#زبان_تالشی_گویش_ماسال_۳۷۲
۱-دَوَل دوئه:daval due=گل
زدن،دنبال نخود سیاه فرستادن
۲-دمه رس:dama ras=
حرف نشنو ،نادان
۳-کله نِنوئه:kalla nenue=
سرنگذاشتن،تسلیم نشدن

۴-دَشور:dašur=چیزی را
از رو شستن
۵-رستفا به:rəstəfâ be=
رسوا شدن،بی آبرو شدن

#گردآورنده_فرنگیس_قلیزاده
و_ن

🌺کانال واجه واج🌺

@vajenameh_taleshi

#زبان_تالشی_گویش_ماسال_۳۷۳
۱-موجیل:mujil=موخوره

۲-ممیج:memij=کشمش

۳-موچه وچه:muča vača=
جوجه گنجشک
۴-نخه:nəxa=نخود
پوته نخه:puta nəxa=
نخود برشته ترد شده
۵-وپشاونده:vipšâvənde=
پوشاندن،پنهان کردن،

#گردآورنده_فرنگیس_قلیزاده

و_ن

🌺کانال واجه واج🌺

@vajenameh_taleshi

#زبان_تالشی_گویش_ماسال_۳۷۴
۱-دساموجه:dasâmuje=
نشسته بادست روی زمین
دنبال چیزی گشتن.

۲-گیجه لالا:gija lâllâ=به
دور خود چرخیدن
۳-رونده:runde=راندن،
دورکردن
۴-بورون:burun=بران،
دورکن
۵-آسیسته: âsiste=خسته
شدن،مانده شدن

#گردآورنده_فرنگیس_قلیزاده
و_ن

🌺کانال واجه واج🌺

@vjenameh_taleshi

#زبان_گویش_ماسال_زلیخا_صبا
دگرا : تلو تلو راه رفتن
کینه لی ویندمه دگرا هری مجی

دَ گَنَگ : زور واجبار
چده کاره ترسه دگنگینه بی ای کو کار ویگرَ م

دَ گتمَه : به روی خود انداختم
زیرشو خیلی سردا د"گِله لف دَگِتمه

دَل : گیاهان هرز وخار وخاشاکی که صحن حیاط. ومحوطه را پوشانده
تاووستونه بر وسر دلی پیگته

دَوَل : چم وفن و گمراه کردن طرف مقابل
اِی دَولیینه چه دورو راست آبه

منبع کتاب فرهنگ استاد فرامرز مسرور ماسالی

تالشی گویش ماسال
دلم میخواهد توی مردم این دنیای خیلی بزرگ فقیری نبود. که اگر در جمعی حضور پیدا می کرد ، دیگران مطمئن می شدند که بخاطر آنها و دوستیشان شرکت کرده است و خیال نمی کردند چشم به پول و مال آنها دارد، تا او هم می توانست(بدون سوء ظن به وی) در جمع جماعت حاضر شود.

مه پییه ام یکه پیلّه دنیا دیله خلکون کو هیکسی دس تی مبوئو کسر کتایی (کتاغی) مداره، اگم جیگایی کو سر بروره، دییرن ایکو اغلر بوبون که اوون نه خشئو چوون خونه اومه، دیل اگر مکرن چوون پولو مالی کو چم دارئو دیل دوستشه. دا بشا سرون دیله کو سر بروره.

Mə piya əm yakka pilla dənyā dila xalkun ku hikasi das tey mabuu, kasrə kətāyi(kətāqi) madārə,agam jigāyi ku sar barvarə, diyaren ayku eqler bubun kə avun na xəšau čavun xune uma, dil agar makarən čavun pulu māli ku čem dārəu dil davastaša, dā bəšā sarun dila ku sar barvarə (rāst ākarə)
مریم محسنی

#زبان_تالشی_گویش_ماسال_زلیخا_صبا

دَ گنج. یا چخ وناره : Dagənj ناله ریز همرا ه با تکان وکشیدن دست وپا در نوزادان
خردن خاوی کو دَگنج درییه

دَ گاردن : Dagardən/متغیر شدن ودگرگون شدن
برامه دگاردندشه اشتن دَده نشناسه

دَلا دَلا :DalaDala
هده سفره سر دلا دلا کردشه چه مک ِومو. همه سفر ه دَبه
تکان دادن برای ریختن چیزی

دقه ژر :Degazar: دق مرگ. دق در جگر ومردن از غصه

بیچاره ژنک لی اشتن خردنون دس دره دقه ژر به

دَشکِن ودَریز. : Daškədarizبدو بیرا گفتن
هنته را مجی زمین وزمونی دَشکِن ودریز کری

منبع کتاب فرهنگ روانشاد استادفرامرز مسرور ماسالی

#واژگان_مرتبط_با_پخت_و_پز

[۱/۵،‏ ۱۸:۳۸] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود 😍🌹
زبان تالشی/نمین_عنبران
پِنجَه کَش:بربری
تووارد:نان ساجی
زِرِن:نان محلی( تالشان)
[۱/۶،‏ ۲۲:۰۱] #حسین_زاغی_ماسال: تالشی_گویش_ماسال
خَیکاره:ماهی تابه
پاتیل:قابلمه
واگیره:قاب دستمال
کَچه:قاشق
نالبعکی:نعلبکی
ماشه:انبر ذغال
تَبَک:سینی چوبی
سه لینگه:سه پایه فلزی برای پخت غذا
چَمچه:کفگیر
سُوته:ته دیگ
مَجمع:سینی فلزی


[۱/۶،‏ ۲۲:۲۸] #بهنام_ن_ماسال: ماماجکل:نوعی غذا از ترکیب برنج شکر و گردو
[۱/۶،‏ ۲۲:۳۰] #حسین_زاغی_ماسال: جکل: شلتوکی که از حالت شیری خارج شده ولی هنوز به برنج کامل و سفت تبدیل نشده
[۱/۶،‏ ۲۲:۴۱] #سعید_بشری_ماسال: ونجومه تاره: املت
واشه تاره: نوعی نان خورش که از گیاهان محلی و تخم مرغ تهیه می‌شود
سیا قاتق: فسنجان
[۱/۶،‏ ۲۲:۴۲] #حسین_زاغی_ماسال: *پپلَکیه*
باد کردی بر اثر جذب اب
*چیکیل*
ذغال شعله ور،یا گر گرفته
[۱/۶،‏ ۲۲:۴۵] #سعید_بشری_ماسال: ما میگیم
آولِکیسته: خیس خوردن
[۱/۶،‏ ۲۲:۴۷] #مریم_محسنی: تالشی گویش ماسال
- دساگیر ( dasāgir) : بشقاب
- نیمچه ( nimča): پیشدستی
- داوری (dāvri): دوری
- باخشاو (bāxšāv): بشقاب، مرسه باخشاو
- آلتیه باخشاو(ālatiya bāxšăv): بشقاب لعابی
- چینیه باخشاو (činiya bāxšāv): بشقاب چینی
- پاتیل (pātil): دیگ
-غزون qazun : دیگ ته پهن دهان تنگ از جنس مس
- غزونچه(xazunča):غزون کوچک
بادیه(bādiya): نوعی ظرف مسی
نره (nera): کوزه روغن‌گیری
مریم‌محسنی

زبان تالشی گویش ماسال
- تاوه tāva / سیا تاوه (siyā tāva)/ گیله تاوه(gila tāva ): تابه ای از جنس گل برای برشته کردن برنج و عدس (مرجو) و گندم و سویا( پشمه نوخود)
- سیا آوتاوه (siyā āvtāva): کتری چدنی برای جوش آوردن‌ آب برای چای بود.
- خیکاره (xaykāra): ماهیتابه
- مرسه خیکاره(mərsa xaykāra): ماهی تابه مسی
- سیمکا (simkā): رویی، از جنس روی
- سیمکا پاتیل (simka pātil): دیگ از جنس روی
- سیمکا خیکاره(simka xaykāra): تابه از جنس روی
- فوگاردن(fugārdən): دیگ از جنس روی که دهانه اش گشادتر از تهش است و در پوش بلندی دارد.
- آوخوری( āvxuri): لیوان
- غدره qadra):کاسه
- چوئه کچه (čua kača): قاشق چوبی
- کچه (kača) :قاشق
- پیلّه کچه(pilla kača): قاشق بزرگ
- کچه‌چنگال (kača čangāl): قاشق چنگال
- آسون کچه(āsun kača):کفگیر ، کفگیر آهنی
- کترا (katrā): کفگیر
- چمچه(čamča): ملاقه
مریم محسنی

زبان تالشی گویش ماسال
- مشته سنگ(məšta səng)= دسَ سنگ(dasa səng)= سنگ گردی به اندازه یک‌مشت که در کنار رودخانه ها پیدا می شود و با آن برای سابیدن مغزگردو و سبزی استفاده میشود .
- گوشتَ کو (gušta ku)= تخته ساطور ، یک ظرف تقریبا شبیه سینی، مستطیل شکل یاگرد درست شده از چوب است که در آن مغزگردوی سابیده ( یاره ووزyāra vuz) و سبزی سابیده (یاره سوزیyāra savzi ) و سبزی خرد شده(اینجنده سوزیinjanda savzi، اینجنده بولبو injanda bulbu) با استفاده از مشته سنگ برای سابیدن و غیمه کش برای خرد کردن تهیه می شود.
مشته سنگ و غیمه کش و گوشته کو کار آسیاب برقی و چرخ گوشت مدرن را انجام می دهند
- غیمه کش(qəyma kaš) :ساطور برای خرد کردن سبزی و تهیه گوشت چرخ کرده (کوئه گوشتkua gušt) در داخل گوشتَ کو است.
- دیبک دسته (dibak dasta)/ دیوک دسته(divak dasta ) :هاون چوبی را دیبک یا دیوک و بکوب آهنی دسته نام دارد. که کار خردکن برقی و آسیاب برقی مدرن را انجام می دهند.
- قندَ لاکه (qanda lāka): ظرف چوبی شبیه یک‌کاسه ولی دارای برجستگی برآمده در وسط که قند را رویش قرار داده و با قندشکن می شکنند.
- قندَچاکن( qanda čākən): قندشکن وسیله ای آهنی شبیه تیشه که قند را با آن‌ می شکنند.
- چاکنده قند (čākənda qand): قند شکسته
مریم محسنی

[۱/۷،‏ ۱:۱۵] #حسین_زاغی_ماسال: پَرزن : آبکش
بسک: سیخ
زَرده جوئه:زرد چوبه
گرمالت:فلفل سیاه
قنده لاکه: ظرف چوبی شبیه گوشته کو ،داخل آن قند خورد می کردند.
قنده چاکن: ابزاری فلزی که یک طرف آن شبیه تیشه،طرف دیگر شبیه کله چکش بود.با آن داخل قنده لاکه قند خورد می کردند.
[۱/۷،‏ ۱:۴۱] #فرنگیس_قلیزاده: #زبان_تالشی _گویش_ماسال
فرنگیس قلیزاده

پیروا نون:pirvânun=نان بربری
لباش:lbâš=نان لولش
ویزه دیله نون:vezadila nun=
نان زرین محلی
خیکاره نون: xaykâra nun=
نان تابه ای
سنگه نون:sənga nun= بجای
تنور کنار تکه سنگی صاف
آتش روشن می کنند تا داغ
شود وبد آتشررا کنار می زنند
سنگ را پاک می کنند ونان
را به سنگ می چسبانند
تا بپزد
خاکه جیکره نون:xâka jikra nun=
ذغال خاک گرم آتشدان
را کنار می زنند وبعد نان روی
خاک داغ می گذارند وبعد
روی آنرا باخاک وذغال داغ
می پوشانندوبعداز پخته شدن
برمیدارندپاکش می کنند.
البته بعضی ها بااین نان خاکه
خسه نان xâka xəsa nunهم می گویند
برزه آرده نونه کته:bərza ârda nuna kəta=نان آرد برنجی کوچک
که روی ذغال می پختند
که البته دیگه الان کسی
آن نان برنجی را نمی پزد
[۱/۷،‏ ۱۰:۱۴] #مریم_محسنی: تالشی گویش ماسال.
- تاوه tāva / سیا تاوه (siyā tāva)/ گیله تاوه(gila tāva ): تابه ای از جنس گل برای برشته کردن برنج و عدس (مرجو) و گندم و سویا( پشمه نوخود)
- سیا آوتاوه (siyā āvtāva): کتری چدنی برای جوش آوردن‌ آب برای چای بود.
- خیکاره (xaykāra): ماهیتابه
- مرسه خیکاره(mərsa xaykāra): ماهی تابه مسی
- روئه خیکاره (rua xaykāra): ماهی تابه از جنس روی
- فوگاردن(fugārdən): دیگ از جنس روی که دهانه اش گشادتر از تهش است و در پوش بلندی دارد.
- آوخوری( āvxuri): لیوان
- غدره (qadra):کاسه
- تاس (tās) کاسه بزرگ از مس یا روی
- چوئه کچه (čua kača): قاشق چوبی
- کچه (kača) :قاشق
- پیلّه کچه(pilla kača): قاشق بزرگ
- کچه‌چنگال (kača čangāl): قاشق چنگال
- آسون کچه(āsun kača):کفگیر ، کفگیر آهنی
- روئه آسون کچه(rua āsun kača): کفگیر از جنس روی
مریم محسنی
[۱/۷،‏ ۱۰:۴۱] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود و عرض ادب خدمت دوستان و اساتید محترم🌹
زبان تالشی/نمین_عنبران
غَزَن:دیگ
غَزَنچَه:دیگچه
تیان:قابلمه مسی
تیانچَه:قابلمه مسی کوچک
بۊدیئَه:قابلمه سفالی
تۊمچَه:قابلمه کوچک از هر جنسی
دیزَه:ظرف دیزی
[۱/۷،‏ ۱۰:۴۲] #فرنگیس_قلیزاده: #زبان_تالشی_گویش_ماسال
فرنگیس قلیزاده
کترا:katrâ= کفیر
مرسه کترا: mərsa katrâ=
کفگیر مسی
روئه کترا:rua katrâ=کفگیر رویی
آ‌و خوری:âvxuri=لیوان
تونگی:tungi=پارچ آب
بولوت:bulut:دیس
کارده:kârda=کارد آشپزخانه
چوقو:čaqu=چاقوی ریز میوه خوری
قیمه کش:qayma kaš=ساتور
گوشته کو:gušta ku=تخته گوشت کوبی
مشته سنگ یادسه سنگ: məšta səng gâ dasa səng=سنگ گردی که دردست جا
می گیرد وباآن برای سابیدن مغز گرده و
وسبزیجات استفاده می کنند که
هفنگ دسته:hafang dasta=هاون. ودسته
آهنی که باآن ادویه گردو وخیلی چیز هارامی کوبند. که الان جای آنهاراآسیاب برقی گرفته
البته قدیما به هاون چوبی دیبک دسته:dibak dasta= هم می گفتند
فوگاردنه پاتیل:fugârdəna pâti=
دیگ کته پزی به شکلی است که دهانه اش کمی ازتهش بزرگتره ودرپوش گودش باعثگ
بالا آمدن ودم کشیدن کته می شود
خیکاره:xaykâra=ماهی تابه
مرسه خیکاره:mərsa xaukâra=تابه مس
سیمکه خیکاره:simka=تابه رویی
مرسه مجمه:mərsa majma=
سینی بزرگ
مرسه چیری:čiri=ظرف مسی که برای
آب ودوشیدن شیرگاو
استفاده می کنند
سیمکه سینی: simka sini=سینی رویی
دیزه:diza=ظرفی که مثل
قزون ته پهن وهانه تنگ
تری دارد برای پختن خورش
ازآن استفاده میکنند
دیزه دونوع دارد
مرسه دیزه:،mərss diza=
ظرف خورشت مسی
گیله دیزه:gila diza= ظرف
خورش گلی که بیشتر از آن
برای پختن باقلا خورش
وفسنجان استفاده می کنند
نیمکه گوله:nimeka gula
کوزه نمک
نیمکدون:nimekdun=
نمکدان
قدره:qdra:کاسه
ادوئه جا:adua jâ=
جای ادویه
سمابروقوری :samâbar u quri=
سماوروقوری
ایستکام:Eİstəkâm=استکان
منقال وبسک:manqâl u bəsk=
سیخ ومنقل کباب
چایه پرزنčäya parzən=
تفاله گیر چای ،چایی صاف کن
پتار: petâr=رنده
پلا پرزن:pəlâ parzên=
سبدآبکش برنج
لب تخته دساگیر:labtaxts dasâgir= بشقاب تخت غذا خوری که تهش گود نیست
کچه:kača=قاشق غذاخوری
چایه کچه :čâya kača=
قاشق چای خوری
موروا هره کچه:muravâ hara kača=قاشق مرباخوری
سیاترشییه گولهsiyâ təršiya gula =
کوزه رب انار سیاه شده
ایسبیه ترشییه گوله:Eİsbiya təšiya gula
کوزه ترشی آلوچه که رنگ
روشنی داردمی پزند در
انواع خورشتها به عنوان
چاشنی استفاده می کنند
بخاطررنگ روشنش ترشی
سفید می گویند
صافه پاره:sâfa para=
پارچه نرم وتمیزی که باآن
ظرفهارا پاک می کنند
شالیکیه پاره:šâlikiya pâra=
پارچه ای که برای تمیز کردن
آشپزخانه استفاده می شود
فرنگیس قلیزاده

[۱/۷،‏ ۱:۱۰] #محمد_رضا_فدایی: زبان تالشی ، گویش بعضی از نقاط تالش جنوبی
۱- شپل ( Šəpəl ) زمین باتلاقی
۲- د سر و د مک ( Dəsarudəmək )
دو جاگو ، دو بهم زن .
۳- سَرَه هَر ( Sarahar ) وراج
۴- دزده چِم
( Dəzda čem )
چشم چران .
۵- غلازه چم
( Qlāza čem )
چشم آتشین .
۶- ایسپییه چم
( Eispiya čem )
پر رو .

محمدرضافدائی ( مولوم )
[۱/۷،‏ ۱:۱۶] #جانبرا_علیپور: سلام استاد فدایی ..سوره چم
چشم شور
[۱/۷،‏ ۱:۱۷] #حسین_زاغی_ماسال: تریه چم : تیز بین
[۱/۷،‏ ۴:۰۷] کاظم دلیری: هَش٘تَرا چنه وان؟
[۱/۷،‏ ۶:۰۶] #محمد_رضا_فدایی: کاظم جان درود
تالار و بالاخانه را که دیده ای
بالا خانه دو درب دارد
یکی به شرق و یکی به تالار و جنوب
از تالار به درب شرقی بالاخانه راه نفر رویی است که به آن غلام گردش و یا به گویش تالشها هشتَرا یعنی راهی که به سمت هشی ( آفتاب ) است گفته میشود
[۱/۷،‏ ۶:۰۸] #محمد_رضا_فدایی: شرق رو و یا راهی که به سمت شرق و خورشید است 👍


[۱/۷،‏ ۱۳:۲۳] #بهنام_ن_ماسال: سلام
از پدرم که در تلار بالا خانه بزرگ شده
پرسیدم
میگه به اون درب شرقی تلار ما
غلام گردش میگوییم
هشترا
به پشت بام روی ایوان میگن

[۱/۷،‏ ۲۲:۱۵] #صادق_شیرزاد_ماسال: هشته را
هشترا
هشیرا
عبارتست از دریچه ای که در قسمت شرقی سربندی برا ورود روشنایی و نور آفتاب به پشت بام ایجاد میشود


#زلیخا_صبا:
سلام. بادرود به شما اولا و استاد گروه شما
با اجاز ه ازهمان اساتید. وشما
ما هشترا. به پشت بام که از تلار راه دارد البته نه خانه هایی که. پوشش سقفشان از کاه وکلش است بلکه خانه های لته سر وحلبه سر قدیمی که به پشت بامشان هشترا می گفتند واین واژه حتی درفرهنگ روانشاد مسرور هم نیست.
از تلار ویا از وسط خانه های قدیمی پله می خورد با دریچه ای به پشت بام راه داشت که به آن هشترا می گفتند.


#مریم_محسنی :
خانم قلیزاده میگوید هشته را همان محراب است و معنیش به تالشی هشته را یعنی" رایی هشته شونه " یعنی "راهی گذاشته اند " که مخصوص خانه های لت سر و حلب سر است. خانه های کلشه سر هشته را ندارد .

#انوش_نازیابی_فومن :
هشته ،،،،،گذاشته
را ،،،،،،همان راه
کذاشته را
در محل ما حتا به راهای باریک هم میگیم هشته را
راهی باز گذاشته
واین در راپله پشت بام مربوط میشد

[۱/۷،‏ ۱۳:۴۵] #حسین_زاغی_ماسال: درود
*نقل دون*
ما بیشتر به ظرف های درب دار شیشه ای می گفتیم.
[۱/۷،‏ ۱۳:۴۷] #حسین_زاغی_ماسال: کَفچو:دِفرمه شدن،از حالت اولیه خارج شدن
[۱/۷،‏ ۱۴:۰۸] #مریم_محسنی: نوقولدون nuquldun ظرف بزرگ شیشه ای در دار برای نگهداری انواع ترشی و خوراکیهای در حد زیاد استفاده می شود.
[۱/۷،‏ ۱۷:۰۹] #مریم_محسنی: زبان تالشی گویش ماسال
- تاوه tāva / سیا تاوه (siyā tāva)/ گیله تاوه(gila tāva ): تابه ای از جنس گل برای برشته کردن برنج و عدس (مرجو) و گندم و سویا( پشمه نوخود)
- سیا آوتاوه (siyā āvtāva): کتری چدنی برای جوش آوردن‌ آب برای چای بود.
- خیکاره (xaykāra): ماهیتابه
- مرسه خیکاره(mərsa xaykāra): ماهی تابه مسی
- سیمکا (simkā): رویی، از جنس روی
- سیمکا پاتیل (simka pātil): دیگ از جنس روی
- سیمکا خیکاره(simka xaykāra): تابه از جنس روی
- فوگاردن(fugārdən): دیگ از جنس روی که دهانه اش گشادتر از تهش است و در پوش بلندی دارد.
- آوخوری( āvxuri): لیوان
- غدره qadra):کاسه
- چوئه کچه (čua kača): قاشق چوبی
- کچه (kača) :قاشق
- پیلّه کچه(pilla kača): قاشق بزرگ
- کچه‌چنگال (kača čangāl): قاشق چنگال
- آسون کچه(āsun kača):کفگیر ، کفگیر آهنی
- کترا (katrā): کفگیر
- چمچه(čamča): ملاقه
مریم محسنی
[۱/۷،‏ ۱۸:۴۴] #حسین_زاغی_ماسال: *کفگیر*
*کفچه*
*چمچه*
دارای دو قسمت ،سری و دسته می باشد.
کاربرد هر سه اسامی بالا برای گرفتن کف روی غذای در حال پخت می باشد.
به همین دلیل کفه ها باید سوراخ دار باشد.
سوراخهای که آب غذای در حال پخت از آن عبور نموده ولی کف نمی تواند عبور نماید.
[۱/۷،‏ ۱۸:۴۸] #حسین_زاغی_ماسال: *ملاقه*
*ملاغه*
دارای سری گود بوده که از آن برای هم زدن،یا جابجایی مقداری از غذای استفاده می گردد.
کاربردش برای غذاهای ابگی مثل خورشت ها و اش ها .....می باشد.
[۱/۷،‏ ۱۸:۴۹] #حسین_زاغی_ماسال: *کترا*
گودی قابل ملاحظه ای ندارد،بیشتر برای غذاهای سفت یا جامد تر استفاده می شود.
مثل پلو ها .....

#مریم_محسنی:
کترا:کفگیر
چمچه:ملاقه

[۱/۷،‏ ۱۹:۲۲] #صادق_شیرزاد_ماسال: ارادتمندیمه پیله براجان
چمچه و ملاغه/ ملاقه؛ تون دوله و چه کار امه که آوه کیه چیون اینه پیگرن و دکرن و کفگیر و کترا تون صاف و هموار و حتی خل خل استه که ویشتر خشکه چیون را بکار شو

زبان تالشی گویش ماسال
غذاهای ماسال
- سنگه نون (sənga nun)یا فطیره نون(fatira nun): نانی که روی سنگ کیلاکا چاله درست می شود.
- زرینه نون‌ (zarina nun)/ ووزه دیله نون (vuza dila nun): نان مغز دار که مغزش معجونی از گردو و ادویه جات معطر زیره و دارچین و هل و زردچوبه
است .
- دوآش(du āš): آش دوغ

- شتَ آش (šəta āš): شیر برنج

- شت پلا(šətə pəlā)/ شت پله(šətə pəle)= شیر و پلو

- ترشَ آش (tərša āš) : آش ترش

- سورآو (surāv) = ماهیچه

- کوکو کواو (kuku kavāv ): فسنجان همراه با کوکوی گردو

- بولبوئه قاتق(bulbua qātəq ): سبزی خوروش

- دیلَ مازو کواو(dila māzu kavav): کباب فیله گوساله

- قاتق (qātəq): خورشت

- ووزه نارَ قاتق (vuza năr qātəq)/ووزه نار/ ووزه قاتق / سیا قاتق : فسنجان

- ونجومه کواو (Vanjuma kavāv)/سیا -
ونجومه‌کواو( siyā vanjuma kavāv): بادمجان شکم پر
- ور دشاو(varə dəšāv): برف و دوشاب

- دشاو پلا ( dəšāv pəlā): پلو دوشاب

- ترشه کواو ( tərša kavāv): مرغ ترش

- سیا ونجومه تاره(siyā vanjuma tāra):میرزا قاسمی
مریم محسنی

[۱/۸،‏ ۱۸:۵۵] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود/زبان تالشی/نمین_عنبران
اشکنه:اویَه شولوو
هَلیسَه:حلیم
جٚز وٚز:جغول بغول
تورَه:نرگسی
چانگٚرو,چانگٚری:خاگینه
[۱/۸،‏ ۱۹:۴۹] #حسین_زاغی_ماسال: تالشی_گویش_ماسال
دوه آش:اش دوغ،سبزیجات و دوغ محلی
ترشه آش: سبزیجات ،کمی برنج لوبیا یا نخود..با گوجه سبز ترش جنگلی
شا کوکو: فسنجان حاوی کشمش یا خرما بدون هسته کمی آرد و ادیه ها ،لای لواشی از زرده تخم مرغ
مَروه کوکو: خورد شده برگ گیاه مروه(باید آبش گرفته شود) ،ادویه جات و شکر.بیشتر بعد از بدنیا آمدن فرزند برای مادر تجویز می شود
ووزه کوکو: گردوی آسیاب و خمیری شده ،کمی ارد،تخم مرغ....
[۱/۸،‏ ۱۹:۵۳] #حسین_زاغی_ماسال: دَنگیه حلوا: آرد برنج برشته،شکر آب شده،روغن ،داخل آن مغز گردو و ادویه ،و گیاهان خشک شده معطر اضافه می شود
[۱/۸،‏ ۲۱:۴۸] #سعید_بشری_ماسال: ضیابریه حلوا،
تَبَکه تونه حلوا،
کا کا، بِرشته بِرز
[۱/۸،‏ ۲۳:۱۶] #حسین_زاغی_ماسال: ماست
دو
سوره
سسه پنیر
سوره پنیر
خ رش
کیسه ماست
لوره
و.....
لطفا کامل کنید.
[۱/۹،‏ ۲:۲۰] #صادق_شیرزاد_ماسال: کرده کشی /krdakęšy نوعی دنگیه حلواست که معمولا با دوشاب ساخته میشه و غذای کارگران که عمدتا از خلخال بودن محسوب میشد
[۱/۹،‏ ۲:۲۲] #صادق_شیرزاد_ماسال: أگرده /Agrda حلوای گلوله ای شکل و گرد بود
[۱/۹،‏ ۷:۱۴] #فرنگیس_قلیزاده: زبان تالشی گویش ماسال
فرنگیس قلیزاده
چندنوع غذای ماسال
ترشه تاره:tərša târa=ترشه تره.
گزنه تاره: gazna târa=تره
باگزنه تازه روییده شده باکره
محلی وکمی خرده برنج
می پزندکه بسیار خوشمزه
وخاصیت دارویی هم دارد.

گیریه تاره:girya târa=تره
ییلاقی که به آن شیرنه تاره: širina târa=
هم می گویند با کره می پزند
ازترشی استفاده نمی کنند.

سره ونجومه تاره:səra vanjuma târa=
املت گوجه فرنگی.

اباترییه آش:abâtariya âš=
آش شیرین وخوشمزه ای که
به آن قلییه آش:qaliya âš=
هم می گویند.
مرجوئه آش:marjua âš= آش عدس.
آوکشه پلا:âvkaš pəlâ=
پلوی آبکشیده.
دمییه پلا:damiya pəla=کته پلو.
باکله پلا:bâkle pəlâ=باقلی پلو.
مرجوئه پلا:marju pəlâ=
عدس پلو.
سیره لیوه قاتق:sira liva qâtəq=خوروش برگ سیر سرخ شده که به آن
سیره قلییه:sira qliya= هم
می گویند.
قیسییه قاتق:qaysiya qâtəpq=شیرین قورمه.
الویه قاتق: aluya qâtəq=آلو مسما
بلشه قاتق:bələša qâtəq=
این خورش با گوشت ،دانه
انارترش وچوچاق سرخ شده
درست می شود
اسم فارسی چوچاق شش
شاخ واسم علمی آن زولنگ
می باشد.
باکله قاتق:bâkle qâtəq= باقلا خورش
خیکاره سیاقاتق:xaykâra siyâ qâtəq=گردو را می سابند بارب انار می پزند
بدون گوشت داخلش کشمش
وخرماوتخم مرغ می ریزند.

لپه قاتق:lapa qâtəq=خورش قیمه.

ترشه شامی:,têrša šâmi=
خورش شامی ترش وکمی
آبدار
کولی قورابیج:kuli qurâbin=
خورش فسنجانی که ماهی
کوچک سرخ شده را در دم
آخر توش می ریزند که وا
نره تا تیغ ماهی قاطی
خورش نشه.
ماست ودندنه سا:mâst u dandana sâ=
بورانی ماست وخرفه.

ماست وچوندر:mâst u čavənder=
بورانی ماست وچغندر.

ماست واسبناج:mast u esbənâj=
بورانی ماست واسفناج.

فرنگیس قلیزاده
[۱/۹،‏ ۸:۴۸] #بیت_اله_صفری_فومن: درود و عرض ادب خدمت دوستان و فرهیختگان گروه

*دربین بیشمار غذاهای محلی*
*چند تا هم بنده یادم اومد*

*آوٓه تاره یا مژگه تاره*

*ترشه تاره*

*چاچٓ تاره*

*سیرابیج*

*نخودٓه آو*
نخود + دنبه گوسفند(چزلک)
که با برنج میخوردیم

*پلٍه پٍکٓرٓ آش*
انواع سبزی محلی و باقالی مازندرانی مواد تشکیل دهنده آن هستش، که قدیم مادر خدابیامرزم درست میکرد و رو برنج میریختیم و می‌خوردیم.

البته در محضر خانم محسنی و خانم قلی‌زاده از آشپزی گفتن
زیره به کرمان بردنه.

*قسمتی از غذاهای تالش جنوبی*

*بیت الله صفری سیدآبادی* 🙏

زبان تالشی گویش ماسال
- دجون (dajun): مخلفات سر سفره
- سوزنده (suzanda)/ زرخینه (zarxina): مخلفات سر سفره مثل سیر و پیاز و سبزی و ترشی
- اوزون (uzun): مخلفات سر سفره
- دژر (dažar): مخلفات یا غذای مکمل به اینصورت که غذا کم است همراه یک غدای مکمل سرِهم ، مخلوط و خورده شود تا سیری حاصل شود.
- نوئرش (nuarəš): مخلفات پلو و هر نوع خورشت که با پلو صرف میشود.
- یتیمچه(yatimča): بادمجان ورقه : خوراک ساده ای از بادمجان سرخ شده و تخم مرغ و زردچوبه و فلفل
- چخردمه (čəxərdəma): باقلا خوروش با اضافه کردن گوشت جوجه محلی و برگ سیر خرد شده.( پاچ باقلای سبز تازه )
چخرتمه هم میگوییم.
مریم محسنی

[۱/۹،‏ ۱۷:۰۲] #علیرضا_پناهی_عنبران: درود
زبان تالشی /نمین_عنبران
لَکَه تور:کاچی
گامو:کاچی ساده
شٚپانگَنَه:سیرابی
چَرَز:آجیل
گَوٚه چَرَز:تنقلات
[۱/۹،‏ ۱۷:۴۵] #مریم_محسنی: دجون مخلفات کلی است
دجون چه دارم بوئه سفره سر
ولی اگر کسی منظورش به سیر و پیاز باشه میگه زرخینه یا سوزنده چه دارم سیری، پیازی، سوزی
[۱/۹،‏ ۱۷:۴۶] #بیت_اله_صفری_فومن: درود و عرض ادب خدمت دوستان
«زرخٍنه»
یه سیر ، پیاز ، پیازچه، کوار (تره) و ترف ( ترب ).
میگیم.
گویش قسمتی از تالش جنوبی
صفری 🙏
[۱/۹،‏ ۱۹:۰۷] #انوش_نازیابی_فومن: سیر ،،سیر
پیاز ،،پیاز
پیاز چه ،،،،،جوجه پیاز
کوار ،،،تره
ترف ،،،،،ترب
[۱/۹،‏ ۱۹:۴۷] #مریم_محسنی: زبان تالشی گویش ماسال
- آشپزخانه
در ساختمانها اتاقی بنام" دوئه کَه یا پیلًه کَه" که کف اتاق بطور افقی دو قسمت بود و این دو قسمت به وسیله یک چوب سطح صاف تقریبا کلفتی بنام پاچو از هم جدا می شد. قسمت بالایی پیله کَه بنام کفاینه سر یا پاچو به کفا محل نشیمن خانواده بود و قسمت پایینی بنام جیره سر یا پاچو به جیر‌ که آشپزخانه بود و کیلاکاچاله(kilākā čāla) یا آتشَ کیلاکا(ātaša kilākā) در آنجا که در مجاورت در ورودی اتاق بود ساخته می شد تا دود آتش از آنجا زود تر خارج شود. به اینصورت که یک فضای تقریبا یک و نیم در یک و نیم با گل و سنگ بصورت شومینه امروزی درست می کردند. در انتهای کیلاکا چاله هم‌ نونَ سنگ (nuna səng) یا نونَ سازه سنگ( nuna sāza səng) که از سنگ کوهی بود نصب می کردند و سطح صافی داشت که همزمان تقریباً سه نان روی آن می چسبید.
و بدین صورت پخت و پز توسط کدبانوی خانه در این آشپزخانه انجام میشد.
و از سطح بالای کیلاکا هم برای قرار دادن ظروف آشپزخانه استفاده می کردند.
کیلاکاچاله در خانه های قشلاقی یعنی "گیلونَ کَه" با سلیقه تر و در خانه های ییلاقی ساده تر ساخته می شد.
- ایزمه آتش(izəma ātaš ): آتش درست شده از هیزم
مریم محسنی
[۱/۹،‏ ۲۰:۰۵] #مریم_محسنی: سلام
به خانه های قدیمی نال و ستونَ کَه و چینیَ هم می گفتند .
اون نال هست
ولی چوب کف اتاق را پاچو می گفتند
[۱/۹،‏ ۲۰:۰۶] #مریم_محسنی: ژریسته یا ژرییه یعنی آسیب دیده یا له شده است
[۱/۹،‏ ۲۰:۰۷] #مریم_محسنی: دژر به‌معنی سر هم کردن و مخلوط کردن و با هم استفاده کردن است.
[۱/۹،‏ ۲۰:۱۱] #مریم_محسنی: پسر بچه ها دو تا چوب گیره دار
مثل گِرَکَه وارونه درست‌میکردند و پا روی آن‌می گذاشتند و با اون راه می رفتند و وسیله بازی آنها بود که به آن هم پاچو می گفتند
[۱/۹،‏ ۲۰:۱۳] #حسین_زاغی_ماسال: رَف:تاقچه
[۱/۹،‏ ۲۱:۴۳] #حسین_زاغی_ماسال: موچه پافله:پاپ کرون ذرت بو داده که دانه آن در اثر حرارت شکافته میشود
[۱/۹،‏ ۲۲:۰۸] #بیت_اله_صفری_فومن: «پنبه کلا موچه»

دانه های ذرت بوداده ، پف فیل ،

قسمتی از تالش جنوبی
[۱/۹،‏ ۲۲:۰۸] #کوهزاد: درود استاد محسنی

مابه نال و ستون .. نالو سوکان ..
.
‌ میگیم
[۱/۹،‏ ۲۲:۵۸] #مریم_محسنی: آبرشته پنیر
[۱/۹،‏ ۲۲:۵۹] #مریم_محسنی: زبان تالشی گویش ماسال

- سیر داغ (sirdāq): از مخلفات است مغز گردوی سابیده و سیر له شده و بادمجان کبابی پوست گرفته له شده و سبزیجات معطر خصوصا چوچاق و آب انار ترش یا عصاره انار ترش (اناره راوه)و نمک و گلپر و فلفل سیاه. بیشتر از مخلفات باقلا خورشت است.

- مورغونه پته(murquna pata) : تخم مرغ پخته

- پته سیوزمینی (pata sivzamini ): سیب زمینی پخته

- ترشه تاره(tərša tāra)/واشه تاره(vāša tāra) : ترشِ تره. و تاره با انواع سبزی محلی مثل چاجه تاره(čāja tāra), گزنه تاره (gazna tāra).

- باکله قاتق (bākle qātəq): باقلا خورشت

- باکله پته (bākle pata): باقلا پخته

- باکله پلا (bākle pəlā): باقلا پلو

- باکله واویج ( bākle vāvij): باقلای مازندرانی بدون پوست دوم و سیر ریز شده و شوید مغز پخت و با نمک و زردچوبه و فلفل و روغن تفت داده شده که یک خورشت خشک و غیر آبکی است.

- سیرآویج(sirāvij): سیر برشته: برگ سیر و شوید و ادویه و تخم مرغ برشته در روغن .

- سیو زمینیَ کوکو (siv zaminiya kuku): کوکو سیب زمینی

- سوزی کوکو(savzi kuku): کوکو سبزی
مریم محسنی
[۱/۹،‏ ۲۳:۰۸] #حسین_زاغی_ماسال: آبرشته پنیر :
سسه پنیر سرخ شده
الان تو شهر های بزرگ پنیر کبابی و برشته یک غذا پرطرفدار است.

زبان تالشی گویش ماسال
- دیلَ مازو شامی(dila māzu šāmi):شامی با فیله گاو
- آبرشته مایی (ābrešta māyi): ماهی سرخ شده
- مایه کواو ( māya kavāv): کباب ماهی
- شیره قاتق (šira qātəq)/ قیسییَ قاتق( qaysiya qātəq): شیرین خورشت ، خورشت قیسی
- اشبیله کوکو (ašbila kuku):کوکوی اشبل
- ونجومه تاره.(vanjuma tāra)/ سره ونجومه تاره(səra vanjuma tāra) : خورشت گوجه، املت
- مورغونه دچاکن(murquna dačākən): نیمرو
مریم محسنی

زبان تالشی گویش ماسال
- دساگیر ( dasāgir) : بشقاب
- باخشاو (bāxšāv): بشقاب، مرسه باخشاو
- آلتیه باخشاو(ālatiya bāxšăv): بشقاب لعابی
- چینیه باخشاو (činiya bāxšāv): بشقاب چینی
- نیمچه ( nimča): پیشدستی
- داوری (dāvri)/ بولوت(bulut): دوری
- پاتیل (pātil)/ پاتیله(pātila): دیگ
-غزون qazun : دیگ ته پهن دهان تنگ از جنس مس
- غزونچه(xazunča):غزون کوچک
بادیه(bādiya): نوعی ظرف مسی
نره (nera): کوزه روغن‌گیری
مریم محسنی

[۱/۹،‏ ۱۹:۴۷] #مریم_محسنی:
زبان تالشی گویش ماسال
- آشپزخانه
در ساختمانها اتاقی بنام" دوئه کَه یا پیلًه کَه" که کف اتاق بطور افقی دو قسمت بود و این دو قسمت به وسیله یک چوب سطح صاف تقریبا کلفتی بنام پاچو از هم جدا می شد. قسمت بالایی پیله کَه بنام کفاینه سر یا پاچو به کفا محل نشیمن خانواده بود و قسمت پایینی بنام جیره سر یا پاچو به جیر‌ که آشپزخانه بود و کیلاکاچاله(kilākā čāla) یا آتشَ کیلاکا(ātaša kilākā) در آنجا که در مجاورت در ورودی اتاق بود ساخته می شد تا دود آتش از آنجا زود تر خارج شود. به اینصورت که یک فضای تقریبا یک و نیم در یک و نیم با گل و سنگ بصورت شومینه امروزی درست می کردند. در انتهای کیلاکا چاله هم‌ نونَ سنگ (nuna səng) یا نونَ سازه سنگ( nuna sāza səng) که از سنگ کوهی بود نصب می کردند و سطح صافی داشت که همزمان تقریباً سه نان روی آن می چسبید.
و بدین صورت پخت و پز توسط کدبانوی خانه در این آشپزخانه انجام میشد.
و از سطح بالای کیلاکا هم برای قرار دادن ظروف آشپزخانه استفاده می کردند.
کیلاکاچاله در خانه های قشلاقی یعنی "گیلونَ کَه" با سلیقه تر و در خانه های ییلاقی ساده تر ساخته می شد.
- ایزمه آتش(izəma ātaš ): آتش درست شده از هیزم
مریم محسنی


#حجت_دامن_کش_منطقه_سیاهمزگی :
این دو سطح بالا و پایینی که خانوم محسنی (در خصوص دوئه که و پاچو )فرمودند
توسط *تخته کوبی(پَل ویدِرز)* هم ایجاد میشه و قسمت با سطح بالا تر تخته کوبی شده است و سطح پایین تر *گلی (آلاوه)*
*کلَنگا چاله(کیلاکا چاله)* خارج از اتاق ها و روی *ایوان بالا یا پایین(تِره سر( کفا تِره سر/ جیره تِره سر)* هم وجود داشت زیراخروج دود ناشی از سوخت هیزم راحت تر بود.
*آتَشه کَه* : اتاق آتش ، مخصوص پخت و پز ، گرم کردن آب جهت استحمام ، دارای *نونه سازه سنگ*
که این اتاق دارای کلَنگا چاله(کیلاکا چاله) میباشد.
*سالینگه/سه لینگه*: سه پایه آهنی جهت قرار دادن دیگ و ظرف
*ماشه*: ماشه ، انبر، گیره
*ایزم*: هیزم
*کفا کوتوم= کفا تِره سَر*
*بَریَه خله* =دریچه
جهت تهویه ی هوا ، عبور نور ، خروج دود ،
*دَرجَه*: (با سکون روی ر) = بَریه خله ، دریچه


[۱/۱۰،‏ ۵:۴۰] #مریم_محسنی: سلام

کیلاکا چاله روی ایوان در تابستانها و زمانهای گرم سال‌ استفاده میشد. تا اتاق برای نشستن خنک باشد و حتی از حیاط و در فضای باز برای آشپزی ها استفاده می شد.
[۱/۱۰،‏ ۸:۲۷] #سعید_بشری_ماسال: دولاب یا دولابچه: کمد یا گنجه داخل دیوار.
مینه که: اتاق یا اتاق های زیر بالا خانه.
تَلار: ؟
تلار بالاخونه: تلار و خانه چسبیده به آن.
تَجر : ایوان
سونگ: گوشه اتاق
طاقچه: فرو رفتگی قسمت پنجره که در خانه های قدیمی بخاطر دیوار ضخیم، خیلی جا دار بود.
[۱/۱۰،‏ ۱۰:۲۹] #مریم_محسنی: پل ویدرز شما را ما می گوییم تونَ تخت که خانه های ییلاقی ما اینگونه است.
[۱/۱۰،‏ ۱۱:۰۵] #صادق_شیرزاد_ماسال:

پاچو بن / قسمت ابتدایی ورودی منزل تا جایی که چوب یا تخته ای قرار گرفته و معمولا از قسمت بالایی پست تر هم هست
و کیلاکا و تنور در دو گوشه این قسمت جاسازی میشد

[۱/۱۰،‏ ۰:۲۰] #علیرضا_پناهی_عنبران: تالشی/نمین_عنبران
کٚرٚ:تخم ماهی
لَوَنگین،لَوَنگی:غذای شکم پر(مرغ،ماهی،اردک....)
پٚژَه:رشته محلی
پٚژَه پٚلو:رشته پلو
خاولو,خالو:حلوا
سِه گۊش:شیرینی سنتی گوش فیل
[۱/۱۰،‏ ۱۰:۱۳] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش آستارا


شه آیم šəâym: رفته ام

باشیم bâšim : خواهم رفت

بشم bəšəm : بروم

بشُم bəšom : ( اگر ) بروم

آشیم âšim : می رفتم

شِدا بیم šedâ bim: داشتم می رفتم
[۱/۱۰،‏ ۱۱:۰۵] #صادق_شیرزاد_ماسال: دژر / دغژر نی وایم
یعنی بهم مخلوط کردن

دولاب رو ما شکاف هم میگیم
تلار / تالار: ایوان جلوی بالاخانه
در قدیم به قسمت دوبلکس خونه ها که عبارت بود از یک اتاق و ایوان " تلار بالاخونه" میگفتن
پایین تلاربالاخونه معمولا طویله بود و برای نگهداری دام و اکثرا اسب استفاده میشد