🔬Qizamiq, Qizilcha va Skarlatina: Muhim Farqlar va Diagnostika

Ushbu kasalliklar o‘xshash toshmalar bilan namoyon bo‘lishi mumkin, ammo ularning kelib chiqishi, klinik kechishi va asoratlari farqlanadi. Quyida har birining asosiy belgilari haqida batafsil ma’lumot beramiz

Qizamiq (Корь, Measles)

Bu virusli infeksiya bo‘lib, juda yuqori yuquvchanlikka ega. Kasallikning dastlabki kunlarida kataral simptomlar, jumladan, burun oqishi, yo‘tal, kon’yunktivit va fotofobiya (yorug‘likka sezuvchanlik) kuzatiladi.

Dastlabki 3-4 kun ichida isitma 39-40°C gacha ko‘tariladi. Og‘iz bo‘shlig‘ining shilliq qavatida mayda, oqish Koplik-Belsky dog‘lari paydo bo‘ladi – bu qizamiqning muhim diagnostik belgilaridan biridir.

Toshmalar 4-5 kuni yuzdan boshlanib, bosqichma-bosqich butun tanaga tarqaladi. Dog‘lar bir-biriga qo‘shilib ketadi va 6-7 kuni o‘rnida pigmentatsiya qoldiradi, keyinchalik teri qavatlanishi kuzatilishi mumkin.

Qizamiqning og‘ir asoratlariga pnevmoniya, ensefalit va otit kiradi.

Qizilcha (Краснуха, Rubella)

Qizamiqqa nisbatan yengilroq kechuvchi virusli kasallik. Uning eng muhim diagnostik belgilaridan biri – orqa bo‘yin va quloq orqasidagi limfa tugunlarining kattalashishi.

Isitma o‘rtacha bo‘lib, odatda 37.5-38.5°C atrofida bo‘ladi. Toshmalar dastlab yuz va bo‘yinda paydo bo‘lib, keyin tanaga tarqaladi. Ular mayda, pushti tusda bo‘lib, bir-biriga qo‘shilmaydi va 2-3 kun ichida iz qoldirmasdan yo‘qoladi.

Eng xavfli jihati – homilador ayollarga yuqishidir. Agar homila birinchi trimestrda zararlansa, tug‘ma qizilcha sindromi yuzaga kelishi mumkin. Bu esa bolaning karlik, yurak nuqsonlari va ko‘rlik bilan tug‘ilishiga sabab bo‘lishi mumkin.

Skarlatina (Скарлатина, Scarlet Fever)

Bu bakterial infeksiya bo‘lib, A guruh β-gemolitik streptokokk tomonidan chaqiriladi. Kasallik keskin boshlanadi: isitma 38-39°C gacha ko‘tariladi, kuchli tomoq og‘rig‘i va bodomsimon bezlarning yallig‘lanishi kuzatiladi.

Shilliq qavatlar o‘ziga xos belgilar bilan namoyon bo‘ladi – til qizil tusga kirib, "malina tili" deb ataladigan holat paydo bo‘ladi.

Toshmalar dastlab bo‘yin va qo‘ltiq ostida paydo bo‘lib, keyin butun tanaga tarqaladi. Ular terini qo‘l bilan bosganda oqaradi va odatda 1-2 haftadan keyin kaft va oyoq tagi teri qavatlanishi bilan tugaydi.

Skarlatina bakterial infeksiya bo‘lgani uchun antibiotiklar bilan davolash talab qilinadi. Davolanmagan taqdirda, asorat sifatida revmatik isitma, glomerulonefrit va miokardit rivojlanishi mumkin.

Muhim Xulosalar

Qizamiq – kuchli kataral simptomlar, Koplik dog‘lari va qo‘shilib ketadigan qizil toshmalar bilan namoyon bo‘ladi.

Qizilcha – yengilroq kechadi, limfa tugunlarining kattalashishi va mayda, pushti toshmalar bilan ajralib turadi.

Skarlatina – bakterial infeksiya bo‘lib, malina tili, kuchli tomoq og‘rig‘i va oqaruvchi toshmalar bilan tavsiflanadi.

Diqqat! Barcha holatda shifokorga murojaat qilish shart! Profilaktika maqsadida qizamiq va qizilchaga qarshi emlash muhim ahamiyatga ega, skarlatina esa antibiotik bilan davolanishi kerak.

https://t.me/tibbiyot_xodimi_supper

#TEZYORDAM

⚡️Ошқозон – ичак тизимининг юқори соҳасидан қон кетиш:

🔰Умумий маълумотлар. Қон кетиши тўғрисидаги аниқ маълумотлар беморни кузатиш ва даволаш жараѐнини осонлаштиради, даволашни тўғри йўлга солади ва тиббиѐт ходимларини асабий зўриқишларини олдини олади.

✅Терминология:

▶️ Ошқозон-ичак трактидан профуз қон кетиш – бу минимум 1 литрдан кўп ёки ўткир қон кетишни гиповолемияга олиб келиши билан баҳоланади.

▶️ Гиповолемия — бу умум қон ҳаракати миқдорини ўткир ва сурункали камайишидир. Гиповолемия - тахикардия, систолик ҳажимни (100мм рт.ст дан паст бўлиши) ва марказий веноз босимни камайиши ёки кучли кузатилмаган симптомлар
кузатилиши билан кечади.

✅Ошқозон-ичак трактини юқори қисмидан қон кетиш асосан қизилўнгачдан, ошқозондан ёки ўн икки бармоқли ичакдан қон кетишда кузатилади. Ошқозон – ичак трактини пастки соҳасидан қон кетиш, бу ичакдан, Трейтц боғламини пастки соҳасидан қон кетишда кузатилади. Профуз қон кетиш аксарият ошқозон – ичак трактини юқори соҳаларидан кетганда кузатилади.

▶️ Haematemesis — Янги (оч қизил ) рангдаги кусуқ.
▶️Melaenemesis — қўнғир ёки қора (кофе қусуғи) рангдаги қусуқ. Бу икки симптом қон кетиш ошқозон-ичак трактини ингичка ичакдан юқори соҳасида, одатда қизил ўнгач ёки ўн икки бармоқли ичакдан қон кетишда кузатилади.

▶️Мелена (melaena) — қора-қўнғир рангдаги нажас (қора рангни бўлиши нажасда қон бўлиши билан харкатерланади.
▶️ Haematochezia —нажасда янги ( қизил оч рангда) қон борлигидандир. Ошқозон ичакда қон кетиш рангига қараб, қон кектаётган соҳани аниқлаб бўлмайди. Ошқозон-ичак трактидан кетаётган қон ичак бактериялари ва ошқозон ширалари таъсирига учраб қора ранга айланади (дегт - рангига киради). Бу бир неча соатдан кейин юзага келади. Ошқозондан кетаётган қон бўшаштирувчи хусусиятга эга бўлиб, ошқозондан махсулотларни тез чиқиб кетишига олиб келади. Агар ич кетиш тез содир бўлса, ошқозондан кетаётган қон ўзгармаган холда қизил рангда бўлади.
▶️Мелена – юқори ошқозон трактидан қон кетишида кузатилади. Баъзида ичакларни дистал соҳасидан кетишида кузатилиши мумкин. Оч қизил рангни бўлиши ошқозон тарктини пастки қисмидан кетаётганлигини билдиради.

https://t.me/tibbiyot_xodimi_supper

​​GIPOGLIKEMIK KOMA

Gipoglikemik koma - qonda glyukoza miqdorining birdaniga pasayishi oqibati bo‘lib, ko‘pincha (90%) yatrogen, och qolganda, jismoniy zo‘riqish va pankreatik orolchalar giperfunksiyasi (insulinoma) bilan bog'liq (10%) bo'lib, qondagi glyukoza miqdori 3,0-2,77 mmol/l va undan past bo'lganda kuzatiladi.

Intensiv terapiya tamoyillari.
Agar bemor hushida bo'lmasa (koma holatida) vena ichiga oqim bilan 80-100 ml 40% glyukoza eritmasi yuboriladi. Natija sezilarli bo'lmasa, so‘ng yana qaytadan yuborish mumkin. Bunda ham bemorning ahvoli yaxshilanmasa, 5-10% -1-1,5 litr glyukoza vena ichiga tomchilab quyiladi. Og‘ir kechayotgan gipoglikemiyada 0,1% -0,5-1 ml adrenalin teri ostiga yuboriladi. Hushiga kelgandan so‘ng bemorga shirin choy, oq non, asal, qiyom kabilar beriladi. Qonda esa qand miqdori o‘lchab boriladi. Agar gipoglikemiya to‘g‘ri diagnostika qilingan bo‘lsa va koma holatida biror asorat rivojlanmagan bo‘lsa, bemorning hushi darhol o‘ziga keladi. Shoshilinch yordam ko‘rsatish uchun kerakli medikamentlar bo‘lmagan hollarda bemorlarga kuchli og‘riqli ta’sir qiiish mumkin. Og‘riqli ta’sirlarga javoban qonga ko‘p miqdorda katexolaminlar tashlanadi. Katexolaminlar ta’sirida endogen glikogen tezda glyukozaga aylanadi va gipoglikemiya bartaraf etiladi.

https://t.me/tibbiyot_xodimi_supper