ویسْپَرَد (امراله نصرالهی)

زیبایی ای [رفیق!]
(به دکتر هجیر تشکری)

شادی خاطر و اندوه گساری، یارا
یک تنی، یک تن و بیرون ز شماری یارا
زیر زنجیر غم از سلسله ی عیّاران
چشم بد دور! که یاری و چه یاری، یارا

همدمِ دمادمِ غمان و شادانِ روزگاران گذشته ام؛

نخست از مرگ «محمد» آغاز می کنم. آن که خیمه و خرگاه زندگی را بر مُنتَشای دلش بنا نهاد و لنگان حرکت می داد، آن که هنوز تمثال زبده و زنده ی بی ذلّت این زندگی بود، آن که بی زلّت بود در قهرها و نیمه قهرهای تو. آن که پر ز عصمت و عظمی بود در نظیفِِ چشم و مصداقِ مجسمِ شیدا بود در دلیرِ دل. آن که چشم اش، دل اش را آیینگی می کرد و آن که دلش به چشمانش سکوت می آموخت.
و آن که دل یکدله اش مصداق شعرِ بلخیِ رومی بود، بر این است که در آغازگهِ این نامه و بر این صحیفه، قلم را لختی بر وی می گریانم؛
برای آن جان جویای جوانش، برای آن قد رعنا، بلند بالا، رشید، والای اش.
برای مسلکِ مردانگی و رنج ها و مرنج ها در مَهیبِ بی پایانش. برای عمر پرمخافت و پریشانش. برای پدرش، مادرش، خواهرانش، آن گیسو بُران سوگوارش، برای کسان و بستگان داغدیده و داغدارش، نیز دل دریده یِ داغدارم و داغدارت، قلم می گرید و دلم می گرید و دلت می گرید و قلم می گرید تا ابد. تسلیت به خودم، به خودت، به مادرم، مادرت و مادران مان و پدران مان و خواهران مان و برادران مان. که ما یکی همزادگانیم.
دریغا محمد! دریغا ما! که با این مرگ بی روز شدیم. دریغا ما! و دریغا تمامِ ما!

و اما برادرم!
تو در کجای این زمینی من کجایم
در دورتر جایم ز تو تنها و تنها
حجم زمین را و زمان را می فشارم
تا با تو برگردم بدان آمد شدن ها
مرقومه ی سراسر سزا و میمون و مبارک تان از دوست به دوست رسید. نامه ای در نهایت سلاست و فخامت و ایجاز و اعجاز. مرکب قلم اگر چه به سدرةالمنتهی سفر کرده بود، لیکن از کلماتش هراسی سخت وافر داشتم. که روی سخن و موضوع کلام، من بودم. از آن همه ستودن دامن برمی چیدم. کناره می گرفتم. می دانستم که من این همه نیستم، همان چشم است که می بینی تو ما را
از آن مِهرنامه، کُنه عِذارش برگرفتم. و آن سوزیدن دل بود در مصاف اندوهی عظیم و تنهایی ای غریب و فراقی که دیدار می طلبید. پس گفتم؛
هر نسیمی که به من بوی خراسان آرد
چون دم عیسی در کالبدم جان آرد
و نامه ی رسیده همان نسیمی بود دمیده در کالبد بی رمق و بی جانِ دوست.
گفتم من نیز به خنده دلش مهربان کنم. مهربان بود، مهربان تر کنم. آخر دست دوست برکشیده شده بود به گرمی. شرط مروّت ندانستم که بی اعتنا درگذرم. که پای محبت دوست در میان بود و پاس مروّت دوست.
و؛
با خون خود نوشتم نزدیک دوست نامه
و نوشتم؛
رفیق داغدیده ام!
بیا تا برایت از زبان برگ ها ترانه ای ترنُّم کنم و از «بازار تنگ ما و من ها» دوری جویم. از کویر گَوَن ها و تشنگی ها و پای در زنجیر بودن ها و سوختن ها و ملال زیستن ها سخن گویم.
بیا «درین فضا/که برگ ها،/رهاترند/از خدا» و «بسان نغمه ای که در فضا شود رها» رها شویم.
آخر من و تو یکی همزادگانیم. همزادان دل و عقل. یکی را بی دیگری نمی خواهیم. شعر و فلسفه ایم در «دفتر عقل و آیت عشق»
پس «بیا که یاد تو آرامشی است طوفانی»
و نوشتم؛
برادرم!
عبدالحسین زرین کوب که م. امیدِ نومیدِ شعر، درختِ معرفتِ پر شک و حیرت اش می نامید، در نامه ای خطاب به برادرش، حمید، می نویسد؛
«جان برادر کدام زندگی هست که قصّه نیست»
و اینتْ! زندگی ما جز این قصّه نخواهد بود. روزی تلخ، روزکی شیرین. زمانی انبوهی اندوه و گاهی شادی ای سرشار. دمی وصال و دمانی فراق. عبوسی و شادیانگی اش توأمان است. رنجور نباید بود که رنجوری کار بی شکیبان است.
گفتی از زندگی می باید درس آموخت، می گویم از زندگان هم و از مردگانِ زندگان هم. آنان که «آیت خجسته ی در خویش» زیستن اند. آنان که جهان بنشسته در گوشه ی مزرع سبز و پر ز خوشه ی خویش اند. و آنان که با خویش به صلح رسیده اند.
و نوشتم؛
رفیق همزادم!
می دانم به یاد داری که الف. سایه در باب احسان طبری چه گفت. آری،
آن که از جان دوست تر می دارمش
با زبان تلخ می آزارمش
و من در آن روزهای این دبیر گیج و گول و کور دل تاریخ با زبان تلخ آزردمت. آزار من اما از دشمنی نبود. خدای دلم داند و خدای دلت داند که از سر صدق و زلال و دوستی بود. لیکن چه چاره با بخت گمراه!
و نوشتم؛
نوشتی از من آزرده مباش. از تو چه پنهان که وقتی با آن جوابیه ی پر زمهریر و پُرذَقَنِ دَمْسَرْد برخوردم، سخت بر خود پیچیدم که من این نیستم که نثارم نموده ای. پس بر سبیل آزردگی، آزردگی افزودم و فرجام جز فراق نبود. آن فراق گر چه به دیری و دوری پایید، اما در آنش بسی درس بود. تَلَمُّذ و تَنَبُّه بود. خودکاوی بود از برای نوعی بازگشت به خویشکاری خویش. و از بهر بیدار و دیدار خویش. خویشی چون تو، خویشی چون من. و؛
این اعتراف تلخ، خوش تر زان دروغی،
شیرین، که در اجزاش، زهر دیگری هست
و نوشتم؛
رفیق موافقم!
t.me/adabiatvispard