط گوسان ها به شعر و همراه با موسیقی بیان می شده است. در اواخر دوره اشکانی، ابتدا اوستا جمع آوری و به صورت مکتوب روی پوست گاو نوشته می شود. سپس روایت های اساطیری، پهلوانی و تاریخی که در طول ۴۷۰ سال پادشاهی ساسانی، به هم آمیخته و در هم تنیده شده اند، در خداینامک ها گردآوری و تدوین می شود. چند صد سال بعد، یعنی در قرن چهارم هجری، هنگامی که خلافت عباسی در بغداد ضعیف می شود، درخراسان و شمال شرق ایران و ماوراء النهر، نوعی استقلال محلی بوجود می آید و زبان فارسی مشروعیت پیدا می کند. در چنین شرایطی، سپهسالار خراسان به فکر می افتد که داستان های پراکنده و تاریخ گسسته ایران را جمع آوری کند. پس، از چهار کاتب زرتشتی دعوت می کند تا به توس بیایند و خداینامک جدیدی را که بعد ها به نام او خداینامک ابومنصوری نام یافت، به نثر بنویسند.
این کتاب منبع اصلی فردوسی بوده است.

🔺در شاهنامه، اسطوره، حماسه و تاریخ، یا به بیان دیگر افسانه، داستان و واقعیت، در هم تنیده اند. شاهنامه به منزله اثری ادبی، حماسه ای است که در آن سه بخش اساطیری، پهلوانی و تاریخی باز شناخته می شود:

ـ بخش اساطیری (از نخستین پادشاه تا جمشید، ضحاک و فریدون، افراسیاب و کیخسرو، زرتشت واسفندیار)
ـ بخش پهلوانی یا حماسی ( از فریدون تا بهمن)
ـ بخش تاریخی ( از اسکندر تا یزدگرد)
البته این بخش بندی اجمالی و تقریبی است و گاه مرز روشنی، به ویژه میان دو بخش نخستین که نام آورانی چون فریدون و افراسیاب و کیخسرو نقش پردازان آنند، وجود ندارد.

#اسطوره #ادبیات #شاهنامه #شاهرخ_مسكوب

@derakhte_honar

📚کلاس شاهنامه، شاهرخ مسکوب
گفتار دو - زمان
(بخش یک)

🔵کتاب «ارمغان مور، جستاری در شاهنامه» که این کلاس ها بازتابی از آن است و خواندنش برای کسانی که این گفتارها را دنبال می کنند بسیار روشن کننده است، از پنج بخش تشکیل می شود: زمان، آفرینش، تاریخ، جهانداری و سخن. اما بنا به گفته خود مؤلف در پیشگفتار آن، رشته پنهانی که همه این فصل ها را به هم می پیوندد، زمان است. دریافت از زمان در تمام ساحت های اندیشه ایرانی: زمان اکرانه و زمان کرانمند، نقش زمان در اسطوره آفرینش، زمان اساطیری، زمان پهلوانی، زمان تاریخی و غیره.

🔸آنچه در شاهنامه آمده و در گیتی می گذرد بازتابی است از آنچه در اوستا آمده و در مینو می گذرد.

🔸در اسطوره آفرینش، اهورا مزدا گیتی را آفرید و برای پیروزی در کارزار کیهانی علیه اهریمن، زمان کرانمند را اندیشید. دورانی نه هزار ساله که به سه دوره هر کدام سه هزار ساله تقسیم می شود. اگر این زمان نمی بود، عمر اهریمن نیز به سر نمی رسید. در این نبرد، زمان نیز چون انسان، به یاری اهورامزدا می آید تا او را بر اهریمن پیروز سازد. پس به یاری زمان و در زمان است که اهورا مزدا خدا می شود. خدایی که نه تنها آگاه مطلق است بلکه در پایان زمان توانای مطلق نیز خواهد بود.

🔸در فرگرد ۲ وندیداد، اهورا مزدا نخست با جمشید گفتگو می کند و فرا می خواندش به رواج دین بهی. اما جمشید از این رسالت سر باز می زند. او تنها عهده دار سامان دادن به گیتی می شود، سه بار جهان را فراخ می کند و ورجمکرد را می سازد.

🔸در شاهنامه، زمان با جمشید، بزرگ ترین پادشاه اساطیری ما، صورتمند می شود. او که پادشاهی تمدن ساز است، به ساخت و پرداخت جهان و زندگی آدمیان می پردازد و سه گروه اجتماعی بزرگ را بنا می گذارد. او حتی دیوها را هم به زیر فرمان خود در می آورد و آنها را وا می دارد تا دیوارها و کاخ ها و ایوان های دور از گزند برافرازند. در روزگار جمشید نه درد و رنج و بیماری هست و نه مرگ. روزی که جمشید به تخت می نشیند و بر دوش دیوان بر آسمان دست می یابد، نخستین روز بهار است. پس او آن روز را روز نو می نامد و جشن می گیرد. نوروز یا روز هرمز از ماه فرودین. با نامگذاری این روز، آگاهی به زمان پیدا می شود. بدین ترتیب مردی که مکان را ساخت و پرداخت، زمان را نیز سروسامان داد. پس او پادشاه زمان و مکان است، اما خدا نیست، انسان است. به همین خاطر هم دچار غرور و آز می شود و منی می کند و به گیتی جز از خویشتن را نمی بیند. اینست که فر ایزدی از او روی گردان می شود و کار برمی گردد و شکست به بارمی آید. فرجام کار جمشید، پیروزی ضحاک است.


#اسطوره #ادبیات #شاهنامه #شاهرخ_مسكوب

@derakhte_honar

کلاس شاهنامه، شاهرخ مسکوب
گفتار سه - تاریخ
(بخش یک)

شاهنامه چهار صد سال پس از فروریختن ساسانیان و شکست ایرانیان از عرب ها سروده شد، زمانی که وجدان تاریخی ایرانیان دوباره برانگیخته شده بود. در این کتاب تاریخ ایران که در گذشته یکبار به دست پادشاهی چون اردشیر پی ریزی شده بود، این بار به دست شاعری چون فردوسی از نو سامان یافت.

بناهای آباد گردد خراب
ز باران و از تابش آفتاب

پی افکندم از نظم کاخی بلند
که از باد و باران نیابد گزند

بر این نامه بر عمرها بگذرد
همی خواندش هر که دارد خرد

دراین سه بیت شعر، شاعر به خوبی از درک خود از کار بزرگی که در پیش دارد، پرده بر می دارد: نقشه داشتن، شالوده ریختن، برافراشتن کاخی بلند و بی گزند از باد و باران. پی افکندن در نظم، خود نظام و سامان دادن است به آنچه تا پیش از آن در نثر پراکنده و گسیخته بوده است. پناهگاهی در زبان دور از گزند زمان!

آنچه از روزگاران پیشین به دست فردوسی رسیده بود، خداینامک ها از جمله خداینامک ابومنصوری بود که توسط چهار کاتب زردشتی به نثر گردآوری و نوشته شده بود. فردوسی پاره ای از داستان ها را بر گزید و پاره ای دیگر را به کنار نهاد، و البته قصه هایی چون رستم و سهراب، بیژن و منیژه و اکوان دیو را نیز که از منابع دیگر گرفته بود، وارد کتاب کرد.

بازمانده ادبیات پهلوی نشان می دهد که در روزگار ساسانیان، یعنی دوران تکوین و تدوین خداینامک ها، اسطوره و اندیشه زروانی با آداب و آیین های زردشتی در آمیخته بوده است. در اسطوره های ایرانی (خواه زروانی و خواه زردشتی) جهان آغاز و انجام و پایانی دارد. در شاهنامه تاریخ گیتی بازتابی است از تاریخ مینو، زمین از راه آسمان و واقعیت از راه اسطوره در تصور نقش می بندد. مسیر این تاریخ گرته برداری از تاریخی است که در عالم بالا اتفاق می افتد. زروان با زادن دو پسر، اهورامزدا و اهریمن، طرح ۹۰۰۰ ساله سرنوشت کیهان را می ریزد و فریدون نیز با تقسیم جهان میان پسران خود، طرح تاریخ ایران و توران (و روم) را! زروان خواهان اهریمن و نبردش با هرمزد نبود، فریدون نیز دشمنی سلم و تور با ایرج را بر نمی تافت. دشمنی ای که منجر به کشته شدن یک برادر بدست دو برادر دیگر شد و این برادر کشی نقطه آغاز تاریخ حماسی ما بود ودر کارزار نبردهای دیرپای ایران و توران متبلور گشت. کارزاری که سراسر تاریخ حماسی ما را رقم می زند اما در هیچ مقطعی از آن رنگ نژادی ندارد، چون برادران همه فرزند یک پدر (فریدون) هستند و این تنها «آز» است که عامل اصلی تراژدی است.

#اسطوره #ادبیات #شاهنامه #شاهرخ_مسكوب

@derakhte_honar

نشریه فرهنگی-هنری «درخت هنر» منتشر شد!
@derakhte_honar
(پاییز 1400)

🌳 #درخت_هنر منتشر شد!🌳

📚دومین شمارۀ نشریه فرهنگی-هنری #درخت_هنر (پاییز 1400)با مجوز انتشار الکترونیکی منتشر شد.
در این شماره به #داستان، #سینما، #عکاسی، #شعر، #نقاشی، #موسیقی ، #تاریخ، #اسطوره، #شاهنامه، #باستان_شناسی و #کتاب پرداخته ایم.

✅همراهان این شماره:
🔸امید فلاح
🔸میلاد رضایی خلیق
🔸هلنا روبرتیان
🔸عاطفه قلی پور
🔸الهام اسدی نیا
🔸مریم جواندشتی
🔸فاطمه نوشین
🔸نگین شهبازی
🔸الهام ناجی
🔸حسینعلی قبادی
🔸رضا سیدحسینی
🔸ماهور شیدایی
🔸 فلورا نعمتی
🔸سحر محمدی
🔸الناز بخشی پور
🔸آرمان کوچکی پیرکوهی
و گفتارهایی از "عین القضات همدانی"
———————————-
✅نشریه را از سایت، اینستاگرام و تلگرام #درخت_هنر @derakhte_honar دریافت نمائید.
http://derakhtehonar.blogfa.com/

✅با افتخار، پذیرای نظرات ارزشمند و مطالب گرانقدرتان هستیم. 🌹

#درخت_هنر #نشریه #فرهنگ #هنر #ادبیات #نشریه_فرهنگی_هنری