#tarix
#Uzbek

7-sinf bo'yicha 1-test.
Nashr 2022-yil

@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: EFTALIYLAR

1⃣ Eftaliylar V – VI asrlarda yurtimizda hukmronlik qilgan.

2⃣ Hukmdorlari: “Eftalon (Vaxshunvar), Katulf, Gatfar.

3⃣ Poytaxti: Poykent va Varaxsha.

4⃣ Hududi: O‘rta Osiyo, Sharqiy Turkiston, Afg‘oniston, Shimoliy Hindiston va hozirgi Pokiston.

5⃣ Turon shishalari Vizantiya shishasidan ustun turgan.

6⃣ Turon aholisi ikki tilda: sug‘d tilida va turkiy tilda so‘zlashishgan.

7⃣ Poykand “Madina at-tujjor” – “Savdogarlar shahri” deya ta’riflangan.

8⃣ Zog‘ariq (Zovariq), Bo‘zsuv, Darg‘om kanallari V asrda barpo etilgan.

9⃣ “Eftaliylar podshosi rimliklar va boshqa podsholardan qolishmaydigan holda aholiga g‘amxo‘rlik ko‘rsatadi, o‘zlari va qo‘shnilari bilan bo‘lgan munosabatlarda adolat mezonlariga amal qiladi”. (Vizantiyalik tarixchi Prokopiy Kesariyskiy)

🔟 Eftaliylar davlatini VI asrda Eron sosoniylari va Turk xoqonligi bosib olgan.

@Amirov0215_tarix

#turkiy_ilohlar

QAYRAXON yoxud QORAXON

Osmonning oʻn yettinchi qavatida yashaydigan Qayra Xon butun koinotni yoʻnaltiruvchi kuchga qodir. U barcha yaratiliqlarning taqdirini belgilaydi. Olamning yaratilishi haqidagi koʻplab miflarda Qayra Xon nomini uchratish mumkin. Ayrim turkiy xalqlar afsonalariga koʻra, Koʻktangri yaratgan ilk iloh Qayra Xondir. Afsonalarda aytilishicha, Qayra Xon Yerga toʻqqizta qayragʻoch novdasini ekadi, keyinchalik bu daraxtlardan toʻqqiz turkiy xalq paydo boʻladi.

@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: HUDUDLARDAGI TANGALAR

1⃣ Buxoro Sug‘dida o‘ng tomonida hukmdor tasviri tushirilgan kumush va mis tangalar zarb etilgan.

2⃣ Samarqand Sug‘dida V-VI asrlarda orqa tomonida tik turgan kamonchi tasviri tushirilgan kumush tangalar chiqarilgan.

3⃣ Naxshab (Qarshi) vohasida o‘ng tomonida podsho bosh qismi tasviri tushirilgan mahalliy kumush va mis tangalar muomalada bo‘lgan.

4⃣ Xorazmda old tomonida hukmdor boshi, orqa tomonida otliq chavandoz tasviri tushirilgan kumush va mis tangalar zarb etilgan.

@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: SHAHARLAR MAYDONLARI

1⃣ Termiz atrofidagi Zartepa shahri IV–V asrlarda 17 gektar maydonga ega bo‘lgan.

2⃣ V asrda Panjikentda nisbatan qadimiyroq bo‘lgan qishloq o‘rniga umumiy maydoni 18 gektar bo‘lgan yangi shahar barpo etiladi.

3⃣ Tuproqal’a tarxi taxminan 20 gektarni tashkil etgan.

4⃣ IV–V asrlarda Buxoro shahrining asosi 21 gektar bo‘lgan.

@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: TURK XOQONLIGI

1⃣ VI asr o‘rtalarida Turk xoqonligi Oltoy va Janubiy Sibirda tashkil etilgan.

2⃣ Turk xoqonligining markazi: Oltoy.

3⃣ VI asrning 80-yillari oxirlarida ikkiga: Sharqiy turk xoqonligi va G‘arbiy turk xoqonligiga bo‘lingan.

4⃣ Gʻarbiy xoqonlikka Yettisuv, Sharqiy Turkiston, Sirdaryo va Amudaryo havzalari hamda ularga tutashgan hududlar kirgan. Markazi: Yettisuv

5⃣ Sharqiy xoqonlikka Janubiy Sibir, Urxun havzasi (Mo‘g‘uliston), Shimoliy Xitoy kirgan. Markazi: O'tukan vodiysi.

6⃣ O‘n ming suvoriyga ega bo‘lgan tuman boshi "shod" deyilgan.

7⃣ Ko‘chmanchi chorvador aholi "budun" yoki "qora budun" nomlari bilan yuritilgan.

8⃣ Turk xoqonligi eng kuchaygan davrda Oxota dengizidan Qrim yarimoroligacha, Sibirdan Hindistongacha hududni egallagan.

9⃣ bu davrda Samarqandda "Turk qonunnomasi" amalda bo‘lib, u ibodatxonada saqlangan.

🔟 Turkiylarda qadimda bo‘ri ilohiylashtirilgan va ko‘plab nishonlarida bo‘ri tasviri mavjud.

1⃣1⃣ Xoqonliklardagi shaxslar: Bumin, Istami, Qorachoʻrin, Tardu xoqon, To‘n yabg‘u, To‘nyuquq, Kultegin, Bilga xoqon, Suluxon, Inal xoqon.

@Amirov0215_tarix

#tarix
#Uzbek

7-sinf bo'yicha 2-test.
Nashr 2022-yil

@Amirov0215_tarix

#bilasizmi?
#tarix

Potyomkin qishloqlari

1783-yilda Rossiya Qrimni bosib olgach , mamlakat imperatori Yekaterina II mamlakat janubiga safar qiladi. Safarda unga knyaz Grigoriy Potyomkin(1739-1791) hamrohlik qiladi. Imperatorning ko'zi yo'l-yo'lakay adirlarda o'tlab yurgan , semizlikdan tirsillab yorilguday bo'lgan qoramollar galasiga, dehqonlarning uyum-uyum pichanlariga, qop-qop donu dunga , qishloqlarda qo'shiq aytib raqsga tushayotgan shodon odamlarga tushadi. Butun Ukraina bo'ylab bunday manzarani ko'rgach, Yekaterina II nihoyatda xursand bo'ladi va fuqarolari to'kin hayot kechirayotganiga ishonadi.

Aslida bu Potyomkin tomonidan imperatorning ko'nglini ovlash uchun ustalik bilan uyushtirilgan tomosha edi xolos. Qoplarga bug'doy o'rniga qum solingan, xirmon shopirayotgan va o'yin-kulgi qilayotgan, bashang kiyingan dehqonlar va semiz qoramollar esa bir joydan ikkinchi joyga ko'chirilar edi (Tanish holat emasmi 🤫). Safarda ishtirok etgan xorijiy elchilar bu ko'zboyamachilikni sezib, soxta to'kinchilik va yashnab turgan qo'nalg'alarni kinoya bilan "Potyomkin qishloqlari" deb atashgan va hozirda ham shunday nomlanadi.

Bu ibora ko'zbo'yamachilik , qashshoqlikni, yashirishga qaratilgan soxtakorlikni anglatadi.

Grigoriy Potyomkin shaxsi ham Rossiya tarixida juda mashhur bo'lib, Yekaterina II ning hokimiyatga saroy to'ntarishi orqali kelishi, uning davridagi Usmonli davlati bilan urushlardagi g'alabalar, Qrimning Rossiyaga o'tishi, Qora dengiz floti tashkil etilishi shu inson nomi bilan bog'liq. Ba'zi manbalarda bu insonni Yekaterina II ning sevgilisi ( Yekaterinadan 10 yosh kichik bo'lsada, axir sevgi yosh tanlamaydi 😉), boshqaruvdagi ishonchli kishisi ekanligi yoziladi.

Tarix darsligida ham shu inson nomini bir ma'lumotda uchratamiz. Qayerda uchratishimizni esga olib, o'zingiz uchun bilib qo'ying.

@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: G‘ARBIY TURK XOQONLIGI

1️⃣ Hududi: Yettisuv, Sharqiy Turkiston, Sirdaryo va Amudaryo havzalari hamda ularga tutashgan hududlar

2️⃣ VII asrning birinchi choragiga kelib G‘arbiy xoqonlik taraqqiy etadi.

3️⃣G‘arbiy Turk xoqonligining Suyab (Oq Bishim), Beshbaliq (Turfan), Ek-tog‘ (Sharqiy Turkiston) kabi shaharlari xoqonlikda qarorgoh vazifasini bajargan.

4️⃣ VII asrning birinchi yarmida G‘arbiy Turk xoqonligi bilan Xitoy o‘rtasida, ayniqsa, iqtisodiy aloqalar faollashdi

5️⃣ Qoracho'rin davrida Buxoroda Abruy boshchiligida qoʻzgʻolon boʻlgan.

6⃣ Xoqon To'n yabg‘u boshqaruv tartibini isloh qilgan.


@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: TURK XOQONLIGIDAGI JAZOLAR

1️⃣ Sodir etilgan jinoyat uchun jazoning asosiy turlari – qatl еtish, odam a’zolarini kesib tashlash, zararni to‘lash, mol-mulk tarzida tovon to‘lashdan iborat edi.

2️⃣ O‘lim jazosi – davlatga qarshi jinoyatlar uchun (isyon ko‘tarish, sotqinlik) hamda nohaq yoki qasddan odam o‘ldirganlik uchun berilgan.

3⃣ Aybdorning qo‘li yoki oyog‘i kesilishi – o‘g‘rilik yoki buzuqlik qilgan shaxs shunday jazolangan.

4⃣ Mol-mulki bilan tovon to‘lash – jarohat yetkazgani yoxud mayib qilgani uchun jazolangan.

5⃣ Yetkazilgan zararni o‘n barobar qilib to‘lash – shaxsga qarshi qaratilgan boshqa jinoyatlar uchun berilgan.


@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Mavzu: MAHALLIY HOKIMLIKLARDA OLIY HUKMDORLARNING NOMLANISHI

1️⃣ Sug‘d – “ixshid”
2️⃣ Farg‘ona – “ixshid”
3️⃣ Toxariston – “malikshoh”
4️⃣ Xorazm – “xorazmshoh”
5️⃣ Kesh – “ixrid”
6️⃣ Buxoro – “xudot”
7️⃣ Ustrushona – “afshin”
8️⃣ Choch – “tudun”

@Amirov0215_tarix

#tarix
#Uzbek

7-sinf bo'yicha 3-test.
Nashr 2022-yil

@Amirov0215_tarix

#turkiy_ilohlar

UMAY ONA

Homilador ayollar va bolalarni qoʻriqlovchi Umay Ona turkiy xalqlarning asosiy ilohalaridan biri. U hayotning davom etishi, insoniyat naslining koʻpayishida asosiy oʻrin tutgan. Oʻgʻil farzand istagan oilalar Umay Onaga ibodat qilgan, uning sharafiga qurbonliklar soʻyilgan. Mahmud Koshgʻariyning “Devoni lugʻatit turk” asarida embrionni himoyalovchi qobiq – yoʻldosh “Umay” deb nomlangani qayt etilgan. Tyan-Shan qirgʻizlarida “Umay Onaning koʻksidan sut keladi” degan ibora mavjud. Qozoq va qirgʻiz ayollari biror muhim ish boshlashdan oldin “Bu mening qoʻlim emas, Umay onamning qoʻli” degan iborani aytishadi. Umay Ona uch qirrali toj yoki shox bilan tasvirlangan. Bunday oʻziga xos toj keyinchalik oʻzbek qiz-ayollarining sevimli taqinchogʻi boʻlgan tillaqoshga aylangan.


@Amirov0215_tarix

#abituriyent_2025
#fanlar_majmuasi

⚡️Abituriyentlar diqqatiga!

📚 2025/2026-o‘quv yili uchun bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari va ularga mos test sinovi (kasbiy (ijodiy) imtihon) topshiriladigan fanlar majmuasi.

📌 Mazkur fanlar majmuasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi tomonidan tasdiqlangan.

@Amirov0215_tarix

#7_uzbek_2022

Arab adibi Johiz “Manoqib al-atrok” asarida toʻrtta xalqning boshqa xalqlardan ustunliklarini quyidagicha ta’riflagan:
1️⃣ Sosoniy-forslar barcha xalqlardan davlatni boshqarish sohasida ustundir;

2️⃣ Xitoyliklar barcha xalqlardan hunarmandchilikda ustundir;

3️⃣ Yunonlar barcha xalqlardan ilm-fanda ustundir;

4️⃣ Turklar barcha xalqlardan harbiy ishda ustundir.


@Amirov0215_tarix

#PREZIDENTLAR

Jyeyms Erl Karter
(1924-yil 1-oktyabr - 2024-yil 29-dekabr)

Jimmi Karter 100 yosh umr ko'rgan AQSHning birinchi. Bu inson bir haftacha oldin olamdan o'tdi. 1977-yil 20-yanvardan 1981-yil 20-yanvargacha AQShni boshqargan 39-prezident hisoblanadi. Tinchlik bo‘yicha Nobel mukofotini olgan 4 nafar AQSh prezidentlaridan biri hamdir. Uning taniqli mukofotlari orasida 3 marta Gremmi mukofoti ham o'rin olgan.

Uning davrida dunyoda bo'lgan muhim voqealar:

1⃣ AQSH vositachiligida Isroil va Misr o‘rtasida 1978-yilda Kemp-Devid kelishuvining imzolanishi;

2⃣ 1979-yil AQSh va SSSR o'rtasida SQCH-2 imzolanishi;

3⃣ 1979-yil Eronda shoh tuzumining ag'darilishi;

4⃣ Sovet qo'shinlari 1979-yil Afg'onistonga bostirib kirishi natijasida sovet-afg'on urushi boshlanishi;

5⃣ 1980-yildagi Moskvadagi XXII yozgi olimpiada o'yinlariga 60 dan ortiq davlat boykot e'lon qilinishi va bu Olimpiada tarixidagi eng katta boykot bo'lib turibdi.

@Amirov0215_tarix