خب وقت توضیح ایناست. اول بذارید توضیح بدم که ارزش و قیمت دوتا چیز متفاوته. قیمت نشان دهنده ی عملکرد فعلی بازاره ولی ارزش یه چیز عمیق تره.
حالا. شما یه قالب پنیر رو متصور بشو. بخشی از قیمت و ارزششو ، هزینه ی تولیدش تشکیل میده درسته؟ یعنی اکثر قیمت یه چیزیو هزینه ی تشکیل و تولیدش بوجود میاره و بعدش یه مقداری هم سود و تبادلات بازار روش تاثیر میذاره. ولی خب..بهش فکر کنید...پول مثل بقیه ی کالاها نیست. نمیشه هزینه ی تولید براش تعریف کرد. خود شما میدونید که مثلا الان قیمت فلزی که توی سکه های پول خرد استفاده میشه خیلی بیش تر از ارزش خود اون 500 ریالی هست. پس قیمتش چطوری تعیین میشه؟

جواب : طلا.

زمانی که قانون اساسی تعریف شد، در اون نوشته شد که هر ریال باید در ازاش "x" گرم طلا باشه. یعنی چی؟ یعنی قیمت ریال رو بر حسب طلا تعیین میکنن و اینکه با چه مقدار طلا میتونه هر ریال معاوضه بشه. به این میگفتن استاندارد طلا. مطمئن ام شنیدید. "پشتوانه ی پول" یا "طلای پشتوانه" . قبلا قانون بود که در ازای ایکس مقدار ریال در گردش در کشور بانک مرکزی حتما باید ایگرگ مقدار طلا در ذخایرش داشته باشه و اینطوری ارزش ریال تعیین میشد. دلار هم همین طور بود. برحسب این اینکه هر دلار معادل چند گرم طلا بود این قیمت تعیین میشد ولییییییییییییییییییییییییییییییییییییی

دیگه اینطوری نیست. استاندارد طلا فکر میکنم 20 ساله که رها شده و دیگه پشتوانه ی پول طلا نداریم. همینطور هم که میدونید با افزایش قیمت طلا در مقابل ریال و این تورم ها، رسما اون عددی که توی قانون اساسی نوشتن دیگه اصلا جوکی بیش نیست. خب...الان ارزش ریال رو چی تعیین میکنه؟ حقیقتش؟ هیچی.
استاندارد طلا احمقانه است. مقدار طلای توی جهان یک مقدار ثابتیه. یعنی اگر همه ی طلاهای توی معادن و اینارو جمع بزنی یه مقدار ثابتیه. زاد و ولد نمیکنه، ولی اقتصاد رشد میکنه. پول رشد میکنه. پس باید مقدار طلا و ثروت بانک مرکزی هم رشد کنه ولی مقدار طلای جهان یه عدد ثابتیه پس این استاندارد منطقی نیست.
امروز دیگه بانکای مرکزی پشتوانه اونطوری نگه نمیدارن. ارزش ریال هم وابسته به قدرت ریاله. حالا میپرسید قدرت ریال رو چی تعیین میکنه؟

عرضه و تقاضای ریال.

خب..عرضه ی پول رو که صحبت کردیم.
"چاپ پول". هرچی مقدار عرضه ی پول الکی بره بالا قیمتش کاهش میابه. افزایش تقاضا برای ریال هم ارزششو افزایش میابه. خب...کی شما پول تقاضا میکنید؟ یا بهتر بگم. کی شما ریاللللل تقاضا میکنید؟ یا توریست خارجی هستی اومدی ریال توی ایران خرج کنی، یا مثلا یه کشور خارجی هستی میخوایی بیای با ایران تجارت کنی و پول ایران رو به ریال پرداخت میکنی. یعنی تقاضای پول ریال میکنی. یا اصلا تو یک فرد معمولی توی ایران هستی که میخوای یه صنعت گنده راه بندازی، پس میری بانک و پول وام تقاضا میکنی. ببینید این با درامد فرق داره. تو داری تقاضای پول میکنی. درامد تقاضای پول نیست، درامد معامله است بین خدمت شما و پول. وام اینطوری نیست. وام درخواست و تقاضای پولیه که تو نداری.

حالا شاید ابروتونو ببرید بالا و بگید...وا..خب در ایران من تاحالا ندیدم زیاد توریست خارجی که تقاضای ریال کنه. اکثر تجار خارجی هم که پول مارو به دلار پرداخت میکنن. اصلا دولت خودش کمبود دلار دارههه! یعنی میاد به خارجیا میگه تورو قران ما بهتون چیز میز صادر میکنیم پول مارو به ریال ندید! دلار بدید. دقیقا. ریال تقاضا نداره :)

از سوال اولیه دور نشیم. قیمت نرخ ارز رو چی تعیین میکنه؟ حقیقتش؟ تولید ناخالص داخلی و قدرت اقتصادی یک کشور. برای همین دلار اینطوریه. درواقع عرضه و تقاضای یه بازار برای دلار، قیمت دلار رو تعیین میکنه. هرچی ملت بیش تر دلار تقاضا کنن، قیمتش میره بالا. کسی نمیتونه یه عدد دقیق براش تعیین کنه. یعنی هیچ فردی به تنهایی نمیتونه قیمت دلار رو تعیین کنه، بلکه رفتار جمعی قیمتش رو تعیین میکنه. برای همین هم افزایش قیمت دلار غیر قابل محاسبه است. هیچ فرمولی براش وجود نداره.

یه سوال دارم. الان تو میتونی برگردی بگه : پنیر باید حتما اینقدر فروخته بشه؟ نه. چون مقدار عرضه و تقاضای کل بازار رو تو هیچ وقت نمیتونی تعیین کنی. رفتار جمعی تعیینش میکنه. اینکه اون کالا از نظر چند نفر ارزشمنده، چند نفر میخوانش، چقدر توی یه منطقه کمیابه. مثلا، میوه های استوایی در استوا ارزونن ولی در ایران گرون. چون اینجا کمیابن. تو نمیتونی یک قیمت ثابت مطلق توی کل جهان برای میوه ها وضع کنی. بر حسب اینکه توی کدوم منطقه ای یا اینکه یهو کل ملت جهان هوس میوه های استوایی کنن قیمتش هی تغییر میکنه. برای همینه که مثلا تو نمیتونی قیمت نفت رو ثابت در نظر بگیری. هی تغییر میکنه. بازار تعیینش میکنه. دلار هم همینه.

حالا سوال اخرت، چطوری محاسبه میکنن چقدر گرون تر از ریال باشه؟ در واقع کسی محاسبه اش نمیکنه. تقاضای مردم و جهان برای دلار، و عدم تقاضای مردم برای ریال تعیین میکنه فاصله ی قیمتی این دوتارو.

خب الان باید برای تو دوتا سوال پیش بیاد. چرا اینقدر تقاضا برای دلار بالاس؟ و اینکه خب..شما بیش تر اسم دلار رو میشنوید و ملت بیش تر دلار تقاضا میکنن تا یورو، ولی چرا یورو گرون تره؟

و اینکه، خب اگر عرضه تقاضای بازار قیمت دلار رو تعیین میکنه..چرا قیمت بازار ازاد دلار که روی 50 هزار تومنه، با دلار دولتی که 4200 تومن بود (منسوخ شده دیگه) فرق داره؟

وای احساس میکنم زیادی دارم توضیح میدم 😂

اگر فهمیدید تا اینجا یه 👍 بدید. اگر میخوایید جواب بقیه ی سوالارو بدونید یه 🤡 بدید اگرم دیگه بسه یه 🗿 بدید به این پیام.

ببین تقاضای پول ملی یک کشور رو، قدرت اقتصادیش تعیین میکنه. یعنی اینکه کل جهان با امریکا تجارت میکنه، پس به پول امریکا نیاز داره، و اینکه امریکا پولش قویه، یعنی تو میدونی که یهو توش جنگ نمیشه، یهو کل صنایع امریکا از بین نمیره و اتیش نمیگیره که ارزش پول ملیش از بین بره، پس یه اعتماد بین المللی هست، پس تقاضا براش هست. یهو تورم 60 درصدی نمیگیره، یهو برق و گاز کل امریکا قطع نمیشه صنایع 6 ماه بخوابه. ببینید، جهان امروز خیلی بهم متصله. اکثر کشورها از طریق تجارت به هم وصلن و یه جوری وسط این تجارت باید از امریکا بگذرن. یعنی یا مستقیم با امریکا تجارت میکنن یا مثلا نصف کالاشون و تکنولوژی کالاشونو از امریکا میارن. پس همه به پول امریکا نیاز دارن. ولی اینم در نظر بگیرید، هرچه ارزش پول یه کشور بره بالاتر، صادرات برای اون کشور سخت تر میشه.

اینو با ریال مقایسه کنید. یه سرمایه گذار خارجی..میدونه اگر برداره ریال بخره، در کشوری که توی خاورمیانه است و در معرض جنگه مدام، تحریمه و مشکلات سیاسی داره و تورم وحشتناک (کاهش ارزش پول) داره مدام..خب برای چی ریال تقاضا کنه؟ ریال نوسان وحشتناکی داره..اما دلار نداره.

(دلار برای خارجیا نوسان نداره، یعنی دلار ارزششو از دست نمیده، برای ما ایرانیاس که میگیم دلار نوسان داره. درواقع دلار نوسان نداره، ریال نوسان داره.)

این جمله ی اخر شاید گیجتون کنه ولی الان توضیح میدم. این جواب همون سوالیه که گفتم، خب چرا یورو از دلار گرون تره وقتی اکثرا همه دلار تقاضا میکنن. ببینید، هرچی قیمت پول ملی شما بره بالا، برای خارجیا پول شما گرون تر میشه. پس وقتی میای یه کالایی رو توی کشورت تولید میکنی و میخوای به خارجیه بفروشی ، برای خارجیه خیلی گرون میشه پس نمیخره. هرچی پول ملی تو ارزون تر باشه، ارزون تره برای خارجیا و خارجیا بیش تر میخرن. پسسسسس کشورها هیچوقت نمیان زیادی پولشونو گرون کنن. بانک مرکزی امریکا یا federal reserve میدونه که اگر قیمت دلار برای خارجیا زیادیییییییییییی بره بالا صادراتشون رو از دست میدنن پس سعی میکنه یه نرخ ارزی مطنقی نگه داره در مقایسه با یورو. یعنی امریکا برای رقابت با اروپا ، پول ملیشو ارزون تر نگه میداره تا بتونه صادرات بیش تری داشته باشه.

چین نمونه ی بارز این قضیه است. چین دومین بزرگ ترین تولید ناخالص ملی رو داره و با همه صادرات واردات داره، پول ملیشو خب چرا نمیکنه هم قیمت دلار؟ چون اگر قیمتش بره بالا، امریکا مسابقه ی تجارت رو میبره. رقابت پذیری کالای چینی در بازار جهانی به ارزون بودنشه.

خب حالا یه مبحث اخر هست که اونو وویس میدم چون جون توضیح دادن و تایپ کردن ندارم.