ዘካተል ፊጥር እና አፈጻጸሙ (በወንድም ጣሀ አህመድ)

ዘካተል ፊጥር ከረመዳን ወር ፆም መጠናቀቅ ጋር በተያያዘ ግዴታ የሚሆን የዘካ አይነት ነው፡፡ ዘካተል ፊጥርን መስጠት እያንዳንዱ ሙስሊም ላይ በነፍስ ወከፍ ግዴታ ሲሆን፤ እያንዳንዱም አባወራ የራሱን ጨምሮ በእርሱ ስር ስላሉ ቤተሰቦቹ ሁሉ መስጠት ይጠበቅበታል፡፡ ኢብኑል ሙንዚር ‘አል-ኢጅማዕ’ በተሰኘው ኪታባቸው ‹‹ዒልምን የተማርንባቸው ዑለማዎች ሁሉ ዘካተል ፊጥር ግዴታ መሆኑን ተስማምተውበታል›› በማለት የጉዳዩን ግዴታነት ከሚያመለክቱት ነብያዊ ሀዲሶች በተጨማሪም የኡለማዎችን አጠቃላይ ስምምነት (ኢጅማዕ) የተገኘበት መሆኑን ጠቁመዋል፡፡

√ የተደነገገበት ጥበብ

ድሆች በባዕሉ (ዒድ) እለት ሰዎችን ከመለመን እንዲድኑና የእለቱ ደስታ ተካፋይ እንዲሆኑ ማድረግ እንዲሁም በፆም ወቅት ተከስተው ላለፉ አንዳንድ ጉድለቶች (ግድፈቶች) ማሟያ እንዲሆን ነው፡፡

ይህን አስመልክቶ ዐብደላህ ኢብን አባስ እንዲህ ይላሉ፤

عن ابن عباس ـ رضي الله عنهما ـ قال: "فرض رسول الله صلى الله عليه وسلم زكاة الفطر طهرة للصائم من اللغو والرفث وطعمة للمساكين، فمن أداها قبل الصلاة فهي زكاة مقبولة، ومن أداها بعد الصلاة فهي صدقة من الصدقات" رواه أبو داود
وابن ماجه
‹‹የአላህ መልዕክተኛ (የአላህ ሰላትና ሰላም በእርሳቸው ላይ ይሁን) ዘካተል ፊጥርን ለፆመኛ ለ ‘ለግዉ’ (ጥቅም ለሌላቸው ውድቅ የቀልድ ንግግሮችና ተግባሮች) እና ለ ‘ረፈስ’ (ፆታዊ ስሜትን ቀስቃሽ ለሆኑ ንግግሮች) ማፅጃ፤ ለምስኪኖች (ድሆች) መብል ሲሆን በግዴታ መልኩ ደንግገውታል፡፡ ስለዚህም ከኢድ ሰላት በፊት (ዘካውን በመስጠት ግዴታውን የተወጣ) ተቀባይነት ያለው ዘካን ሰጥቷል፤ ከኢድ ሰላት በኋላ ዘካውን የሰጠ ከሌላ ግዴታ ያልሆነ ሰደቃ አንዱ እንደሆነ ይታሰብለታል፡፡››
(አቡዳውድ እና ኢብኑ ማጃህ ዘግበውታል)


√ የዘካተል ፊጥር መጠን

ኢብኑ ኡመር ሀዲስ ላይ እንዲህ የሚል መልዕክት ስለተላለፈ ነው፤
‹‹የአላህ መልዕክተኛ (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) ከተምር ወይም ከገብስ አንድ ‹‹ሷዕ›› በእያንዳንዱ ሙስሊም፤ ባሪያ፣ ጨዋ (ባሪያ ያልሆነ)፣ሴት፣ ህፃን፣ አዋቂ ላይ ግዴታ አድርገዋል፡፡ እንዲሁም ሰዎች ወደ (ዒድ) ሰላት ከመውጣታቸው በፊት ለሚገባቸው ሰዎች እንዲደርስ አዘዋል፡፡›› (ቡኻሪና ሙስሊም ዘግበውታል)

ሷዕ የመስፈሪያ አይነት ሲሆን በድሮ ጊዜ የነበረ የእህል መስፈሪያ ነው። በዘመናዊ መለኪያ አንድ ‹‹ሷዕ›› 2.04-2.5 ኪ.ግ ይመዝናል፡፡ 1 ሷዕ = 4 የሁለት ዕጅ እፍኞች ነው።

√ ዘካተል ፊጥር በማን ላይ ግዴታ ይሆናል?

ዘካተል ፊጥር ግዴታ የሚሆነው ሁለት መስፈርቶችን ባሟላ ሰው ላይ ብቻ ነው፤ እነርሱም 1. ሙስሊም በሆነ 2. ዘካተል ፊጥር ማውጣት ግዴታ በሚሆንበት ቀን እና ሌሊት፤ ለራሱ እና ለቤተሰቦቹ የሚበቃ መብል ኖሮት የተረፈው እና ተጨማሪ ነገር ያለው፡፡

√ ዘካተል ፊጥር የሚሰጠው መቼ ነው?

ዘካተል ፊጥርን ከ(ዒድ) ሰላት በኋላ ማዘግየት የተከለከለ ሲሆን፤ ማውጣቱ ግዴታ የሚሆንበት ወቅት የሚጀምረው ከረመዳን የመጨረሻው እለት ፀሀይ ከጠለቀችበት ወይም ዒድ መሆኑ ከተረጋገጠበት ሰዓት አንስቶ ነው፡፡ ነገር ግን ኢብኑ ዑመርን ጨምሮ ሌሎቹም ሰሀቦች ያደርጉት እንነበረው ከዒድ አንድ ወይም ሁለት ቀን ቀድሞ ዘካተል ፊጥርን ማውጣት ይፈቅዳል፡፡

√ ለዘካተል ፊጥር የሚሰጡ የእህል አይነቶች

ዘካተል ፊጥር ሙስሊሞች ከሚመገቡዋቸው እንደ እሩዝ፤ በቆሎ፤ ጤፍ…. ባሉ የምግብ እህል አይነቶች ነው። መልእተኛው (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) በሀዲስ የጠቀሷቸው የምግብ እህሎች (እንደ ገብስ፤ ተምር፤ ዘቢብ) የመሳሰሉት ሲሆኑ፤ ነገር ግን የምግብ አይነቶቹ በነዚህ ላይ ብቻ እንደማይገደቡ የሻፊዒያ እና የማሊኪያ መዝሀብ ዑለማዎች ሲስማሙበት ሸይኹል ኢስላምም የመረጡት አቋም ነው፡፡

የአላህ መልአክተኛ (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) ከተምር ወይም ከገብስ አንድ ‹‹ሷዕ›› እንዲወጣ ማዘዛቸውን በተመለከተም እነዚህ ዑለማዎች የሚሰጡት ምላሽ ‹‹መልእክተኛው (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) እነዚህን የምግብ አይነቶች የጠቀሱት የመዲና ሰዎች በምግብነት ይጠቀሟቸው የነበሩ ከመሆናቸው አንፃር ነው፡፡ ስለሆነም የአላህ መልዕክተኛ (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) አነሱ የሚያገኙትንና የሚመገቡትን የምግብ አይነት ነው እንዲያወጡ ያዘዟቸው›› የሚል ነው፡፡

በዚህም መሰረት በማንኛውም አካባቢ የሚኖር ሙስሊም ማህበረሰቡ አዘውትሮ ከሚመገባቸው የምግብ እህሎች ዘካተል ፊጥሩን መልዕክተኛው ሲጠቀሙበት በነበረው መስፈርያ መጠን ማውጣት ይችላል፡፡

√ ዘካተል ፊጥር መሰጠት የሚገባው ለማን ነው?

በዚህ ጉዳይ ላይ ዑለማዎች ሁለት አይነት አመለካከት ያለቸው ሲሆን ሚዛን የሚደፋው ሀሳብ ለምስኪኖች እና ለድሆች ብቻ ይሰጣል የሚለው ነው፡፡ ምክንያቱም በኢብኑ አባስ ሀዲስ ላይ መልዕክተኛው (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) ‹‹ለምስኪኖች መብል …›› በማለት ዘካተል ፊጥር የተደነገገበትን አላማ ከመግለፃቸው ጋር የተያያዘ ነው፡፡

√ ዘካተል ፊጥርን በገንዘብ ተምኖ መክፈል

ዘካተል ፊጥርን በዋጋ ተምኖ መክፈል አይፈቀድም።
ምክንያቱም፤ በኢብኑ አባስ ሀዲስ ላይ መልዕክተኛው (የአላህ ሰላትና ሰላም በሳቸው ላይ ይሁን) ዘካተል ፊጥር የተደነገገበትን አላማ ሲገልፁ ‹‹ለምስኪኖች መብል …›› በማለታቸው ጋር የተያያዘ ነው፡፡

አቢ ሰዒድ አልኹድሪይ እንዲህ ብለዋል፤
“የአላህ መልዕክተኛ በነበሩበት ዘመን ዘካተል ፊጥር የምናወጣው ከምግብ አንድ ሷዕ ነበር” ብለዋል።

ዘካተል ፊጥርን ከተገደበለት ጊዜ ማስቀደም ወይም ማቆየት እንደማይቻል ሁሉ የአወጣጡን አይነትም መቀየር አይቻልም። ዒባዳ ሁልጊዜ በአላህ የሚደነገግ እንጂ በአስተያየት ምንፈፅመው አይደለም። ማንኛዉም ሙስሊም ዒባዳው እንዳይበላሽበት ሊጠነቀቅ ይገባዋል። በገንዘብ መተመን በቀደምት ሰለፎች አልተፈፀመም። ከጥቂቶች በቀር አብዛኞቹ የኢስላም ሊቃዉንት በገንዘብ ማዉጣትን ይቃወማሉ። አል-ኢማም ማሊክ፣ አል-ኢማም አሻፊዒይ እና አል-ኢማም አህመድ ይህ መዝሀባቸው ነው። ስለዚህም በተባለው መልኩ በእህል ያወጣ ሰው በሁሉም ስምምነት ትክክለኛ ዒባዳ ሰርቷል።

√ ዘካተል ፊጥርን ወደ ሌላ ቦታ መላክ፤

እያንዳንዱ ሙስሊም በጾመበት ቦታ ዘካተል ፊጥርን ማዉጣቱ ቢሆንም የሚያስፈልገው ነገር ግን ምግብ የሚቀበል ሚስኪን ሰው የሌለበት አካባቢ የሚኖሩ ሰዎች በቤተሰቦቻቸዉ ወይም ጓደኞቻቸው አማካኝነት ችግረኞች ወዳሉበት ቦታ መላክ ይችላሉ።

በጥቅሉ ማንኛዉም ሰው ኢባዳውን በኢልም ላይ የተመሰረተ በማድረግ ኢስላምን በሚገባ ለመተግበር መሞከር ይገባዋል።

تقبل الله الصّيام والقيام وجميع الطّاعات

اللهم إنك عفو تحب العفو فعفوا عنا.
"አላህ ሆይ! አንተ ይቅር ባይ ቸርና ይቅር ማለት የምትወድ ጌታ ነህና ይቅር በለን "

******ዒድ ህግጋትና ስርአቱ******
በኢስላም አመታዊ በአሎቻችን ሁለት ናቸው፡፡ እነሱም ዒደልፊጥርና ዒደልአድሐ፡፡ የመጀመሪያው ረመዳን እንዳለቀ ወርሃ ሸዋል የመጀመሪያ ቀን ላይ ይውላል፡፡ ሁለተኛው - ዒደልአድሐ- ደግሞ ወርሃ ዙልሒጃ በ10ኛው ቀን ላይ ይውላል፡፡ ነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም መዲና ሲገቡ የመዲና ሰዎች የሚጫወቱባቸው ሁለት በአላት ነበሯቸው፡፡ “ምንድን ናቸው እነኚህ ቀናት?” ሲሉ ጠየቁ መልእክተኛው ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም፡፡ እነሱም “ከጃሂሊያህ ዘመን ጀምሮ የምንጫወትባቸው ቀናት ናቸው” ብለው መለሱ፡፡ ነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም “አላህ ከነሱ በተሻሉ ቀናት ተክቷችኋል፡- በአድሐ ቀን እና በፊጥር ቀን” አሉ፡፡ (ሶሒሕ አቢዳውድ፡ 1039)
ጥቂት ስለዒድ፡-
1. ቀኑ የደስታ ቀን ነው፡-
1.1. የእንኳን አደረሳችሁ መልእክት መለዋወጥ ከሶሐቦች ተገኝቷል፡፡ (አልፈታዋ፡ 24/253)
1.2. ልጃገረዶች እየዘፈኑ መጫወት ይችላሉ፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም)
1.3. እለቱ የደስታ የፈንጠዝያ፣ የመብያና የመጠጫ ቀን ነው፡፡ (ሶሒሕ አትቲርሚዚ፡ 777)
1.4. ስለሆነም ቀብር ዚያራና የመሳሰሉ የእለቱን የደስታ ድባብ የሚያደፈርሱ ድርጊቶችን መፈፀም አይፈቀድም፡፡ (አልኢብዳዕ፡ 263)
1.5. የምንደሰትበት ግን ፈፅሞ በሀራም ነገር መሆን የለበትም፡፡ “የትም ብትሆን አላህን ፍራ!” የሚለው ሐዲሥ አይረሳ፡፡
2. ተክቢራ፡-
2.1. የሚባልበት ጊዜ፡- በዒደልፊጥር የሸዋል ጨረቃ ከታየች ጀምሮ የዒድ ሰላት እስከሚሰገድ ድረስ ሲሆን በዒደልአድሐ ደግሞ ዙልሒጃ 1 ካለ ጀምሮ እስከ አያመትተሸሪቅ መጨረሻ (ዙልሒጃ 13) ድረስ ነው፡፡
2.2. የዒደልአድሐውን በተመለከተ ከዐረፋ ቀን ፈጅር ሰላት አንስቶ እስከ ዙልሒጃ 13 ዐስር ድረስ ከግዴታ ሰላቶች በኋላ ተክቢራ ማድረጉ ከሶሐቦች የተገኘና ኢጅማዕ (ወጥ ስምምነት) የመጣበት ጉዳይ ነው፡፡ (አልኢርዋእ፡ 653) (አልፈታዋ፡ 5/427) በዒደልፊጥር ጊዜ ከግዴታ ሶላቶች በኋላ ተክቢራ ማድረጉ በቂ ማስረጃ የለውም፡፡
2.3. አደራረጉ፡- ሁሉም በየፊናው እንጂ አንዱ እያወጣ ሌሎች በመከተል በህብረት ባንድ ድምፅ አይባልም፡፡ (መጅሙዑፈታዋ ኢብኑ ባዝ፡ 13/21) ባይሆን ይሄ ጉዳይ በዑለማዎች የተለያየ ሀሳብ የተሰነዘረበት ፊቅሃዊ ጉዳይ እንደመሆኑ አላስፈላጊ ንትርክና ልዩነት ውስጥ እስከሚያስገባ መድረስ የለበትም፡፡
2.4. ድምፅን በተክቢራ ከፍ ማድረግ የተወደደ ነው፡፡ (ሶሒሑልጃሚዕ፡ 4934)
2.5. አንዳንድ አካባቢዎች እንደሚታየው በተክቢራ ሙሉ ሌሊቱን ሳይተኙ ማሳለፍ፣ ሰፈር ጎረቤቱን በከፍተኛ ድምፅ ማወክ ማስረጃ የሌለው ስራ ነው፡፡ “የሁለቱን ዒድ ሌሊቶች ነቅቶ ያደረ ልቦች በሚሞቱበት ቀን ልቡ አይሞትም” የሚለው “ሐዲሥ” በነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ላይ የተቀጠፈ እንጂ ጤነኛ አይደለም፡፡ (አድዶዒፋህ፡ 520)
2.6. ከሶሐቦች የተገኙ የተክቢራ አይነቶች የሚከተሉት ናቸው
- (አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ ላኢላሀኢለላህ፣ ወላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ ወሊላሂልሐምድ)
- (አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ ላኢላሀኢለላህ፣ ወላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ ወሊላሂል ሐምድድ)
- (አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር ከቢራ፣ አላሁ አክበር ወሊላሂልሐምድ፣ አላሁ አክበር ወአጀል፣ አላሁ አክበር ወሊላሂል ሐምድ)
- (አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር፣ አላሁ አክበር ከቢራ፣ አላሁ አክበር ወሊላሂልሐምድ፣ አላሁ አክበር ወአጀል፣ አላሁ አክበር ዐላ ማ ሀዳና)
- (አላሁ አክበር ከቢራ፣ አላሁ አክበር ከቢራ፣ አላሁ አክበር ወአጀል፣ አላሁ አክበር ወሊላሂልሐምድ)
2.7. እነዚህን ተክቢራዎች ማለት በጀማዐ ለሰገደም ብቻውን ለሰገደም የተወደደ ነው፡፡ ግዴታ ግን አይደለም፡፡ (ሸርሑልሙምቲዕ፡ 5/165)
3. ወደ መስገጃው ቦታ መውጣት፡-
3.1. ወደ መስገጃ ቦታ ሲወጣ መታጠብን፣ ሽቶ መቀባትን የሚመለከት ከሶሐባው ዐብዱላህ ኢብኑ ዑመር ተገኝቷል፡፡ (አልኢርዋእ፡ 104) ከነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ግን ምንም የለም፡፡
3.2. በእለቱ አቅም በፈቀደ ባማረ ልብስ ሽክ ማለት ተወዳጅ ነው፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም)
3.3. ለቻለ ሰው ወደ መስገጃው ቦታ በእግር መሄዱ ሱና ነው፡፡ (አልኢርዋእ፡ 636)
3.4. የወር አበባ ላይ ያሉ ሴቶች ወደ መስገጃው ሜዳ መውጣታቸው ከሱና ነው፡፡ ከመስገጃው ቦታ ግን ገለል ይላሉ፡፡ (ቡኻሪ) ሴቶች ወደመስገጃው ቦታ ሲወጡ ሽቶ ከመቀባትና ካላስፈላጊ አለባበስ መራቅ አለባቸው፡፡
3.5. ስጋትና እንቅፋት ከሌለ ልጆችም ሊወጡ እንደሚችሉ የሚጠቁም ማስረጃ አለ፡፡ (ቡኻሪ፡ 977) ባይሆን ሰጋጆችን እንዳይበጠብጡ ወላጆች ሊቆጣጠሯቸው ይገባል፡፡
3.6. ከመስገጃው ቦታ ሲመለሱ መንገድ ቀይሮ መመለሱ በላጭ ነው፡፡ (ቡኻሪ)
4. የዒድ ሰላት፡-
4.1. ሶላቱን በተመለከተ ከዑለማዎች ሚዛን የሚደፋው አቋም “ግዴታ ነው” የሚለው ነው፡፡
4.2. ወቅቱ፡- ፀሀይ ወጥታ የጦር ቁመት ያክል ከፍ ካለች ጀምሮ ፀሀዩዋ በአናት ትይዩ እስከምትሆን ድረስ ያለው ነው፡፡ የዒደልፊጥር ሰላት ዘግየት የዒደልአድሐ ሰላት ደግሞ ፈጠን ቢል ተመራጭ ነው፡፡ (አትተልኺስ፡ 144) (ሙስነዱሽሻፊዒይ፡ 74) ምክኒያቱም የዒደልፊጥር ጊዜ ዘግየት ማለቱ ዘካተልፊጥር ለሚሰጡ ሰዎች ጊዜ እንዲኖራቸው ሲያደርግ የዒደልአድሐ ጊዜ መፍጠኑ ደግሞ ከሰላት ቶሎ ተመልሰው ኡዱሒያ የሚያርዱበት ጊዜ እንዲያገኙ ያደርጋቸዋል፡፡
4.3. የሚሰገድበት ቦታ፡- ካላስቸገረ ወጣ ያለ ሰፊ ሜዳ ላይ መሆኑ ሱና ነው፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም)
4.4. ለዒድ ሶላት አዛንም ኢቃማም አይደረግም፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም)
4.5. የረከዐው ብዛት፡- 2 ረከዐ ነው፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም)
4.6. የዒድ ሶላት ውስጥ ያሉት ተጨማሪ ተክቢራዎች ሙስተሐብ ናቸው፡፡
4.7. ቁጥራቸውም የመጀመሪያው ረከአ ላይ ከመክፈቻው ተክቢራ ውጭ 7 ጊዜ ሁለተኛው ረከዐ ላይ ደግሞ ከመነሻው ተክቢራ ውጭ 5 ጊዜ ተክቢራ ይደረጋል፡፡ የመጀመሪያውን 7 የሁለተኛውን ስድስትም ተገኝቷል፡፡ የመጀመሪያው 6 የሁለተኛው 5ም ተገኝቷል፡፡ 4፣ 11፣ 12፣ 13 ተክቢራዎችን ማለት እንደሚቻልም ከሰለፎች ተገኝቷል፡፡ ከዚህ በመነሳት ነገሩ ሰፊ እንደሆነና በሶሒሕ ማስረጃ በመጡት ሁሉ መስራት እንደሚቻል ያሳያል ይላሉ ሸይኹልአልባኒ ረሒመሁላህ፡፡ (አልኢርዋእ፡ 639)
4.8. በተጨማሪ የዒድ ተክቢራዎች ላይ እጅን ማንሳትን የሚመለከት ከነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም የተላለፈ ሶሒሕ ማስረጃ የለም፡፡ በዚህም ምክኒያት “እጅን ማንሳት አይገባም” ያሉ ዑለማዎች አሉ፡፡ ነገር ግን ከሶሐቦች፣ ከዐጣእ፣ አውዛዒ፣ አቡ ሐኒፋህ፣ ሻፊዒ፣ አሕመድና ሌሎችም ተገኝቷል፡፡ ነብዩም ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ደግሞ ጥቅል በሆነ መልኩ የሶላት ተክቢራዎች ላይ እጃቸውን ያነሱ እንደነበር ሶሒሕ ማስረጃ አለ፡፡ (ሶሒሕ አቢ ዳውድ፡ 715) ኢማሙ ማሊም ይህን በተመለከተ አስገዳጅ ሱና ስለሌለ የፈለገ ያድርግ (የፈለገ ይቶወው) ይላሉ፡፡ (ሰዋጢዑልቀመረይን፡ 183)
4.9. በየተክቢራዎቹ መሃል የሚባልን ዚክር በተመለከተ ከነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም የተላለፈ ሶሒሕ ማስረጃ የለም፡፡ (ክፍተቱ ካለ) አላህን ማመስገንና በነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ላይ ሰለዋት ማውረድ እንደሚቻል ከዐብዱላህ ኢብኑ መስዑድ ተገኝቷል፡፡ (አልኢርዋእ፡ 642)
4.10. የተክቢራዎቹን ቁጥር የተጠራጠረ እርግጠኛ የሆ

ነበትን ዝቅተኛውን ይዞ ቀሪውን ይሞላል፡፡
4.11. ቂራአህ፡- ፋቲሐን መቅራት ግዴታ ነው፡፡ ከዚህ በተጨማሪ ለኢማሙ ሱረቱል አዕላን እና ሱረቱል ጋሺያን ወይም ሱረቱልቃፍና ሱረቱልቀመርን መቅራቱ ከሱና ነው፡፡ (ሙስሊም)
4.12. ለኢማሙ በቂራአህ ድምፅን ከፍ ማድረግ ሱና ነው፡፡
4.13. የዒድ ሰላት ያለፈው ሰው ሳይሰላመት ከደረሰ ያገኘውን አብሮ ሰግዶ ያለፈውን ይሞላል፡፡ ከተሰላመተ በኋላ የደረሰ ደግሞ ካገኘ ከሰዎች ጋር ካልሆነ ብቻውንም ቢሆን ይሰግዳል፡፡ በሆነ ምክኒያት ወደ መስገጃው ቦታ መውጣት ያልቻሉ ከቤታቸውም ቢሆን መስገድ ይችላሉ፡፡ (ሶሒሑልጃሚዕ፡ 369)፣ (ቡኻሪ፣ተዕሊቅ፡ 2/471)
4.14. ከዒድ ሶላት በፊትም በኋላም ከመስገጃው ቦታ የሚሰገድ ሱና የለም፡፡ ቤት ከተመለሱ በኋላ ግን ነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም 2 ረከዐ ይሰግዱ ነበር፡፡ (ቡኻሪ)፣ (አልኢርዋእ፡ 3/100) የዒዱ ሶላት የሚሰገደው መስጂድ ውስጥ ከሆነ ግን መስጂድ እንደገባን የዒድ ሱና ሳይሆን “ተሒየተልመስጂድ” መስገድ አለብን፡፡
4.15. ዒድ መሆኑ ከእኩለ-ቀን በኋላ ከታወቀ በቀጣዩ ቀን ይሰገዳል፡፡ (ሶሒሕ አቢዳውድ፡ 1050)
4.16. ዒድድና ጁሙዐ በአንድ ቀን ከገጠሙ፡- የዒድ ሰላትን የሰገደ ሰው ጁሙዐ ሰላት ላይ የመገኘት ግዴታ የለበትም፡፡ (ሶሒሕ አቢ ዳውድ፡ 984)
5. ኹጥባህ፡-
5.1. ኹጥባው የሚደረገው ከሰላት በኋላ ነው፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም)
5.2. ለኹጥባው ሚንበር ይዞ መውጣት ከሱና አይደለም፡፡ (ቡኻሪ፡ 956)
5.3. ኹጥባው አንዳንዶች እንደሚሉት አንድ ብቻ ሳይሆን ሁለት ነው፡፡ ዝርዝር የፈለገ በዚህ ሊንክ ይግባ፡፡ HTTP://M-NOOR.COM/SHOWTHREAD.PHP?P=12245
5.4. ኹጥባውን ማዳመጡ የሚወደድ ቢሆንም ግዴታ ግን አይደለም፡፡ (ሶሒሑልጃሚዕ፡ 2289)
6. የዒድ ቀን ምግብ፡-
6.1. ዒደልፊጥርን እና ዒደልአድሐን መፆም ፈፅሞ አይፈቀድም!! (ቡኻሪና ሙስሊም) እንዲሁም ከዒደልአድሐ በኋላ ያሉትን ሶስቱን ቀናትም (አያመትተሸሪቅ) ሐጅ ላይ ሆኖ እርድ ያላገኘ ሰው ካልሆነ በስተቀር ለሌሎች መፆም አይፈቀድም፡፡ (ቡኻሪ) (አስሶሒሐህ: 3573)
6.2. በዒደልፊጥር ቀን ወደ ሰላት የሚወጣው ከተመገቡ በኋላ ነው፡፡ የዒደልአድሐ ቀን ግን ሳይመገቡ ወጥቶ ከሰላት በኋላ መመገብ ከሱና ነው፡፡ (ቡኻሪና ሙስሊም) (ሙስነድ አሕመድ፡ 23042)
6.3. በዒደልፊጥር የምንመገበው ተምር ቢሆንና በተናጠል በዊትር ብንበላው የነብዩ ዐለይሂሰላም ሱና ነው፡፡ (ቡኻሪ)
6.4. በዒደል አድሐ ቀን ከሶላት መልስ መጀመሪያ የሚፈፀመው መመገብ ሳይሆን ኡዱሒያን ማረድ ነው፡፡ (ሙስነድ አሕመድ፡ 23042)
*** አላህ መልካም ስራዎቻችንን ይቀበለን፡፡
ኣሚን፡፡
መልካም ዒድ፡፡***
محمد أحمد منور

مشاعر الختام تبكينا
✨✨✨✨✨✨✨
اللهم إنك سلمتنا رمضان ونحن في أحسن حال فلك الحمد على هذه النعمه. وها نحن بعد أيام قليلة سنسلمك رمضان فتقبله منا بصيامه وقيامه وأعف عن زلاتنا وسد الخلل في عبادتنا إنك غفور رحيم..

ረመዳንና የስድስቱ የሸዋል ቀናት ምንዳ
ነብዩ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም እንዲህ ይላሉ፡-
"مَنْ صَامَ رَمَضَانَ ثُمَّ أَتْبَعَهُ سِتًّا مِنْ شَوَّالٍ كَانَ كَصِيَامِ الدَّهْرِ"
“ረመዳንን ፆሞ ከሸዋል ስድስት ቀን ያስከተለ ልክ አመት እንደፆመ ነው፡፡” [ሙስሊም፡ 1160]
30 የረመዳን ቀናት + 6 የሸዋል ቀናት = 36 ቀናት
36 x 10 = 360
አላህ በቁርኣን እንዲህ ይላል፡-
﴿من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها﴾ الأنعام : 160
“በመልካም ስራ የመጣ ሰው ለእርሱ አስር ብጤዎቿ አሉት፡፡” [አልአንዓም፡ 160]
አላህ ለሻለት ሰው የመልካም ስራ ሽልማት ከዚህም በላይ እስከ
- 700 እጥፍ ወይም
- ከዚያም በላይ
ሊሆን ይችላል፡፡ ነብዩ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም እንዲህ ይላሉ፡-
)كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ ، الْحَسَنَةُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا إِلَى سَبْعمِائَة ضِعْفٍ ، قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ : إِلَّا الصَّوْمَ ، فَإِنَّهُ لِي ، وَأَنَا أَجْزِي بِهِ ، يَدَعُ شَهْوَتَهُ وَطَعَامَهُ مِنْ أَجْلِي ) رواه مسلم (1151 .
“እያንዳንዱ የአደም ልጅ (መልካም) ስራ ይታጠፋል፡፡ መልካም ስራ በአስር አምሳያዎቿ ነው (የምትታሰበው)፣ እስከ 700 እጥፍ ድረስ፡፡ አሸናፊውና የላቀው አላህ እንዲህ ብሏል፡ “ፆም ሲቀር፡፡ እሱ ለኔ ነው፡፡ እኔ (በተለየ) እመነዳበታለሁ፡፡ ስሜቱንና ምግቡን ለኔ ሲል ስለተው፡፡” [ሙስሊም፡ 1151]
ፆም የሶብር ክፍል ነው፡፡ ታጋሾችን በተመለከተ ደግሞ አላህ እንዲህ ይላል፡-
( إنما يوفى الصابرون أجرهم بغير حساب )
“ታጋሾቹ ምንዳቸውን የሚስሰጡት ያለ ሂሳብ ነው፡፡” [አዝዙመር፡ 10]
ማሳሰቢያ፡-
የሸዋል ስድስቱን ቀናት ከዒድ አልፊጥር በኋላ አስከትሎ መፆሙ በላጭ ቢሆንም እስከ ወሩ መጨረሻ ድረስ መፆም እንደሚቻል በርካታ ዐሊሞች ይገልፃሉ፡፡
(ኢብኑ ሙነወር፣ ረመዳን 29/1437)

ከዒድ ዋዜማ ጀምሮ ልንፈፅማቸው የሚገቡ ነገሮች

ዒድ ማለት ምን ማለት እንደሆነ እንዲሁም በኢስላም የተደነገጉ ክብረ በአላት ኢድ-አልፈጥር እና ኢድ-አልአድሀ ብቻ መሆናቸውን ከተረዳን፤ በእነዚህ ሁለት ዒዶች ዋዜማ እና በእለቱ ምን ማድረግ ይወደዳል? ምንስ ይፈቀዳል? ምን ከማድረግ ልንከለከል ይገባል? ወደ ሚሉት ነጥቦች እንምጣ፡፡

በመጀመሪያ ከዒድ ዋዜማ ጀምሮ ልንፈፅማቸው ከሚያስፈልጉ ነገሮች ስንነሳ፤

1. በኢደል-ፊጥር ዒድ መሆኑ ከተረጋገጠበት ሰዐት አንስቶ ሰላቱ እስኪጀመር በኢደል-አድሀ ደግሞ ከዙል ሂጃ የዘጠነኛው እለት ፈጅር ሰላት አንስቶ የአስራ ሶስተኛው እለት ፀሀይ እስከምትጠልቅ ድረስ ተክቢራን ማድረግ ይገባል፡፡

2. መታጠብ እራስን ማሰማመር እና ከልብሶች መካከል የተሸለውን እና ቆንጆውን መልበስ ከሰለፎች የተዘገበ ተግባር ነው፡፡

3. ሴቶችን በተመለከተ በዚህ እለትም ይሁን በሌላ ጊዜ ከቤታቸው እንዴት መውጣት እንዳባቸው በሸሪዐ የታወቀ ነው፡፡ እናም ከመገላለጥ እና ሽታ ያላቸውን ነገሮች ተጠቅመው ከመውጣት ተቆጥበዉ ከቤታቸው ወደ መስጊድ ወይም ወደ ዒድ መስገጃ ስፍራ ሊሄዱ ይገባል፡፡

የአላህ መልእክተኛ (የአላህ ሰላትና ሰላም በርሳቸው ላይ ይሁን) ለጋብቻ የቀረቡና የደረሱ እንዲሁም በወር አበባ ላይ ያሉ ሴቶችን ጨምሮ ወደ ዒድ ሰላት መስገጃ ቦታ ስፍራ እንዲወጡ ትዕዛዝ ማስተላለፋቸውን ተከትሎ እንዲህ የሚል ጥያቄ ተጠይቀው ነበር ‹‹አንዳችን ጅልባብ ባይኖራት ምን ታድርግ?›› እሳቸውም እንዲህ አሉ ‹‹እህቷ (ጓደኛዋን) ታውሳት››

(ቡኻሪና ሙስሊም ዘግበውታል)

عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الْجُهَنِيِّ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " لا تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللَّهِ مَسَاجِدَ اللَّهِ ، وَلْيَخْرُجْنَ تَفِلاتٍ " رواه أحمد وأبو داود وصححه الألباني

በሌላውም ሀዲስ እንዲህ ብለዋል ‹‹ሴቶችን መስጊድ ከመሄድ አትከልክሏቸው ነገር ግን ከቤታቸው ሽታ ያለው ነገርን ተጠቅመው እንዳይወጡ፡፡››

(አል-ኢማም አህመድና አቡዳውድ ሲዘግቡት አልባኒ ሰሂህ ብለውታል)

4. በዒደል ፊጥር ሰጋጁ ወደ መስገጃው ከመውጣቱ በፊት ዊትር (አንድ፤ ሶስት፤ አምስት …..) ቁጥር ያላቸውን ተምሮች በልቶ መውጣት ሱና ነው።

5. ለኢድ ሰላት ከመውጣት በፊት ዘካተል-ፊጥርን ለተገቢው ወገን መስጠት ያስፈልጋል።

6. ሰላተል ኢድን ለመስገድ ከፍተኛ ፍላጎትና ጉጉት ሊኖር ይገባል፡፡ ምክንያቱም ይህ ተግባር ከታላላቅ የኢስላም መገለጫዎች አንዱ ከመሆኑም ባሻገር የአላህ መልእክተኛ (ሰላትና ሰላም በእሳቸው ላይ ይሁንና) ሰላተል ዒድ ከተደነገገበት ጊዜ አንስቶ እስከ ሕልፈታቸው ትተውት አያውቁም በተጨማሪም በመሰረቱ መስገድን የተከለከሉትን የወር አበባ ላይ ያሉ ሴቶች ሳይቀር በቦታው ላይ እንዲገኙ አዋዘል፡፡

7. ሰላቱ ከተጠናቀቀ በኋላ በተቻለ አቅም ኹጥባን ማዳመጥ

8. ወደ ዒድ ሰላት ከሄዱበት መንገድ በሌላ መመለስ

9. የእንኳን አደረሳችሁ መልዕክት መለዋወጥ፡፡ ይህም ‹‹ተቀበለላሁ ሚና ወሚንኩም›› የሚል ሲሆን የተለያዩ የኢስላም ሊቃውንት ከሰሃቦች መገኘቱን አረጋግጠዋል፡፡

10. ከኢድ ጋር በተያያዘ ዘካተል ፊጥርን መስጠት መታዘዙ የተለያዩ ችግረኞችን ማስታወስ እና አቅም በፈቀደ መጠን ችግራቸውን ለመቅረፍ ጥረት ማድረ የሚደገፍ ተግባር መሆኑን የሚያመለክት ነው፡፡

11. በአጠቃላይ ሸሪዐው ያዘዘባቸውን እና የፈቀዳቸውን ተግባራት በፈፀም የሚፈቀድና የሚወደድ ይሆናል

© ተንቢሀት

በሳውዲ ጨረቃ ሊታይ ባለመቻሉ ነገ ማክሰኞ የረመዳን 30ኛ ቀን እንደሚሆን ከፍርድ ቤት የወጡ መረጃዎች አመልክተዋል።
አላህ ፆሙንም ቂያሙንም መቅቡል ያድርገው።



غداً الثلاثاء 30 المتمم لشهر #رمضان، وبهذا يكون يوم الأربعاء الأول من شهر شوال أول أيام #عيد_الفطر في #السعودية.

👈🏽 (( سنن من سنن العيد بالأدلة ))


▪️ أولا : التجمل في العيد:

عن ابن عباس رضي الله عنهما قال:

(( كان ﷺ يلبسُ يومَ العيدِ بردةً حمراءَ ))

📚 السلسلة الصحيحة - رقم: (1279)
👈🏽 الألباني : إسناده جيد


▪️ ثانيا: الاغتسال يوم العيد قبل الخروج :

▫️ عَنْ نَافِعٍ : (( أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رضي الله عنه كَانَ يَغْتَسِلُ يَوْمَ الْفِطْرِ قَبْلَ أَنْ يَغْدُوَ إِلَى الْمُصَلَّى ))

📚 موطأ مالك - رقم : (384)
👈🏽 صححه الألباني في الإرواء


▪️ ثالثاً : أكل تمرات وتراً قبل صلاة العيد:

▫️ عنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رضي الله عنه ، قَالَ:

((كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ َلا يَغْدُو يَوْمَ الْفِطْرِ حَتَّى يَأْكُلَ تَمَرَاتٍ. ويأكلهن وِترا))ً

📚 صحيح البخاري - رقم: (953)


▪️ رابعا: المشي إلى المصلى :

▫️ عَنِ ابْنِ عُمَرَ، رضي الله عنهما، قَالَ:

(( كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَخْرُجُ إِلَى الْعِيدِ مَاشِيًا، وَيَرْجِعُ مَاشِيًا))

👈🏽 حسنه الألباني في
📚 صحيح ابن ماجه - رقم: (1078)


▪️ خامساً : مخالفة الطريق في الذهاب إلى المصلى والإياب منه :

▫️عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، رَضِي اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ :

(( كَانَ النَّبِيُّ ﷺ إِذَا كَانَ يَوْمُ عِيدٍ خَالَفَ الطَّرِيق ))َ

📚 صحيح البخاري - رقم: (986)


▪️ سادساً : التكبير للعيد منذ الخروج من المنزل حتى صلاة العيد:

▫️ عن الزهري :

(( أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ كَانَ يُخْرِجُ يَوْمَ الفِطَرِ فَيَكْبُرُ حَتَّى يَأْتِي المُصَلَّى، وَحَتَّى يَقْضِي الصَّلَاةَ، فَإِذَا قَضَى الصَّلَاةَ قَطْعُ التَّكْبِيرِ ))

📚 السلسلة الصحيحة - رقم: (171)
👈🏽 قال الألباني إسناده صحيح مرسل
له شاهد موصول يتقوى به .


▪️ سابعاً : صلاة العيد في المصلى بالخلاء:

▫️ عنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِي اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ :

(( أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ يَغْدُو إِلَى الْمُصَلَّى فِي يَوْمِ الْعِيدِ، وَالْعَنَزَةُ تُحْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ، فَإِذَا بَلَغَ الْمُصَلَّى نُصِبَتْ بَيْنَ يَدَيْهِ، فَيُصَلِّي إِلَيْهَا، وَذَلِكَ أَنَّ الْمُصَلَّى كَانَ فَضَاءً لَيْسَ فِيهِ شَيْءٌ يُسْتَتَرُ بِه))ِ

👈🏽 صححه الألباني في
📚 صحيح ابن ماجه - رقم: (1084)

قال الألباني رحمه الله :

صلاة العيد في المصلى هي السنة ، وقد فضلها النبي ﷺ على الصلاة في مسجده .


▪️ ثامناً : الاستماع للخطبة :

▫️عن عبد الله ابن السائب رضي الله عنه قال :
(( حَضٓرَتْ العِيدَ مَعَ رَسُولِ اللهِ ﷺ فَصَلَّى بِنَا العِيدُ ثُمَّ قَالَ قَدْ قَضَيْنَا الصَّلَاةَ فَمِنْ أُحِبُّ أَنْ يَجْلِسَ لِلخُطْبَةِ فَلِيَجْلِسْ وَمِنْ أُحِبُّ أَنْ يَذْهَبَ فَلِيَذْهَبْ))

👈🏽 صححه الألباني في
📚 صحيح الجامع - رقم :(4376)


▪️ تاسعاً : التهنئة :

▫️ عن جبير بن نفير رضي الله عنه قال :

(( كَانَ أَصْحَابُ النَّبِيِّ ﷺ إِذَا اِلْتَقَوْا يَوْمَ
العِيدِ يَقُولَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضِ: تُقُبِّلَ اللهُ مِنَّا وَمِنْكَ ))

👈🏽ًصحح إسناده الألباني في
📚 تمام المنة - رقم: (354)


▪️ عاشراً : صلاة ركعتين بعد الرجوع من صلاة العيد:

▫️ عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه قال :

(( كَانَ رَسُولُ اللهِ ﷺ لَا يُصَلِّي قَبْلَ العِيدِ شَيْئًا فَإِذَا رَجَعَ إِلَى مَنْزِلِهِ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ ))

👈🏽 حسنه الألباني في
📚 صحيح ابن ماجه - رقم: (1076)
------------------------------------
‏قناة مجالس شهر رمضان