ԻԹ օր Մեծի պահոց

Թուղթ եբրայեցիներին 1.1-14

1 Աստված բազմապիսի ձևերով և այլազան օրինակներով նախապես խոսեց մեր հայրերի հետ մարգարեների միջոցով. 2 այս վերջին օրերին մեզ հետ խոսեց իր Որդու միջոցով, որին ժառանգ նշանակեց ամեն ինչի և որի միջոցով ստեղծեց տիեզերքը: 3 Նա, որ լույսն է նրա փառքի և բուն պատկերը նրա Էության, որ իր խոսքի զորությամբ հաստատ է պահում տիեզերքը: Նա մեր մեղքերի մաքրումը կատարելուց հետո նստեց Աստծո մեծության աջ կողմում՝ բարձունքներում: 4 Նա այնչափ գերազանց եղավ հրեշտակներից, որ նրանցից շատ ավելի անուն ժառանգեց: 5 Արդարև, հրեշտակներից որի՞ն երբևէ ասաց. «Դու ես իմ Որդին, ես այսօր ծնեցի քեզ»: Եվ դարձյալ. «Ես նրան Հայր կլինեմ, իսկ նա ինձ Որդի կլինի»: 6 Եվ դարձյալ, երբ Անդրանիկին աշխարհ է մտցնում, ասում է. «Թող երկրպագե՛ն նրան Աստծո բոլոր հրեշտակները»: 7 Իսկ հրեշտակների մասին էլ ասում է. «Նա իր հրեշտակներին հոգիներ դարձրեց և իր ծառաներին՝ կրակի բոց»: 8 Իսկ Որդու մասին ասում է. «Աստվա՛ծ, քո աթոռը հավիտյանս հավիտենից է. քո արքայության գավազանը՝ ուղղության գավազան: 9 Դու սիրեցիր արդարությունը և ատեցիր անօրինությունը. դրա համար, Աստվա՛ծ, քո Աստվածը քեզ օծեց ուրախության յուղով ավելի, քան քո ընկերներին»: 10 Նաև. «Դու, Տե՛ր, սկզբից երկիրը հիմնեցիր, և քո ձեռքերի գործն են երկինքները: 11 Նրանք կորստյան պիտի մատնվեն, բայց դու կաս և մնում ես: Բոլորը պիտի մաշվեն որպես ձորձեր և որպես վերարկու. 12 պիտի ոլորես դրանք հագուստի պես. և նրանք պիտի ոլորվեն: Բայց դու միշտ նույնն ես, և քո տարիները չեն պակասելու»: 13 Հրեշտակներից որի՞ն երբևէ ասաց. «Նստի՛ր իմ աջ կողմում, մինչև որ քո թշնամիներին քո ոտքերին պատվանդան դարձնեմ»: 14 Չէ՞ որ բոլորն էլ սպասարկող հոգիներ են, որոնք ուղարկվում են ի սպասավորություն նրանց, որ ժառանգելու են փրկությունը:

ЧТО ДЕЛАТЬ ВО ВРЕМЯ ПОСТА?
Вот мы и вступаем в 5-ую неделю Великого поста.
Казалось бы, те, кто соблюдают пост, уже должны знать ответ на заглавный вопрос.

Но иногда важные мысли, их глубина открывается нам не сразу, а по мере того, как мы прикладываем усилия в этом направлении. Так что продолжаем заниматься духовной работой!
А если у вас есть вопросы, друзья, то пишите - я на связи! 🙌

ГРИГОРИЙ ПРОСВЕТИТЕЛЬ, СВ. (240-326)

Григорий Просветитель явился вторым после апостолов Фаддея и Варфоломея просветителем Армении, виновником окончательного торжества христианства в Армении. Св. Григорий был отпрыском знатного рода. Когда отец Григория, Анак Партев, умертвил армянского царя Хосрова, слуги, спасая ребёнка от княжеской мести, увезли его в Кесарию, где, крестившись, он воспитывался праведным семейством в духе христианского благочестия. Достигнув совершеннолетия, Григорий вступил в брак, от которого имел двух сыновей. Однако, после трёх лет совместной жизни, по взаимному согласию супруги расстались друг с другом, чтобы всецело посвятить себя служению Богу. Жена с младшим сыном удалилась в монастырь, а старшего определили в дом призрения. Когда Григорий узнал о проступке своего отца, нанялся служить к сыну убитого венценосца – царю Трдату, умолчав при этом о своём происхождении. Однажды царь-идолопоклонник, проведав, что Григорий – христианин, замыслил силой принудить его к вероотступничеству. Но верный слуга Христов, претерпевая неописуемые страдания, не отрёкся от истинного Бога. В это же время князья донесли царю, что Григорий – сын убийцы его отца. Трдат, охваченный жаждой мести, повелел бросить Григория туда, откуда ещё никто не возвращался – в ужасный, кишащий ядовитыми змеями ров, под названием Хор Вирап. После мученической кончины свв. дев Рипсимианок, когда поражённый неисцелимой болезнью Трдат уже не мог править страной, его сестре в видении было открыто, что спасти царя и корону может лишь Григорий. Святого мужа извлекли из рва, в котором чудом он оставался невредимым в течение тринадцати лет, и привезли в Вагаршапат. Дарованной свыше силой он уврачевал Трдата и на протяжении шестидесяти пяти дней проповедовал всем веру Христа. В видении святому были указаны места возведения часовен дев-мучениц и кафедрального собора. В этом богоугодном строительстве участвовал и желавший таким образом искупить свою вину царь.
Затем Григорий с огромной свитой отправился в Кесарию, где был рукоположен в сан епископа. На пути в Армению в водах реки Арацани, притока Евфрата, он окрестил царя и весь народ. Новообращённый царь весьма содействовал святому во всех его начинаниях. Усилиями Просветителя христианство распространилось по всей Армении и в 301 году было провозглашено государственной религией. Последние годы жизни святой Григорий провёл, уединившись на горе Сепух, в Маниевых пещерах провинции Даранаги, в Высокой Армении. Однако по настоятельной просьбе царя он возвратился ненадолго, чтобы возвести в сан католикоса своего младшего сына Аристакеса, преемником которого затем стал старший брат – Вртанес. В наследие от Просветителя нам достались собрания его проповедей о вере и благочестии – знаменитые «Вероучение» и «Многовещательные речи».

Տօն է սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին մերոյ եւ յիշատակ սոսկալի չարչարանացն նորա եւ մտանելոյն ի վիրապն

Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ (240-326)
Սուրբ առաքյալներ Թադեոսից և Բարդուղիմեոսից հետո ս. Գրիգորը եղավ հայոց երկրորդ լուսավորիչը: Նրա շնորհիվ քրիստոնեությունը վերջնականապես հաղթանակեց Հայաստանում: Ս. Գրիգորը պարթևական տոհմից էր: Երբ նրա հայրը՝ Անակ Պարթևը, սպանեց հայոց Խոսրով արքային, իշխանների վրեժխնդրությունից փրկելու նպատակով դայակները երեխային փախցրին Կեսարիա, որտեղ նա մեծացավ մի բարեպաշտ ընտանիքում՝ մկրտվելով և դաստիարակվելով քրիստոնեական ոգով: Չափահաս դառնալով՝ Գրիգորն ամուսնացավ և ունեցավ երկու որդի: Սակայն ամուսինները, միասին ապրելով ընդամենը 3 տարի, փոխադարձ համաձայնությամբ վճռեցին բաժանվել և իրենց անձը նվիրել միայն Աստծո ծառայությանը: Կինը կրտսեր որդու հետ մտավ կուսանոց, իսկ ավագին խնամատուն հանձնեցին: Երբ Գրիգորն իմացավ իր հոր արարքի մասին, ծառայության մտավ Խոսրով արքայի որդու՝ Տրդատի մոտ՝ թաքցնելով իր անձը: Մի օր հեթանոս արքան լսեց, որ Գրիգորը քրիստոնյա է և կամեցավ բռնությամբ հավատափոխ անել նրան: Սակայն Աստծո հավատարիմ ծառան, անասելի տանջանքների ենթարկվելով հանդերձ, չուրացավ իր հավատը: Այդժամ նախարարները տեղեկացրին, որ նա արքայի հորը սպանողի որդին է: Եվ Տրդատը, վրեժխնդրությունից դրդված, հրամայեց Գրիգորին նետել Խոր վիրապ կոչվող սարսափելի փոսի մեջ, որը լիքն էր թունավոր օձերով, և որտեղից դեռևս ոչ ոք չէր ազատվել: Ս. Հռիփսիմյան կույսերի նահատակությունից հետո, երբ Տրդատը պատժվեց ու այլևս չէր կարող կառավարել երկիրը, նրա քրոջը տեսիլքի միջոցով հայտնվեց, որ թագավորին և գահը կարող է փրկել միմիայն Գրիգորը: Այդժամ նրան, հանելով փոսից, որտեղ սուրբը հրաշքով անվնաս էր մնացել 13 տարի, բերեցին Վաղարշապատ: 65 օր շարունակ նա բոլորին քարոզեց Քրիստոսի հավատը, նաև Աստծուց իրեն շնորհված զորությամբ բժշկեց Տրդատին: Ապա տեսիլքով ս. Գրիգորին ցույց տրվեց կույսերի վկայարանների և կառուցվելիք տաճարի տեղը: Այդ շինարարությանը՝ իբրև աստվածահաճո գործի, մասնակցեց ինքը արքան՝ ջանալով այդ կերպ քավել իր մեղքերը:
Այնուհետև ս. Գրիգորը մեծ շքախմբով մեկնեց Կեսարիա, որտեղ ձեռնադրվեց հայոց հայրապետ: Հայաստան վերադառնալով՝ նա Եփրատի վտակ Արածանի գետում մկրտեց հայոց արքային և ողջ ժողովրդին՝ այսպիսով հաստատելով հայոց դարձը հեթանոսությունից: Սուրբ Գրիգորին մեծապես աջակցում էր հայոց նորադարձ արքան: Նրա ջանքերով քրիստոնեությունը սկսեց տարածվել Հայաստանում և 301-ին հռչակվեց իբրև պետական կրոն: Կյանքի վերջին շրջանում ս. Գրիգոր Լուսավորիչն առանձնացավ Բարձր Հայքի Դարանաղյաց գավառի Սեպուհ լեռան վրա գտնվող Մանյա այրք կոչված վայրում, որտեղից թագավորի թախանձանքներով վերադարձավ կարճ ժամանակով և իր փոխարեն կաթողիկոս կարգեց կրտսեր որդուն՝ Արիստակեսին, որին էլ հետագայում հաջորդեց ավագը՝ Վրթանեսը: Մեզ են ավանդվել Լուսավորչի հանրահայտ «Վարդապետությունը» և «Հաճախապատում» ճառերի գիրքը, որոնք բովանդակում են նրա ուսմունքը հավատի և բարեպաշտության մասին:

КРИЗИС В СЕМЬЕ И ПОМОЩЬ ЦЕРКВИ.
В начале шестой недели Великого поста хочу с вами обсудить важную тему. Семья это одновременно и наш тыл, и поле для духовной работы. Как говорится, никого мы не радуем и не раним так сильно, как самых близких людей 😢
⠀
Никто не застрахован от разлада в семье. А двери храма всегда открыты, чтобы помочь вам. Но это не означает, что можно переложить всю ответственность на плечи священнослужителя.
⠀
❓ У меня к вам вопрос, дорогие подписчики: посещая церковь, как часто вы общаетесь со священником?
Если не общаетесь, то почему❓

Сорок первый день Великого поста

Воскрешение праведного Лазаря

Одним из величайших чудес, совершённых Христом и особо прославивших Его имя перед крестными страданиями, было воскрешение Лазаря. В городе Вифании проживало семейство последователей Господа, состоящее из Лазаря и его сестёр – Марфы и Марии. Пользуясь особым расположением Иисуса, они отвечали Ему взаимной, горячей любовью. Марта всегда с готовностью хлопотала об угощении, Мария же любила сидеть у ног Учителя и слушать Его слова. Однажды Лазарь тяжело заболел. Встревоженные сёстры известили об этом Господа. Он ответил: «эта болезнь не к смерти, но к славе Божией, да прославится через нее Сын Божий». Когда спустя два дня Иисус с учениками направился в Вифанию, Лазарь был уже мёртв. Марфа, выйдя навстречу Христу, произнесла: «Господи! Если бы Ты был здесь, не умер бы брат мой. Но и теперь знаю, что чего Ты попросишь у Бога, даст Тебе Бог». Иисус говорит ей: «Я есмь воскресение и жизнь; верующий в Меня, если и умрет, оживет». Приблизившись к склепу, Иисус повелел отвалить камень, преграждавший в него вход. Марфа робко протестовала, опасаясь, что тронутое тлением тело станет смердить, ибо уже четыре дня останки брата покоились во гробе. Но Иисус громким голосом воззвал: «Лазарь! Иди вон». И умерший показался у порога склепа [см. Ин. 11.1-44]. Молва об этом чуде быстро облетела всю Иудею, оттого при въезде в Иерусалим Господь был встречен ликующими криками народа. Воскресив четверодневного мертвеца, Христос явил Свою абсолютную власть над смертью. Совершив чудо воскресения непосредственно перед крестным страданием и смертью, Он давал понять, что по Своей воле идёт на заклание во имя спасения человечества, и что Его умирание на Кресте станет не поражением, но победой над смертью и, наконец, что Сам Он воскреснет. Воскрешение Лазаря Церковь вспоминает в субботу, предшествующую Вербному воскресенью.

Յիշատակ յարութեան Ղազարու

Քրիստոսի գործած հրաշքներից մեկը, որն առանձնապես փառավորեց Նրա անունը չարչարանքներից առաջ, Ղազարոսի հարությունն էր: Բեթանիա քաղաքում ապրում էր մի ընտանիք, որի անդամները՝ Ղազարոսը և նրա քույրեր Մարթան ու Մարիամը, Տիրոջ ուսմունքի հետևորդներն էին: Հիսուսը շատ էր սիրում նրանց, նրանք էլ փոխադարձ ջերմագին սիրով կապված էին Փրկչի հետ: Մարթան միշտ սիրով սպասավորում էր սեղանը, իսկ Մարիամը սիրում էր նստել Տիրոջ ոտքերի մոտ և ունկնդրել Նրա խոսքերը: Մի օր Ղազարոսը ծանր հիվանդացավ: Իրենց եղբոր կյանքի համար տագնապելով՝ քույրերն այդ մասին տեղեկացրին Հիսուսին: Նա պատասխանեց. «Այդ հիվանդությունը մահաբեր չէ, այլ Աստծո փառքի համար է, որպեսզի դրանով փառավորվի Աստծո Որդին»: Երկու օր անց Հիսուսն Իր աշակերտների հետ գնաց Բեթանիա: Ղազարոսն արդեն մահացել էր: Մարթան, ընդառաջ ելնելով Հիսուսին, ասաց. «Տե՛ր, եթե այստեղ լինեիր, եղբայրս մեռած չէր լինի: Բայց հիմա էլ գիտեմ, որ ինչ էլ խնդրես Աստծուց, Քեզ կտա»: Հիսուսը նրան ասաց. «Քո եղբայրը հարություն կառնի»: Մարթան պատասխանեց. «Գիտեմ, որ հարության ժամանակ, վերջին օրը, հարություն կառնի»: Նա նկատի ուներ համընդհանուր հարությունը, մինչդեռ Տերը խոսում էր ներկայի մասին: Եվ Նա ասաց. «Ես իսկ եմ հարությունը և կյանքը. ով հավատում է Ինձ, թեպետ և մեռնի, կկենդանանա»: Եվ գերեզման գնալով՝ Հիսուսը պատվիրեց բացել մուտքը: Մարթան վախենում էր, որ դիակն արդեն հոտած կլինի, քանի որ չորրորդ օրն էր մահվանից ի վեր: Այդժամ Հիսուսը բարձր ձայնով աղաղակեց ու հրամայեց. «Ղազարո՛ս, վե՛ր կաց, դո՛ւրս արի»: Եվ Ղազարոսը հարություն առավ [տե՛ս Հովհ. 11.1-44]: Այս հրաշքի լուրն արագորեն տարածվեց հրեաների մեջ, և երբ Տերը մտնում էր Երուսաղեմ, ժողովուրդը Նրան դիմավորում էր ցնծագին աղաղակներով: Չորս օրվա մեռյալին հարություն տալով՝ Քրիստոս ցույց տվեց Իր լիակատար իշխանությունը մահվան վրա: Եվ Նա այդ կատարեց Իր չարչարանքներից և խաչելությունից անմիջապես առաջ, որպեսզի մարդիկ հասկանան, որ Ինքը կամավոր է կրում դրանք՝ հանուն մեր փրկության, որ Իր մահը խաչի վրա ոչ թե Իր տկարությունն է, այլ հաղթանակը չարի և մահվան հանդեպ, և որ, վերջապես, Ինքն էլ հարություն պիտի առնի: Ղազարոսի հարության հիշատակը Եկեղեցին տոնում է Ծաղկազարդին նախորդող շաբաթ օրը:

ԱՎԱԳ ՇԱԲԱԹ

Այսպես է կոչվում Ծաղկազարդից մինչև Զատիկ ընկած շաբաթը, որի յուրաքանչյուր օրը Ավագ անունն է կրում, քանի որ այդ ընթացքում Քրիստոս իրականացրեց Իր վերջին, գլխավոր տնօրինությունները: Այդ օրերին Եկեղեցին հանդիսավոր արարողություններով մասնակից է դառնում Տիրոջ երկրային կյանքի այս վերջին շրջանին՝ քայլ առ քայլ ընթանալով Նրա հետ և հիշատակելով միմյանց հաջորդող խորհրդավոր և փրկարար իրադարձությունները: Ծաղկազարդին, կիրակի օրը, իրականացավ Քրիստոսի հանդիսավոր մուտքը Երուսաղեմ: Այս օրը վերապրում ենք Փրկչին դիմավորող ժողովրդի ցնծությունը: Եվ այդ խորհրդով եկեղեցում հավատացյալներին ուռենու նորաբողբոջ ճյուղեր են բաժանվում: Ավագ երկուշաբթի օրը Տերը չորացրեց անպտուղ թզենին. դա խորհրդանշում է հոգևոր պտուղ չտվող մարդկանց սպասող պատուհասը: Այդ օրը եկեղեցում ընթերցվում է դրախտից Ադամի ու Եվայի արտաքսման վերաբերյալ սուրբգրային համապատասխան հատվածը՝ այդպիսով զգաստացնելով մեզ և մղելով պատվիրանապահության: Երեքշաբթի օրը Քրիստոս ընդհարում ունեցավ փարիսեցիների հետ և հանդիմանեց նրանց, որոնք էլ վերջնականապես վճռեցին մահվան մատնել Տիրոջը: Այս օրը եկեղեցում ընթերցվում է 10 կույսերի առակը՝ իբրև հորդոր առաքինության գործերով նմանվելու իմաստուն կույսերին: Ավագ չորեքշաբթի օրը հիշատակվում է Հուդայի մատնությունը, ինչպես նաև մեղավոր կնոջ ապաշխարությունը, որն անուշահոտ յուղով օծեց Հիսուսի ոտքերը: Ավագ հինգշաբթի խորհրդավոր ընթրիքի հիշատակն է: Այս օրը եկեղեցում պատարագ է մատուցվում և կատարվում ոտնլվայի արարողությունը: Ուրբաթ օրը Հիսուսի չարչարանքների, Նրա խաչելության և թաղման հիշատակն է: Իբրև սգո նշան՝ եկեղեցու խորանը ծածկվում է սև վարագույրով: Կեսօրին կատարվում է խաչելության, իսկ երեկոյան՝ թաղման կարգը՝ թափորով: Շաբաթ օրը Տերը մարմնով մնաց գերեզմանում, իսկ հոգով իջավ դժոխք և այն ավերելով՝ ազատագրեց ննջեցյալների հոգիները: Դժոխքի ավերման ուրախալի հիշատակությունը վերաճում է Քրիստոսի հրաշափառ հարության կանխաճաշակման: Երեկոյան կատարվում է ճրագալույց և Զատիկի նախատոնակը, և բոլորը ցնծագին ողջունում են միմյանց՝ ասելով. «Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց»:

ВЕЛИКАЯ (СТРАСТНАЯ) СЕДМИЦА

Так называется неделя, которую предваряет Вербное воскресенье и завершает Пасха. Все дни недели также именуют «великими», поскольку именно в этот период осуществился самый важный, заключительный этап Господня домостроительства. На Великой седмице Церковь в священных обрядах соучаствует в последних днях земной жизни Христа, следуя за Ним по пятам и поминая сменяющие друг друга таинственные и спасительные события. В Вербное воскресенье осуществился торжественный вход Господень в Иерусалим. В этот день присутствующие в храме ликуют вместе с иудейским народом, встречающим Спасителя, а Церковь в ознаменование этого события раздаёт всем желающим веточки ивы с набухшими почками. В Великий Понедельник Господь проклинает неплодную смоковницу, предызображая кару, ожидающую людей, не приносящих духовного плода. В этот день в храме читаются ветхозаветные фрагменты об изгнании прародителей из рая, слушание которых побуждает к трезвению и хранению заповедей. В Великий Вторник Христос произносит обличительную речь к фарисеям, те же окончательно решают предать Его смерти. В этот день в церкви читают притчу о десяти девах как увещание в делах добродетели уподобляться мудрым девам. В Великую Среду поминают предательство Иуды, а так же – покаяние жены-грешницы, помазавшей ноги Иисуса драгоценным миром. В Великий Четверг воспоминается Тайная вечеря. В храме совершают Божественную литургию и обряд омовения ног. Великая Пятница – день воспоминаний о Христовых страстях, распятии и погребении. В знак скорби алтарь закрывают чёрной завесой. В полдень совершается канон распятия, а вечером – обряд погребения Спасителя, сопровождаемый крестным ходом. В Великую Субботу Господь, телом оставаясь в могиле, душой спускается в ад и, разрушив его, освобождает души усопших. Радостное воспоминание разрушения ада перерастает в предвкушение славного Христова воскресения: вечером совершается торжественное предпасхальное богослужение – Чрагалуйц. Все с ликованием приветствуют друг друга, возглашая: «Христос воскресе!».

Великий Четверг

Աւագ հինգշաբթի

Воспоминание Тайной Вечери

Это – последняя вечеря Христа, совершённая вместе с двенадцатью учениками накануне Его страданий в иерусалимской горнице. Вечеря названа «тайной», ибо именно в её продолжение Господь утвердил Таинство св. Причастия. За трапезой Христос взял хлеб, благословил и, раздавая ученикам, произнёс: «Приимите, ядите: сие есть Тело Мое». Затем поднял наполненную вином чашу и, воздав хвалу Богу, подал им, говоря: «пейте из нее все, ибо сие есть Кровь Моя Нового Завета, за многих изливаемая во оставление грехов» [Мф. 26.26-28]. Впоследствии эти слова повторяли апостолы на «агапах» (вечерях любви), раздавая их участникам пресуществлённые хлеб и вино, – спасительные Тело и Кровь Христовы. Установление на вечере Таинства Евхаристии Господь предварил омовением ног учеников, тем самым показав Своё безграничное смирение и наставляя их быть такими же смиренными по отношению к ближним. Прежде чем приобщить апостолов к великому Таинству, Господь объявил, что среди них находится Его предатель. Когда Иуда Искариот удалился, чтобы совершить своё злодеяние, Христос сказал: «Ныне прославился Сын Человеческий» [Ин. 13.31]. Этими словами Господь ознаменовал Свои грядущие страдания и смерть на Кресте, ибо этой ценой Ему надлежало даровать нам спасение и соделать причастниками Своей небесной славы.

Յիշատակ վերջին ընթրեաց Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի

ԽՈՐՀՐԴԱՎՈՐ ԸՆԹՐԻՔ
Այսպես է կոչվում Քրիստոսի վերջին ընթրիքը, որ եղավ Երուսաղեմի վերնատանը աշակերտների հետ՝ Իր չարչարանքներից առաջ: Այն խորհրդավոր է կոչվում, որովհետև այս ընթրիքին Տերը հաստատեց ս. հաղորդության խորհուրդը: Երբ ընթրում էին, Քրիստոս վերցրեց հացը, օրհնեց և այն բաժանեց աշակերտներին՝ ասելով. «Առե՛ք, կերե՛ք, այս է Իմ մարմինը»: Այնուհետև վերցրեց գինով լի բաժակը, գոհություն հայտնեց և տվեց նրանց՝ ասելով. «Խմե՛ք դրանից բոլորդ. այս է նոր ուխտի Իմ արյունը, որ հեղվում է շատերի վրա մեղքերի թողության համար» [Մատթ. 26.26-28]: Հետագայում այս բառերը կրկնում էին առաքյալները ագապեների ժամանակ՝ Տիրոջ ընթրիքի մասնակիցներին բաժանելով սրբագործված հացն ու գինին՝ Քրիստոսի փրկարար մարմինը և արյունը: Խորհրդավոր ընթրիքին հաղորդության խորհուրդը սահմանելուց առաջ Տերը լվաց Իր աշակերտների ոտքերը՝ դրանով ցույց տալով Իր անսահման խոնարհությունը և հորդորելով աշակերտներին այդպես խոնարհ լինել միմյանց առջև: Նախքան ս. հաղորդությունը Նա հայտնեց նաև, որ իրենց մեջ է գտնվում Իր մատնիչը: Եվ երբ Հուդան դուրս եկավ՝ կատարելու իր մատնությունը, Քրիստոս ասաց. «Այժմ Մարդու Որդին փառավորվեց» [Հովհ. 13.31]: Նա այսպես էր կոչում Իր չարչարանքներն ու մահը, քանի որ դրանով պիտի մեզ փրկություն պարգևեր և հաղորդ դարձներ Իր երկնային փառքին:

Великая Пятница

Воспоминание святых спасительных страстей и распятия Господа нашего Иисуса Христа

Так называют Христовы страдания и смерть на Кресте. Распятие – последний и наивысший этап земной жизни Иисуса Христа – описывают, дополняя друг друга, авторы всех четырёх Евангелий. Должно отметить, что распятие, являясь самой презренной казнью, к тому же сопровождалось самыми ужасными мученьями. Христос взошёл на Крест в третьем часу по еврейскому исчислению, т. е. в девятом – по нашему. В сей же час, согласно св. толкователям, наш прародитель, позабыв о заповеди и доверившись змию, прельстился запретным плодом и впал в беззаконие. Оттого и Господь поднялся на Крест в час падения Адама, дабы понести наказание, выпавшее на долю праотца и всех его потомков. Так, со времени Христова восхождения на Крест началось осуществление высочайшей тайны – искупления грехов всего человечества. Посему распятие и сопровождающие его, описанные в Евангелиях, события – суть свершения, исполненные глубочайшего смысла. Пред распятием Иисусу поднесли вино с желчью – зелье, коим обыкновенно немного притупляли муки обречённого. Однако Господь отвергнул его, дабы в полном сознании испить чашу страданий и встретить смертный час. Когда Иисуса распинали, Он, воссылая за своих палачей моление, произнёс: «Отче! Прости им, ибо не знают, что делают» [Лк. 23.34]. Сии слова – выражение поистине Божественного снисхождения Христа, долготерпящего бремя грехов наших, коими вседневно распинаем и мучаем Его, не ведая, что творим. Распяв Господа, воины-римляне поделили между собой Его облачение, о хитоне же бросили жребий, ибо тот не имел шва – был соткан цельным куском. Они поступили так, сообразуясь с римским обычаем, дозволявшим палачам присваивать одежды своих жертв. Одежды Иисусовы – символ даров, излитых Им на род человеческий, а цельнотканый хитон – знамение единения в духовной любви Церкви, которую Господь заповедал не рассекать, но блюсти нерушимой. На Кресте, над главою Иисуса, воодрузили объясняющую Его «преступление» надпись: «Это царь иудейский», составленную римским прокуратором Пилатом. Иудейский первосвященник требовал изменить содержание надписи, указав, что Сам Христос притязает на царство. Однако Пилат, оставаясь непреклонным, ответил: «Что написал, написал» [Ин. 19.21-22]. Так этой надписью была возглашена истина о Христе, как о подлинном царе Иудеи, сиречь – народа Божьего в новом Израиле. Вместе с Иисусом, одесную и ошуюю Его, распяли также двух разбойников. Мимоидущие глумились над Ним, говоря, что если Он действительно Сын Божий, то пусть сойдёт с Креста. Им вторил, бесчестя Господа, злодей, распятый по левую сторону от Него. Тогда разбойник, находившийся справа от Христа, заградив своему товарищу уста страхом Господним, обратился к Иисусу со словами: «…помяни меня, Господи, когда приидешь в Царствие Твое!». И Иисус ответил: «Истинно говорю тебе, ныне же будешь со Мною в раю» [Лк. 23.39-43]. В образах этих двух разбойников двояко представлен грешный род человеческий. Одни, признавая своё недостоинство, принося покаяние и исповедуя Сына Божьего Господом и Спасителем, наследуют райские кущи, подобно распятому справа разбойнику, коий в последние минуты своего жития исполнился веры в Распятого и получил благовестие спасения. Другие, не признавая Божественности Иисуса и вознерадев о спасении, как разбойник слева, гибнут телом и душой. У подножья Креста стояли Пресвятая Богородица и апостол Иоанн. Распятый Господь воззвал к Своей матери: «Жено, се сын Твой». Затем, обратив взор к Иоанну, произнёс: «... се, Матерь твоя!» [Ин. 19.26-27]. Вверяя любимую мать попечению возлюбленного ученика, Господь показал, что отныне Она – матерь и великая заступница всех христиан. По прошествии трёх часов после распятия, в полдень, вдруг солнце затмилось и всё небо на три часа заволокла тьма. Когда-то, именно в этом часу Адам, послушав Еву, вкусил запрещённый плод, лишился света благодати и помутнел рассудком. В сей же час, претерпевая мучения во искупление адамова греха, Христос возвращал человечеству утраченную благодать и славу небес.

Затмение дневного светила в те минуты знаменовало призрачную славу мира, которая в конце концов померкнет в сиянии Божественного света. В девятом (или третьем по-нашему) часу пополудни Иисус громко возопил: «Боже Мой, Боже Мой! для чего Ты Меня оставил?» [Мф. 27.46, Мк. 15.34]. Последний вопль Распятого Богочеловека был не чем иным, как первым стихом 21-го псалма царя Давида, пророчески предызобразившим страдания Господа. Однако завершается псалом великим, лучезарным провозвестием: умирающий страдалец со светлой надеждой лицезреет свою грядущую славу, коей наполнится весь мир, и предрекает обращение всех народов к истинному Богу. Доподлинно претерпев Своей человеческой природой смерть и богооставленность, Христос по-прежнему оставался Богом и Мессией-Спасителем. Оттого и слово «жажду», речённое Им немного погодя [Ин. 19.28], означало жажду спасения мира, жажду обновления падшего человеческого естества. Свободным волеизъявлением Он принял желчь с уксусом, поднесённые одним из воинов, как символ осквернённой грехом человеческой природы, дабы освятить её закланием Себя не Кресте. Наконец Иисус возгласил: «Совершилось!» [Ин. 19.30], и со словами «Отче! в руки Твои предаю дух Мой» [Лк. 23.46], испустил последний вздох. Так Сын Божий завершил Свою спасительную миссию. Он исполнил всё до самого конца, вплоть до смерти покорившись воле Отца. Свершилось предначертанное от века, предречённое пророками: земная жизнь Иисуса Христа завершилась жертвоприношением на Кресте, искупившим грехи всего человечества. Тем временем тьма ещё более сгустилась, земля сотряслась и завеса Иерусалимского храма разорвалась надвое. Иудеи, бывшие при распятии, в ужасе бежали ударяя себя в грудь, а римский сотник, стоявший у подножья Креста, воскликнул: «Воистину он был Сын Божий» [Мф. 27.51-54]. Иисус был уже мёртв, когда один из воинов проткнул копьём Его ребро, и из раны сразу же истекли кровь и вода [Ин. 19.34]. Тем самым было прикровенно указанно на Таинство Церкви, ибо вода – живой символ Крещения, а кровь – знамение св. причастия, коими Святой Дух изливает искупление и прощение всем христианам и, освящая их, приготовляет к вечной жизни.

Աւագ շաբաթ
Великая Суббота

ՃՐԱԳԱԼՈՒՅՑ

Այսպես է կոչվում Աստվածահայտնության և Զատիկի տոներին նախորդող երեկոյան արարողությունը: Նրա անունը ծագել է «ճրագ լուցանել (վառել)» արտահայտությունից, քանի որ եկեղեցում երեկոյան բազմաթիվ լապտերներ ու կանթեղներ են վառվում, և պատարագ է մատուցվում, որի ընթացքում բոլոր հավատացյալները վառվող մոմեր են բռնում: Արարողությունից հետո շատերը եկեղեցում վառած մոմերը, որպես օրհնություն, տանում են տուն: Ճրագալույցի լապտերների ու մոմերի լույսը խորհրդանշում է այն հոգևոր լույսի ճառագումը մեր մեջ, որ մեզ պարգևեց Փրկիչն Իր տնօրինություններով:

ЧРАГАЛУЙЦ (ВОЗЖИГАНИЕ ЛАМПАД)

Так называется обряд, совершаемый в навечерие праздников Богоявления и Пасхи. Это название происходит от выражения «чраг луцанел» (в пер. с древнеармянского означает «возжигать светильники»), напоминая о многочисленных лампадах и светильниках, возжигаемых во время обряда, а также о свечах, горящих в руках верующих в продолжение литургии. По завершении священнодействия возжжённые в храме свечи, как свет благословения, многие из прихожан бережно, не загашая пламени, уносят домой. Сияние свечей и лампад Чрагалуйца символизирует излучение духовного света, дарованного нам Иисусом Христом в домостроительстве спасения.