🔹🔹
ماوایل
#رقیه_کبیری‌نین «ماوایل» حکایه‌سینه بیر باخیش
✍️علی محمدبیانی
🔻حکایه‌میزین یازیلماسی بیر طرفه، اوخونوب تنقید اولماسی بیر طرفه. ادبيّاتیمیزا او جومله‌‌دن حکایه‌میزه قانی سویوقلوق‌لا باخمامیز، آجی بیر گرچک کیمی همیشه بوغازیمیزدا گؤینه‌ییر.
🔻1392 ده نشر اولان «ایچیمده‌کی قیز» کیتابینی اون ایل‌دن سونرا اوخوماغیم، بو قانی سویوقلوق‌لارین بیر نشانه‌سی‌دیر. چوخلو حکایه‌لر یازاری، خانم «رقیه کبیری»نین بو حکایه توپلوسونون اوّل حکایه‌سینی نئچه ایل بوندان اؤنجه اوخودوم، سونرا بیلمه‌دیم نئجه اولدو او کتابی، باشقا کتاب‌لارین آراسیندا ایتیردیم، آما بو گون «ایچیمده‌کی قیز»ی بیر داها تاپدیم، اوخودوم و اوچونجو حکایه‌ده نئچه ساعت مکث ائدیب قالدیم.
اوچونجو حکایه‌نین آدی «ماوایل»دیر. ماوایل مزاح باخیشلی بیر قورغو ایله یارانیب و اونو دا یازیجی اؤزو یاراتمیش. «موبایل» و «ماوال» سؤزجوک‌لری‌نین ترکیبیندن. البته بونو راوی‌نین یئنی یئتمه اوغلو بیان ائدیر:
«هر نه‌یین همراهین گؤرموشدوک، ماوال‌دان سونرا [سووای]». (ص 17) بو سؤزو ائشیدن ائو آتاسی پیققیلداییب دئییر:
«دوغرودان گؤر نه یاخینلیق‌لاری وار، موبایل، ماوال!» (ص 17)
🔻ماوایل، شهرین اورتا طبقه‌سینه عاید بیر عائله‌‌نین بیر هفته‌لیک سوزولموش و آرینمیش لحظه‌لرینی احتوا ائدیر. راوی بیر قادین‌دیر و یوخاری احتمال لا ائله یازار اؤزودور. راوی بو نیسگیللی و رئال حکایه‌ده مزاحلی و طنز مایالی صحنه‌‌لری، حادثه‌‌لری و دانیشیقلاری اوخوجونون گؤزو اؤنونده جانلاندیریر.
راوی تخمیناً ییرمی گون مریضخانادا قالمیش و باغیرساق عملیّاتی گئچیرمیش. بیزده باغیرساغین اؤزو و اونا عاید اولان فولکلور، طنز و چئشیدلی مزاح‌لارلا تمثیلله‌نر. راوی‌نین باغیرساغی توتولوب و مریضخانادا حکیم اونا دئییر:
«سنین باغیرساغی‌نین یولو ائله دولوب تیخانمیشدی کی، دولایی یول آچدیق!» (ص 18)
🔻 جراح‌لیق‌دان سونرا بیر کیسه راوی‌نین باغیرساغینا علاوه اولونوب و اونون یانیندا بیر نامحرم غریبه کیمی مدت‌لر دولانماغا و یاشاماغا مجبور ائدیلیر. راوی او کیسه‌نی داشییا- داشییا اؤزونو جمدک کیمی قوخولو حسّ ائدیر. بو کیسه، حیاتین اصلینه و آری- دوروسونا یوکلنمیش مضافات و مزاحم اینانج‌لاری، ایده‌لری، تعصّب‌لری، یئییب- ایچمه‌لری و نهایت‌ده مزخرفاتی (= غیرضروری و باش آللادان نسنه‌لری) تمثیل ائده بیلر.
🔻راوی بیر قادین‌دیر و قادینلیق حسّلرینی، هیجان‌لارینی، نیسگیللرینی و وسواسلارینی دوزگونجه‌سینه روایت ائتمک گوجونه مالک‌دیر. یاری مدرن و یاری سنّتی ائوین نظافتی، نظمی و مطبخین دوزه‌لینیشی قادینا باغلی‌دیر و بو اؤزو آسیلی بیر وضعیت‌ین دوام ائتدیگینی گؤسته‌ریر. پنجره‌نین توز- تورپاقلی قالماسی، ائولی قادینی بئزیکدیریر. ائوده ار و اوشاق هر کیم اؤز ایش- عملی‌نین پئشینده‌دیر. ائو بیر صاحابسیز کیمی اؤز حالینا بوراخیلمیش.
🔻بو حکایه‌ده بیزیم راویمیز، بیر یازار و کتاب اوخویان‌دیر. آما بئله بیر دوروم‌دا کتاب‌خانادان دا کتاب گؤتوروب، اوخویا بیلمیر. آخی جسمانی بیر مریضلیک، بوتون نظمی، یعنی ایچری و دیشاری توختاخلیغی اوندان آلمیش. بو دوروم اونون حیات یولداشینا و یولداشلیقلارینا دا منفی اثرلر بوراخمیش. اونلار قوشا یاتیب حتی اؤپوشمکدن ده محروم اولورلار. راوی هرگون پنجره‌دن باخیر و دؤش‌سوز قونشو قادینی گؤرور. او دا مریض اولوب دؤش‌لرینی الدن وئرمیش بیر قادین‌دیر. راوی او قادین‌لا همذات پندارلیق ائده بیلیر، او قادین مریضلیک‌دن سونرا حیاتا قاییدیب و نرمال و عادی یاشاییشینی الده ائتمک ایسته‌ییر. گؤی گؤیرنتی آلیر گتیریر، گول‌لری قوجاقلاییر و راوی اونا باخاراق، اؤز حیاتینی سئویر و مثبت حسّ‌لرله یاتاغینا گئدیر.
🔻راوی‌نین بؤیروندن آسلاندیغی کیسه حیاتی‌نین گئرچک‌لری کیمی اونو هله‌لیک راحات بوراخماق ایسته‌میر. حیاتینی قورخولو و ایرگنج گئرچک‌لری‌نین سمبولو اولان بو کیسه، شیرینلیگی و رؤیالاری پوزان بیر طفیلی و مزاحم‌دیر.
بیر گون راوی گوزگو قاباغیندا دایانیر و اؤزونو بیر قادین کیمی حسّ ائدیر. سورمه‌له‌نیم دئیه، قارا مدادی گؤزونه چکمک ایسته‌ییر. بیردن او آجی و چیرکین گرچک اونو اؤزونه قایتاریر. «باغیرساغیم غفیل‌دن کیسه‌نین ایچینه بوشالیر. بیر آنلیق اولسا بئله سووخا کیسه‌نی اونوتموشدوم. (ص 22)
قالانی 👇
ماوایل
#رقیه_کبیری‌نین «ماوایل» حکایه‌سینه بیر باخیش
✍️علی محمدبیانی
🔻حکایه‌میزین یازیلماسی بیر طرفه، اوخونوب تنقید اولماسی بیر طرفه. ادبيّاتیمیزا او جومله‌‌دن حکایه‌میزه قانی سویوقلوق‌لا باخمامیز، آجی بیر گرچک کیمی همیشه بوغازیمیزدا گؤینه‌ییر.
🔻1392 ده نشر اولان «ایچیمده‌کی قیز» کیتابینی اون ایل‌دن سونرا اوخوماغیم، بو قانی سویوقلوق‌لارین بیر نشانه‌سی‌دیر. چوخلو حکایه‌لر یازاری، خانم «رقیه کبیری»نین بو حکایه توپلوسونون اوّل حکایه‌سینی نئچه ایل بوندان اؤنجه اوخودوم، سونرا بیلمه‌دیم نئجه اولدو او کتابی، باشقا کتاب‌لارین آراسیندا ایتیردیم، آما بو گون «ایچیمده‌کی قیز»ی بیر داها تاپدیم، اوخودوم و اوچونجو حکایه‌ده نئچه ساعت مکث ائدیب قالدیم.
اوچونجو حکایه‌نین آدی «ماوایل»دیر. ماوایل مزاح باخیشلی بیر قورغو ایله یارانیب و اونو دا یازیجی اؤزو یاراتمیش. «موبایل» و «ماوال» سؤزجوک‌لری‌نین ترکیبیندن. البته بونو راوی‌نین یئنی یئتمه اوغلو بیان ائدیر:
«هر نه‌یین همراهین گؤرموشدوک، ماوال‌دان سونرا [سووای]». (ص 17) بو سؤزو ائشیدن ائو آتاسی پیققیلداییب دئییر:
«دوغرودان گؤر نه یاخینلیق‌لاری وار، موبایل، ماوال!» (ص 17)
🔻ماوایل، شهرین اورتا طبقه‌سینه عاید بیر عائله‌‌نین بیر هفته‌لیک سوزولموش و آرینمیش لحظه‌لرینی احتوا ائدیر. راوی بیر قادین‌دیر و یوخاری احتمال لا ائله یازار اؤزودور. راوی بو نیسگیللی و رئال حکایه‌ده مزاحلی و طنز مایالی صحنه‌‌لری، حادثه‌‌لری و دانیشیقلاری اوخوجونون گؤزو اؤنونده جانلاندیریر.
راوی تخمیناً ییرمی گون مریضخانادا قالمیش و باغیرساق عملیّاتی گئچیرمیش. بیزده باغیرساغین اؤزو و اونا عاید اولان فولکلور، طنز و چئشیدلی مزاح‌لارلا تمثیلله‌نر. راوی‌نین باغیرساغی توتولوب و مریضخانادا حکیم اونا دئییر:
«سنین باغیرساغی‌نین یولو ائله دولوب تیخانمیشدی کی، دولایی یول آچدیق!» (ص 18)
🔻 جراح‌لیق‌دان سونرا بیر کیسه راوی‌نین باغیرساغینا علاوه اولونوب و اونون یانیندا بیر نامحرم غریبه کیمی مدت‌لر دولانماغا و یاشاماغا مجبور ائدیلیر. راوی او کیسه‌نی داشییا- داشییا اؤزونو جمدک کیمی قوخولو حسّ ائدیر. بو کیسه، حیاتین اصلینه و آری- دوروسونا یوکلنمیش مضافات و مزاحم اینانج‌لاری، ایده‌لری، تعصّب‌لری، یئییب- ایچمه‌لری و نهایت‌ده مزخرفاتی (= غیرضروری و باش آللادان نسنه‌لری) تمثیل ائده بیلر.
🔻راوی بیر قادین‌دیر و قادینلیق حسّلرینی، هیجان‌لارینی، نیسگیللرینی و وسواسلارینی دوزگونجه‌سینه روایت ائتمک گوجونه مالک‌دیر. یاری مدرن و یاری سنّتی ائوین نظافتی، نظمی و مطبخین دوزه‌لینیشی قادینا باغلی‌دیر و بو اؤزو آسیلی بیر وضعیت‌ین دوام ائتدیگینی گؤسته‌ریر. پنجره‌نین توز- تورپاقلی قالماسی، ائولی قادینی بئزیکدیریر. ائوده ار و اوشاق هر کیم اؤز ایش- عملی‌نین پئشینده‌دیر. ائو بیر صاحابسیز کیمی اؤز حالینا بوراخیلمیش.
🔻بو حکایه‌ده بیزیم راویمیز، بیر یازار و کتاب اوخویان‌دیر. آما بئله بیر دوروم‌دا کتاب‌خانادان دا کتاب گؤتوروب، اوخویا بیلمیر. آخی جسمانی بیر مریضلیک، بوتون نظمی، یعنی ایچری و دیشاری توختاخلیغی اوندان آلمیش. بو دوروم اونون حیات یولداشینا و یولداشلیقلارینا دا منفی اثرلر بوراخمیش. اونلار قوشا یاتیب حتی اؤپوشمکدن ده محروم اولورلار. راوی هرگون پنجره‌دن باخیر و دؤش‌سوز قونشو قادینی گؤرور. او دا مریض اولوب دؤش‌لرینی الدن وئرمیش بیر قادین‌دیر. راوی او قادین‌لا همذات پندارلیق ائده بیلیر، او قادین مریضلیک‌دن سونرا حیاتا قاییدیب و نرمال و عادی یاشاییشینی الده ائتمک ایسته‌ییر. گؤی گؤیرنتی آلیر گتیریر، گول‌لری قوجاقلاییر و راوی اونا باخاراق، اؤز حیاتینی سئویر و مثبت حسّ‌لرله یاتاغینا گئدیر.
🔻راوی‌نین بؤیروندن آسلاندیغی کیسه حیاتی‌نین گئرچک‌لری کیمی اونو هله‌لیک راحات بوراخماق ایسته‌میر. حیاتینی قورخولو و ایرگنج گئرچک‌لری‌نین سمبولو اولان بو کیسه، شیرینلیگی و رؤیالاری پوزان بیر طفیلی و مزاحم‌دیر.
بیر گون راوی گوزگو قاباغیندا دایانیر و اؤزونو بیر قادین کیمی حسّ ائدیر. سورمه‌له‌نیم دئیه، قارا مدادی گؤزونه چکمک ایسته‌ییر. بیردن او آجی و چیرکین گرچک اونو اؤزونه قایتاریر. «باغیرساغیم غفیل‌دن کیسه‌نین ایچینه بوشالیر. بیر آنلیق اولسا بئله سووخا کیسه‌نی اونوتموشدوم. (ص 22)
قالانی 👇