Болажонларимизни севимли бобоси Мансур ака Курязов бу сафар Туркияда Кукла санъати фестивалида иштирок килиб
Уз санъатини намойиш киладилар.

Mansur Kuryazov профилидан олинган суратлар.☝️😊

Muhammad Rahimxon II "Feruz"

Muhammad Rahimxon II Sayid Muhammadxonning to’ng’ich o’g’li, 1844 yilda tug’ilgan. Shahzoda yoshligida saroydagi muallimlardan saboq olib, madrasa yoshiga yetganda madrasada o’qigan, turkiy, forsiyda o’qib, yozib, gapirib bilgan. O’smirlik paytlarida mirob, shoir va saroy tarixchisi Muhammad Rizo Erniyozbek o’g’li Ogahiydan saboq olib komil inson bo’lib yetishgan.

Muhammad Rahim to’ra 1864 yil 22 sentyabrda 19 yoshida taxtga o’tirgan.

Xorazm san'atining sayqal topishi, abadiylikka yuz tutishi, bugungi avlodlarga boy va tuganmas xazina sifatida yetib kelishi bevosita Muhammad Rahimxon Feruz nomi bilan chambarchas bog’liq. 1870 yilda Xiva shahrida taxminan 700 dan ortiq mayda hunarmand kosiblarning ustaxonasi bo’lgan. Shu jumladan, shahardagi 54 bo’yoqchilik, 37 ta etikdo’zlik, 33 mahsi-kavushdo’zlik, 16 ta ko’nchilik ustaxonalari xon buyurtmasi va aholining kundalik zaruratini qondirish uchun ishlardi. Shaharda do’konlari bor 200 dan ortiq savdogarlarning 56 nafari baqqollik, 38 tasi bazzozlik, 32 tasi choy va tamakifurushlik, 15 tasi choponfurushlik qilishgan.

Qo’qon xonligi va Buxoro amirligini bosib olgan Rossiya imperiyasi 1873 yilda Xiva xonligini ham bosib oldi. 1873 yildan Amudaryoning o’ng sohillaridagi yerlar Rossiya tasarrufiga o’tkazildi.

Muhammad Rahimxon II ning 37 yillik hukmdorlik davri Rossiyaga qaramlikda o’tdi. Bu davrda Rossiya butun Markaziy Osiyo xonliklarini bosib olgan edi. Shundan keyin xonliklar o’rtasidagi o’zaro urishlar to’xtadi, qullik tizimi tugatildi. Tinchlik bilan davlat ishlarini boshqarish va bunyodkorlik ishlari boshlandi. Xon saroyidan va Xiva shahridan talab olib ketilgan kitoblarning o’rnini to’ldirish maqsadida xon 1874 yilda Xiva shahrida Markaziy Osiyoda birinchilardan bo’lib tosh bosmani ishga tushirdi, Xudoybergan Devonov suratkashlikni mashq qilib, Xivada Markaziy Osiyoda birinchilardan bo’lib foto-kino san'atiga asos soldi, uni Muhammad Rahimxon o’z himoyasiga olib homiylik qildi.

Muhammad Rahimxon davrida qurilgan imoratlardan 30 tadan ziyodi xozirgacha saqlangan. Xon Ko’hna Ark qarshisida 76 hujrali qilib, katta madrasa qurdirdi.

Muhammad Rahimxonning 1898 yil 12 apreldagi farmoni bilan xonlik xududlarida qadimdan qolgan muzeybop buyumlar to’plandi. Xorazm asori-atiqalari 1890 yilda Toshkentda, 1895 yilda Nijniy Novgorodda, butunrossiya ko’rgazmasida, 1900 yilda Parijda, 1904 yilda AQShning Missuriy shtatida o’tgan xalqaro ko’rgazmalarda namoyish qilindi.

1910 yil 16 avgustda xon 66 yoshida dunyodan o’tdi.

Kanalimizga a'zo bo'lish uchun havola
👉 https://t.me/xorazm_va_xorazmliklar

30-июл куни соат 16:00 да Хива шаҳрида« ИШОНЧ» брендидаги янги дўкон очилмоқда!

«ИШОНЧ» дўконлар тармоғининг Ўзбекистон бўйлаб 35 та филиали мавжуд бўлиб, уларда аҳоли эҳтиёжлари учун 7000 дан ортиқ турдаги маҳсулотлар мавжуд. Ҳар қандай маҳсулотни муддатли тўловга бир йилга сотиб олиш мумкин, шартнома расмийлаштириш учун эса фақат паспортнинг ўзи кифоя (Бюджет ташкилоти ходимлари ва нафақадаги фуқаролар учун).

Манзил: Хива шаҳри, Мевастон маҳалласи, Феруз кўчаси
Мўлжал: Ипотека банк ёнида

Батафсил маълумот учун:
@ishonchsavdo
+998735152222

Реклама

Гурвак қовунининг шифобахш хосиятлари


Биз ковунни, ажойиб ширин мазаси ва тенги йук пархезкор хусусиятлари учуни хуш курамиз. Унинг атрофга таралиб турган хушбуй хидли магзида хазми енгил канд, крахмал, оксил, хар хил витаминлар, бириктирувчи моддалар, пектин, органик кислоталар, турли минерал тузлар мавжуд. Айникса, унинг мевасида темир ва калий тузлари бор, шунинг учун хам ковун мевасини камконликда, юрак кон томир касалликларини даволашда, жигар ва буйраклар касаллаикларини, шунингдек,подагра ва ревматизмни даволашда фойдаланилади.
Ковун кремннийга бой. Олимлар инсон хаёти ва саломатлиги, организмдаги физиологик жараёнлар меъёрида кечиши бевосита кремний моддаси билан боглик деб хисоблашади. У инсон организми каттик тукималари, териси ва сочининг холатига таъсир курсатади. Кремний мия пустлогига, асаб тизимига, ичак деворларига, ошкозон-хазм йулларига ва барча ички аъзолар тизимига таъсир курсатади.
Ковунда бошка полиз махсулотларидан фаркли уларок С витамини купрок мавжуд. Ундаги бириктирувчи тукима моддаси ичаклар микрофлорасига ижобий таъсир курсатиб, организмдан холестерин моддасини чикариб юборишга сабаб булади, овкат хазм килишни яхшилайди.
Ковун ёшартирувчи эффектга эга. Шаркда: “Ковун сочни бакувват килиб, ялтиратади, кузни уткир килади, лабларни таранг килиб, инсонга куч кувват беради”, дейишади. Тиббиётда бод, беланги, сил, камконлик, зикнафас, жигар ва буйрак касалликларини даволашда тавсия этилади. Теридаги сепкил, дог ва бошдаги казгокни йукотишда фойда килади. Халк табобатида подагра (никриз) га даво, пешоб хайдовчи, кабзиятдан холи килувчи, асабни тинчлантирувчи омил сифатида кулланилади. Узбекистонда ковуннинг 36 дан ортик нави районлаштирилиб, давлат реестрига киритилган (2004). Энг куп экиладиган навлари: Окуруг, Асати, Бурикалла, Куктинна, Кукча, Чугари, Кизилуруг, махаллий сарик хандалак, Оби новвот, Шакарпалак ва бошкалар

Ковун канд моддаси (13%), С, РР витаминларига, каротинга, фолий кислотасига, шунингдек, темир ва бириктирувчи моддаларга бой. Шу сабабли унинг шифобахш хусусиятилари кабзиятда, атеросклерозда, бавосилда, юрак кон томир, буйраклар ва кон касалликларида фойда беради.
Ковуннинг шифобахш хусусиятларидан инсон организми асаб системасини мустахкамлаш учун кенг фойдаланилади.Ковуннинг магзида серотин моддасини ишлаб чикаришга хос булган “кувонч гормони” бор. Агар бирон нарсадан хафа булган булсангиз, икки карж ковун еб олинг – кайфиятингиз яхшиланади. Унда шунингдек, кон хосил килиш учун ферментлар мавжуд, бу эса операциядан кейинги ёки ошкозон яраси хуружидан кейинги заифлашган организм тикланишига ёрдам беради. У пешоб хайдаш хусусиятига хам эга. Ковунда канд моддаси куп булганидан, кандли диабети ва жигар огриги бор кишилар унга ружу куйишлари тугри булмайди.

Ковуннинг туйимлилиги

Ковуннинг туйимлилик куввати (калорияси) бор-йуги 100 грамига 35 кКал, шу сабабдан уни истеъмол килишни барчага, жумладан тулаликка мойил кишиларга хам тавсия этилади. Лекин у иштахани кузгатади. Шунингдек, ковун коки истеъмолига хам ружуъ куйиб булмайди, унинг 100 грамида 341 кКал бор. Уни меъёридан ортик истеъмол килиш бадан ёг босиб, семириб кетишига сабаб булади.
Ковуннинг кимёвий таркиби асосан унинг навига боглик. Унинг магзида 16-20 % канд, каротин, В9, С, Р витаминлари, А провитамини, катта микдорда фолий кислоталари ва темир моддаси, пектин моддалари, турли ёглар ва минерал тузлар мавжудлиги унинг шифобахшлигига сабаб булган омиллардандир.
Магзида хам, уругида хам истеъмол килиш учун тулик ярокли булган 30 % гача ёг моддалари мавжуд. Бундан ташкари ковун овкат хазм килиш жараёнига ижобий таъсир курсатади, ундаги фолий кислотаси кон хосил килишда иштирок этади. Ковун атеросклерозда, камконликда, юрак, кон томир касалликларида жуда фойдалидир.
Ковунни истеъмол килиш кадимдан касалликларни даволашда кенг тавсия этиб келинган. Уни сил, ошкозон касалликлари, турли рухий хасталикларда, ревматизм, подагра, шамоллаш ва йуталга карши касалликларни даволашда, шунингдек гижжани хайдаб туширишда тавсия этилган.

Ковун уруги сутдаги дамланмасини халк табобати билимдонлари пешоб тутилиб колишида, ковукда тош пайдо булишида, ковун шарбатини эса, кабзият ва бавосилда тавсия этишган. Ковун уругининг сувда ивитилгани фаол пешоб хайдовчи, енгил ич сурувчи восита булиб, буйрак, жигар ва ковук учун жуда фойдалидир.
Ковун чанкокни босиб, асаб тизимини тинчлантиради. Унинг шифобахш хусусиятлари таркибида В9 ва С витаминлари, темир моддаси ва калий тузига бойлиги билан боглик. Шу сабабдан хам мутахассис-диетологлар беморларда камконлик, юрак, кон томир касалликларида, атеросклерозда, буйрак ва жигар касалликларини даволашда ковун истеъмол килишни буюришади.
Ковуннинг шифобахш хусусиятлари унинг етилиб, яхши пишганлиги билан боглик. Масалан, етилиб пишмаган ковун – сапчани ейиш ошкозон яраси ёки гастрит касали бор кишиларга тавсия этилмайди. Оч коринга хам ковун тановул килиш тавсия этилмайди. Уни хатарсиз тановул килишнинг тартиби овкат тановул килиш орасида булиши яхшидир, бунда у бошка тановул килинган озик-овкат махсулотлари билан аралашиши яхширокдир.
Бугунги кунда диетологлар ковун истеъмол килишни овкат хазм килишни яхшилаш максадида тавсия этишади. Бундан ташкари у ажойиб гижжа хайдовчи воситадир. Бу албатта болалар учун фойдали.
Шамоллаш ва турли иллатларни даволашда ковуннинг фойдаси Шаркда табиблар кадимдан ковундан шифобахш восита – дори сифатида фойдаланишган. Буюк бобокалонимиз Абу Али ибн Сино узига мурожаат килган юрак, кон томир касалликлари билан огриган беморларни ковун уруги ва пусти билан даволаган. Шунингдек, у буйракларда пайдо булган тошларни чикариб юбора оладиган хусусиятларга эга эканлигини таъкидлаган.
Европада кейинги йилларда организмни ковуннинг шарбати ёрдамида тозалаш кенг тус олди. Хар хил ортикча ёкимсиз моддалар ва хилтлардан организмни тозалаш учун 20 кун давомида нахорга, киши таъбига караб, ковун шарбатига хохлаган мевасини кушиб истеъмол килинади. Огохлантириш: бу даволаш услубини албатта мутахассис шифокор маслахати билан кулланилади.
Ковуннинг аёллар соглиги учун фойдаси катта Ковунда мавжуд булганфолий кислотаси аёллар учунгина мухим ва зарур булган модда булиб, унингсиз фарзандга соглом она булиш меъёрида булолмайди. Аёллар, айникса хомиладор аёллар овкатланиш рационларига ковунни кушишлари зарур ва фойдалидир. Айтганча, ковунда мавжуд булган кремний суяк, соч ва терининг соглом булиш мувозанатини таъминлайди. С витаминиусти-устига давом этган шамоллашдан заифлашган кишилар организмида иммунитетни мустахкамлайди.
Ортикча семиришнинг олдини олади Унинг паст калориялилигиортикча вазндан кутилишда ёрдам беради. Лекин канд касаллиги бор кишилар ковун таркибида канд моддаси куп булганлигидан, уни эхтиёт булиб истеъмол килишлари зарур.
Асабларни мустахкамлайди Ковун магзида серотонин деб аталувчи – “кувонч гормони” булган модда ишлаб чикаришга сабаб буладиган моддалар бор. Маъюс булиб колган киши икки карж ковун еб олса, кайфияти яхшиланади.
Организмни мустахкамлаб, иммунитетни кутаради Халк табобати рецептларида майдалаб, ковун уруги янчиб истеъмол килинса, организм мустахкамланиб, иммунитет кучаяди.

Hududlar kesimida doimiy aholi soni

📊 Xorazm viloyati statistika boshqarmasi maъlumotlariga ko‘ra, 2021- yilning 1- iyul holatiga viloyatimizning doimiy aholisi soni 1 904,3 ming kishiga etgan va yil boshidan 11,0 ming kishiga yoki 0,6 % ga ko'paygan.
📈 Hududlar kesimida doimiy aholi soni:
• Urganch tumani – 203,1 ming kishi,
• Hazorasp tumani – 196,3 ming kishi,
• Xonqa tumani – 189,4 ming kishi,
• Qo‘shko‘pir tumani – 174,4 ming kishi,
• Shovot tumani – 172,6 ming kishi,
• Bog‘ot tumani – 167,6 ming kishi,
• Gurlan tumani – 150,3 ming kishi,
• Xiva tumani – 148,0 ming kishi,
• Urganch shahri – 145,5 ming kishi,
• Yangiariq tumani – 117, 8 ming kishi,
• Xiva shahri – 94,3 ming kishi,
• Yangibozor tumani – 88,5 ming kishi,
• Tuproqqal’a tumani – 56,5 ming kishi.

Kanalimizga a'zo bo'lish uchun havola
👉 https://t.me/xorazm_va_xorazmliklar

#маданий_мерос_объекти

🏜Оқ Шайх бобо қасри Хоразм вилояти Хива шаҳрида жойлашган “Ичан қалъа” Кўҳна Арк ҳудуди ичида, унинг ғарбий деворига туташган қисмида жойлашган.

✅Ривоятларга кўра, XIV асрда яшаб ўтган Шайх Мухтор Валининг қадамжоси бўлган.1984-1985 йилларда М.Мамбетуллаев, В.Ягодинлар бошчилигида Оқ Шайх Бобо тепалиги ёнида олиб борилган археологик қазишмалар натижасида олинган маълумотларга кўра тепалик VI-VIII асрларда барпо этилган. Бу иншоотни барпо этишда квадрат шаклдаги (35-39х35-39х8-9 см) хом ғиштлардан фойдаланилган бўлиб, бундай ҳажмдаги ғиштлар Хоразмдаги илк ўрта аср иншоотларининг қурилишида кенг фойдаланилган.

✅Мазкур иншоатни ўрганиш жараёнида маданий қатламлардан топилган сопол буюмлар ҳам Хоразмнинг илк ўрта асрлар ёдгорликларида кенг тарқалганлиги билан характерланади. Тадқиқотчилар хулосасига кўра бу тепалик қалъа ичида барпо этилган илк ўрта асрларга хос бўлган мустаҳкамланган феодал кўрғони сифатида таърифланади.

✅Шунга ўхшаш қўрғон квадрат шаклда (11,5х11,5 м) Ичан қалъанинг жанубий-шарқий бурчагида ҳам аниқланган. Қалъа ичида бундай мустаҳкамланган қўрғонларнинг миқдори қанча бўлганлиги ёки улар илк ўрта асрлар шаҳрининг ажралмас қисми бўлганми, ҳозирча номаълум.

✅Бу ёдгорлик XVII аср бошларида қайтадан таъмирланган. Тепаликда сақланиб қолган икки қаватли уйинг харобалари сўнгги даврга оид қасрнинг кузатув минораси бўлиб хизмат қилган.

✅Тепаликнинг ички хоналарида XIX асрда тўп қуйиш устахонаси ва порох сақланадиган омбор жойлаштирилган.

✅Бино 1991 йилда қайта таъмирланган, ҳозирда сайёҳлар баланд айвон орқали шаҳарни тепадан томоша қилиш имкониятидан баҳраманд бўлмоқдалар.

#DAǴAZA📣📣📣📣📣

🏛 2021-jıl 1-avgust kúni Qaraqalpaqstan Respublikası I.V.Savickiy atındaǵı Mámleketlik kórkem-óner muzeyinde “Ashıq esikler kúni” bolıp ótedi.

“Ashıq esikler kúni” múnásebeti menen ótkeriletuǵın ilajlar dástúri:
- «Jeti yurtga sayaxat» - Muzeydiń ǵárezsizlik jıllarında shet el mámleketlerde ótkerilgen kórgezbeler haqqında lekciya;
- Shet el mámleketlerde ótkerilgen kórgezbelerdiń albom-katalogları kórgezbesi;

Muzey haqqında hújjetli filmler kórsetiw;
- “Muzey haqida hudjatli filmlar namoyishi;
- “Остается музей”;
- “The desert of forbidden art”;

Muzey ekspozitsiya zallari boylap arnawlı ekskursiyalar;
- «Gózzallıq sawlatı»;
-«Shıǵıs notaları»;
- «Sahra so'yleydi»;
- Qaraqalpaq xalıq qol óneri;
- 1920 -30 jıllardaǵı Ózbekstan suwretlew óneri;
- 1920 -30 jıllardaǵı Rossiya suwretlew óneri;
- «Amaravella»;

Muzeyge keliwshilerge kiriw biletleri BIYPUL.

Bársheni Qaraqalpaqstan Respublikası I.V.Savickiy atındaǵı Mámleketlik kórkem-óner muzeyine mirát etemiz.

#E’LON 📣📣📣📣📣

🏛 2021 yil 1 avgust kuni Qoraqalpog'iston Respublikasi I.V.Savitskiy nomidagi davlat san'at muzeyida “Ochiq eshiklar kuni” bo’lib o’tadi.

“Ochiq eshiklar kuni” munosabati bilan o'tkaziladigan tadbirlar dasturi:

- «Yetti yurtga sayohat» - Muzeyning mustaqillik yillarida xorijiy davlatlarda o'tkazilgan ko'rgazmalar haqida ma'ruza;
- Xorijiy davlatlarda o'tkazilgan ko'rgazmalarning albom-kataloglari namoyishi

Muzey haqida hudjatli filmlar namoyishi;
- “Остается музей”;
- “Жизнь и творчество И.В.Савицкого”;
- “The desert of forbidden art”;

Muzey ekspozitsiya zallari bo'ylab maxsus ekskursiyalar;
- «Go'zallik salobati»
-«Sharq notalari»
- «Sahro so'ylaydi»
- Qoraqalpoq xalq amaliy sa'ati
- 1920-30 yillardagi O'zbekiston tasviriy san'ati
- 1920-30 yillardagi Rossiya tasviriy san'ati
- «Amaravella»

Muzeyga tashrif buyuruvchilarga kirish chiptalari BEPUL.

Barchani Qoraqalpog'iston Respublikasi I.V.Savitskiy nomidagi davlat san'at muzeyiga taklif etamiz.

ВЕНГРИЯДА ЯШАГАН ХОРАЗМЛИК ОЛИМ

Вамберининг Ўрта Осиёга саёҳати давомида унга ҳамроҳ бўлган, Ҳожи Рашид афанди дея эъзозлаб, ихлос қўйиб эргашган ва Маккага талпинган инсон-Хива мадрасасининг мударриси,ўша вақтдаги Хива хонлигининг Қўнғирот беклигидан бўлган Исҳоқ Иброҳим эди.Вамберининг номи, унинг асарлари бугун дунё илму фанида қанчалик машҳур бўлса, унинг асарлари, мактубларида тилга олинган,ҳаттоки Венгрия Фанлар академияси кутубхонасида ишлаш даражасига етган, Европа муҳитига кўникиб кета олган Исҳоқ Қўнғиротий номи ҳам шунчалик довруқли. Шу боис унинг ҳаёти ва илмий фаолиятига Венгрия, Туркия ва АҚШлик олимлар ўртасида қизиқиш катта.
Бевосита Исҳоқ Қўнғиротий ва унинг Венгриядаги ҳаёт фаолиятини ёритишни Вамбери ва унинг Ўрта Осиёга қилган ташрифидан бошласак. Маълумки, Ўрта Осиё тарихини ўрганишда Ибн Баттута, Ибн Ҳавқал, Ёқут Ҳамавий, Клавихо асарлари қанчалик катта рол ўйнаса, Венгриялик Ҳерман Вамберининг бевосита ўлкада бўлиб кўрган-кечирганлари ҳам шунчалик катта аҳамиятга эга.Бироқ ўша давр сиёсати боис у Ўрта Осиё ҳудудларига элчи ёки савдогар бўлиб эмас, дарвеш қиёфасида кириб келганди. Табиийки диний мутассиблик ҳукмрон ғоя бўлиб турган вазиятда Европалик илмий тадқиқотчининг бундан бошқа иложи ҳам йўқ эди.

ЯШИРИН САЁҲАТ

Икки ясовул унинг қўлтиғидан ушлаб, баланд супада ўтирган, ўнг қўлида мўъжазгина ҳасса, чап қўлини эса думалоқ, духоба болишга тираб олган киши ёнига олиб боришди.У икки қўлини баланд кўтариб,Қуръони Каримдан қисқа бир сура ўқиди.Шундан кейин ундан сўрашди:
-Сафарингиздан мақсад не?
-Йўлда кўп азият чекдим,-сўз бошлади у,-Оллоҳга шукурки, эсон омон сизнинг ҳузурингизга кела олдим.Мақсадим, шу муборак тупроқда мангу ором топган азиз авлиёлар мозорини зиёрат этмоқдир.
Бу сўзлар маъқул бўлди шекилли, супада ўтирган киши унга йигирма тилло пул ва яхшигина оқ эшак беражаклигини айтди.У «Дарвешлар пулни ҳаром санайдилар» дея пулни қайтариб, эшакни олди.
Эшакни ҳадя сифатида олган киши ўзини туркиялик ҳожи Рашид афанди деб таништирган, аслида эса венгриялик Ҳерман Вамбери (1832-1913) эди.Суҳбатдоши эса Хива хони Саид Муҳаммадхон (1856-1864йилларда ҳукмдорлик қилган).
Ўзини ҳожи Рашид афанди деб таништирган Ҳерман Вамбери, аслида Дунай оролларининг биридаги Дуна Шердахили номли кичик шаҳарчада, 1832 йилда 19 мартда туғилганди.Россия Федерациясидаги Қозон Давлат Университетининг олимлари Р.К.Валеев, А.А. Гатинларнинг “ Армений Вамбери: как историк казанских татар” мақоласида ёзилишича ( “Учение записки Казанского государственного университети”-2006) Вамбери Сент-Георгене шаҳрида туғилган.
Ҳерман гарчи ота-онасидан эрта етим қолган, оқсоқ ва нимжон бўлсада, билим олишга, айниқса тил ўрганишга қизиқади. Маълумотларга кўра, у ўспиринлигидаёқ венгр, лотин, француз, инглиз, яҳудий, рус тилларини яхши ўзлаштирганди.Кейинчалик бу тилларнинг ёнига немис тили ҳам қўшилди.20 ёшга кирганида Вамберининг венгр тилининг келиб чиқишини ўрганишга қизиқиши уни-туркологияга жалб қилди. Маълумки, венгр тили олтой тиллари оиласига киради.Вамберининг орзуси венгр тилини олтой тиллари оиласининг фин-угор гуруҳларигами ёки туркий тиллар гуруҳига киришини аниқлашдан иборат эди.Туркиялик профессор Малак Чўлоқнинг мақоласида (Prof. Dr. Melek Çolak. Macar Türkolog ‘‘Vamberynin Tatarı’’ Molla İsgak: Nürkistandan Macaristana Bir Yaşam Öyküsü) ёзилишича, “1857 йилда барон Йўжеф Ўтвуш (József Eötvös)нинг моддий ёрдами билан”у шу мақсадда 1857 йили Осиё мамлакатларидан энг яқини бўлган Туркияга йўл олади.
Ҳерман болалигиданоқ илмга чанқоқ бўлиш билан бирга шижоатли ва таваккалчи эди.Истанбулда у бир неча йил турк тили ва адабиётини, мусулмонларнинг яшаш тарзини ва менталитетини жиддий ўрганади. Аввал Усмонли давлатининг амалдорларидан Поша Ҳусайн Доим хонадонида, сўнгра дўсти ва маслаҳатчиси Мулла Аҳмад афанди таъсирида деярли усмонли турк қиёфасига киради ҳамда Фуод Поша идорасига ишга ўтади.

«Бир неча йил турк хонадонларида бўлишим, ислом мактабларига ва китоб дўконларига қатнаб юришим», деб эслайди Ҳерман Вамбери, «мени тезда туркка, ҳатто афандига айлантириб қўйди».Ҳерман бу ернинг шарт-шароитига ва муҳитига шу қадар ўрганиб кетган эдики, у Усмонли давлатининг ҳукмрон доиралари билан яқинлашишга ва кейинчалик Усмоний давлатининг катта амалдорларидан Меҳмет Фуад Пошонинг котиби даражасига кўтарилишга эришди.
Вамбери Истамбулдалик пайтида турк, ўзбек, араб ва форс тилларини ҳам чуқур ўзлаштириб олади.Ислом дини қонун қоидаларини чуқур эгаллайди.Шунингдек, у тилшунослик борасида катта иш қилиб, 1858 йилда 14 минг сўздан иборат «Немисча-туркча», 1860 йилда 40 минг сўзни ўз ичига олган «Ўзбекча-немисча» луғатни Истамбулда нашр этдиради.Тилшуносликка доир асарларни яратгани, усмонличадан қилган таржималари ва туркий тилларга доир тадқиқотлари учун Венгрия Фанлар академияси мухбир аъзолигига сайланган ва Европанинг етук шарқшунослари орасида шуҳрат қозонганига қарамай Ўрта Осиёга боришга аҳд қилади.
“Тилларни ўрганишдаги менинг муваффақиятларим, -деб хотирлайди у “Ўрта Осиёга саёҳат” асарида,-Шарқ бўйлаб саёҳатни давом эттиришим учун мени руҳлантирди. Мен Ўрта Осиё бўйлаб саёҳат қилишга бел боғлар эканман, афанди қиёфасини сақлаб қолишни ва Шарққа шу мамлакатларнинг табиий фуқароси сифатида кириб боришни тўғри деб ҳисобладим”.
Ўз режасини амалга ошириш мақсадида Ҳ. Вамбери 1863 йилнинг бошида Теҳронга боради. Эрон пойтахтидаги Туркия элчихонаси бошлиғи уни яхши қабул қилади ва Ўрта Осиёга дарвеш қиёфасида амалга ошириладиган саёҳат режаларини ишлаб чиқа бошлайдилар. Бу режа бўйича, Ҳерман Маккадан келаётган ҳожилар карвони билан Ўрта Осиёга кириб бориши лозим эди. Вамберинингисм-шарифиўзгартирилиб, энди у Рашид афандиномибиланяшашгамажбурэди. Кейинчалик Қўқон ва Қошғарлик ҳаждан келаётган карвондагиларуни ҳожи Рашид афанди дебаташади.
27 март куни Туркиянинг Теҳрондаги элчиси Рашид афандининг Ўрта Осиё бўйлаб сафари олдидан катта зиёфат беради…28 март куни эса Ҳерманнинг сафари бошланади.
Теҳрондан Бухорогача бўлган, тоғ ва даралардан, дашту биёбон, сувсиз чўллардан ўтувчи машаққатли сафарга отлангани унинг оқсоқ ва нимжон бўлишига қарамай, нақадар кучли иродага эгалигидан, олдига қўйган мақсадига интилиши қаътиятлилигидан дарак берарди. Ҳерман карвондаги ҳамроҳларига ўзини Хива ва Бухоро, Самарқанд каби зиёратгоҳларга бой шаҳарларни кўришга ва бу ерда ўтган азиз-авлиёлар қабрини зиёрат қилишга орзуманд бир турк фуқароси-Рашид афанди сифатида таништирган.Шу мақсадда у бу сафарга кўп йиллар давомида тайёргарлик кўргани ва туркистонликларнинг тилини яхши ўрганиб олганини айтарди.Ниҳоят орзуси ушалиб Мозандарон, Болқон ва туркман чўллари орқали 1863 йили 30 майда Хивага кириб келади. Вамберининг Ўрта Осиёга ташрифи Эрон, Хуросон ва Туркистондаги хонликларўртасида тарқоқлик ва зиддиятлар авж олган, ўлкада инглиз-рус рақобати бошланган бир паллада ва ҳар қандай йўловчи ( Европаликми, шарқликми) учун хавф-хатар катта бўлган бир вазиятда амалга оширилганди. Бироқ Ҳерман довюрак ва ўз мақсади йўлида қаътиятли, уддабурон ва ақлу заковатли бўлгани учун олдига қўйган истагини амалга оширишга эришди.

Умид Бекмухаммад