دروغ مصلحتی حضرت ابراهیم و حضرت یوسف علی نبینا و آله و علیهما السلام

بشناسیم دروغِ خوب را
بشناسیم صداقتِ بد را

وَ رَوَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَسَنِ الصَّیْقَلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (صلوات الله علیه) إِنَّا قَدْ رُوِّینَا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (صلوات الله علیه) فِی قَوْلِ یُوسُفَ (علیه السلام) أَیَّتُهَا الْعِیرُ إِنَّکُمْ لَسارِقُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا سَرَقُوا وَ مَا کَذَبَ وَ قَالَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کانُوا یَنْطِقُونَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا فَعَلُوا وَ مَا کَذَبَ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (صلوات الله علیه) مَا عِنْدَکُمْ فِیهَا یَا صَیْقَلُ قُلْتُ مَا عِنْدَنَا فِیهَا إِلَّا التَّسْلِیمُ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ أَحَبَّ اثْنَیْنِ وَ أَبْغَضَ اثْنَیْنِ أَحَبَّ الْخَطَرَ (1)فِیمَا بَیْنَ الصَّفَّیْنِ وَ أَحَبَّ الْکَذِبَ فِی الْإِصْلَاحِ وَ أَبْغَضَ الْخَطَرَ فِی الطُّرُقَاتِ وَ أَبْغَضَ الْکَذِبَ فِی غَیْرِ الْإِصْلَاحِ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) قَالَ بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ وَ هَذَا إِرَادَةُ الْإِصْلَاحِ وَ دَلَالَةُ عَلَی أَنَّهُمْ لَا یَعْقِلُونَ وَ قَالَ یُوسُفُ (علیه السلام) إِرَادَةَ الْإِصْلَاحِ.

🔸علی بن ابراهیم روایت کرد: حسن صیقل می گوید: به امام صادق (صلوات الله علیه) عرض کردم: از امام باقر (صلوات الله علیه) درباره سخن یوسف (صلوات الله علیه) که فرمود: {ای کاروانیان قطعا شما دزد هستید} (یوسف ۷۰) برای ما روایت شده است که حضرت فرمود: به خدا سوگند، آنان ندزدیدند، ولی یوسف (علیه السلام) نیز دروغ نگفته است. همچنین درباره سخن ابراهیم (علیه السلام) که فرمود: {[نه] بلکه آن را (شکستن بتها را) این بزرگترشان کرده است. اگر سخن می گویند، از آنها بپرسید} (انبیاء ٦٣)نیز فرمود: به خدا سوگند، آنها این کار را نکردند، ولی ابراهیم (علیه السلام) نیز دروغ نگفته است. امام صادق (صلوات الله علیه) فرمود: ای صیقل، نظر شما در این باره چیست؟ صیقل می گوید که عرض کردم: ما چاره ای جز تسلیم (پذیرش) نداریم. امام صادق (صلوات الله علیه) فرمود: خداوند دو چیز را دوست و دو چیز را دشمن می دارد. راه رفتن متکبرانه در میان صف دو لشکر و نیز دروغ گفتن برای اصلاح را دوست دارد و راه رفتن متکبرانه در راه ها و دروغ گفتن برای غیر اصلاح را دشمن می دارد. ابراهیم (علیه السلام) فرمود: {[نه] بلکه آن را این بزرگترشان کرده است.} و این با اراده اصلاح و دلیلی بود بر این که آنان نمی فهمند. همچنین یوسف (علیه السلام) نیز آن سخن را با اراده #اصلاح بر زبان آورد.

وسائل الشيعة - ط الإسلامية (الحر العاملي، الشيخ أبو جعفر) جلد 8  صفحه 578 باب 141 : جواز الكذب في الاصلاح دون الصدق في الفساد
بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار عليهم السلام با ترجمه فارسي جلد 12 صفحه 55
اصول الكافي جلد 2 صفحه 341 بَابُ الْکَذِبِ  حدیث 17

طبق روایات و معارف آل الله صلوات الله علیهم و قرآن کریم ، حتی انبیاء الهی برای منظورهای خاصی دروغ مصلحتی می گفتند
مثل حضرت یوسف
مثل حضرت ابراهیم و...

طبق احادیث در چند موضع دروغ رواست و همان اسلامی که آن همه از دروغ بد گفته و آن را پلید شمرده ، در مواقعی جواز این کار را داده
1- در شرایط #تقیه و حفظ جان شیعه
2-هنگام جنگ و مکر و کید در کارزار
3-دروغ شوهر به زن خود
4-دروغ مصلحتی ، یعنی اصلاح کردن بین دو نفر و رفع کدورت حتی به وسیله دروغ

البته دقت کنیم اسم هر دروغی را نمی توانیم دروغ #مصلحتی بگذاریم
صلح برقرار کردن میان دو نفری که مفسده بینشان بوده را دروغ مصلحتی می گویند نه هر دروغی را

والله العالم

#جزء13 #جزء17