اندیشیدن تنها راه نجات

‍ آیا #پرندگان #زبان دارند
و باهم صحبت می‌کنند؟

اکثر حیوانات نمی‌توانند تقلید صداها را یاد بگیرند. اگرچه نخستی‌های غیرانسان می‌توانند یاد بگیرند که چگونه صداسازی‌های ذاتی را به روش‌های جدیدی به کار ببرند، توانایی مشابهی درزمینه‌ی یادگیری صداهای جدید ندارند. جالب اینکه تعداد کمی از گونه‌های پستاندار دورتر ازجمله دلفین‌ها و خفاش‌ها این توانایی را دارند؛ اما در میان جانوران یادگیرنده صدا در سراسر شاخه‌های درخت زندگی، چشمگیرترین آن‌ها پرندگان هستند.
طوطی‌ها و پرندگان آوازخوان و مگس‌مرغ‌ها همه صداهای جدید را یاد می‌گیرند. صداها و آوازهای برخی از گونه‌ها در این گروه‌ها به‌نظر می‌رسد تشابهات بیشتری با زبان انسانی داشته باشد. ازجمله این شباهت‌ها، انتقال عمدی اطلاعات و استفاده از اشکال ساده برخی از عناصر زبان انسانی مانند واج‌شناسی، معناشناسی و نحو است.
هایلند برونو نویسنده مقاله‌ای است که در سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی Annual Review of Linguistics منتشر شد. در این مقاله، او فرهنگ و یادگیری آواز پرنده را با زبان انسان مقایسه می‌کند. هایلند برونو می‌گوید: «به این مسئله علاقه‌مندم که آن‌ها چگونه آواهایی که به‌طور فرهنگی در این گروه‌ها منتقل می‌شود، یاد می‌گیرند.»
بسیاری از گونه‌های پرندگان از صداهای هشدار متفاوت برای شکارچیان مختلف استفاده می‌کنند. چرخ‌ریسک‌های ژاپنی که در حفره درختان آشیانه می‌سازند، صدایی دارند که موجب می‌شود جوجه‌های آن‌ها خم شوند تا کلاغ‌ها نتوانند آن‌ها را از لانه بیرون بکشند و صدای دیگری وجود دارد که مخصوص هشدار درزمینه‌ی‌ حضور مارها است که موجب می‌شود جوجه‌ها به کلی از لانه بیرون بپرند.
صداهای جیجاق‌های سیبری بسته به اینکه پرنده شکاری نشسته است، به‌دنبال شکار می‌گردد یا در حال حمله است، فرق دارد و هریک از این صداها موجب پاسخ متفاوتی از جیجاق‌های نزدیک می‌شود. چرخ‌ریسوی سرسیاه تعداد «دی‌ها» را در صدای متمایز خود تغییر می‌دهد تا اندازه نسبی تهدیدی را نشان دهند که به آن‌ها نزدیک می‌شود.
بسیاری از گونه‌های پرندگان علاوه‌بر صداهای هشدار، از صداهای مخصوص فراخوانی استفاده می‌کنند که سایر اعضای گونه آن‌ها را احضار می‌کند. هم چرخ‌ریسک‌های ژاپنی و هم لیکوهای ابلق جنوبی صداهای هشدار را با صداهای فراخوانی ترکیب می‌کنند تا نوعی صدا برای هشدار و جمع‌کردن هم‌نوعان خود برای راندن شکارچی ایجاد کنند. زمانی که پرندگان این صدا را می‌شوند، درحالی‌که خطر را جست‌وجو می‌کنند، به پرنده‌ای نزدیک می‌شوند که صدا را تولید کرده است.
حتی اگر پرندگان جنبه‌های ابتدایی زبان انسان را داشته باشند، هنوز درباره‌ی آنچه در ذهنشان می‌گذرد، اطلاعات بسیار کمی داریم. بیشتر پژوهش‌های ارتباط حیوانات روی توصف سیگنال‌ها و رفتار متمرکز شده‌اند که به‌صورت ظاهری می‌توانند شبیه رفتار انسان باشند. تعیین این موضوع که آیا فرایندهای شناختی پشت‌صحنه‌ هدایت‌کننده‌ی رفتار نیز شبیه فرایندهای انسانی است، مسئله بسیار دشوارتری است.
در قلب این سؤال، «تعمد» وجود دارد. آیا حیوانات صرفاً به محیط خود واکنش نشان می‌دهند یا قصد دارند اطلاعات را به یکدیگر منتقل کنند؟ به‌عنوان مثال، پرنده به محض پیداکردن غذا، ممکن است صدای خاصی را تولید کند که پرندگان دیگر را به‌سمت غذا جذب کند. آیا این صدا معادل این است که «آخ جون غذا!» و ناخواسته پرندگان دیگر را جذب می‌کند یا اینکه بیشتر شبیه این است که «هی بچه‌ها! بیایید غذایی را که پیدا کرده‌ام، ببینید!»؟
نشانه‌هایی از تعمد در بسیاری از حیوانات نشان داده شده است. سنجاب‌های زمینی، ماهی جنگجوی سیامی، مرغ‌ها و حتی مگس‌های میوه سیگنال‌های خود را بسته به این موضوع تغییر می‌دهند که چه کسی در اطرافشان است تا آن را دریافت کند. این نشانه‌ای است که آن‌ها تا حدی از کنترل ارادی بر سیگنال‌های خود برخوردار هستند.
به‌نظر می‌رسد که حیوانات دیگر به‌طور عمدی چیزهایی به دیگران نشان می‌دهند؛ مانند سگی که بین انسان و کیسه‌ای غذا یا اسباب‌بازی پنهان مردد است و شاید حتی از خود صدایی درآورد تا ابتدا توجه انسان را به خود جلب کند. همچنین، به‌نظر می‌رسد غُراب‌ها با نگه داشتن اشیاء در منقار خود آن را به غراب‌های دیگر نشان می‌دهند.

⚛ @AndisheKonim

524 views𝐀𝐃𝐌𝐈𝐍, edited 09:12