‍ ✔️@BoomrangInstitute

🔴 ملی شدن صنعت نفت
✍ موسی غنی‌نژاد


آشفته بازار فکری دهه ۱۳۲۰ تاثیر بسیار تعیین‌کننده‌ای روی محیط روشنفکری ایران از آن سال‌ها تا امروز، داشته است. ذهنیات ایرانیان در این‌ دهه عمدتا تحت‌تاثیر دو جریان مهم سیاسی، اجتماعی و فکری این دوران شکل‌ ویژه‌ای به خود گرفت. جریان اول ناشی از حس ایران‌پرستی سنتی بود که به‌ علت تسلیم ارتش و اشغال ایران توسط نیروهای متفقین شعله‌ور شد. جریان‌ دوم در سایه رسوخ وسیع اندیشه‌های مارکسیستی-البته از نوع دست‌چندم و بسیار مخدوش آن- پدید آمد که نظریات «جهانشمولی» را درباره تحول‌ اجتماعی، مبارزه طبقاتی، جامعه سوسیالیستی، امپریالیسم و غیره در میان‌ جوانان رواج می‌داد. رمز نفوذ فوق‌العاده سریع و شدید این افکار «مارکسیستی» را باید در آرمانخواهی ساده‌لوحانه‌ای جست‌وجو کرد که رنگ و لعاب «علمی» به خود گرفته بود. تبلور سیاسی و عینی این دو جریان را در جبهه ملی و حزب توده می‌توان سراغ گرفت. البته چنانکه وقایع بعدی-کودتای ۲۸ مرداد- نشان داد، ابعاد قضیه از دو گروه‌بندی سیاسی آن سال‌ها بسیار فراتر می‌رود . . .

ادامه متن را در 👈 اینجا بخوانید.

#مصدق
#نفت
#ملی_شدن

✔️@BoomrangInstitute

🔴 کتاب معمای فراوانی: رونق‌های نفتی و دولت‌های نفتی
✍️ نوشته تری‌لین کارل
👈 برگردان جعفر خیرخواهان



تفاوت عملکرد نروژ با سایر کشورهای نفتی

در نروژ پس از کشف نفت دریای شمال در ۱۹۶۲، همانند سایر کشورهای صادر کننده نفت (ونزوئلا، ایران، نیجریه، الجزایر و اندونزی) مشکلات اقتصادی در زمان رونق نفتی دهه ۱۹۷۰ ظاهر شدند. دولت نروژ افزایش درآمدهای نفتی را فرصتی برای تحقق اشتغال کامل، برابری بیشتر از طریق بازتوزیع درآمد نفت و گسترش رفاه دید. مخارج خدمات اجتماعی، مستمری بازنشستگی و اشتغال دولتی را افزایش داد. همچنین یارانه‌های عظیمی به بخش کشاورزی و صنعت داد و دستمزدهای واقعی بین سالهای ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۷ حدود ۲۵ درصد بالا رفت.
در سال‌های بعد، مشکلات و اثرات زیانبار چنین سیاستهایی مشخص شدند. تورم در ۱۹۷۵ به شدت افزایش یافت به طوری که از میانگین قبل از رونق دهه ۱۹۷۰ که حدود ۷ درصد بود به ۱۴ درصد رسید و عارضه بیماری هلندی ظاهر شد. بهره‌برداری از نفت فلات قاره به تضعیف موقعیت رقابتی نروژ منجر شد چون هزینه‌های نیروی کار بسیار افزایش و ارزش نسبی صادرات تولیدات کارخانه‌ای کاهش یافت. این مشکلات اقتصادی به تغییر و تحول سیاسی منجر شد. در سال ۱۹۸۱ حزب محافظه‌کار نیروی مسلط در کشور شد و به نیم قرن سلطه حزب کارگر پایان داد.
اما بحران اقتصادی نروژ به همان شدت کشورهای در حال توسعه صادرکننده نفت نبود. ساختار اداری کاملا نهادینه شده و کمتر سیاسی شده در نروژ که ناشی از تشکیل و تثبیت دولت مدرن از سده‌ها پیش بود، واکنش متفاوتی به رونق نفتی دهه ۱۹۷۰ در مقایسه با سایر کشورهای صادرکننده نفت نشان داد. نروژ بر خلاف همه صادرکنندگان نفتی، کشور را در برابر نفتی شدن افراطی محافظت کرد. در واقع، ساختارهای دولتی کاملا نهادینه‌شده نوعی مقاومت سازنده در برابر تاثیر شدید گنج نفت ایجاد کرد که به این راحتی در دسترس کشورهای در حال توسعه نبود. ساختارهایی که رونق نفتی را در نروژ پذیرفتند با ساختارهای کشورهای در حال توسعه بسیار متفاوت بودند. نروژ پیش از کشف نفت توانسته بود یکی از ثروتمندترین، برابرترین و دموکرات‌ترین کشورهای جهان شود. قوی‌ترین ریشه‌های این دولت حداقل به سال ۱۶۸۰ برمی‌گشت و جایگاه قانونی آن در نخستین قانون اساسی مستقل کشور در ۱۸۱۴ به رسمیت شناخته شده و مورد احترام بود.
کشف ذخایر عظیم نفت و گاز در چنین بستری اتفاق افتاد. سازماندهی چارچوبی برای کنترل صنعت نفت مستلزم درجه بالایی از پیچیدگی و مهارت در برنامه‌ریزی و اداره امور بود که نروژ بر خلاف سایر صادرکنندگان نفت، به میزان فراوان در اختیار داشت. شاید بارزترین تفاوت در رفتار دولت نروژ این است که سعی کرد تا از ظرفیت مالی غیرنفتی دولت حمایت کند. نروژ به جای اینکه درآمد نفت را هزینه کند منابع حاصل از فروش نفت را در صندوق نفت قرار داد که به منظور ذخیره کردن این ثروت در قرن بیست و یکم که نفت پایان می‌یابد تاسیس شده بود. این عوامل در مجموع از تعدیل‌های لازم در شرایط قیمت‌های پرنوسان نفتی حمایت کرد و اجازه نداد نروژی‌ها از نوسان‌های وحشتناکی که شهروندان سایر کشورهای صادرکننده نفت تجربه کردند آسیب ببینند.


👈 آشنایی با ساختار اقتصاد نفت نروژ


#نفت
#اقتصاد_انرژی
#دولتهای_نفتی
#معمای_فراوانی

‍ ✔️@BoomrangInstitute

🔴 «نفت پیش از مصدق هم ملی بود»

🎤 🎧 شهرام اتفاق

⭕️ نفت پیش از مصدق هم ملی بوده است. برای اینکه یک معدن یا منبع نفتی، قابل تحصیل و قابل تحقق شود، باید شرکت‌هایی برای سرمایه گذاری و همچنین برای اکتشاف، حفاری، استخراج، فرآوری، انتقال و فروش به خدمت گرفته بشوند. این کارها می‌تواند از طریق قراردادهای بیع متقابل یا واگذاری بخشی از سهام آن منبع انجام شود و این تناقضی با «ملی بودن» ندارد. بنابراین مالکیت و عواید حاصل از نفت در ایران، پیش از ماجرایی که در ۱۳۲۹ «ملی شدن» نفت نامیده شد، متعلق به ایران بود و نفت پیشاپیش «ملی» بود.


⭕️ ما همیشه از طرف احزاب سیاسی و ایدئولوژیک در معرض سوءاستفاده از مفاهیم بودیم و هستیم:

داریوش آشوری در کتاب «واژه‌نامه سیاسی» خودشان، در توضیح واژه کودتا نوشته‌اند که در کشورهای جهان سومی، نوعی از کودتاها جانشین انقلاب‌ها شده‌اند . . . اینگونه کودتاها مانند کودتای جمال عبدالناصر در مصر و قذافی در لیبی نام «انقلاب» را به خود می‌دهند. در برابر اینگونه کودتاها که گرایش دست چپی دارند، کودتای دست راستی نیز هست . . . از مهمترین نمونه اینگونه کودتاها، ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در ایران و کودتای پینوشه در شیلی است . . .

ترجمه این حرف در کتاب «واژه‌نامه سیاسی» جناب آشوری این است که اگر رفقای ما و کسانی که ما به آنها اعتقاد داریم کودتا کردند، اگر «چپ» بودند ما اسم آن واقعه را «انقلاب» می‌گذاریم و اگر آن واقعه در مسیری باشد که ما خوش نداشتیم، اسمش را می‌گذاریم «کودتا».

این نمونه، جزو آن آموزه‌ها و آموزش‌هایی است که در فرهنگ سیاسی در گذشته به ما یاد دادند و این بازی کردن با مفاهیم است و این همان مشکلی است که ما در عرصه مفاهیم سیاسی داریم و این مشکلات به عرصه اقتصادی هم سرایت می‌کند.

⭕️ دولتی کردن صنعت نفت که تحت عنوان ملی کردن آن رخ داد، دست کم دو مشکل را در پی داشت:

نخست اینکه دولتی را که می‌بایست یک دولت مالیات‌بگیر و خدمتگزار مردم باشد، تبدیل به دولتی نفتی کرد که ارباب مردم شد.

دوم اینکه چون خدمات تولید نفت انحصاری و در اختیار دولت‌هاست، روشن نیست که هزینه تولید هر بشکه نفت چقدر برای ما تمام می‌شود و می‌توانست چقدر ارزان‌تر از این تمام شود.

👈 دسترسی در آپارات

👈 دسترسی در یوتیوب


#نفت #ملی #کودتا

دسترسی مستقیم به فایل صوتی👇

Telegram
attach 📎

✔️@BoomrangInstitute

🔴 گفت‌وگوی جعفر خیرخواهان با «پاشا مهدوی» دربارۀ کتاب: «قاپیدن قدرت: بقای سیاسی از طریق ملی‌کردن منابع استخراجی»

 پاشا: ملی‌کردن به دو دلیل یک قمار است: در کوتاه مدت، احتمالش هست که به تحریم، مجازات، و حتی دخالت خارجی منجر شود که با توجه به تجربه دکتر مصدق نباید برای ایرانیان چیز عجیبی باشد. در بلندمدت، ملی‌کردن اغلب به ناکارایی در تولید نفت، محرومیت از سرمایه‌گذاری خارجی، و برخی اوقات فساد می‌انجامد ... ملی‌کردن دو برونداد دارد. برونداد نخست حالتی است که کشورها شرکت نفت را ملی کردند اما این شرکت را مستقل نگه داشتند و از آن پشتیبانی مالی کردند. مثال‌های آن آرامکوی عربستان، پتروناس مالزی یا پتروبارس برزیل است. برای این کشورها، اثر بلندمدت ملی‌کردن به طور کلی مثبت بوده است. اما برونداد دوم مربوط به کشورهایی است که شرکت ملی نفت از پشتیبانی مالی حکومت محروم شد و نتوانست سودهای خود را سرمایه‌گذاری مجدد کند. مهمترین اینها عبارتند از ایران، پمکس در مکزیک و PDVSA در ونزوئلا. در این کشورها، ملی‌کردن به ناکارایی‌های بلندمدت منجر شد که . . .

متن کامل را در 👈 اینجا بخوانید

#نفت
#ملی_کردن

✔️ @BoomrangInstitute

🛢 ارثیه رو به زوال؛ بررسی پایان ایده رفاه نفتی در میزگردی با حضور : موسی غنی‌نژاد و عدنان مزارعی

تجارت فردا - شماره ۳۸۸
۲۲ آذرماه ۱۳۹۹

مزارعی: واقعیت این است که اغلب کشورهای نفت‌خیز در حوزه خلیج فارس، آفریقا یا دیگر نقاط دنیا خودشان هم متوجه شده‌اند که دوران سلطه نفت رو به اتمام است و درآمد ناشی از فروش نفت خام در بازارهای جهانی در یک روند مستمر کاهش خواهد یافت ...

غنی‌نژاد: خاطرم هست که اوایل انقلاب یکی از شعارهای تند انقلابیون پرحرارت این بود که رژیم شاه کشور را به نفت وابسته و بدبخت کرده است و یکی از اولین اقدامات اقتصادی ما باید قطع وابستگی به درآمدهای نفتی باشد. اما بعد از گذشته بیش از چهار دهه مشخص شده که این حرف‌ها تنها شعارهایی توخالی بود، به این معنا که هیچ فکری پشتش نبود. کسانی که همواره شعار اقتصاد بدون نفت سر می‌دادند هیچ استراتژی و برنامه‌ای برای جایگزینی نفت نداشتند و ...


متن کامل را در 👈 اینجا بخوانید


#نفت
#انرژی

✔️@BoomrangInstitute

🔴 «ایران بازنده اصلی کوچک شدن بازار نفت»

روزنامه جهان اقتصاد
چهارشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۹

🎤 شهـــرام اتفـــاق

... در حوزه گاز طبیعی نیز ایران عمدتاً مصرف‎کننده گاز تولید شده خودش است. از مجموع ۱۰۵۳ میلیارد متر مکعب گاز (bcm) طبیعی صادر شده در جهان در سال ۲۰۱۹، مهمترین صادرکنندگان گاز طبیعی به ترتیب روسیه (۲۶۵)، قطر (۱۲۴)، نروژ (۱۱۳)، استرالیا (۹۵)، ایالات متحده (۵۴)، ترکمنستان (۵۲)، کانادا (۵۱)، الجزایر (۴۳)، نیجریه (۲۹) و مالزی (۲۴) بوده‏‌اند ...

... به بیان ساده، ایران در هر دو فرآورده «نفت» و «گاز»، هیچ جایگاه ارزشمندی در بازار انرژی جهان ندارد ...

... در مورد گاز طبیعی ما سال‎هاست که از صحنه رقابت کنار گذاشته شده‎ایم. حتی در زمانی که اروپا تشنه گاز ایران بود و کشورهای همسایه یا کشورهای منطقه در فهرست مشتریان بالقوه گاز ایران قرار داشتند ما نقش بسیار ناچیزی در صادرات گاز داشتیم ...

متن کامل را 👈 اینجا بخوانید.

#گاز_طبیعی
#نفت
#بازار_انرژی

✔️@BoomrangInstitute
🔹@EghtesadZendegi
🌾 @Sedanet


🔴 «چرا نفت پیش از مصدق هم ملی بود؟ و چرا پس از ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، صنعت نفت ایران دولتی شد؟»

نشست اول

گفتگوی مرتضی کاظمی با شهرام اتفاق

۲۹ اسفند ۱۳۹۹


همچنین می‌توانید ویدیوی تصویری این گفت‌وگو را در اینستاگرام، آپارات یا یوتیوب مشاهده بفرمایید👇

دسترسی به اینستاگرام
https://www.instagram.com/tv/CMmwIR1JUfQ/?igshid=14avikhyxw7vm

دسترسی به آپارات
https://www.aparat.com/v/cgnJ8

دسترسی به یوتیوب
https://youtu.be/3jMgUIXgZms


#نفت #مصدق
#ملی_شدن

✔️@BoomrangInstitute
🔹@EghtesadZendegi
🌾 @Sedanet


🔴 «چرا ادعا می‌شود که از ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ به بعد، صنعت نفت در ایران دولتی شد؟»

نشست دوم

گفتگوی مرتضی کاظمی با ابراهیم صحافی

۸ فروردین ۱۴۰۰


همچنین می‌توانید ویدیوی تصویری این گفت‌وگو را در اینستاگرام، آپارات یا یوتیوب مشاهده بفرمایید👇

دسترسی به اینستاگرام
https://www.instagram.com/tv/CM-J45dARle/?igshid=1xm2g9kminnrr

دسترسی به آپارات
WWWww.aparat.comm

دسترسی به یوتیوب
https://youtu.be/vXVa4nK0NQc


#نفت #مصدق
#ملی_شدن

➖➖➖➖➖➖🔺

🗨 درباره «ونزوئلا»

قهرمان عظیم‌زاده

#سوسیالیسم
#بیماری_هلندی
#نفت
#نقدینگی

✔️ @BoomrangInstitute

➖➖➖➖➖➖➖🔺

🟡 گفتگو با فریدون مجلسی درباره ملی شدن صنعت نفت و رویدادهای منتج به وقایع سال ۱۳۳۲ با اتکا به کتاب «مصدق» - حاصل گفتگوی محمد صادقی با فریدون مجلسی - نشر پایان 🔸به میزبانی بومرنگ


👈 دسترسی در آپارات
👈 دسترسی در یوتیوب

#مصدق
#نفت
#رضاشاه
#دارسی
#انرژی


🆔@ghaninejad_mousa
✔️@BoomrangInstitute

✔️@BoomrangInstitute

🔴 بریده‌هایی از کتاب «مصدق» - حاصل گفتگوی محمد صادقی با فریدون مجلسی

🔸 روزهای پیش از ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، واقعه‌ای که «ملی شدن صنعت نفت» نامیده شد:

در قرارداد ۱۹۳۳ (۱۳۱۲) تربیت و جایگزین کردن نیروی کار ایرانی در سطوح مختلف خدمات صنعت نفت پیش‌بینی شده بود ... دانشکده نفت آبادان که برجسته‌ترین مدیران بعدی صنعت نفت ایران را تربیت کرد، در سال ۱۳۱۸ افتتاح شده بود.

رزم‌آرا کوشید قرارداد الحاقی و نسبتا پیچیده «گس-گلشائیان» را به تصویب مجلس برساند. در این قرارداد مبلغ ثابت پرداختی «شرکت نفت انگلیس و ایران» فارغ از این‌که شرکت سود ببرد یا نبرد از ۷۵۰ هزار لیره در سال به ۴ میلیون لیره افزایش یافت و اضافه بر ۲۰ درصد سهم ایران در سود، مبلغ ۴ شیلینگ بابت هر تن نفت به ۶ شیلینگ افزایش می‌یافت.

در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ رزم‌آرا توسط خلیل طهماسبی، عضو فدائیان اسلام ترور می‌شود. رهبری این گروه بر عهده سید مجتبی نواب صفوی بود که در اعلام برنامه‌های فدائیان اسلام در آبان ۱۳۲۹، اسلامی‌سازی را در همه زمینه‌ها هدف نهایی حرکت خود شناسانده بود.

لایحه ملی شدن صنعت نفت، فردای قتل رزم‌آرا به مجلس تقدیم شد.


#نفت

‍✔️@BoomrangInstitute

🔴 بریده‌های از کتاب «مصدق» - حاصل گفتگوی محمد صادقی با فریدون مجلسی

محمد صادقی: در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ رزم‌آرا توسط خلیل طهماسبی، عضو فدائیان اسلام ترور می‌شود. رهبری این گروه بر عهده سید مجتبی نواب صفوی بود که در اعلام برنامه‌های فدائیان اسلام در آبان ۱۳۲۹، اسلامی‌سازی را در همه زمینه‌ها هدف نهایی حرکت خود شناسانده بود.

او برای وزارت‌خانه‌ها نیز برنامه ارائه کرده بود که بخش‌هایی از آن را می‌خوانم. او درباره وزارت فرهنگ می‌نويسد: «آموزگاران مرد برای مدارس دختران و به عکس تعیین نشود. در کلاس‌های ابتدایی برای تعلیم دروس (در نگارش کتب کلاسی و غیر آن‌ها) به جای مثل‌های زشتی (مثل این‌که: رضا خوب تار می‌زند) که برای آموزش دروس فارسی و غیره به کار رفته، مثل‌های اسلامی و اخلاقی زده شده و برای تعلیم به کار رود ... به جای دروس غلط و غیر مشروع، دورس دینی قرار دهند و در تمام دبستان‌ها اذان و نماز جماعت و دعا معمول و مقرر گردانند.»

همچنین در این بخش بر ارتباطات صحیح فرهنگی با دنیا تاکید کرده و می‌نویسد: «مشکلات علمی دنیا را (از لحاظ علوم مختلف طبیعی، ریاضی، طب، تاریخ و روانشناسی، و هر علمی) با استفاده از منابع علوم اسلام و معارف قرآن حل و آسان کنند.»

درباره وزارت دادگستری می‌نویسد: «بایستی احکام مقدس اسلام و قانون مجازات اسلام مو به مو اجرا گردد.» ... به نظر او شهربانی هم باید: «مشروب‌سازی‌ها و مشروب‌خانه‌ها را به کلی نابود نموده از خوردن و حمل کردن و نگاه داشتن مشروبات خانمان‌سوز جلوگیری کنند ... از عبور و مرور زنانی که به حجاب اسلام طبق مقررات شرعی اسلام پوشیده نیست جلوگیری کنند.»

فریدون مجلسی: ... لایحه ملی شدن صنعت نفت، فردای قتل رزم‌آرا به مجلس تقدیم شد ...

#نفت
#مصدق
#رزم‌آرا
#فدائیان_اسلام
#معرفی_کتاب

✔️ @BoomrangInstitute

🟠 سومین نشست از سلسله نشست‌های جامعه و انرژی با عنوان «اقتصاد سیاسی محیط زیست و انرژی در ایران»

میزبان: اندیشکده تدبیر انرژی، مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو با همکاری پژوهشگاه نیرو (مرکز مطالعات سیاست گذاری و برنامه ریزی انرژی) و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان

🔸 دسترسی‌ها:

ارایه شهرام اتفاق
https://www.aparat.com/v/gPy6m


ارایه میثم هاشم‌خانی
https://www.aparat.com/v/DiYIU


پرسش و پاسخ
https://www.aparat.com/v/ldAbN


خلاصه گزارش
https://www.aparat.com/v/Tn9Hi


نشست‌های قبلی:
https://www.aparat.com/eptt.ir/videos


#پتروپولتیکس
#حامی‌پروری
#دولت_غایب
#دولت_حاضر
#آزادی_اقتصادی
#سیاست_هویت
#نفت_غیرملی

.

پهلوی اول و
مسئله بازبینی
در تاریخ نفت

در سال ۱۹۳۳ امتیازنامه نفت دارسی لغو شده و به دستور رضاشاه، قرارداد جدیدی با شرکت نفت انگلو-پرشین منعقد می‌شود که به قرارداد ۱۹۳۳ مشهور است. آیا این قرارداد به زیان ایران بوده است؟ یا برعکس، در زمره قراردادهایی بود که متضمن منافع کشور بود؟

🎧 سخنرانی شهرام اتفاق: وضعیت نفت در جهان از ۱۸۵۰ تا قرارداد ۱۹۳۳

🎧 سخنرانی علی الله جانی: بررسی منافع قرارداد ۱۹۳۳ برای کشور

👈دسترسی به نمودار

#نفت
#ملی_شدن_نفت
#قرارداد_۱۹۳۳
#گذار_انرژی
.